بررسی مبانی انذار و تبشیر در خطبه غراء
الموضوعات :محمد هادی امین ناجی 1 , زهرا امینی ارمکی 2
1 - دانشگاه پیام نور تهران جنوب
2 - دانشجوی دکتری معارف نهج البلاغه، دانشگاه پیام نور
الکلمات المفتاحية: انذار, تبشیر, مبنا, خطبه غراء, نهج البلاغه,
ملخص المقالة :
پیامبران طبق مأموریت الهی خود از ابزار انذار و تبشیر برای ترغیب مردم به سوی انجام کارهای نیک و اجتناب از برخی دیگر بهره برده اند. چنانچه پیامبران به یک نظام انگیزشی تمسک نمی‌جستند تعالیم آن ها بی ثمر و بیهوده بود. علی (علیه السلام) نیز از چنین شیوه ای در خطب و سخنانشان برای نجات انسانها یاری میجوید. هدف اصلی این پژوهش بررسی خطبه غراء به مثابه یک گفتمان برای کشف مبانی سازنده انذار و تبشیر در کلام امیرالمومنین (ع) است. با بررسی مبانی، الگوی انذار و تبشیر برجای مانده از کلام حضرت علی (ع) با روش تحلیلی - توصیفی بازکاوی و تبیین می شود و ما را در فهم بهتر معانی و دلالت‌های کلام امام (ع) یاری می کند. پنج عنوان مبانی انذار و تبشیر در کلام علی(ع) و بالاخص خطبه غراء را تشکیل می‌دهند که عبارتند از:
قرآن
ابن ابی الحدید، عزالدین ابوحامد. (1337ش). شرح نهج‌البلاغه ابن ابی الحدید، قم، کتابخانه عمومی آیت‌الله مرعشی نجفی.
ابن اثیر، مبارک بن محمود (1367ش). النهایه فی غریب الحدیث، قم، اسماعیلیان.
ابـن منظـور، محمـدبن مکـرم (1414ق). لسـان العرب، بیروت، انتشارات دار صاد.
الجوهری، اسماعیل بن حماد (۱۴۰۷ ق). الصحاح، به کوشش عبدالغفور العطاری، بیروت، دارالعلم للملایین.
ازهری، محمد بن احمد (1421ق). تهذیب اللغه، بیروت، دار احیاء تراث العربی.
بحرانی، میثم‌بن علی‌بن میثم، (1362ش). شرح نهج‌البلاغه، قم، نشر الکتاب.
دلشاد، مصطفی، (1395). سیره نبوی«منطق عملی»، تهران، دریا.
دهخدا، علی اکبر، (1346ش). لغت نامه، تهران، دانشگاه تهران.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (1412ق). المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دارالعلم الدارالشامیة.
زمخشــري، محمــود، (1407ق)، الکشــاف عــن التنزیل حقائق غوامض، بیروت، دارالکتب العلمیه.
سید رضی، محمد بن حسین، (1381). نهج البلاغه، سید جعفر شهیدی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 22.
الطیّب، عبدالله، (1110م). المرشد الی فهم الاشعار العرب و صناعتها. بیروت، دارالفکر.
طباطبایی، سیدمحمد حسین، (1417ق). المیزان فی تفسیرالقرآن، قم، جامعه‌ی مدرسین حوزه علمیه قم.
طریحی، فخرالدین، (1375ش). مجمع البحرین، تهران، کتابفروشی مرتضوی.
طوسي، ابو جعفر محمد بن حسن، (1415ق). التبيان في تفسيرالقرآن، تصحيح احمدحبيب قصيرعاملي، بيروت، داراحياء التراث العربي.
فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، (1415ق). القاموس المحیط، بیروت، دارالکتب العلمیه، منشورات محمد علی بیضون.
قرشی، سید علی اکبر، (1307). قاموس قرآن، قم، ناشر اسلامیه.
قزوینی، احمد بن فارس (1399ه). معجم المقاییس اللغه، لبنان، دارالفکر.
مصطفوی، حسن، (1360ش). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
مطهری، مرتضی، (1381)، مجموعه آثار، قم، انتشارات صدرا.
مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، (1374ش). تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیة.
بهشتی، احمد. (1361ش). " تبشیر و انذار"، مجله پیوند، شماره پنج، صص75_79
دل افکار، علیرضا؛ صانعی پور، محمد حسن؛ زندی، بهمن و دیگران. (1393)، "تحلیل ساختار کارگفت انذار در قرآن"، مجله علوم قرآن و حدیث، شماره پنجم، ص 39_6
رضائی، نفیسه، (1393)، "نشانه‌شناسی خطبه‌های نهج‌البلاغه: 3 (شقشقیه)،193(متقین)، 83 (الغرّاء)، 109(معروف به الزهراء) و خطبه 176 "، پارسای داخل کشور کارشناسی ارشد 1393 ، استادراهنما سیدرضا میراحمدی، استاد مشاور: علی نجفی ایوکی دانشگاه کاشان، دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی
عابدی، حسن؛ شیخ زاده، محمد(1390). "تحلیل مضمون شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده های کیفی"، مجله اندیشه مدیریت راهبردی، سال پنجم، شماره دوم، صص151_198.
فتحعلی خانی، محمد (1397). "روش و روش شناسی در علوم انسانی اسلامی چارچوبی برای تحلیل و ارزیابی نظریه های علم دینی و علوم انسانی اسلامی"، مجله قبسات، شماره هشتاد و نه، صص155_178
مردانی، مهدی، (1390). "جایگاه تشویق و تنبیه در مدیریت علوی با تکیه بر نهج البلاغه". علوم قرآن و حدیث. (31)، 172 _153
موسوی، س.م. ( 1379). "تبشیر و انذار دو رکن اساسی تبلیغ". مجله مبلغان، شماره دوازدهم، صص 63_ .7
يونسی، حميدرضا؛ ديالمه، نيكو، (1398). "انذار از روش تا اصل تربیتی". پژوهشنامة قرآن و حديث. شماره بیست و یک، صص 108-116.
75 |
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 92 - 75
بررسی مبانی انذار و تبشیر در خطبه غراء
محمد هادی امین ناجی 1
زهرا امینی ارمکی 2
چکیده
پیامبران طبق مأموریت الهی خود از ابزار انذار و تبشیر برای ترغیب مردم به سوی انجام کارهای نیک و اجتناب از برخی دیگر بهره برده اند. چنانچه پیامبران به یک نظام انگیزشی تمسک نمی‌جستند تعالیم آن ها بی ثمر و بیهوده بود. علی (علیه السلام) نیز از چنین شیوه ای در خطب و سخنانشان برای نجات انسانها یاری میجوید. هدف اصلی این پژوهش بررسی خطبه غراء به مثابه یک گفتمان برای کشف مبانی سازنده انذار و تبشیر در کلام امیرالمومنین (ع) است. با بررسی مبانی، الگوی انذار و تبشیر برجای مانده از کلام حضرت علی (ع) با روش تحلیلی - توصیفی بازکاوی و تبیین می شود و ما را در فهم بهتر معانی و دلالت‌های کلام امام (ع) یاری می کند. پنج عنوان مبانی انذار و تبشیر در کلام علی(ع) و بالاخص خطبه غراء را تشکیل می‌دهند که عبارتند از:
1. اتمام حجت؛ 2. هدایت؛ 3. ایجاد روح تقوا؛ 4. تذکر؛ 5. پند و عبرت‌آموزی.
واژگان كليدي
انذار، تبشیر، مبنا، خطبه غراء، نهج البلاغه.
[1] . استاد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)
Email: aminnaji@pnu.ac.ir
[2] . دانشجوی دکتری معارف نهج البلاغه، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
Email: Zahra_amini5@student.pnu.ac.ir
تاریخ دریافت: 8/3/1401 پذیرش نهایی: 10/6/1401
