تأملی در قاعده حسن و قبح ذاتی
الموضوعات :
1 - هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
الکلمات المفتاحية: حسن و قبح شرعی, حسن و قبح ذاتی, حسن و قبح تکوینی و نسبی, مصلحت و مفسدت,
ملخص المقالة :
اصل حسن و قبح ذاتی و عقلی در دو حوزه «هستی شناسی و «معرفت شناسی» از قواعد کلامی کلیدی محسوب می شود؛ لکن تبیین دقیق این دو قاعده در هر دو حوزه فوق از سوی متکلمان و فلاسفه با ابهامات مواجه شده است. نویسنده در این مقاله با روش عقلی و تحلیل هفت نظریه از اصل حسن و قبح ذاتی، ضمن ارزیابی شش نظریه اول، تبیین و تفسیر جدیدی از نظریه حسن و قبح ذاتی ارایه نموده و آن را به «حسن و قبح تکوینی و مصلحتی و دخالت مصالح در انتزاع حسن و قبح» تحویل نموده و به اثبات آن پرداخته است. هم چنین در آخر مقاله شبهه تقابل نظریه متکلمان و فلاسفه با یکدیگر بررسی و نقد گردیده و ره‌آورد آن همسو بودن قرائت مشهور متکلمان امامیه و فلاسفه می‌باشد.
آمدی، ابكار الافكار في اصول الدين
ابن سینا، الشفا، المنطق
ابن‌تیمیه، الرد علی المنطقیین
ابن‌تیمیه، منهاج السنه
برنجکار و نصرتیان اهور، قاعده کلامی حسن و قبح عقلی
برنجکار، قاعده کلامی، حسن و قبح عقلی
جبائی، المغنی
جرجانی، شرح المواقف
جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ج 19،
جوادی آملی، سرچشمه اندیشه، ج 4
جوادی آملی، عبد الله، دین شناسی
حائری سیدکاظم، تقریرات بحث اصول شهید سیدمحمّد باقر صدر، مباحث الاصول (الجزء الأول من القسم الثانی)، دارالبشیر، الثالثۀ.، ج 1
حلی، علامه، انوار الملكوت في شرح الياقوت
ربانی، القواعد الکلامیه
سبزواری، شرح الاسماء الحسنی
سبزواری، شرح المنظومه
شاهرودی، سیدمحمود، تقریرات بحث اصول شهید سیدمحمّد باقر صدر، بحوث فی علم الأصول، ج 4
شهرزوری، رسایل الشجره الالهیه
شهرزوری، شرح عیون الحکمه
صدر المتالهین، الشواهد الربوبیه
طباطبایی، اصول فلسفه و روش رئالیسم، مندرج در: مطهری، مجموعه آثار، ج 2
طوسی، خواجه، البصائر النصيرية فى علم المنطق
طوسی، خواجه، الجوهر النضيد
طوسی، خواجه، شرح الاشارات و التنبيهات
طوسی، قواعد العقاید
فخر رازی ، الاربعين في اصول الدين
فخر رازی، المحصل
مرتضی، سید، الذخيرة في علم الكلام
مصباح یزدی، فلسفه اخلاق
مظفر، دلایل الصدق
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 186 ـ 161
تأملی در قاعده حسن و قبح ذاتی
محمد حسن قدردان قراملکی 1
چکيده
اصل حسن و قبح ذاتی و عقلی در دو حوزه «هستی شناسی و «معرفت شناسی» از قواعد کلامی کلیدی محسوب می شود؛ لکن تبیین دقیق این دو قاعده در هر دو حوزه فوق از سوی متکلمان و فلاسفه با ابهامات مواجه شده است. نویسنده در این مقاله با روش عقلی و تحلیل هفت نظریه از اصل حسن و قبح ذاتی، ضمن ارزیابی شش نظریه اول، تبیین و تفسیر جدیدی از نظریه حسن و قبح ذاتی ارایه نموده و آن را به «حسن و قبح تکوینی و مصلحتی و دخالت مصالح در انتزاع حسن و قبح» تحویل نموده و به اثبات آن پرداخته است. هم چنین در آخر مقاله شبهه تقابل نظریه متکلمان و فلاسفه با یکدیگر بررسی و نقد گردیده و ره‌آورد آن همسو بودن قرائت مشهور متکلمان امامیه و فلاسفه می‌باشد.
.
واژگان کلیدی
حسن و قبح شرعی، حسن و قبح ذاتی، حسن و قبح تکوینی و نسبی، مصلحت و مفسدت.
[1] . استاد تمام پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم، ایران.
Email: ghadrdang@yahoo.com
تاریخ دریافت: 30/3/1401 پذیرش نهایی: 31/6/1401
