بررسی رویکرد اخلاقی، اجتماعی نظام نیمهآزادی به استناد قانون کاهش مجازات حبس تعزیزی
الموضوعات :
نفیسه جلالی
1
(گروه حقوق، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران )
ایرج گلدوزیان
2
(گروه حقوق، دانشگاه تهران، تهران، ایران )
سیدرضا موسوی
3
(دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان)
الکلمات المفتاحية: عدالت اجتماعی, حبس, نظام نیمه¬آزادی, عدالت قراردادی,
ملخص المقالة :
یکی از ابزارهای سیاست جنایی نهادهایی است که راه را برای بازگشت بزهکاران به جامعه هموار می کند کیفر زندان هر چند فی حد ذاته فرصتی است که آمادگی لازم را برای بازگشت پدید می آورد و زندانی را در آستانه ورود به اجتماع از توانایی سازگاری دوباره برخورد می سازد، اما نباید فراموش کرد که محیط زندان با تمام امکانات بازپروری محیطی است اصولاً توان گیر و انس مخصوصاً در محکومیت های دراز مدت بزهکار را به هنگام خروج از زندان با دشواری های سازگارپذیری مواجه می کند. همین امر باعث شد تا قانون گذار برای اولین بار در قانون مجازات اسلامی مصوبه ۱۳۹2 نظامی را تحت عنوان نظام نیمه آزادی در ماده ی ۵۶ و ۵۷ تصویب نمود که این تأسیس حقوقی به نفع برخی از متهمین است که اعطای این تأسیس به متهمان منوط به احراز شرایط متعددی است. در مقاله حاضر ضمن بررسی نظام نیمه آزادی در قانون مصوب ۹۲ و بررسی مبانی قانونی و شرعی و مراحل اجرای آن، این نظام را در قانون کاهش مجازات حبس های تعزیری 1399 بررسی کرده و دریافته شد که این نظام که رضایت محکوم در میزان مجازات در آن شرط است نه تنها تسامحی به حال متهم است بلکه به حال جامعه و دولت مفید است زیرا با خروج متهم از زندان جامعه نیروی کار بیشتری را برای رونق و تولید داشته و از طرفی هزینه ی دولت در زندان ها کم خواهد شد و این توافق با متهم نمونه ی بارز قراردادی شدن عدالت کیفری در ایران است.
ابراهیمی، شهرام، (۱۳۹۴)، پیشگیری از تکرار جرم در پرتو بازپذیرسازی اجتماعی بزهکاران، نشر میزان، صص ۱۰۵- ۱۰۴.
ابوالحسنی، سلامه، غائمی، علی، (بی¬تا)، آسیب¬شناسی حقوقی نظام نیمه¬آزادی در قانون جدید مجازات اسلامی ۹۲، نخستین کنفرانس ملی علوم انسانی و توسعه، ص۸.
اکرمی، روح الله، سیف الله¬پور، فرزانه، (پاییز ۱۳۹۶)، تحلیلی در نظام نیمه¬آزادی در حقوق کیفری ایران و فرانسه با رویکردی به مبانی فقهی آن، فصلنامه پژوهش تحقیق تطبیقی حقوق اسلام و غرب، سال چهارم، شماره سوم، ص۸.
اکرمی، روح¬الله، (۱۳۹۳)، جزوه حقوق جزای عمومی۳، دوره فقه القضای مدرسه علمیه حضرت ولی¬عصر (عجل¬الله تعالی فرجه الشریف) زیر نظر ریاست قوه قضاییه، ص۱۲۲.
الهام، غلامحسین و برهانی، محسن، (۱۳۹۶)، درآمدی بر حقوق جزای عمومی: واکنش در برابر جرم، تهران، نشرمیزان، چ۳، ص۱۷۰.
امینی، محمد، (۲۰۱۳ م)، سوداگری با تاریخ، جلد۱، چاپ نخست، نشر: شرکت کتاب، ص ۷۵
آشوری، محمد، (۱۳۸۱)، آیین دادرسی کیفری، نشر سمت، جلد اول، چاپ هفتم، ص۴۰.
آنسل، مارک، (۱۳۸۸)، از زندان تا کیفرزدایی، ترجمه محمد اشوری، دادنامه، ش۲.
بابیوردی، اردوان، (۱۳۹۶)، نظام نیمه-آزادی حقوق کیفری ایران، نشر قانون یار، ص۱۰.
برنور، معصومه، (۱۳۸۸)، تدابیر حمایتی بعد از خروج از زندان در حقوق کیفری ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه قم.
بکاریا، سزار، (۱۳۸۵)، رساله جرایم و مجازات¬ها، ترجمه محمدعلی اردبیلی، نشر میزان، چاپ پنجم، ص۹۵.
پرادل، ژان، (۱۳۷۴)، تاریخ اندیشه¬های کیفری، تهران، ترجمه علی¬حسین نجفی ابرند آبادی، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، چ۱.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر، (۱۳۶۳)، ترمینولوژی حقوق، تهران، گنج دانش، ص ۲۰۰.
سرکجوری، عاطفه، مصطفی، عباسی، (بی¬تا)، بررسی عملکرد نظام نیمه آزادی و آزادی مشروط در نحوه بازپروری مجرم، مقاله کنفرانس، ص۹۱.
حاجی¬تبارفیروزجائی، حسین، (۱۳۷۸)، جایگاه جایگزین¬های حبس در نظام عدالت کیفری ایران (حال و آینده)، مجله حقوقی دادگستری، شماره ۶۴، صص ۸۸- ۶۷.
حلبی، ابوالصلاح تقی¬الدین، (۱۴۰۳ق)، الکافی¬ فی¬ الفقه، اصفهان، جلد۱. مکتبه الأمام امیرالمؤمنین علیه-السلام.
حلی (علامه)، حسن بن یوسف، (۱۴۱۰ق)، ارشادالأذهان الی احکام الایمان، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، جلد2، چاپ۱.
حلی (محقق)، نجم¬الدین جعفر بن حسن، (۱۴۰۸ق)، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، نشر اسماعیلیان، جلد۴، چاپ۲.
حیدری، علی-مراد، (۱۳۹۴)، حقوق جزای عمومی: بررسی فقهی حقوقی واکنش علیه جرم، تهران، سمت، ج۱، ص۳۴۷.
خزایی، منوچهر، (۱۳۷۷)، بررسی نظری و عملی تسریع آیین دادرسی کیفری، مجموعه مقالات، کتابخانه گنج دانش، چاپ نخست، ص۱۵۰.
دانش، تاج¬زمان، (۱۳۷۶)، حقوق زندانیان و علم زندانها، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سوم، ص¬۳۹۱.
رازینی، محمدمهدی، (۱۳۹۲)، بررسی جرم¬شناختی رویکرد پلیس ایران به امنیت شهری (با مطالعه رویکرد پلیس انگلستان)، پایان¬نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه امام صادق(ع).
صافی گلپایگانی، لطف¬الله، بی¬تا، التعزیر: احکامه و حدوده، قم، نشر مؤلف، ص۵۴.
صفاری، علی، ۱۳۸۷، کیفرشناسی (تحولات، مبانی و اجرای کیفر سالب آزادی)، چاپ چهارم، نشر جنگل، ص۱۵۷.
صانعی، پرویز، (۱۳۷۶)، حقوق جزای عمومی، چاپ هفتم، جلد ۲، تهران، گنج دانش، ص۹۲.
طوسی، محمدبن حسن، (۱۴۰۷ق)، تهذیب الاحکام، تهران، دارالکتب الاسلامیه، جلد ۶ و ۱۰، چاپ ۴.
عسگری، علی، (۱۳۸۳)، تأثیرات محیط زندان بر افسردگی زندانیان، نشریه اداره کل زندان¬های استان مرکزی.
غلامی، حسین، (۱۳۸۷)، تکرار جرم (بررسی حقوقی- جرم شناختی)، نشر میزان، چاپ دوم، ص¬۶۳.
فاضل لنکرانی، محمد، (۱۴۲۲ق)، تفصیل¬الشریعه فی شرح تحریرالوسیله: کتاب الحدود، قم، مرکز فقه الائمه الاطهار علیهم السلام، چاپ1، ص۷۰۰.
قاسمی مقدم، ناصر، (۱۳۸۸)، اقدامات تأمینی در حقوق کیفری ایران، چاپ پنجم، سال چهارم ،تهران، نشر میزان، ص¬-۲۰۷.
قدسی، ابراهیم، حمزه، بیگی، (۱۳۷۲)، نظام نیمه¬آزادی در قانون جدید، کنفرانس بین-المللی نقش مدیریت انقلاب اسلامی در هندسه قدرت نظام جهانی، ص۶.
کوشا، جعفر، باقر، شاملو، (۱۳۹۳)، نوآوری‌های قانون جزای جدید فرانسه، نشر میزان، چاپ ۱، ص ۲۰۲.
گلدوست جویباری، (۱۳۹۴)، آیین دادرسی کیفری، انتشارات جنگل، تهران، صص۶۲- ۵۳.
محمدی، داوود، (۱۳۸۴)، مجازات¬های جایگزین، نشر عود، چاپ اول، تهران، ص۹۸.
مرادی، فرزانه، (۱۳۹۳)، توافق با متهم در پرتو نهاد دادوستد اتهامی با تأکید بر نظام حقوقی ایران، نشر مجد، ص۲۳۳.
مظلومان، رضا، (۱۳۶۸)، جامعه، جرم، مجازات، هدف، نو و خصایص کیفرها، نشر دانشگاه تهران، ص۱۵۰.
منتظری، حسین¬علی، (۱۴۰۹ق)، دراسات فی ولایه الفقیه و فقه-الدوله الاسلامیه، قم، نشر تفکر، جلد۲، چاپ۲، ص۵۱۸.
موسوی فرد، سید محمدرضا، (۱۳۹۷)، جرم¬شناسی اسلامی گرایش نوین حقوق کیفری ایران و جهان اسلام، جلد اول، نشر مجد، صص¬-۱۹۷- ۱۹۵.
نجفی ابرندآبادی، علی حسین، (۱۳۸۸)، حقوق کیفری اقتصادی (تعزیرات)، دوره کارشناسی ارشد حقوق اقتصادی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، ص۵۱.
نیازپور، امیرحسین، (۱۳۹۲)، توافقی شدن آیین دادرسی کیفری، نشر میزان، ص۳۰۹.
وزاره الاوقاف و الشئون الاسلامیه الکویت، (۱۴۰۹ق)، الموسوعه الفقهیه، کویت، جلد۱۶، چاپ۲، ص۳۲۰.
C.A.Visher, L. Winterfield and M.B. Coggeshall, (2005), "Ex-Offender) employment Programs and Recidivism: A Metaanalysis", Journal of Experimental Criminology, Vot 1, No.3, pp.295-315; VoiR, A, (2005), "Improving the employment Rates of Ex-Prisoners under Parolc", Federal Probation, Vol.69, No.1, pp. 7-12; Graffamet , A, (2005), "Variables Affecting Successful Retintegration, Vol. 40, No.1, et 2 pp.147-171.
Skinner, B.F., (1953), Science and Human Behavior, New York, Macmillan, pp. 93-182.
P. Savage, Stephan, (1998), The Politics of Criminal Justic Policy, in Law, Power, and Justics in England and Wales, Edited by Lank. Mckenzie, Group, p. 111.
113 |
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 136 – 113
بررسی رویکرد اخلاقی، اجتماعی نظام نیمهآزادی
به استناد قانون کاهش مجازات حبس تعزیزی
نفیسه جلالی 1
ایرج گلدوزیان 2
سیدرضا موسوی 3
چکیده
یکی از ابزارهای سیاست جنایی نهادهایی است که راه را برای بازگشت بزهکاران به جامعه هموار میکند کیفر زندان هر چند فی حد ذاته فرصتی است که آمادگی لازم را برای بازگشت پدید میآورد و زندانی را در آستانه ورود به اجتماع از توانایی سازگاری دوباره برخورد میسازد، اما نباید فراموش کرد که محیط زندان با تمام امکانات بازپروری محیطی است اصولاً توانگیر و انس مخصوصاً در محکومیتهای دراز مدت بزهکار را به هنگام خروج از زندان با دشواریهای سازگارپذیری مواجه میکند. همین امر باعث شد تا قانونگذار برای اولینبار در قانون مجازات اسلامی مصوبه ۱۳۹2 نظامی را تحت عنوان نظام نیمهآزادی در مادهی ۵۶ و ۵۷ تصویب نمود که این تأسیس حقوقی به نفع برخی از متهمین است که اعطای این تأسیس به متهمان منوط به احراز شرایط متعددی است. در مقاله حاضر ضمن بررسی نظام نیمهآزادی در قانون مصوب ۹۲ و بررسی مبانی قانونی و شرعی و مراحل اجرای آن، این نظام را در قانون کاهش مجازات حبسهای تعزیری 1399 بررسی کرده و دریافته شد که این نظام که رضایت محکوم در میزان مجازات در آن شرط است نه تنها تسامحی به حال متهم است بلکه به حال جامعه و دولت مفید است زیرا با خروج متهم از زندان جامعه نیروی کار بیشتری را برای رونق و تولید داشته و از طرفی هزینهی دولت در زندانها کم خواهد شد و این توافق با متهم نمونهی بارز قراردادی شدن عدالت کیفری در ایران است.
واژگان کلیدی
[1] . دانشجوی‌دکتری‌تخصصی، رشته حقوق کیفری و جرم شناسی، واحد گرگان، دانشگاه‌آزاد اسلامی، گرگان، ایران.
Email: Nafise.law@gmail.com
[2] . استاد تمام، دکتری حقوق کیفری و جرم¬شناسی، دانشکده حقوق، دانشگاه تهران و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی کرج، تهران، ایران. Email: miramts@yahoo.com
[3] . استادیار، گروه الهیات و معارف اسلامی، دکتری تخصصی علوم قرآنی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران. (نویسنده مسئول) Email: R3131393@gmail.com
تاریخ دریافت: 10/6/1400 پذیرش نهایی: 6/9/1400
