نقد محتوایی کتاب «تاریخ‌نگار تصویرگرا یا شاعر فرمالیست»
الموضوعات :
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی، واحد تهران، ایران
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه افسری امام علی(ع)، واحد تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: نقد کتاب, تاریخ‌نگارِ تصویرگرا یا شاعر فرمالیست, م. سرشک, تأویل‌های اشتباه و تحلیل انتقادی.,
ملخص المقالة :
محمدرضا شفیعی کدکنی (م. سرشک) از شاعران مشهور ادب معاصر است که آثار پژوهشی در خور توجه و متعدد نیز در حوزه‌های مختلف ادبیات و عرفان دارد. یکی از ساحت‌های شخصیت چندوجهی شفیعی کدکنی، شاعری است و او از اینحیث جایگاهی قابل اعتنا در شعر معاصر فارسی است. شفیعی، شعرشناسی اندیشمند است و همین دو خصلت، غنای صوری و محتوایی ویژه به شعر وی بخشیده که آن را به سوژه‌ای جذاب به لحاظ بررسی ابعاد مختلف تبدیل کرده است. تازه‌ترین کتابی که در زمینۀ شعر شفیعی کدکنی تألیف شده، «تاریخ‌نگارِ تصویرگرا یا شعر فرمالیست» است. علی‌رغم کوشش مؤلف این کتاب برای عرضۀ خوانشی جدید از اشعار م. سرشک، تألیف وی ایراداهایی جدی دارد. در مقالۀ پیش رو با روش تحلیل انتقادی به اشکالهای این کتاب در چهار دستۀ «تعابیر مبهم»، «گزاره‌های اشتباه»، «دریافت غلط و تأویل‌های نادرست» و «توضیحات ناسودمند» پرداخته شده است و در پایان مشخص شده که نداشتن وسواس علمی لازم در تدوین مطالب و درک نادرست مؤلف از نشانه‌های موجود در اشعار شفیعی، موجب شده تا اشتباهات قابل‌توجهی در متن کتاب به چشم بخورد.
آمدی، ابوالفتح عبدالواحد (۱۴۱۰ق) غرر الحكم و درر الكلم، تحقیق سید مهدی رجایی، تهران، دارالکتاب الاسلامی.
اخوان‌ثالث، مهدی (1390) صدای حیرت بیدار، چاپ سوم، تهران، زمستان.
انوری، حسن (1382) فرهنگ فشردۀ سخن، تهران، سخن.
بهرنگی، اسد (1397) برادرم صمد بهرنگی، روایت زندگی و مرگ او، تبریز، ایلقار.
پورنامداریان، تقی (1389) خانه‌ام ابری است، تهران، مروارید.
-------------- (1390) سفر در مه، چاپ چهارم، تهران، سخن.
حسین‌پور چافی، علی (1384) جریان‌های شعری معاصر فارسی، تهران، امیرکبیر.
دهخدا، علی‌اکبر (1377) لغتنامۀ دهخدا، جلد 4 و9، چاپ دوم از دورۀ جدید، تهران، دانشگاه تهران.
رضاقلی، علی (1389) جامعه‌شناسی نخبه‌کشی، چاپ سی‌ودوم، تهران، نشرنی.
---------- (1398) جامعه‌شناسی خودکامگی، چاپ بیست‌وپنجم، تهران، نشرنی.
رضی، احمد (1393) روش‌ها و مهارت‌های تحقیق در ادبیات و مرجع‌شناسی، تهران، فاطمی.
زارعی، مهرداد (1401) «نقد روش‌شناختی تاریخ‌نگار تصویرگرا یا شاعر فرمالیست»، در: نقد ادبی، سال پانزدهم، شماره 57، بهار، صص 111-146.
زرقانی، مهدی (1391) چشم‌انداز شعر معاصر ایران، تهران، ثالث.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1371) یادداشت‌ها و اندیشه‌ها، تهران، اساطیر.
سمنانی، علاءالدوله (1369) مصنفات فارسی، به اهتمام نجیب مایل هروی، تهران، علمی و فرهنگی.
سیدحسینی، رضا (1387) مکتب‌های ادبی، جلد 2، چاپ چهاردهم، تهران، نگاه.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1372) تازیانه‌های سلوک، تهران، آگه.
--------------------- (1385) آیینه‌ای برای صداها، چاپ پنجم، تهران، سخن.
--------------------- (1388) هزارۀ دوم آهوی کوهی، چاپ پنجم، تهران، سخن.
--------------------- (1390) حالات و مقامات م.
امید، تهران، سخن.
--------------------- (1391) رستاخیز کلمات، چاپ سوم، تهران، سخن.
--------------------- (1392) با چراغ و آینه، چاپ چهارم، تهران، سخن.
طاهری، قدرت‌الله (1395) مبانی و اصول پژوهش در زبان و ادبیات فارسی، تهران، علمی.
طوسی، خواجه نصیرالدین (1367) اساس‌الاقتباس، تصحیح مدرس رضوی، چاپ چهارم، تهران، دانشگاه تهران.
عالی عباس‌آباد، یوسف (1398) تاریخ‌نگارِ تصویرگرا یا شعر فرمالیست، تهران، قطره.
فتوحي، محمود (1389) بلاغت تصوير، چاپ دوم، تهران، سخن.
فراهتی، حمزه (2006) از آن سال‌ها.
.
.
و سال‌های دیگر، آلمان، فروغ.
فولادوند، عزت‌الله (1388) مردی است می‌سراید، چاپ دوم، تهران، مروارید.
گاور، آلبرتین (1390) تاریخ خط، ترجمۀ عباس مخبر و کوروش صفوی، تهران، مرکز.
مشحون، حسن (1373) تاریخ موسیقی ایران، ، تهران، سیمرغ و فاخته.
مراغی، عبدالقادر (1370) شرح ادوار، به اهتمام تقی بینش، تهران، مرکز.
مگی، برایان (1390) فلاسفۀ بزرگ: آشنایی با فلسفۀ غرب، ترجمۀ عزت‌الله فولادوند، چاپ چهارم، تهران، خوارزمی.
مولوی، جلال‌الدین محمد (1396) مثنوی معنوی، جلد 1، تصحیح و مقدمۀ محمدعلی موحد، تهران، هرمس و فرهنگستان زبان و ادب.
نوالی، محمود (۱۳۷۳) فلسفه‌های اگزیستانس و اگزیستانسیالیسم تطبیقی، تبریز، دانشگاه تبریز.
Abrams, M.H. & Harpham, Geoffrey Galt (2014) A Glossary of Literary Terms, 11th Edition, Boston, cengage learning.
