شناخت و تحلیل سازه های موثر بر کارآفرینی پایدار با رویکرد نوآوری مقرون به صرفه در توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی خرما
الموضوعات :
1 - گروه توسعه کشاورزی، دانشکده علوم کشاورزی و صنایع غذایی، دانشگاه علوم و تحقیقات تهران، ایران
2 - دانشیار، گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه جیرفت، جیرفت، ایران.
الکلمات المفتاحية: صنایع تبدیلی و تکمیلی خرما, نوآوری مقرون به صرفه, کارآفرینی پایدار,
ملخص المقالة :
کارآفرینی پایدار تأثیر پیچیدگی‌های ذاتی تولید همزمان ارزش اجتماعی، زیست محیطی و اقتصادی و همچنین در نظر گرفتن نیازهای نسل‌های آینده ارائه می کند. نوآوری مقرون به صرفه به منابع محدود برای تولید کالا و خدمات و راه حلی نوآورانه است که محصولات کم هزینه و در عین حال باکیفیت را برای پاسخگویی به نیازهای مشتریان کم درآمدی که در محیطی با محدودیت منابع زندگی می کنند ارائه می کند. این پژوهش به رابطه کارآفرینی پایدار و نوآوری مقرون به صرفه در صنایع تبدیلی و تکمیلی خرما می پردازد. با استفاده از آمار و اطلاعات برای واحدهای صنایع تبدیلی و تکمیلی خرما که در سه زمینه بازاریابی، بسته بندی و فراوری محصولات خرما دراستان کرمان فعالیت دارند جمع آوری شده است. برای تحلیل نتایج تحقیق از نرم افزار SPSS و تحلیل ساختاری از نرم افزار آموس و نقش نوآوری مقرونبه صرفه در توسعه کارآفرینی پایدارصنایع تبدیلی و تکمیلی خرما مورد بررسی قرار گرفته است. براساس نتایج استخراج شده از این تحلیل، هرکدام از گزینه ها با توجه به مقدار ویژهای که دارند، در رتبه های خاصی قرار میگیرد. در نوآوری مقرون به صرفه عامل" زیست محیطی" 61/0 بیشترین تاثیر عامل"اجتماعی" با بار عاملی18/0کمترین و عامل "فراوری محصول خرما" با بار عاملی95/0 بیشترین تاثیر و بسته بندی با بارعاملی 74/0 کمترین تاثیر را در کارآفرینی پایدار در صنایع تبدیلی و تکمیلی خرما دارد
آمارنامه وزارت جهاد کشاورزی. (1396). نتایج طرح آمارگیری نمونه‌ای محصولات باغی. دفتر. آمار و فنآوری اطلاعات. انتشارات وزارت جهاد کشاورزی، 114 امینی, محسن, حمیدی¬فر, فاطمه, ترابی, تقی, قدسی, مسعود. (1400). طراحی مدل سیستمی کارآفرینی پایدار مبتنی بر ارزش‌آفرینی: رویکرد سرمایه گذاری. دانش سرمایهگذاری, 488-459،(37)10. بنی اسدی, ندا, ثمری, داود, فرج اله حسینی, سید جمال, امیدی نجف‌آبادی, مریم. (1401). واکاوی نقش مدیریت جامع نوآوری در توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی خرما. مجله پژوهش های راهبردی در علوم کشاورزی و منابع طبیعی-.17-34(1)17 بيژني، مسعود.، فلاح حقيقي، نگین.، كرمي، غلامحسین.، عسگري قدس، محمد.، و زند، معصومه1 (1394). واكاوي ويژگي هاي روانشناختي كارآفرينانه و عوامل پيش‌برنده و بازدارنده كارآفريني در دانشكده هاي كشاورزي( مورد مطالعه: واحدهاي منطقه 5 دانشگاه آزاد اسلامي). پژوهش‌هاي ترويج و آموزش كشاورزي، 8(29): 79-94 زنگی آبادی علی، فتحی عفت، ایزدی ملیحه، 1390. تحلیل پراکنش فضایی صنایع تبدیلی شهرستان های استان اصفهان با استفاده از روش (IDIP)، آمایش سرزمین 3(4): 5-22. شریف زاده, محمد شریف, عبداله زاده, غلامحسین. (1396). ارزیابی تطبیقی پایداری کسب و کارهای کارآفرینانه کشاورزی و نظام‌های متعارف تولید کشاورزی در استان گلستان. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران1-20،(2)13. قنبری, علی, یادآور, حسین, کاظمیه, فاطمه. (1401). مدل‌یابی موانع توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی شهرستان تبریز. پژوهش های صنایع غذایی(4)32 کریمی, شهلا, نادری, نادر, خسروی, احسان. (1402). واکاوی چالشهای زیست‌بوم کارآفرینی پایدار در استان کردستان؛ به‌کارگیری رویکرد آمیخته. مطالعات کارآفرینی و توسعه پایدار کشاورزی, 1-22، (1)10 موحدی, رضا, یعقوبی فرانی, احمد. (1393). تحلیل عوامل مؤثر بر کارآفرینی زنان روستایی. مطالعات اجتماعی روان شناختی زنان خضری، م.، خاتونپور، م. ر.1391. مطالعه وضعیت کشت و تولید خرما در ایران و مهمترین کشورهای عربی. همایش ملی خرمای ایران، دانشگاه شهید باهنر کرمان: 123-129 Agarwal, S., Lenka, U., Singh, K., Agrawal, V., Agrawal, A. M.,( 2020). A qualitative approach towards crucial factors for sustainable development of women social entrepreneurship: Indian cases. Journal of Cleaner Production, 274, 123135 Bas, C. L., (2020). Frugal innovation as environmental innovation. International Journal of Technology Management, 831-3, 78- 96 Basu, R. R., Banerjee, P. M., Sweeny, E. G., (2013). Frugal Innovation. Journal of Management for Global sustainability, 12 Bianchi.,C. Bianco.,M. Ardanche,M. Schenck.,M.(2017). : Healthcare frugal innovation Asolving problem rationale under scarcity condition.Technology society. 51.74-80 Cohen.,B, Winn.,M.(2007). Market imperfections, opportunity and sustainable entrepreneurship. Journal of Business Venturing.22(1).29-45 Cooper, R. G.( 2019). The drivers of success in new-product development. Industrial Marketing Management, 76, 36-47 Drori, I., Manos, R., Santacreu-Vasut, E., Shenkar, O., Shoham, A., (2018). Language and market inclusivity for women entrepreneurship: The case of microfinance. Journal of Business Venturing, 334, 395-415 Darmadji. (2016). Entrepreneurship as New Approach to Support National Agriculture Development Program to Go Self Sufficient Food. Agriculture and Agricultural Science Procedia 9 (2016) 72 – 82. Edwards, T., Tempel, A., (2010.) Explaining variation in reverse diffusion of HR practices: evidence from the German and British subsidiaries of American multinationals. J. World Bus. 45 (1), 19e28 Ganzer, p, Chais, c., Olea, p., (2017). Product, process, marketing and organizational innovation in industries ofthe flat knitting sector Hall, J.K., Daneke, G.A., and Lenox, M. J. (2010). Sustainable development and entrepreneurship: Past contributions and future directions. Journal of Business Venturing, 25(5):439-448. Hoogendoorn, B., van der Zwan, P., Thurik, R., (2019). Sustainable Entrepreneurship: The Role of Perceived Barriers and Risk. Journal of Business Ethics 157, 1133–1154 Hossain, M., 2020. Frugal innovation: Conception, development, diffusion, and outcome. Journal of Cleaner Production, 262, 121456 Hossain, M., (2021). Frugal innovation and sustainable business models. Technology in Society, 64, 101508. Hossain, M., Simula, H., Halme, M., (2016). Can frugal go global? Diffusion patterns of frugal innovations. Technology in Society, 46, 132-139 han, R.,( 2016). How frugal innovation promotes social sustainability. Sustainability, 810, 1034 Mc Elwee, G. (2005). Developing Entrepreneurial Skills of Farmers. University of Lincoln Mendes, A.C., Ferreira, F.A., Kannan, D., Ferreira, N.C. Correia, R.J., (2022). A BWM approach to determinants of sustainable entrepreneurship in small and medium-sized enterprises. Journal of Cleaner Production, 371, 133300 Muñoz, P., Cohen, B., (2018). Sustainable entrepreneurship research: Taking stock and looking ahead. Business Strategy and the Environment, 273, 300-322 Muñoz, P., Dimov, D.( 2015). The call of the whole in understanding the development of sustainable ventures. Journal of Business Venturing, 30(4): 632–654. Rogers, E.M., (2010). Diffusion of Innovations. Simon and Schuster. Rao, B. C., (2013). How disruptive is frugal? Technology in society, 351, 65-73. Santos.,L,.L. Borini,F. and Oliveria.Junior.M.d.M2020.In search of the frugal innovation strategy, ahead of print
Shah, A.M., (2012). Business Strategies in the Emerging Markets. Journal of Asia-Pacific Business 13, 4–15 Thelken, H.N., de Jong, G., (2020). The impact of values and future orientation on intention formation within sustainable entrepreneurship. Journal of Cleaner Production 266, 122052 Zarbakhshnia,N., Govindan,K.,. Kannan, D., Goh., M.(2022). Outsourcing logistics operations in circular economy towardsto sustainable development goals. Bus. Strat. Environ. Bus. Strat. Environ. 10.1002/bse.3122 Zeschky, M., Widenmayer, B., Gassmann, O.,( 2011). Frugal innovation in emerging markets. Research-Technology Management, 544, 38-45
* گروه توسعه کشاورزی، دانشکده علوم کشاورزی و صنایع غذایی، دانشگاه علوم و تحقیقات تهران، ایران.
nedabaniasadi@ymail.com
** دانشیار، گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه جیرفت، جیرفت، ایران.
somnaghavi@ujiroft.ac.ir
تاریخ دریافت: 28/03/1402 تاریخ پذیرش: 16/10/1403
چکيده
کارآفرینی پایدار تأثیر پیچیدگی‌های ذاتی تولید همزمان ارزش اجتماعی، زیست محیطی و اقتصادی و همچنین در نظر گرفتن نیازهای نسل‌های آینده ارائه میکند. نوآوری مقرون به صرفه به منابع محدود برای تولید کالا و خدمات و راه حلی نوآورانه است که محصولات کمهزینه و در عین حال باکیفیت را برای پاسخگویی به نیازهای مشتریان کم درآمدی که در محیطی با محدودیت منابع زندگی می کنند ارائه می کند. این پژوهش به رابطه کارآفرینی پایدار و نوآوری مقرون به صرفه در صنایع تبدیلی و تکمیلی خرما میپردازد. با استفاده از آمار و اطلاعات برای واحدهای صنایع تبدیلی و تکمیلی خرما که در سه زمینه بازاریابی، بستهبندی و فراوری محصولات خرما دراستان کرمان فعالیت دارند جمع آوری شده است. برای تحلیل نتایج تحقیق از نرم افزار SPSS و تحلیل ساختاری از نرم افزار آموس و نقش نوآوری مقرونبه صرفه در توسعه کارآفرینی پایدارصنایع تبدیلی و تکمیلی خرما مورد بررسی قرار گرفته است. براساس نتایج استخراج شده از این تحلیل، هرکدام از گزینه ها با توجه به مقدار ویژهای که دارند، در رتبههای خاصی قرار میگیرد. در نوآوری مقرون به صرفه عامل" زیستمحیطی" 61/0 بیشترین تاثیر عامل"اجتماعی" با بار عاملی18/0کمترین و عامل "فراوری محصول خرما" با بار عاملی95/0 بیشترین تاثیر و بستهبندی با بارعاملی 74/0 کمترین تاثیر را در کارآفرینی پایدار در صنایع تبدیلی و تکمیلی خرما دارد.
واژه‌های کلیدی: صنایع تبدیلی و تکمیلی خرما، نوآوری مقرونبه صرفه، کارآفرینی پایدار.
نوع مقاله: پژوهشی
1- مقدمه
هر روز جهان در محاصره چالشهای بزرگی مانند رفاه سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و تغییرات آب و هوا، تخریب محیطزیست، ناامنی غذایی، قحطی، افزایش فقر و
بیخانمانی، جنگلزدایی، و کاهش آب آشامیدنی تمیز مواجه است. علی‌رغم پیشرفت‌های فنی، اقتصادی و اجتماعی، این چالشهای بزرگ سرسختانه باقی می‌مانند و با گذشت زمان حتی آشکارتر میشوند
کارآفرینـی بهعنوان یک راهبـرد برای توسعه کشورها، ایجاد
اشتغال و رفاه، شناخت فرصتهای مناسب و افزایش تولید بهحساب میآید، چراکه نوآوریهای آن تقاضاهایی برای محصولات جدیدی که در گذشته وجود نداشتند، به بارمیآورد و در نتیجه عرضه محصولات جدید را افزایش خواهد داد و موجب افزایش اشتغال و بهبود وضعیت زندگی افراد جامعه خواهد شد.
نویسندة عهده‌‌دار مکاتبات: ندا بنی اسدی Nedabaniasadi@ymail.com
|
کارآفرینی پایدار به عنوان راهی برای حل نابرابری و تخریب محیط زیست در حال به رسمیت شناختن روزافزون از سوی محققان، دستاندرکاران و سیاستگذاران است(Mendes et al., 2022).
هدف کارآفرینان پایدار ایجاد تعادل بین سه گانه اهداف اجتماعی، زیست محیطی و اقتصادی است.( Cohen and Winn, 2007)
با توجه به فرآیند جهانی شدن و پویایی اقتصادی اکثر کشورها، سازمانها باید تعادلی بین نگرانیهای اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی ایجاد کنند. شرکتها نیاز فوری به یافتن راههایی برای ادغام پایداری در استراتژیهای کسب و کار، فرهنگ داخلی و تمام مراحل فرآیند خلق ارزش دارند Zarbakhshnia et al., 2022)). تحقیقات در مورد کارآفرینی پایدار تاکنون بر تمایز مفهومی از کارآفرینی سنتی تأکید دارد. هدف ما این است که عوامل بالقوه آن را آشکار کنیم. تحقیقات قبلی حاکی از آن است که کارآفرینی پایدار باید مزایا همراه با جنبه سنتی رانت اقتصادی،اجتماعی و محیطی ایجاد کند(Muñoz and Cohen, 2018). تعدادی از چالشها در کارآفرینی پایدار از جمله دسترسی به بودجه، عدم تقارن اطلاعاتی، عدمآگاهی مشتری و حمایت دولتی با آن مرتبط استHoogendoorn et al., 2019; Thelken and de Jong, 2020)).
شناخت و تحلیل سازههای موثر بر کارآفرینی پایدار .../ ندا بنیاسدی و همکار 230 |
به دلیل زيادبودن ضایعات خرما در ایران و نبود صنایع تبدیلی و تکمیلی کافی، همه ساله مقدار قابل توجهي ازآن نابود میشود(بنی اسدی و همکاران 1401). در کشورهای در حال توسعه به ویژه در ایران، تقریبا یک چهارم از محصولات کشاورزی به دلیل کمبود صنایع تبدیلی و تکمیلی هدر میرود. در توسعه ماده 18 قانون برنامه پنج ساله چهارم توسعه کشور، بر حمایت از گسترش صنایع تبدیلی وتکمیلی بخش کشاورزی به نحوی که درصد محصولات فرآوری شده حداقل به میزان دو برابر وضع موجود افزایش یافته و موجبات کاهش ضایعات به میزان 50درصد فراهم گردد، تأکید شده است) دفترصنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی1396)
در میان محصولات کشاورزی، خرما از محصولات مهم باغی ایران و یکی از محصولات استراتژیک برای کشور ما محسوب میشود. حدود ۱۷ درصد سطح زیر کشت و ۱۳ درصد تولید خرمای جهان مربوط به ایران است.. (آمارنامه وزارت جهاد کشاورزی، 1396). با توجه به اهمیت محصول خرما در اشتغال مناطق گرمسیری کشور و همچنین مازاد عرضه در بازار داخلی، این محصول نقش مهمی در صادرات دارد. همچنین خرما همواره به عنوان یک کالای صادراتی سنتی بخش کشاورزی ایران، مورد توجه سیاستگذاران بوده است. براساس آخرین آمار گمرک ایران در سال 1390 صادرات انواع خرما از ایران با افزایش7/17 درصدی نسبت به سال 1389 به بیش از 174 میلیون دلار رسیده است. وزن این میزان با رشد 5/2 درصدی حدود122 هزار تن گزارش شده است(خضری و خاتونپور، 1391) .
ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در بخش کشاورزی، یکی از مهمترین روشهای توسعه، اشتغال و افزایش درآمد، کاهش بیکاری، عدم مهاجرت، کاهش ضایعات، افزایش ارزشافزوده محصولات کشاورزی و ارزآوری اقتصادی و دسترسی به این محصولات در غیر فصل تولید، در مناطق روستایی است (قنیری و همکاران،1401).
صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی و جایگاه ویژه آن در اقتصاد ملی عبارتند از: کمک به دستیابی به امنیت غذایی، کمک به افزایش صادرات غیر نفتی، تسهیل در دسترسی به توسعه پایدار روستاها، بالا بودن سهم سرمایهگذاری بخش خصوصی (زنگی آبادی و همکاران، 2011)
ضرورت پرداختن به مقوله كارآفريني از آن جهت است كه روستاها نيز همچون شهرها، مملو از فرصتهاي جديد و كشف نشده هستند كه كشف و بهرهبرداري به موقع از اين فرصتها ميتواند مزاياي اقتصادي چشمگيري براي روستاييان به همراه آورد و زمينه براي تحقق اشتغال پايدار و توسعه متوازن آماده. شود ) بيژني و همكاران،1394). لذا جهت بررسی رابطه بین صنایع تبدیلی و تکمیلی و کارآفرینی طبیعتاً بایستی به بررسی شاخصهای عوامل گوناگون تشکیل دهنده پرداخته شود.
برای ارائه راهی رو به جلو در تحریک کارآفرینی پایدار، ما از نوآوری مقرون به صرفه 1به عنوان منبعی برای دستیابی به نتایج تجاری پایدار دفاع میکنیم، بهویژه در زمینه‌ای که منابع محدود است. پیگیری چنین فرصتهای تجاری را چالش برانگیز میکند. نوآوری مقرونبهصرفه راهحلی با منابع کمیاب و توسعه یافته است، تحت محدودیتهای مالی، فناوری، و مواد یا سایر منابع مورد استفاده قرار
میگیرد، اما به اندازه کافی نیازهای مشتریانی را که قادر به پرداخت هزینههای لازم نیستند، برآورده کند (Hossain et al., 2021).
شناخت و تحلیل سازههای موثر بر کارآفرینی پایدار.../ ندا بنیاسدی و همکار 231 |
FI به عنوان راهحلی برای چالشهای اجتماعی ظاهر شده است. یک مفهوم جدید به نام نوآوری به صرفه توجه زیادی را به خود جلب کرده است، به ویژه در تحقیقات مدیریت به توسعه راهحلهای به صرفه با منابع محدود برای تولید کالا و خدمات اشاره دارد. . منحصر به فرد بودن FI در این است که راه حلی نوآورانه و محصولات کم هزینه و در عین حال با کیفیت را برای پاسخگویی به نیازهای مشتریان کم درآمدی که در محیطی با منابع محدود زندگی میکنند، فراهم میکند(Zeschky et al., 2011). توسعه راهحلهای به صرفه با منابع محدود برای تولید کالاها و خدمات اشاره دارد (Hossain et al., 2016). به طور کلی، FI بخشهای مراقبتهای بهداشتی، حمل‌ونقل، انرژی، مسکن، آموزش و تولید را در بر میگیرد.
FI به دلیل منابع ناکافی و تعداد زیاد مشتریان ارزان قیمت به عنوان یک راه حل ضروری و مقرون به صرفه در کشورهای در حال توسعه در نظر گرفته میشود (Hossain et al., 2016). از یک سو، پویایی کشورهای در حال توسعه مستلزم تولید انبوه، رشد سریع و سودآوری بالا است(Shah, 2012). FI خروجی «ارزش» را برای افراد کمدرآمد با اتخاذ «صرفه‌جویی مالی، انسانی و مادی» به حداکثر می‌رساند (Rao, 2013).، که منجر به توسعه پایدار و سبک زندگی توانمند برای فقرا میشود،کارآفرینی مبتنی بر FI برای حل چالشهای مختلف اجتماعی و محیطی، مانند دسترسی به مراقبتهای بهداشتی اولیه (Agarwal et al., 2020) ، توانمندسازی زنان (Hossain, 2021) ، دسترسی به انرژی پاک (Bas, 2020) ، ارائه مسکن ارزان قیمت است.
بر اساس FL بازارها میتوانند افرادی را که بهطور سنتی کنار گذاشته شدهاند یا حتی توسط سیستمهای بازار غالب مورد استثمار قرار میگیرند، مانند فقرا، زنان و سایر گروههای به حاشیه رانده شده، درگیر کنند و به نفع آن باشند (Drori, et al., 2018). کارآفرینانی که FI را تمرین میکنند، استراتژی که شامل ایجاد ارزش اجتماعی است را دنبال میکند
با پرداختن به مشکلات اجتماعی مانند فقر، مراقبتهای بهداشتی و آب پاک. آنها اطمینان میدهند که مدل‌های کسب‌وکارشان برای مشتریانی که توسط شرکت‌های معمولی نادیده گرفته میشوند، ارزش ایجاد میکنند (Hossain, 2018). این نشان میدهد که FI فعالیتهای اقتصادی را در کشورهای در حال توسعه تقویت میکند و به رفاه اجتماعی و محیطی کمک میکند. با این حال، پیوند بین FI و کارآفرینی پایدار همچنان باقی است.
شناخت و تحلیل سازههای موثر بر کارآفرینی پایدار .../ ندا بنیاسدی و همکار 232 |
نوآوری مقرون بهصرفه یک توانمندساز بالقوه برای کارآفرینی پایدار است، بهویژه در شرایطی که بهرهبرداری از چنین فرصتهایی به دلیل منابع محدود و زیرساختهای نهادی ضعیف بسیار مشکلساز است. ما حوزه کارآفرینی پایدار را با تغییر بحث از موانع آن به منابع بالقوه توانمندسازها گسترش میدهیم. نوآوری به صرفه راهی برای کارآفرینی پایدار در محیطی با محدودیت منابع است. در شکل (1) مراحل نوآوری به صرفه نمایش داده شده است.
[1] . frugal innovation
جدول1. سوابق، انتشار، و نتایج فرآیند نوآوری به صرفه. Hossain(2020)
نتیجه | انتشار |
| انگیزه ها | اهداف |
- محصولات مقرون به صرفه -محصولات پایدار - تفکر | - بازارهای محلی - بازارهای ملی - بازارهای منطقه ای - بازارهای بین المللی | نوآوری مقرون به صرفه | - نیازها - نگرانی صاحبان کار - نگرانی محیط زیست - مداخله | - پتانسیل مصرف کنندگان - بی عدالتی - شکاف نوآوری - شکاف تولیدات - شکاف بازاریابی - حمایت علی موسسه ای |
نوآوری صرفهجویانه یعنی یک راهکار در شرایط کمیابی منابع، در قالب محصول، خدمات، فرایند یا الگوی کسب و کاراست. این نوآوری با وجود محدودیتهای مالی، فناورانه، مواد اولیه یا محدودیتهای دیگر، طراحی و اجرا میشود. به موجب آن خروجی نهایی، بهطور چشمگیری ارزان‌تر از گزینه‌های جایگزین درصورت موجود بودن است. در نهایت برای پاسخگویی به نیازهای اصلی مشتری که حل‌نشده باقی مانـده، به‌اندازۀ کافی خوب اسـت کارآفرینی مبتـنی برFI به
توسعه پایدار در کشورهای در حال توسعه میپردازیم، که با تغییر بحث از موانع به منابع بالقوه و توانمندسازهای این پدیده، به پیشرفت زمینه کارآفرینی پایدار کمک میکند. با توجه به تأثیرگذاري بخش ضایعات کشاورزی بر محیطزیست و ایجاد اشتغال، بهطورکلی این سؤال مطرح میشود که چگونه میتوان توانمندیها و انگیزههای کارآفرینی پایدار با رویکرد نوآوری بهصرفه در بخش صنایع تبدیلی و تکمیلی خرما را برای ارتقاء کارایی زیستمحیطی و کارآفرینی پایدار افزایش داد؟ لذا در این پژوهش بهمنظور شناسایی مؤلفهها و تبیین روابط بین آنها و اولویتبندی مؤلفههای مؤثر در شکلگیری کارآفرینی پایدار در کسبوکارهای کوچک و متوسط در صنایع تبدیلی و تکمیلی خرما از تحلیل مضمون و تکنیک مدلسازی ساختاری تفسیری و بهره گرفته شد.
2- پیشینۀ پژوهش
Hall et al., (2010) کارآفرینی پایدار یک مفهوم در پیوند توسعه پایداری به کارآفرینی است. کارآفرینی پایدار بهعنوان یک اصطلاح جمعی برای کارآفرینی محیط زیست، کارآفرینی سبز و کارآفرینی اجتماعی در نظر گرفته میشود
Dimov and Munoz(2015) با بررسی شرایط داخلی و محیطی کارآفرینی پایدار دو نوع کارآفرین پایدار را معرفی کردند: سازگاری و شورشی در دیدگاه سازگارانه، حمایت اجتماعی کلید انطباق با محیط کسب و کار است که در آن ادراک پایداری (مسئولیت اجتماعی و زیستمحیطی) توسط ذینفعان به عنوان مثال تامینکنندگان، مشتریان و کارکنان و سرمایهگذران)ارزشمند است. از طرف دیگر شورشی به تحقیق پایدار کمک میکند
Rogers., (2010) استدلال میکند که انتشار نوآوری شامل چهار عنصر، یعنی نوآوری، کانالهای ارتباطی، زمان، نظام اجتماعی نوآوری
Shehryar et al.,(2023)نشان میدهد کارآفرینی مبتنی بر FI به طور همزمان به جبهههای اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی کمک میکند. در نهایت، ، کارآفرینی پایدار در بستر کشوری با محدودیت منابع و در حال توسعه ابزاری برای رشد اقتصادی پایدار است. ایجاد مشتریان جدید، بخشهای جدید بازار، فرصتهای خوداشتغالی، و فرصتهای تجاری برای کسبوکارهای کوچک و خرد محلی، همگی منجر به رشد اقتصادی فراگیر و ایجاد فرصت میشوند.
Bhatti et al.,(2018) در رویکرد نوآوری صرفهجویانه، کارآفرینان اجتماعی و کارآفرینان فناورانه با استفاده از تمرکز مشترک بر خدمت به افراد محروم، همزمان برای سودآوری و ارتقای اجتماعی تلاش میکنند.
Hossain et al.,(2023)، FI بر خلاف محصولات سنتی، به طور هدفمند برای رفع نیازهای خاص جوامع روستایی محروم به شیوهای به صرفه طراحی شده است، در حالی که به طور همزمان به نگرانیهای زیستمحیطی و اجتماعی میپردازد. با توجه به اینکه نزدیک به نیمی از جمعیت جهان در مناطق روستایی زندگی میکنند، اولویت دادن به تلاشهای توسعه پایدار در این مناطق ضروری میشود. کسب‌وکارها فرصتی بی‌نظیر برای توسعه FI دارند که به روستاهای محروم خدمات رسانی میکند
شناخت و تحلیل سازههای موثر بر کارآفرینی پایدار.../ ندا بنیاسدی و همکار 233 |
Hossain et al (2016). FI ها در جهت مخالف منتشر میشوند، عمدتاً چهار الگو را نشان میدهند، به عنوان انتشار محلی، مجاورت، فاصله و جهانی برچسب گذاری میکنند. به طور کلی، FI ها از مشتریان کمدرآمد به مشتریان با درآمد بالا، از کشورهای در حال توسعه به کشورهای توسعه یافته منتشر می شوند.
Edwards andTempel, (2010) انتشار میتواند به دو شکل باشد: تکاملی و دگرگون کننده در اشاعه تکاملی، شرکتها از مفید بودن استقبال میکنند آنها را تمرین کرده و در استراتژیهای موجود خود پیاده سازی کنند، در حالی که انتشار تحولآفرین زمانی اتفاق میافتد که شرکتها با شیوههایی مواجه میشوندکه اساساً برای تجارت آنها جدید هستند.
Bianchi et al., (2017) در تحقیقی با هدف مقایسه نوآوریها در شرایط محدودیت منابع، نوآوری صرفهجویانه را در رأس هرم این نوع نوآوریها که شامل نوآوری در محصول، فرایند و کاربرد است ـ قرار دادهاند.
(Darmadji,2016)کارآفرینی پایدار، توسعه نظام آموزشی و برنامههای درسی مرتبط با کارآفرینی پایدار عوامل توانمندساز و دسترسی به منابع مالی و سرمایهگذاری، ضعف حمایتهای مالی دولتی و خصوصی، محدودیتهای تامین محصولات و خدمات پایدار، کمبود تخصص فنی و مهارت و منابع انسانی برای کارآفرینان و کسب و کارهای پایدار، عدم آگاهی مشتریان نسبت به مزایای کالاها و خدمات پایدار در مقایسه با سنتی، موانع ورود به بازار برای کسب و کارهای پایدار، انحصارگرایی، مسائل قیمتگذاری نامناسب، کمبود مطالعات قانونگذاری محیط زیستی و قوانین سبز به عنوان چالشهای پیشروی توسعه کارآفرینی پایدارمعرفی شده اند که باید در سیاستگذاری ها مورد توجه قرار گیرند
سپهپناه وموحدی(1394)کارآفرینی پایدار در کشاورزی را در بعد ساختاری و محیطی وبعد اقتصادی و بعد زیست بومی و بعد اجتماعی و فرهنگی مورد بررسی قرار دادند که عـواملی چـون تقویـت مشـارکت در برنامهها و سیاستهاي مربوط به خود روستاییان، گسترش روابط و ارتباطات درون و برون سـازمانی، ارائه آموزشهاي غیررسمی براي افزایش سطح اطلاعات و مهارتهاي فنی، استفاده از تجربیات محلی و بومی افراد روستایی، فراهم نمودن محیطی آرام و با امنیت جهت زندگی و ایجاد گروههاي اجتماعی خودجــوش و محلــی و مســئولیت پــذیر اســت.
شناخت و تحلیل سازههای موثر بر کارآفرینی پایدار .../ ندا بنیاسدی و همکار 234 |
جدول 2. خلاصهای از پژوهشهای پیشین در رابطه با نوآوری مقرون بهصرفه در کارآفرینی پایدار
شاخصها | پژوهشگر و سال |
کارآفرینی پایدار | Sucheta Agarwal(2020), Yaw Akomea et al (2022),Farny&Binder (2021) فلاح و پاشایی نیا(1399)، حسین بر و همکاران(1401)، شفیعی و همکاران(1402)، |
نوآوری مقرون به صرفه | نعیمی و معینی (1399)،,McGEE& Sammut-Bonnici(2014) Arend et al(2023) Agarwal, et al(2020) Belkadi et al(2018) Mourtzis(2018) Pisoni et al(2018) Sharmelly& Ray,(2018) |
صنایع تبدیلی و تکمیلی | Zahedian Tejeneki et al(2020), Kumar Yadave et al(2018). Srivastava(2020) Swai,(2017) Sofiane Belhabib et al (2018) درخوش و همکاران(14021) |
تحقیقات گستردهای در رابطه با توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی و کارآفرینی ارایه شده است اما بحث کارآفرینی پایدار و نوآوری به صرفه نیاز به تحقیقات گستردهای دارد با توجه به مطلبهای بیان شده، فرضیه این پژوهش عبارتنداز: اجزای کارآفرینی پایدار در توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی خرما کدام است؟ آیا رابطه مثبت معنیداری بین اجزای نوآوری مقرون توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی خرما وجود دارد؟
3- مواد و روشها
روششناسی بنیـان تحقیـق حاضـر به روش آمیختـه اسـتوار اســت و از لحــاظ هــدف، کاربــردی و از نظــر ماهیــت و روش، توصیفی ـ تحلیلــی اســت. به منظــور گــردآوری اطلاعات از مطالعــات کتابخانــهای و میدانــی (مشــاهده، مصاحبــه و پرســشنامه )اســتفاده شــد. قلمــروی مکانــی، روستاهای استان کرمان اسـت.
جامعه آماری این پژوهش 200 نفر از افرادی است که در در زمینه بازاریابی، بستهبندی و فراوری محصول خرما در استان کرمان در حال فعالیت هستند. حجم نمونه از راه فرمول کوکران و روش نمونه گیری ساده 155 نفر تعیین شده است. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامه محقق ساخته بوده است که دارای 58 گویه است که در سه قسمت صنایع تبدیلی و تکمیلی و کارافرینی پایدار و نوآوری مقرون به صرفه، با طیف لیکرت 5 نقطه‌ای (کاملا موافقم=5، موافقم=4،نظری ندارم=3،مخالفم=2 و کاملا مخالفم=1) نمره گذاری شده است. جهت بررسی روایی پرسشنامه از نظرهای خبرگان و به منظور تعیین پایایی از آلفای کرونباخ استفاده شد که مقدار اندازه های به دست آمده بالاتر از 70/0 بوده است و پایایی نیز مورد تایید قرار گرفت.
4- محدوده مورد مطالعه
استان کِرمان پهناورترین استان ایران با مرکزیت شهرکرمان است. استان کرمان در جنوب شرق ایران قرار گرفته وجمعیت آن در سال ۱۳۹۵ و بر اساس آمار مرکز آمار ایران برابر با ۳٬۱۶۴٬۷۱۸ نفر بوده‌است. کرمان با دربر گرفتن بیش از ۱۱ درصد از وسعت ایران با حدود ۱۸۳۱۹۳ کیلومتر مربع نخستین استان پهناور ایران میباشد.کرمان نهمین استان پرجمعیت کشور محسوب میشود. استان کرمان با اقلیم های متنوع خود در بسیاری از محصولات باغی از جمله پسته، خرما، گردو، مرکبات رتبههای های اول تا سوم کشور را در اختیار دارد به همت تلاشگران کرمانی، در عرضه کشاورزی موجب شده تا این استان بیشترین صادرات غیرنفتی کشور را به خود اختصاص دهد و در بازار جهانی جایگاه رفیعی نزدیک شود شکل(1) .
شناخت و تحلیل سازههای موثر بر کارآفرینی پایدار.../ ندا بنیاسدی و همکار 235 |
شکل1. موقعیت جغرافیا کرمان
مطالعات انجام شده در زمینههای کارافرینی پایدار استان کرمان نشان داد که عدم وجود فرهنگ کارافرینی و
نوآوریها در زمینه صنایع تبدیلی و تکمیلی خرما و عدم فرهنگ زیستمحیطی نیاز تحقیق در این زمینه دارد. با توجه به مطالب ذکر شده مدل پارادیمی کارآفرینی پایدار با رویکرد نوآوری به صرفه به شرح زیر اورده شده است.
مطالعات انجام شده در زمینههای کارافرینی پایدار استان کرمان نشان داد که عدم وجود فرهنگ کارافرینی و
نوآوریها در زمینه صنایع تبدیلی و تکمیلی خرما و عدم فرهنگ زیستمحیطی نیاز تحقیق در این زمینه دارد. با توجه به مطالب ذکر شده مدل پارادیمی کارآفرینی پایدار با رویکرد نوآوری به صرفه به شرح زیر اورده شده است.
شکل2. پارادایمی کارآفرینی پایدار با رویکرد نوآوری مقرونبه صرفه
5- یافتههای پژوهش
با توجه به آنچه گفته شد، در بخشهای پیشین پژوهش و در قالب فرضیه اصلی پژوهش ارتقا توسعه کارآفرینی پایدار با رویکرد نوآوری به صرفه و بر اساس مرور متنهای نظری و بررسیهای تجربی مرتبط، در این بخش مدل مفهومی پژوهش رسم شده است. همان طور که در شکل3 مشاهده میشود مدیریت بهصرفه در سه پیامد اجتماعی و
زیستمحیطی و اقتصادی مورد بررسی قرار میگیرد. منظور تجزیه و تحلیل دادههای گرداوری شده از آزمونهای رگرسیون چندگانه و واریانس یکراهه و از نرمافزار SPSS25 استفاده شد و نرمافزار Amosاستفاده شده است.
شناخت و تحلیل سازههای موثر بر کارآفرینی پایدار .../ ندا بنیاسدی و همکار 236 |
شکل3. الگوی نهایی یافتههای تحقیق
مجموع 155 نفر کارکنان کارگاههای صنایع تیدیلی و تکمیلی و بستهبندی خرما9/12 درصد با فراوانی 20 نفر در گروه 20-30 ،1/ 27 درصد یا فراوانی42 نفردر گروههای سنی 30-40 ، 8/36 درصد با فراوانی 57 در گروه سنی 40-50 و 8/16 درصد با فراوانی 26 نفر در گروه سنی 50-60، 2/5 درصد با فراوانی 2 نفر در گروه سنی 70- 80قرار داشته اند. افراد با تحصیلات ابتدایی 7 نفر با درصد فراوانی 5/4 درصد و مقطع راهنمایی 1 نفر با درصد فراوانی6/0 درصد و دیپلم 47 نفر با درصد فراوانی 3/30 و فوق دیپلم 53 نفر با درصد فراوانی 2/34 درصد و کارشناسی 24 نفر با درصد 5/22 و کارشناسی ارشد و بالاتر22 با درصد 9/7 جامعه آماری ما را تشکیل میدهند.
به منظور بررسی و تناسب دادهها جهت اجرای تحیل عاملی از ازمون بارتلت و شاخص (KMO) که مقدار آن بین صفر و یک در نوسان است، به یک نزدیکتر باشد (بیشتر از 825/0)، بیانگر تناسب دادهها برای انجام تحلیل عاملی است. در مورد مقدار محاسبه شده برای ازمون بارتلت نیز به واسطه سطح معنیداری توزیعx2 (کای دو)، قضاوت میشود.
شناخت و تحلیل سازههای موثر بر کارآفرینی پایدار.../ ندا بنیاسدی و همکار 237 |
جدول 3. نتایج ازمون KMO و بارتلت نقش نوآوری مقرونبه صرفه در کارافرینی پایدار
ازمون کفایت نمونه گیری KMO |
| 825/0 |
| مقدار تقریبی کای دو | 680/812 |
ازمون بارتلت | درجه ازادی | 105 |
| معنی داری | 000/0 |
منظور بررسی تاثیرگذاری مولفههای نوآوری بهصرفه در توسعه کارآفرینی پایدار صنایع تبدیلی و تکمیلی از رگرسیون چندگانه استفاده شد. همانگون که در جدول نشان داده شده است با توجه به معنیداری مقدار ازمون (000/0>P - )میتوان نتیجه گرفت که مدل رگرسیونی مدل خوبی است که متغییرهای مستقل قادرند که توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی را تبیین کنند.(جدول4)
جدول 4. نتایج ازمون F به منظور بررسی مدل رگرسیون تحقیق
مدل | مجموع مربعات | درجه ازادی | مربع میانگین | F | سطخ معنی داری |
رگرسیون | 904/19692 | 5 | 581/3938 | 605/60 | 000/0 |
باقیمانده | 136/8812 | 134 | 762/65 |
|
|
مجموع | 034/58481 | 139 |
|
|
|
با توجه به نتایج جدول مقایسه متغییرها نشان میدهد که اولا از دیدگاه افراد نمونه مولفههای فرهنگ نوآوری، فرهنگ زیستمحیطی، بازاریابی پایدار و اشتغال پایدار با کارآفرینی پایدار در صنایع تبدیلی و تکمیلی خرما رابطهمعنیداری دارد و توانمندسازی روستاییان با مقدار معنیداری 098/0 که مقدار آن بیشتر از 05/0 و تولید پایدار با سطح
معنیداری آن 171/0 که مقدار آن بیشتر از 05/0 است
رابطه معنیداری برکارآفرینی پایدار در صنایع تبدیلی و تکمیلی خرما ندارند ثانیا مولفه فرهنگ نوآوری با ضریب رگرسیون697/4 دارای بالاترین تاثیر رگرسیونی بر متغیر وابستـه توسـعه برکارآفرینـی پایـدار در صنـایع تبـدیلـی و تکمیلی خرما دارد و تولید پایدار با مقدار 453/1 در
پایینترین مرتبه قرار دارد.(جدول5)
شناخت و تحلیل سازههای موثر بر کارآفرینی پایدار .../ ندا بنیاسدی و همکار 238 |
|
متغییر مستقل | ضریب استاندارد ضریب رگرسیونی خطای معیار | ضرایب استاندار شده T سطح معنی داری
| |||||
|
|
| |||||
مقدار ثابت | 767/8 | 369/2 |
| 701/3 | 000/0 | ||
فرهنگ نوآوری | 697/4 | 987/0 | 379/0 | 369/5 | 000/0 | ||
توانمندسازی | 630/1 | 973/0 | 126/0 | 675/1 | 098/0 | ||
فرهنگ زیست محیطی | 610/2 | 132/1 | 190/0 | 305/2 | 024/0 | ||
تولید پایدار | 453/1 | 050/1 | 095/0 | 384/1 | 171/0 | ||
بازاریابی | 271/2 | 923/0 | 160/0 | 459/2 | 016/0 | ||
اشتغال پایدار | 590/1 | 792/0 | 122/0 | 007/2 | 049/0 | ||
6- مدل تحلیل عاملی تاییدی نقش نوآوری مقرون
بهصرفه درکارآفرینی پایدار صنایع تبدیلی تکمیلی خرما
استفاده از شاخصهای کلی بر ارزش میتوان به این پرسش پاسخ داد که صرفنظر از مقادیر خاص گزارش شده برای پارامترها، آیا به طور کلی، مدل تدوین شده، توسط دادههای تجربی گردآوری شده حمایت میشود یا خیر؟ در صورتی که پاسخ مثبت باشد، مدل قابل قبول است. در غیر این صورت بایستی نسبت به اصلاح آن همت گماشت. برای تفسیر مقادیر موجود در جدول 7 باید گفت: شاخص p-value نشان میدهد که آیا مدل تدوین شده را میتوان قابل قبول دانست یا خیر؟ این شاخص که به عنوان یکی از شاخصهای بدی بر ارزش شناخته میشود، مقدار آن و هرچه مقدار به دست آمده آن بزرگتر از 05/0 باشد، مدل تدوین شده قابل قبولتر تلقی میگردد.مقدار 253/0 برای مدل عاملی تدوین شده حاکی از این است که مدل قابل قبول میباشد. شاخصهای تطبیقی نیز به منظور بررسی قابل قبول بودن مدل بر مبنای مقایسه آن با مدل استقلال تدوین شده است. این شاخصها مقادیری بین صفر تا یک را به خود می گیرند و مقادیر بالاتر از 90/0 در اغلب منابع به عنوان مقادیر قابل قبول تفسیر شده اند. در جدول فوق شاخص بر ارزش توکر لوئیس (TLI) که همان (NNFI) برابر با 952/0 و شاخص بر ارزش تطبیقی (IFI) برابر با 973/0 است و از آنجایی که مقادیر آنها بیش از 90/0 است لذا براساس این شاخصها، مدل تدوین شده قابل قبول تلقی میگردد (جدول 7).
جدول7. شاخصهای کلی برازش برای مدل تحلیل عاملی تاییدی نوآوری مقرون بهصرفه درکارآفرینی پایدار صنایع تبدیلی تکمیلی خرما
شاخص | حد نرمال | مقدار مشاهده شده |
DF | بزرگ تر از صفر | 116 |
نسبت | کمتر از 3 | 757/0 |
شاخص هنجار شده برازندگی (NFI) | 9/0 و بالاتر | 760/0 |
شاخص هنجار نشده برازندگی (NNFI) | 9/0 و بالاتر | 952/0 |
شاخص برازندگی فزاینده (IFI) | 9/0 و بالاتر | 973/0 |
p-value | بیشتر از 05/0 | 253/0 |
براساس نتایج استخراج شده ازاین تحلیل عامل تاییدی، هرکدام از گزینهها با توجه به مقدار ویژهای که دارند، در رتبههای خاصی قرار میگیرد. در عوامل اجتماعی، مؤلفه" دانش بومی" با بار عاملی 82/0در اولویت اول قرار دارد و "استقبال مدیران از ایدهنو" و با بار عاملی 51/0اولویت اخر قرار دارند. در عوامل زیستمحیطی، مولفه"بستهبندی دوستدار محیط زیست" با بار عاملی86/0 در اولویت اول و مولفه " تولید کمتر و بلند مدت"بار عاملی 69/0 در اولویت آخر قرار دارد. در عوامل اقتصادی مولفه"مشوق هایمالی" با بار عاملی 84/0 و مولفه"صادرات فراوری خرما بار عاملی 58/0 "در اولویت آخر قرار دارد(شکل4).
شناخت و تحلیل سازههای موثر بر کارآفرینی پایدار.../ ندا بنیاسدی و همکار 239 |
شکل4. مدل ساختاری ابعاد نوآوری مقرون بهصرفه درکارآفرینی پایدار صنایع تبدیلی تکمیلی خرما
نامگذاری گویهها ابعاد نوآوری مقرون بهصرفه درکارآفرینی پایـدار صنـایع تبـدیلی تکمـیلی خرمـا توضـیح داده شـده
است(جدول6).
شناخت و تحلیل سازههای موثر بر کارآفرینی پایدار .../ ندا بنیاسدی و همکار 240 |
توضیح عامل | عامل | توضیح عامل | عامل | توضیح عامل | |
گویه 1 | استقبال مدیران از ایده نو | گویه2 | ارتباط صنعت و کشاورزی
| گویه3 | حضور نخلداران در جلسات دفاع دانشگاه |
گویه4 | مدیریت مشارکتی | گویه5 | دانش بومی | گویه6 | شبکه های مردمی |
گویه7 | گویه8 | فناوری مناسب و انرژی پاک | گویه9 | دفع درست زباله ها | |
گویه10 | حمل و نقل درست | گویه11 | تولید کمتر و بلند مدت | گویه 12 | فروش مستقیم و بی واسطه |
گویه13 | بازارهای محلی و ملی و بی المللی | گویه 14 | صادرات فراوری خرما | گویه15 | خود اشتغالی |
گویه16 | مشوق های مالی | گویه17 | منابع اقتصاد محلی |
|
|
7- مدل تحلیل عاملی تاییدی نقش کارآفرینی پایدار در توسعه صنایع تبدیلی تکمیلی خرما
استفاده از شاخصهای کلی بر ارزش میتوان به این پرسش پاسخ داد که صرفنظر از مقادیر خاص گزارش شده برای پارامترها، آیا به طور کلی، مدل تدوین شده، توسط دادههای تجربی گردآوری شده حمایت میشود یا خیر؟ در صورتی که پاسخ مثبت باشد، مدل قابل قبول است. در غیر این صورت بایستی نسبت به اصلاح آن همت گماشت. برای تفسیر مقادیر موجود، شاخص p-value نشان میدهد که آیا مدل تدوین شده را میتوان قابل قبول دانست یا خیر. این شاخص که به عنوان یکی از شاخصهای بدی بر ارزش شناخته میشود، مقدار آن و هرچه مقدار بهدست آمده آن بزرگتر از 05/0 باشد، مدل تدوین شده قابل قبول تر تلقی می-گردد. مقدار 109/0 برای مدل عاملی تدوین شده حاکی از این است که مدل قابل قبول میباشد. شاخصهای تطبیقی نیز بهمنظور بررسی قابل قبول بودن مدل بر مبنای مقایسه آن با مدل استقلال تدوین شده است. این شاخصها مقادیری بین صفر تا یک را به خود میگیرند و مقادیر بالاتر از 90/0 در اغلب منابع به عنوان مقادیر قابل قبول تفسیر شده اند. در جدول فوق شاخص بر ارزش توکر لوئیس (TLI) که همان (NNFI) برابر با 985/0 و شاخص بر ارزش تطبیقی (IFI) برابر با 990/0 است و از آنجایی که مقادیر آنها بیش از 90/0 است.(جدول9)
جدول9. شاخص های کلی برازش برای مدل مفهومی تحقیق
شاخص | حد نرمال | مقدار مشاهده شده |
DF | بزرگ تر از صفر | 25 |
نسبت | کمتر از 3 | 357/1 |
شاخص هنجار شده برازندگی (NFI) | 9/0 و بالاتر | 949/0 |
شاخص هنجار نشده برازندگی (NNFI) | 9/0 و بالاتر | 985/0 |
شاخص برازندگی فزاینده (IFI) | 9/0 و بالاتر | 990/0 |
p-value | کمتر از 05/0 | 109/0 |
براساس نتایج استخراج شده از تحلیل عامل تاییدی، هرکدام از گزینهها با توجه به مقدار ویژهای که دارند، در رتبههای خاصی قرار میگیرد. در نوآوری مقرون به صرفه عامل"زیستمحیطی" 61/ 0بیشترین تاثیر و عامل "اجتماعی" با بار عاملی 18/0 کمترین و عامل "فراوری
محصول خرما" با بار عاملی95/0 بیشترین تاثیر و بستهبندی با بارعاملی 74/0 کمترین تاثیر را در کارآفرینی پایدار در صنایع تبدیلی و تکمیلی خرما دارد (شکل 4).
شناخت و تحلیل سازههای موثر بر کارآفرینی پایدار.../ ندا بنیاسدی و همکار 241 |
شکل 5. مدل ساختاری رابطه کارافرینی پایدار با نواوری مقرون به صرفه
نامگذاری گویهها ابعاد نوآوری مقرون بهصرفه درکارآفرینی پایدار صنایع تبـدیلی تکمـیلی خـرما در توضـیح داده شده
است (جدول10)
شناخت و تحلیل سازههای موثر بر کارآفرینی پایدار .../ ندا بنیاسدی و همکار 242 |
عامل | توضیح عامل | عامل | توضیح عامل | عامل | توضیح عامل |
گویه 1 | فرهنگ نوآوری در روستا | گویه2 | توانمندسازی روستاییان | گویه3 | حمایت از زیست محیطی |
گویه4 | تولید پایدار | گویه5 | بازاریابی | گویه6 | اشتغال پایدار |
یافتهها با نتایج بدست آمده در مطالعات Thelken& de Jong (2020) و Hossain et al (2016) وHossain (2021) و( Levänen et al.,( 2021 مطابقت دارد. طبق نتایج بهدست آمده از تحقیق بیشترین درصد افراد بین سنین 40-50 و در مقطع فوق دیپلم فعالیت دارند که نشان دهنده آن است که جوانان بین 20-40 و مقاطع بالای تحصیلات انگیزهای برای فعالیت ندارند که دال بر ضعف ترویج و حمایتهای لازم در سیاستهای دولنی در این زمینه است.
طبق نتایج تحقیق مولفههای فرهنگ نوآوری، فرهنگ زیستمحیطی، بازاریابی پایدار و اشتغال پایدار با کارآفرینی پایدار در صنایع تبدیلی و تکمیلی خرما رابطه معنیدار دارد ، که نشان میدهد آموزشهای نوآوری به صرفه باید در اولویت ترویج قرار گیرد. کارآفرینی پایدار بدون در نظر گرفتن این عوامل در صنایع تبدیلی و تکمیلی خرما با شکست برخوردار خواهد بود.
در زمان مواجهه با مشکلات و بحران‌های مختلف استفاده از شیوه‌های خلاقانه و نوآورانه پاسخ هوشمندانه‌ای است. برای کشورهای در حال توسعه بویژه کشوری مانند ایران که مردم آن همیشه با بحران زندگی میکنند این مساله اهمیت بیشتری دارد. یک شیوه از نوآوری برای چنین مسائلی نوآوری صرفهجویانه است. البته باید توجه داشت این شیوه از نوآوری مختص پاسخ به نیازهای قشر آسیب‌پذیر نیست. بلکه بسیاری از کشورهای پیشرفته و صنایع مدرن نیز از آن بهره می‌برند. نوآوری صرفهجویانه فرایند کاهش پیچیدگی و هزینه کالاها و تولید محصولات مختلف جهت پاسخ به نیازها با حداقل هزینه است. در این شیوه از نوآوری سازمانی
کوشش بر آن است تا از طریق یک استراتژی نوآوری مبتنی بر بازاریابی کمیابی در نهایت عملکرد نوآوری را بهبود بخشید. ادبیات پژوهش در این حوزه از نوآوری در کشور ضعیف است. از دیدگاه افراد نمونه مولفههای این تحقیق ،
فرهنگ نوآوری، فرهنگ زیست محیطی، بازارایابی پایدار و اشتغال پایدار برکارآفرینی پایدار در صنایع تبدیلی و تکمیلی خرما معنیدار است بنابراین این موضوع میتواند زمینه پژوهشی مناسب برای پژوهشگران باشد.کارآفرینی پایدار به عنوان راهی برای حل بسیاری از مسائل زیست محیطی ظهور کرده است. به همین ترتیب،بسیاری از جنبه های FI با پایداری مرتبط است هدف مطالعه ما نظریه‌پردازی FI بهعنوان منبعی برای کارآفرینی پایدار است و این دو را بهعنوان پدیده‌های درهم تنیده در یک محیط محدود به منابع نشان میدهد. نتیجه میگیریم که ابتدا، شناسایی فرصت های FI که منجر به کارآفرینی پایدار می شود. دوم، در مورد ما،جنبه پایداری با دیدگاه های سه گانه پایانی مطابقت دارد، که نشان میدهد که مبتنی بر FI است،کارآفرینی به طور همزمان به جبهههای اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی کمک میکند.در نهایت، همانطور که مطالعه ما نشان میدهد، کارآفرینی پایدار در شرایط محدود و در حال توسعه بافت کشور وسیله ای برای رشد اقتصادی پایدار است. بازار جدید، بستهبندیهای طرفدار زیستمحیطی و بخش‌ها، فرصتهای خوداشتغالی، و فرصتهای تجاری برای کوچک و خرد محلی و توسعه فراوری خرما و کسب و کارها همگی منجر به رشد اقتصادی فراگیر و ایجاد فرصت می شوند.
منابع
1. آمارنامه وزارت جهاد کشاورزی. (1396). نتایج طرح آمارگیری نمونه‌ای محصولات باغی. دفتر. آمار و فنآوری اطلاعات. انتشارات وزارت جهاد کشاورزی، 114
2. امینی, محسن, حمیدیفر, فاطمه, ترابی, تقی, قدسی, مسعود (1400). طراحی مدل سیستمی کارآفرینی پایدار مبتنی بر ارزش‌آفرینی: رویکرد سرمایه گذاری. دانش سرمایهگذاری, 10(37)، 488-459،.
3. بنی اسدی, ندا, ثمری, داود, فرج اله حسینی, سید جمال, امیدی نجف‌آبادی, مریم (1401). واکاوی نقش مدیریت جامع نوآوری در توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی خرما. مجله پژوهش های راهبردی در علوم کشاورزی و منابع طبیعی-17(1) ،17-.34doi: 10.22047/srjasnr.2022.147428
4. بنی اسدی, ندا, ثمری, داود, فرج اله حسینی, سید جمال, امیدی نجف‌آبادی, مریم (1401). واکاوی نقش مدیریت جامع نوآوری در توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی خرما. مجله پژوهش های راهبردی در علوم کشاورزی و منابع طبیعی-17(1) ،17-34doi:10.22047/srjasnr.2022.147428
5. بيژني، مسعود.، فلاححقيقي، نگین.، كرمي، غلامحسین.، عسگريقدس، محمد.، و زند، معصومه (1394). واكاوي ويژگي هاي روانشناختي كارآفرينانه و عوامل پيش‌برنده و بازدارنده كارآفريني در دانشكده هاي كشاورزي( مورد مطالعه: واحدهاي منطقه 5 دانشگاه آزاد اسلامي). پژوهش‌هاي ترويج و آموزش كشاورزي ، 29(8)، 79-94.doi: 10.22047/srjasnr.2022.147428
6. حسین بر, محمدعثمان, روستاخیز, بهروز, & آهار, سمیرا. (1401). بهره‌گیری از مدل‌های نوآوری و کارآفرینی اجتماعی در توانمندسازی زنان - مورد مطالعه: کشور هند. تداوم و تغییر اجتماعی، 1(1)، 23-42. doi: 10.22034/jscc.2022.2706
7. خضری، مسعود.، خاتونپور، محمدرضا. (1391). مطالعه وضعیت کشت و تولید خرما در ایران و مهمترین کشورهای عربی. همایش ملی خرمای ایران، دانشگاه شهید باهنر کرمان
شناخت و تحلیل سازههای موثر بر کارآفرینی پایدار.../ ندا بنیاسدی و همکار 243 |
http://serd.khu.ac.ir/article
. زنگی آبادی علی، فتحی عفت، ایزدی ملیحه (1390). تحلیل پراکنش فضایی صنایع تبدیلی شهرستان های استان اصفهان با استفاده از روش (IDIP)، آمایش سرزمین، 3(4)، 5-22.10. شریف زاده, محمد شریف, عبداله زاده, غلامحسین (1396). ارزیابی تطبیقی پایداری کسب و کارهای کارآفرینانه کشاورزی و نظام‌های متعارف تولید کشاورزی در استان گلستان. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، (2)13، 1-20.
11. شفیعی پور داود، اصلانی فرشید، بهمنی اکبر (1402). بررسی تأثیر جهت گیری کارآفرینانه سبز و قابلیت‌های پویا بر عملکرد پایدار کسب‌وکار با توجه به نقش میانجی عملکرد نوآوری سبز راهبردهای کارآفرینی در کشاورزی،(2)10، 15-30 URL: http://jea.sanru.ac.ir/article-1-386..
12. فلاح ، محمدرضا.، پاشایینیا، رها (1399). زنان کارآفرین و ورود موفقیت آمیز به حوزه کارآفرینی اجتماعی: ارائهی یک مدل نظری. مطالعات راهبردی زنان، (23)90،103-131.doi: 10.22095/JWSS.2020.237389.2389
13. قنبری, علی, یادآور, حسین, کاظمیه, فاطمه (1401). مدل‌یابی موانع توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی شهرستان تبریز. پژوهش های صنایع غذایی، (4)167، 181:32.doi: 10.22034/fr.2022.50007.1822
14. کریمی, شهلا, نادری, نادر, خسروی, احسان (1402). واکاوی چالشهای زیست‌بوم کارآفرینی پایدار در استان کردستان؛ به‌کارگیری رویکرد آمیخته. مطالعات کارآفرینی و توسعه پایدار کشاورزی، 1(1)، 10-22. doi:10.22069/jead.2023.20817.1670
15. موحدی, رضا, یعقوبی فرانی, احمد (1393). تحلیل عوامل مؤثر بر کارآفرینی زنان روستایی. مطالعات اجتماعی روان شناختی زنان،4(41)، 123-129.doi: 10.22051/jwsps.2015.1493
16. نعیمی، علیرضا، و معینی، علیرضا (1399). بررسی ظرفیت ها و کارکردهای رویکرد نوآوری صرفه جویانه د ر شرایط بحران کرونا و درس آموخته هایی برای دوران پساکرونا. سیاست نامه علم و فناوری، 2(31)،41-56.doi: 20.1001.1.24767220.1399.10.2.3.6
16. Agarwal, N., Brem, A., & Dwivedi, S. (2020). Frugal and reverse innovation for harnessing the business potentianl of emerging markets: the case of a Danish MNC. International Journal of Innovation Management, 24(1), 1-15. doi: 10.1142/S1363919620500097
17. Arend, M., Felippe Ramos, C., Swirski de Souza., Y. (2023). Frugal innovation in the expansion of a multinational subsidiary in an emerging market. Gestão & Produção.30(1).1-16. doi.org/10.1590/1806-9649-2022v29e9322
18. Agarwal, S., Lenka, U., Singh, K., Agrawal, V., & Agrawal, A. M. (2020). A qualitative approach towards crucial factors for sustainable development of women social entrepreneurship: Indian cases. Journal of Cleaner Production, 27(4), 123-135. doi: 10.1016/j.jclepro.2020.123135.
19. Bas, C. L. (2020). Frugal innovation as environmental innovation. International Journal of Technology Management, 831(3), 78-96. doi:10.1504/IJTM.2020.109231.
20. Basu, R. R., Banerjee, P. M., & Sweeny, E. G. (2013). Frugal Innovation. Journal of Management for Global sustainability, 1(2), 14-36. doi: 10.13185/JM2013.01204.
21. Belkadi, F., Vlachou, E., Kumar-Gupta, R., Zogopoulos, V., Kaya, M., Bernard, A., Mourtzis, D., Natalizio, S., Büyükdığan, B. G., & Bayrak, I. T. (2018). Modularity as a support for frugal product and supplier network co-definition under regional market constraints: a mirroring hypothesis application. International Journal of Production Research, 56(7), 1-16. doi: 10.1080/00207543.2018.1481300.
22. Bhatti, Y., Basu Ramaswami R., Barron D., J .M, V. (2018). Fragel Innovation. Press Cambridge University.51(1), 1-26. doi: 10.1111/radm.12436.
شناخت و تحلیل سازههای موثر بر کارآفرینی پایدار .../ ندا بنیاسدی و همکار 244 |
24. Cohen.,B., & Winn.,M.(2007). Market imperfections, opportunity and sustainable entrepreneurship. Journal of Business Venturing.22(1).29-45. doi: 10.1016/j.jbusvent.2004.12.001.
25. Cooper, R. G. (2019). The drivers of success in new-product development. Industrial Marketing Management, 7(6), 36-47. doi: 10.1016/j.indmarman.2018.07.005.
26. Drori, I., Manos, R., Santacreu-Vasut, E., Shenkar, O., & Shoham, A., (2018). Language and market inclusivity for women entrepreneurship: The case of microfinance. Journal of Business Venturing, 3(34), 395-415. doi: 10.1016/j.jbusvent.2018.02.002.
27. D.,Sofiane Belhabib, Leroy,E Trystram.,G. (2018). Small-scale food process engineering — Challenges and perspectives. Innovative Food Science and Emerging Technologies, 46(1), 122-130. https://doi.org/10.1016/j.ifset.2017.09.009
28. Darmadji. (2016). Entrepreneurship as New Approach to Support National Agriculture Development Program to Go Self Sufficient Food. Agriculture and Agricultural Science Procedia 9 (1) 72 – 82 doi: 10.1016/j.aaspro.2016.02.128.
29. Edwards, T., & Tempel, A. (2010.) Explaining variation in reverse diffusion of HR practices: evidence from the German and British subsidiaries of American multinationals. J. World Bus. 45 (1), 19-28. doi: 10.1016/j.jwb.2009.04.001.
30. Frare, A. B., & Beuren, I. M. (2022). The role of green process innovation translating green entrepreneurial orientation and proactive sustainability strategy into environmental performance. Journal of Small Business and Enterprise Development, 29(5), 789-806.doi:10.1108/JSBED-10-2021-0402.
31. Farny,S., Katrina Blinder, J.(2021). Sustainable Entrepreneurship. In book: World Encyclopedia of Entrepreneurship.
32. Ganzer, p, Chais, c., & Olea, p. (2017). Product, process, marketing and organizational innovation in industries ofthe flat knitting sector,14(4), 321-332. doi.org/10.1016/j.rai.2017.07.002
33. Hall, J.K., Daneke, G.A., & Lenox, M. J. (2010). Sustainable development and entrepreneurship: Past contributions and future directions. Journal of Business Venturing, 25(5):439-448 .doi.org/10.1016/j.jbusvent.2010.01.002.
34. Hoogendoorn, B., van der Zwan, P., & Thurik, R. (2019). Sustainable Entrepreneurship: The Role of Perceived Barriers and Risk. Journal of Business Ethics 157(4), 1133–1154. doi: 10.1007/s10551-017-3646-8
35. Hossain, M. (2020). Frugal innovation: Conception, development, diffusion, and outcome. Journal of Cleaner Production, 62(2), 1-16. doi.org/10.1016/j.jclepro.2020.121456
36. Hossain, M. (2021). Frugal innovation and sustainable business models. Technology in Society, 64(1), 1-7 doi.org/10.1016/j.techsoc.2020.101508.
37. Hossain, M., Simula, H., & Halme, M. (2016). Can frugal go global? Diffusion patterns of frugal innovations. Technology in Society, 46(2), 132-139. 10.1016/j.techsoc.2016.04.005.
38. Hossain., M, Park., M., & Subhan Shahid. (2023). Frugal innovation for sustainable rural development. Technological Forecasting & Social Change, 193(1),1-7,doi.org/10.1016/j.techfore.2023.122662.
39. han, R. (2016). How frugal innovation promotes social sustainability. Sustainability10(8), 2-29, doi:10.3390/su8101034
40. Kumar Yadav,A., Shrotriya, V., Dhuria, D. (2018). Storage and Processing of Agriculture Commoditis. International Journal of Advances in Arts, Sciences and Engineering. 7(15).1-7.
شناخت و تحلیل سازههای موثر بر کارآفرینی پایدار.../ ندا بنیاسدی و همکار 245 |
42. Mendes, A.C., Ferreira, F.A., Kannan, D., Ferreira, N.C., & Correia, R.J. (2022). A BWM approach to determinants of sustainable entrepreneurship in small and medium-sized enterprises. Journal of Cleaner Production, 371(12), 1-12.doi: 10.1016/j.jclepro.2022.133300
43. McGee, J., Sammut-Bonnici, T. (2014). Frugal Innovation. In book: Wiley Encyclopedia of Management Strategic Management Edition: 3rd Chapter: frugal innovation Publisher: John Wiley & Sons Editors: John McGee & Tanya Sammut-Bonnici
44. Mourtzis, D. (2018). Design of customised products and manufacturing networks: towards frugal innovation. International Journal of Computer Integrated Manufacturing, 31(12), 1161-1173. doi.:10.1080/0951192X.2018.1509131
46. Muñoz, P., & Cohen, B. (2018). Sustainable entrepreneurship research: Taking stock and looking ahead. Business Strategy and the Environment, 27(1), 300-322. doi: 10.1002/bse.2000.
47. Muñoz, P., & Dimov, D. (2015). The call of the whole in understanding the development of sustainable ventures. Journal of Business Venturing, 30(4): 632–654. doi: 10.1016/j.jbusvent.2014.07.012.
48. Pisoni, A., Michelini, L., & Martignoni, G. (2018). Frugal approach to innovation: state of the art and future perspectives. Journal of Cleaner Production, 171(4), 107-126. doi: .org/10.1016/j.jclepro.2017.09.248
49. Rogers, E.M. (2010). Diffusion of Innovations. Simon and Schuster. ##Rao, B. C., (2013). How disruptive is frugal? Technology in society, 351, 65-73.
50.Santos., L.L. Borini,F. & Oliveria.Junior.M.d.M. (2020).In search of the frugal innovation strategy, ahead of print, 30(2), 245-263. doi: 10.1108/RIBS-10-2019-0142.
51. Sharmelly, R., & Ray, P. K. (2018). The role of frugal innovation and collaborative ecosystems: the case of Hyundai in India. Journal of General Management, 43(4), 157-174.doi.:10.1177/0306307018762698
52. Shah, A.M. (2012). Business Strategies in the Emerging Markets. Journal of Asia-Pacific Business 13(1), 4–15. doi: 10.1080/10599231.2011.616143
53. Shehryar, M., Hossain.,M &Shahid, S.,Anwar, T.(2023). Frugal innovation as a source of sustainable entrepreneurship to tackle social and environmental challenges Journal of Cleaner Production. 406(4).1-14. doi: 10.1016/j.jclepro.2023.137050
54. Srivastava, U.K. (2020). Agro -Processing Industries: Potential, Constraints and Task Ahead. Research Division of the Federal Reserve Bank of St. Louis
55. Swai, M. I. (2017). Factors affecting growth of small and medium agro -processing firms in Tanzania: a case of sunflower oil processors in Dodoma. Dodoma: The University of Dodoma, 3-12, 162-173. Doi:10.1111/1467-8691.00279.
56. Thelken, H.N., & de Jong, G. (2020). The impact of values and future orientation on intention formation within sustainable entrepreneurship. Journal of Cleaner Production 266(2), 1-13. doi: 10.1016/j.jclepro.2020.122052
شناخت و تحلیل سازههای موثر بر کارآفرینی پایدار .../ ندا بنیاسدی و همکار 246 |
58.Zeschky, M., Widenmayer, B., & Gassmann, O. (2011). Frugal innovation in emerging markets. Research-Technology Management, 54(4), 38-45. doi: 10.5437/08956308X5404007
59. Yaw Akomea, S., Agyapong,A., Ampah. G., Vivian Osei, H.(2022). Entrepreneurial orientation, sustainability practices and performance of small and medium enterprises: evidence from an emerging economy. International Journal of Productivity and Performance Management. 72(2).1-12. 10.1108/IJPPM-06-2021-0325
60. Zahedian Tejeneki, R., Mojaverian, S. M., & Hosseini Yekani, S. A. (2020). The Role of Location on Exploitation of Agricultural Businesses in Mazandaran Province (Case Study: Agricultural Processing Industry). Iranian Economic Review, 24(3), 793-806. doi: 10.22059/ier.2020.77648
