ارزیابی میزان آسیبپذیری بافتهای شهری در برابر زلزله مطالعه موردی شهر کرمانشاه
الموضوعات : Islamic urbanism
ایرج تیموری
1
,
هادی حکیمی
2
,
رحیم حیدری چیانه
3
,
آرام حمیدی
4
1 - دانشیار جغرافیای برنامهریزی شهری دانشگاه تبریز، ایران
2 - دانشیار جغرافیای برنامهریزی شهری دانشگاه تبریز، ایران
3 - دانشیار جغرافیای برنامهریزی شهری دانشگاه تبریز، ایران
4 - دانشجوی دکترای جغرافیای برنامهریزی شهری دانشگاه تبریز، ایران
الکلمات المفتاحية: آسیبپذیری, زلزله, کرمانشاه, تحلیل سلسله مراتبی, GIS,
ملخص المقالة :
زمینلرزه ویرانگرترین و مرگبارترین رخداد طبیعی است که کشور ایران نیز با عنایت به وضعیت ویژه تکتونیکی در بیشتر نواحی خود با آن مواجه است. در میان مناطق زلزلهخیز ایران، منطقه چین، گسل زاگرس که کلانشهر کرمانشاه نیز در آن واقع شده بهعنوان بخشی از کمربند کوهزایی آلپ، هیمالیا از نواحی فعال و با احتمال وقوع زلزله با شدت بالا است. شهر کرمانشاه بهعنوان بزرگترین کلانشهر در مرکزیت غرب کشور به لحاظ سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و جمعیتی دارای تأثیر منطقهای بسیار است، این کلانشهر به سبب وضعیت نامناسب کالبد شهری، در صورت رخداد زمینلرزه بهشدت آسیبپذیر گردیده و احتمال بروز مشکلات و وضعیت بحرانی در آن بسیار خواهد بود. لذا ارائه روشهایی نظاممند و کارآمد جهت استفاده در مدیریت بحران بهمنظور کاهش میزان آسیبپذیری در آن ضرورت دارد. هدف این مقاله شناسایی عوامل مؤثر در آسیبپذیری کالبدی شهر و ارائه روش و مدلی بهمنظور ارزیابی میزان آسیبپذیری مناطق شهر جهت کمک به مدیریت شهری در راستای کاهش تلفات و خسارات ناشی از زلزله در مراحل قبل، حین و پس از بحران است. نوع پژوهش کاربردی و روش آن توصیفی، تحلیلی است. در این مقاله با استفاده از مدل تحلیل سلسلهمراتبی در محیط نرمافزار ARC GIS میزان آسیبپذیری مناطق شهر کرمانشاه سنجش و اولویتبندی شده است. نتایج مبین آن است که بهلحاظ معیار پایداری فیزیکی ۳۱/۶۹ درصد از ساختمانهای شهر در ناحیة آسیبپذیری خیلی زیاد و زیاد هستند و در این معیار منطقه 3 آسیبپذیرترین منطقه شهر است. همچنین از نظر معیار کارایی امدادرسانی به هنگام بحران ۱۳/۶۵ درصد از بناهای شهر در ناحیه آسیبپذیری خیلی زیاد و زیاد هستند که با توجه به این معیار، منطقه پنج آسیبپذیرترین منطقه شهر است. به لحاظ آسیبپذیری کالبدی هم ۷۸/۲۳درصد از ابنیه شهر در ناحیهی آسیبپذیری خیلی زیاد و ۰۹۷/۳۴ درصد در پهنه آسیبپذیری زیاد واقع شدهاند. مناطق ۳، ۷، ۴ و ۲ به ترتیب آسیبپذیرترین مناطق شهر کرمانشاه در صورت وقوع زلزله هستند.
