بررسی فراوانی وضعیت برخی از چالش¬های اخلاقی و حقوقی موجود در داروخانه¬های شهر رشت در سال 1400
الموضوعات :سیده کوثر موسوی نسب 1 , محمدتقی آشوبی 2 , سهیل سلطانی پور 3 , زهرا حصاری 4 , کورش دلپسند 5
1 - دکتری داروسازی،گروه داروسازی ،دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران.
2 - استادیار جراحی عمومی، گروه جراحی،دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران.
3 - دانشیارپزشکی اجتماعی، گروه پزشکی اجتماعی،دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران.
4 - استادیار فارماسیوتیکس، گروه داروسازی، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران.
5 - دانشیار اخلاق پزشکی،گروه اخلاق پزشکی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران.
الکلمات المفتاحية: داروساز, مسئول فنی داروخانه, دوراهه اخلاقی,
ملخص المقالة :
واژه ی اخلاق را می توان دانش نیک و بدخوی ها تعریف کرد. آدمی خیر و شر و به زبان ساده تر نیک و بد را می شناسد و از این روست که اخلاقیات و معضلات اخلاقی همواره یکی از دغدغه های جوامع بشری بوده است. داروسازان در نظام سلامت یکی از حلقه های مهم و تکمیل کننده در درمان بیماران هستند و در بهبود وضعیت سلامت افراد جامعه نقش مهم و غیرقابل انکاری را ایفا می کنند. داروسازان شاغل در داروخانه به دلیل ماهیت تجاری داروخانه ها، در اختیار داشتن منابع سلامت و توزیع آن و نیز به دلیل اینکه همواره در دسترس بیماران هستند، روزانه چالش ها و دوراهه های اخلاقی فراوانی را تجربه می کنند که در این پژوهش به بررسی چند مورد از این چالش ها پرداخته ایم. این مطالعه مقطعی- توصیفی در بهار سال 1400 بر روی 151 نفر از داروسازان شاغل در داروخانه های شهر رشت انجام گرفت. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ای دوبخشی شامل بخش اول: جمع آوری اطلاعات دموگرافیک شرکت کنندگان و بخش دوم: 13 گویه از چالش های اخلاقی، بود. پس از جمع آوری اطلاعات مندرج در پرسشنامه ها، داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS 22 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.نتایج این پژوهش نشان می دهند که برخی چالش های اخلاقی و حقوقی از جمله عدم توانی مالی بیماران در پرداخت هزینه داروهای حیاتی، درخواست داروهای خارج از فارماکوپه، نسخه های حاوی داروهای خارج از فارماکوپه، تخصیص داروهای اساسی به یک داروخانه خاص، بازگرداندن داروی غیریخچالی مصرف نشده به داروخانه، تجویز مکمل توسط پزشک برای بیماری که این فراورده به بیماری وی ارتباطی ندارد، اجبار به همکاری با فردی غیرداروساز برای تاسیس داروخانه، درخواست داروی سقط جنین و تعویض برند داروی نسخه شده توسط داروساز با درصدی بالای 60% در بین داروسازان شاغل در داروخانه های رشت گزارش شد.در قرن اخیر شاهد رشد قابل ملاحظه مسائل اخلاقی در سنجش مراقبت های سلامت هستیم. از این رو داروسازان، نیازمند آشنایی بیشتر با مسائل اخلاقی، اجرای بهترین راه حل ها و تصمیم گیری اخلاقی در شرایط بحرانی و ضروری می باشند. آگاهی داروسازان از مسئولیت های اخلاقی و حقوقی خود باعث توانمندسازی این حرفه مندان سلامت و بهبود خدمات ارائه شده به بیماران و سایر گیرندگان خدمت در داروخانه خواهد شد.
1. Dale, R.J.H., History of Western Philosophy. 2008-3rd edition-7th edition, Tehran, Shahada Gendarmerie Martyrs St., Tehran: Phoenix Publications. Page 73.
2. Deans, Z., Ethics in pharmacy practice. 2010: Pharmacy Practice Research Trust London.
3. Bahrami, M. and F. Gharamaleki, Conceptual analysis of moral dilemmas. Iranian Journal of Medical Ethics and History of Medicine, 2012. 5(2): p. 32-44.
4. Kruijtbosch, M., et al., Moral dilemmas of community pharmacists: a narrative study. International journal of clinical pharmacy, 2018. 40(1): p. 74-83.
5. Fakuhi, N., One Hundred and One Questions of Culture. 2014-1st edition, Baharestan St., Tehran: Tisa Publications.
6. Al-Arifi, M.N., Community pharmacist perception and attitude toward ethical issues at community pharmacy setting in central Saudi Arabia. Saudi Pharmaceutical Journal, 2014. 22(4): p. 315-325.
7. https://www.webmd.com/a-to-z-guides/what-is-pharmacist
8. Delpasand, K., S. Tavakkoli, and H. Kojidi, The Relationship between the Pharmacist and the Patient from the Point of View of Ethics and Law. Medical Ethics Journal, 2019. 13(44): p. 1-12.
9. Ebrahimi, S., Ethical challenges in the community pharmacy setting from the perspective of the faculty members of Shiraz School of Pharmacy and pharmacy practitioners: a qualitative study. Iranian Journal of Medical Ethics and History of Medicine, 2016. 8(5): p. 77-93.
10. http://fnm.tums.ac.ir/userfiles/research/Ethiccomitte/guids/8.pdf.
11. Delpasand, K., et al., Ethical challenges in the relationship between the pharmacist and patient in Iran. International Journal of Human Rights in Healthcare, 2020.
12. Cooper, R., Ethical problems and their resolution amongst UK community pharmacists: a qualitative study. 2007, University of Nottingham.
13. Hibbert, D., J. Rees, and I. Smith, The ethical dilemmas of community pharmacists: a common core of issues. Journal of Social and Administrative Pharmacy, 1999. 16: p. 102-103.
14. DELPASAND, K., L. AFSHAR, and S.N. TAVAKKOLI, The Ethical Principles in Pharmacist-Patient Relationship. Journal of Clinical & Diagnostic Research, 2019. 13(3.)
15. Shakour, M., et al., The ethical aspects of abortion in medical education. Iranian Journal of Microbiology, 2014. 6(1).
16. Kajidi, H.M., et al., A Review of Medicine Counterfeiting in Medical History. Medical History, 2020. 12(43): p. 7-18.
17. Dessing, R.P. and J. Flameling, Ethics in pharmacy: a new definition of responsibility. Pharmacy World and Science, 2003. 25(1): p. 3-10.
18. Kourosh Delpasand, S.T.N., Mohamad Nourian, Conflict of Interest and Lack of Transparency as Corruption in the Health
System. Legal Thought, 2020. 1(3): p. 31-39.
19. Dabbagh, A., et al., A revision to the professional roles of pharmacists in the national health system: the attitudes of physicians and pharmacists regarding the impact on inter-professional relationships. Hakim Research Journal, 2006. 8(4): p. 26-36.
20. Dastmardie, S., et al., Analysis of the Criminal history of the Production and Supply of Smuggled and Counterfeit Medicines in Iran. Medical History, 2016. 8(28): p. 47-55.
21. Akbari, H., Drug crimes from the perspective of criminal law and criminology. Qom: Mofid University, 2006.
22. Bekker, C.L., et al., What does it cost to redispense unused medications in the pharmacy? A micro-costing study. BMC health services research, 2019. 19(1): p. 1-9.
23. Vlieland, N.D., et al., The majority of patients do not store their biologic disease-modifying antirheumatic drugs within the recommended temperature range. Rheumatology, 2016. 55(4): p. 704-709.
24. Vlieland, N.D., et al., Actual versus recommended storage temperatures of oral anticancer medicines at patients’ homes. Journal of Oncology Pharmacy Practice, 2019. 25(2): p. 382-389.
25. Bancsi, A. and K. Grindrod, Medical abortion: a practice tool for pharmacists. Canadian Pharmacists Journal/Revue des Pharmaciens du Canada, 2019. 152(3): p. 160-163.
26. Raifman, S., et al., Medication abortion: Potential for improved patient access through pharmacies. Journal of the American Pharmacists Association, 2018. 58(4): p. 377-381.
27. www.uptodate.com.
