بررسی رابطۀ آنومی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی با اقدام به خودکشی (مطالعۀ موردی: استان ایلام)
الموضوعات :ولی بهرامی 1 , رستم منتی 2 , طاها عشایری 3
1 - استادیار گروه آموزش علوم اجتماعی، دانشگاه فرهنگیان
2 - استادیار گروه جامعه‌شناسی، مرکز تحقیقات آسیب‌شناسی ایلام
3 - استادیار گروه تاریخ و جامعه‌شناسی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل
الکلمات المفتاحية: آنومی اجتماعی, آنومی اقتصادی, آنومی فرهنگی, اقدام به خودکشی و ایلام. ,
ملخص المقالة :
خودکشی، واقعیتی اجتماعی و مسئله مهم ایران و به‌ویژه استان ایلام در دهۀ اخیر است. استان ایلام، جامعه‌ای در حال گذار (از سنت به مدرنیته)، همراه با بی‌سازمانی اجتماعی است که آنومی چندگانه از شواهد تجربی آن است. هدف این پژوهش، بررسی رابطۀ آنومی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی با اقدام به خودکشی در استان ایلام است. روش پژوهش از نوع کمی- پیمایش و ابزار جمع‌آوری اطلاعات، پرسشنامۀ محققساخته و استاندارد (ترکیبی) است. جامعۀ آماری را شهروندان زن و مرد پانزده سال به بالای استان ایلام در سال ۱۴۰۰ تشکیل داده‌اند. حجم نمونه بر مبنای فرمول کوکران، ۵۱۵ نفر انتخاب شد و روش نمونه‌گیری نیز به صورت نمونه‌گیری خوشه‌ای تصادفی است. نتایج این پژهش نشان می‌دهد که بین آنومی اجتماعی (400/۰)، آنومی فرهنگی (۳۲۰/0)، آنومی اقتصادی (290/۰) و اقدام به خودکشی، رابطۀ معنا‌داری وجود دارد. همچنین نتایج رگرسیون چندگانه نشان داد که آنومی اقتصادی با بتای 187/۰، آنومی فرهنگی با بتای 112/۰ و آنومی اجتماعی با بتای 102/۰ درصد از تغییرات، اقدام به خودکشی را تبیین کرده است و این سه شاخص در مجموع توانسته است 116/۰ درصد از وضعیت اقدام به خودکشی را پیش‌بینی کند.
آیسه، علی و دیگران (۱۳۹۹) «برساخت مدل زمینه‌ای تجربه رسیدن به خودکشی در میان زنان خودکشی¬کنندة شهر کرمانشاه»، دوفصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات جنسیت و خانواده، سال هشتم، شماره ۲، صص 112-۱۴۸.
باستانی، علیرضا و سید محمدجواد رزمی (۱۳۹۳) «رتبه¬بندی غیر مستقیم استان‌های ایران برحسب سرمایه اجتماعی»، سال چهاردهم، شماره ۵۵، صص 45-۷۷.
پورافکاری، نصرالله و دیگران (۱۳۹۰) «مطالعه ارتباط بین آنومی، اقتدارگرایی و تمایل به رفتار انحرافی (مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز) »، فصلنامه جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، سال چهاردهم، شماره ۲، صص 67-۹۰.
چلبی، مسعود (۱۳۹۳) بررسی تجربی نظام شخصیت در ایران، تهران، نشرنی.
داده باز ایران (۱۴۰۲) سیر صعودی آمار خودکشی در ایران، قابل دسترسی در: https://iranopendata.
org/pages/118-suicide-in-iran.
دورکیم، امیل (۱۳۷۸) خودکشی، ترجمه نادر سالارزاده امیری، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی.
ذوالفقاری، اکبر و محمد شاتار صابران (۱۳۸۷) «رهبری و توسعه فرهنگی»، مطالعات میان¬فرهنگی، شماره ۷، صص ۱۷۱-۱۸۴.
ربانی، رسول و دیگران (۱۳۸۶) «فرهنگ و شادی: رویکردی نظری و تجربی در زندگی روزمره سرپرستان خانوار در شهر اصفهان»، فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، دوره سوم، شماره ۸، صص 41-۷۸.
رجب¬زاده، احمد و مسعود کوثری (۱۳۸۱) «آنومی سیاسی در اندیشه دورکیم»، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره نوزدهم، شماره اول، صص 22-۴4.
رضایی¬نسب، زهرا (۱۴۰۱) «مطالعه زمینه‌ها و بسترهای شکل‌گیری بیکاری فارغ‌التحصیلان دخترهای دانشگاه شهر ایلام»، فصلنامه زن در توسعه و سیاست، دوره بیست¬ویکم، شماره ۲، صص 315-۳۴۱.
رضایی‌نسب، زهرا و دیگران (۱۳۹۶) «مطالعه توصیفی اقدام به خودکشی زنان شهر ایلام»، مجله دانشكده بهداشت و انستيتو تحقيقات بهداشتي، دوره پانزدهم، شماره 4، صص 365-376.
رفیع‌پور، فرامرز (۱۳۸۷) آنومی یا آشفتگی اجتماعی: پژوهشی در زمینه پتانسیل آنومی در شهر تهران، تهران، سروش.
زارع شاه‌آبادی، اکبر و دیگران (۱۳۹۶) «اقدام به خودکشی بین زنان آبدانان: انگیزه‌ها و شرایط»، فصلنامه زن در توسعه و سیاست، دوره پانزدهم، شماره ۳، صص 427-۴۴۶.
ساروخانی، باقر (۱۳۹۱) دایره‌المعارف علوم اجتماعی، تهران، کیهان.
شعبانی، احمد و محمد سلیمانی (۱۳۸۸) «سنجش و رتبه‌بندی سطح سرمایه اجتماعی در استان‌های کشور»، فصلنامه مطالعات اقتصادی اسلامی، سال دوم، شماره ۲، صص 95-۱۱۹.
شمس، سیمین و دیگران (۱۳۹۲) «بررسی عوامل مؤثر بر گرایش به کج¬روی فرهنگی دانشجویان دختر و پسر»، فصلنامه زن و جامعه، سال چهارم، شماره ۱، صص ۱۰۱-۱۲۲.
شورای اجتماعی کشور (۱۳۹۴) سنجش سرمایه اجتماعی کشور، استان ایلام، دفتر طرح¬های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرکز ملی رصد اجتماعی وزارت کشور.
شیانی، ملیحه و محمدعلی محمدی (۱۳۸۶) «تحلیل جامعه‌شناختی احساس آنومی در میان جوانان»، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره ۲۵، صص 11-35.
شیرخانی، زینب (۱۴۰۰) یک¬سوم شاغلان دستگاه‌های دولتی در ایلام زن هستند؛ بیکاری زنان ایلام بیشتر از میانگین کشوری، قابل دسترسی در: https://www.
isna.
ir/news/1400080402266/ صادقی، عباس (۱۳۹۶) پیشگیری و مداخله در بحران خودکشی: راهنمای عملی ارزیابی و مدیریت در بحران خودکشی، تهران، پژوهشگر برتر.
عباس‌زاده، محمد و دیگران (۱۳۹۱) «بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و انومی اجتماعی»، فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره اول، شماره ۱، صص 145-۱۷۲.
عشایری، طاها و فاطمه نامیان (۱۳۹۹) مسائل اجتماعی در ایران؛ هشت پرسش جامعه‌شناختی جامعه ایرانی، تهران، جامعه‌شناسان.
عشایری، طاها و طاهره جهان پرور و مسلم سوری و مرضیه احمدی می لاسی (۱۴۰۰) «مرور نظام مند مسائل اجتماعی ایران»، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره ۲۲، شماره ۳، صص ۱۵۲-۱۲2.
علیوردی نیا، اکبر و احمد رضایی و فریبرز پیرو (۱۳۹۰ («تحلیل جامعه‌شناختی گرایش دانشجویان به خودکشی»، فصلنامه جامعه شناسی کاربردی، دوره ۲۲، شماره ۴، صص 1-18.
فلاحی، سارا (۱۳۸۹) «گفتمان ايدئولوژيك و پدرسالاري و خودكشي زنـان»، مجموعه مقـالات همـايش ملي خودكشي: علل، پيامدها و راهكارها، تهران، جامعه‌شناسان، صص 169-۱۹۲.
فیروزجاییان، علی‌اصغر و سید ضیا هاشمی (۱۳۹۵) «قانون‌گریزی به‌مثابه آنومی اجتماعی»، فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی، شماره ۴۷، صص 81- ۱۰۶.
قادر‌زاده، امید و کوهیار پیری (۱۳۹۳) «برساخت اجتماعی خودکشی: ارائه یک نظریه مبنایی»، پژوهشنامه مددکاری اجتماعی، دوره اول، شماره ۲، صص 95-۱۲۱.
قاسمی، یارمحمد و دیگران (۱۴۰۰) «بازسازی معنایی خودکشی از منظر زنان استان ایلام (روایتی بوم‌آور(»، مطالعات جامعه‌شناختی، دوره بیست¬وهشتم، شماره 2، صص ۲۱۱-۲۴.
کارگر، سعید و دیگران (۱۳۹۷) «رابطه سبک زندگی فراغتی و دینی با شادمانی اجتماعی»، فصلنامه راهبرد فرهنگ، شماره 44، صص 172-۲۱۰.
کوهی، کمال و طیبه فریادی (۱۳۹۷) «بررسی تأثیر دین¬داری و بیگانگی اجتماعی بر هم¬نوایی دانشجویان با هنجارهای اجتماعی (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه آزاد تبریز)»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی مسائل اجتماعی، دوره هفتم، شماره ۳، صص 1-۱۶.
مرادی، سجاد و جعفر هزارجریبی (۱۳۹۸) «تحلیل عوامل و راهبردهای مؤثر بر ارتقای شادکامی در استان ایلام»، جامعه‌شناسی کاربردی، سال سی‌ام، شماره ۷۳، صص 39-۷۲.
مردیها، مرتضی (۱۴۰۱) فضیلت عدم قطعیت در علم شناخت اجتماع، تهران، ثالث.
معیدفر، سعید (۱۳۸۵) جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی ایران، تهران، نور علم.
مظفر، حسین و دیگران (۱۳۸۸) «آنومی فرهنگی و اعتیاد به مواد مخدر در بین جوانان ۱۳ تا ۲۸ سال شهر تهران»، پژوهشنامه علوم اجتماعی، سال سوم، شماره 4، صص 34-۵۴.
منتـی، رسـتم و دیگران (۱۳۹۹) «بررسـی برخـی عوامـل اجتماعـی مرتبـط بـا رفتار خودکشـی در اسـتان ایلام در سـال ۱۳۹۷»، مجلة علمـی دانشـگاه علوم پزشـکی ایلام، دوره بیست¬وهشتم، شماره اول، صص 89-99.
موسی‌نژاد، علی (۱۳۸۹) «زنان و خودکشی به سوي مدلي جهت تبيين خودكشي زنان»، همايش ملـي خودكشي: علل، پيامدها و راهكارها (مجموعه مقالات همايش ملي خودكشي)، تهران، جامعـه‌شناسـان، صص 233-۲۶۶.
نایبی، هوشنگ و دیگران (۱۳۹۶) «تئوری آنومی دورکیم و مرتن؛ شباهت‌ها، تفاوت‌ها و شیوه‌های اندازه‌گیری»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال هفدهم، شماره ۶۶، صص 9-51.
نیازی، محسن و دیگران (۱۳۹۶) «تبیین جامعه‌شناختی فرهنگ فقر روستایی، مطالعه‌ای در باب روستاهای استان اردبیل»، فصلنامه مسائل اجتماعی ایران، سال هشتم، شماره ۱، صص 167-۱۶۷.
Abanos, ismet Nezih (2023) Economic Anomie and Suicide During War Time, Handbook of Research on War Policies, Strategies, and Cyber Wars.
Aron, Raymond (2012) The basic stages of thought in sociology, Trans., Parham, B. Tehran, Pocket Books Publishers, 1, 56. (Persian).
Barash, Meyer (1963) The Non-Religion of the Future: A Sociological Study.
Blevins, kristie R; Johnson Listwan ,Shelley; T. Cullen ,Francis ; Lero Jonson,Cheryl (2010) A General Strain Theory of Prison Violence and Misconduct: An Integrated Model of Inmate Behavior ,Journal of Contemporary Criminal Justice, 26(2) 148–166.
Chambers, Robert (2010) What is poverty? Who asks? Who answers?.
IDS Working Papers, 2010(344), 1-57.
De Lara, Pablo Zoghbi Manrique (2007) Relationship between organizational justice and cyberloafing in the workplace: Has “anomia” a say in the matter? CyberPsychology & Behavior, 10(3), 464-470.
Durkheim, Emile (2003) Anomie, Key Ideas in Sociology, 22-26.
Field, Tiffany; Diego, Miguel; & Sanders, Christopher E. (2001) Adolescent suicidal ideation, Adolescence, 36(142), 241-241.
Foster, George M. (2017) Peasant society and the image of limited good, In Man in Adaptation, Routledge. 288-297.
Gibbs, Jack P. (1976) Suicide, In Contemporary social problems, New York: Harcourt Brace Jovanovich.
Giddens, Anthony (2012) Sociology, (M. Sabouri, tran.), Ney. (Persian).
Giddens, Anthony; & Baird, Sal (2007) Sociology, (H. Chavoshiyan, tran.), Ney.
Glatzer, Wolfgang (2000) Happiness: Classic theory in the light of current research, Journal of Happiness Studies, 1(4), 501-511.
Halbwachs, Maurice (1978) The causes of suicide, New York: Free Press.
Hawton, Keith; Harriss, Linton; Hodder, K; Simkin, Sue; & Gunnell, David (2001) The influence of the economic and social environment on deliberate self-harm and suicide: an ecological and person-based study, Psychological medicine, 31(5), 827-836.
Hodwitz, omi & fry Kathleen (2016) Anomic suicide: A Durkheimian analysis of European normlessness, Mid-South Sociological Association, Volume 36, Issue 4: 236-254 .
Hulmes, Rounaldem; & Hulmes, Stifen T. (2012) Suicide, (Z. Afrazkonjbeen, tran.), Jameshenasan. (Persian).
Kouser, Alfered Loueis; & Rosenberg, Bernard (2014) Fundamental sociological theories, (F. Ershad, tran.), Ney. (Persian).
Kourgiantakis T, Sewell K, Mcneil S, Logan J, Lee E, Adamson K. Social work education and training in mental health addictions and suicide a scoping review protocol, BMJ Open 2019; 9: 48-55.
Levine J, Sher L. Social work and suicide prevention, Psychiatr Ser 2019 20;70:63843. doi.10.1176/appi.ps.201900165.
Loeis, Scar (1975) The culture of poverty and its recognition, (R. Hasebi, tran.). Nobel.
Mestrovic, Stjepan G. (1988) Anomie: History and Meaning.
Orrù, Marco (1985) Anomie and social theory in ancient Greece, European Journal of Sociology/Archives Européennes de Sociologie, 26(1), 3-28.
Ortmann, Rüdiger (2000) Anomie as a Consequence of Disturbances of Equilibrium in Case of Suddenly Occurring Social or Personal Changes, A paper presented at the Annual Meeting of the American society.
Siegel, Larry J; & Ziembo-Vogl, Joanne Marie (2010) Criminology: Theories, patterns, and typologies, Wadsworth/Cengage Learning.
Stevens, Patricia; & Griffin, Juree (2001) Youth High‐Risk Behaviors: Survey and Results, Journal of Addictions & Offender Counseling, 22(1), 31-46.
Stones, R. (2021) the great thinkers of sociology, (M. Mirdamadi, tran.), Markaz.
Taylor, Steve D. (1982) Durkheim and the Study of Suicide, Macmillan International Higher Education.
Wait, Rab; & Hinss, Feuna (2011) An Introduction to Crime and Criminology, (A. Salimi, tran.), Houzeh and University Research Institute.
