ارزيابي تأثيرات اجتماعي و فرهنگي طرح احداث مسير دوچرخه‌سواري بلوار ميرداماد
الموضوعات :
رحمان جهانی دولت آباد
1
(کارشناس امور اداری و دفتری، دانشگاه فنی و حرفه¬ای شماره 1 تبریز)
اسماعیل جهانی دولت‌آباد
2
(دانشیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه محقق اردبیلی)
مریم ابهری
3
(مدیر گروه مطالعات کاربردی مناطق، مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران)
ندا میر اکبری
4
(پژوهشگر شهرسازی، مرکز مطالعات و برنامه¬ریزی شهر تهران)
الکلمات المفتاحية: حمل و نقل شهری, مسیر دوچرخه, ارزیابی تأثیرات اجتماعی و فرهنگی, بلوار میرداماد و تهران.,
ملخص المقالة :
پروژه مسیر دوچرخه بلوار میرداماد، چندین سال است که اجرا و به مرحله بهرهبرداری رسیده است. اما شواهد موجود نشان میدهد که پروژه یادشده در عمل با چالشهای مختلفی مواجه و از اهداف خود دور شده است. این موضوع، ضرورت انجام مطالعۀ ارزیابی تأثیرات اجتماعی را برای آن مطرح کرده است. هدف این مطالعه، ارزیابی و پیشبینی تأثیرات احداث مسیر دوچرخه بلوار میرداماد در راستای افزایش تأثیرات مثبت و کاهش تأثیرات منفی آن بوده است. با توجه به ماهیت پروژه و محدودۀ مورد مطالعه، از روشهای کمی و کیفی و به طور مشخص روش پیمایش، مصاحبه و تحلیل آرای کارشناسان برای گردآوری اطلاعات استفاده شده است. حجم نمونه برای پیمایش به صورت هدفمند، 200 مورد و تعداد مصاحبه‌های به عمل آمده نیز حدود 50 مورد بوده است. ارزیابی تأثیرات پروژه در قالب سه سناریوی «تداوم» وضعیت موجود، «تعدیل» وضعیت موجود و «تغییر» وضعیت موجود انجام گرفته است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که بیشترین مسائل و مشکلات محدودۀ مورد مطالعه که اثرات پروژه را تحتالشعاع قرار داده است، به ترتیب اولویت در حوزههای کالبدی - فعالیتی، حملونقل و ترافیک و اجتماعی و فرهنگی بوده است. اجرای پروژه در قالب سناریوی تداوم وضع موجود، تداوم چالشهای وضعیت فعلی را به همراه خواهد داشت. همچنین بررسیها نشان میدهد که اجرای پروژه در قالب سناریوی تعدیل وضعیت موجود نیز اثرات نامطلوبی مانند تداوم حضور موتوریها در مسیر دوچرخه، افزایش تصادفات و خطرات جانی، سلب آسایش و آرامش اهالی، کاهش رونق اقتصادی کسبه، تداوم حضور ماشینخوابی و اجارۀ جای پارک، بدبینی و عدم اعتماد به مدیریت شهری، شکلگیری نارضایتیها و... را به همراه دارد. بدین منظور سناریوی دیگری مطرح شده و در قالب آن، طرح پیشنهادی گروه پژوهش با اتخاذ رویکرد «تغییر وضعیت موجود» و با تأکید بر رویکرد تدریجی و بلندمدت ارائه شده است.
ایزدی، محمد¬سعید (1389). «عناصر و اجزای متشکله شهر ایرانی اسلامی با تأکید بر فضاهای عمومی و کارکرد آنها». اولین همایش تبیین الگوهای شهرسازی و معماری اسلامی ایرانی. همدان.
پاکزاد، جهانشاه (1385). «مبانی نظری و فرآیند طراحی شهری». وزارت مسکن و شهرسازی، معاونت شهرسازی و معماری. دبیرخانه شواری عالی شهرسازی و معماری. تهران: شهیدی.
پوراحمد، احمد و دیگران (1391). «سنجش و مقایسه کیفیت پیاده¬راه در محله¬های هفت¬حوض و مقدم شهر تهران». مجله آمایش جغرافیایی فضا. دوره دوم، شماره 6، صص 37-56.
------------------- (1395). «تحلیل نقش پیاده¬راه¬های شهری در ارتقای سرزندگی فضاهای شهری (مطالعه موردی: پیاده¬راه 17 شهریور تهران)». پژوهش¬های جغرافیایی برنامه¬ریزی شهری. دوره چهارم، شماره 2، صص 175-195.
توسلی، محمد و مهرداد شریعت (1387). «گسترش سیستم دوچرخه¬سواری جهت دستیابی به اهداف مدیریت تقاضای حمل¬و¬نقل، نمونه موردی: شهر قم». هشتمین کنفرانس مهندسی حمل¬و¬نقل و ترافیک، سازمان حمل و نقل و ترافيك شهرداری تهران، تهران، ایران.
حاتمی¬نژاد، حسین و یوسف اشرفی (1388). «دوچرخه و نقش آن در حمل¬ونقل پایدار شهری، نمونه موردی: شهر بناب». مجله پژوهش¬های جغرافیای انسانی. شماره 70، صص 45-63.
حبیبی، محسن (1379). «فضای شهری و حیات مدنی». نشریه هنرهای زیبا. شماره 7، صص 21-33.
سلطانی، علی و سمانه شریعتی (1392). «بررسی مشوق¬ها و بازدارنده¬های استفاده از دوچرخه در حمل¬ونقل درون¬شهری: مطالعه موردی شهر اصفهان». نشریه معماری و شهرسازی ایران. سال چهارم، شماره 5، صص 63-73.
عاشوری، علی (1389¬). «پیوند منظرین انسان با محیط: بررسی نقش پیاده¬راه در حیات شهر». ماهنامه منظر. دوره دوم، شماره هشتم، صص 44-47.
فلاح¬منشادی، الهام و دیگران (1391). «ارزیابی پیاده¬راه بازار تهران». نامه معماری و شهرسازی. شماره 9، صص 45-63¬.
قربانی، رسول و محمد جام¬کسری (1389). «جنبش پیاده¬گستری، رویکردی نو در احیا مراکز شهری؛ مورد مطالعه: پیاده¬راه تربیت تبریز». نشریه مطالعات و پژوهش¬های شهری منطقه¬ای. دوره ششم، شماره 6، صص 55-72¬.
کوکبی، لیلا و دیگران (1391). «حیات جمعی در فضای عمومی سبز راه، نگرشی بر تنوع فرهنگی اجتماعی استفاده از فضا؛ مطالعه موردی: پارک خطی باغ بلند شیراز». مجله پژوهش و برنامه¬ریزی شهری. سال سوم، شماره 11، صص 97-114¬.
کنف¬لاخر، هرمان (1381). اصول برنامه¬ریزی (طراحی) تردد پیاده و دوچرخه. ترجمه دکتر فریدون قریب. تهران: دانشگاه تهران.
محمودی¬نژاد، هادی (1389). فضا و مکان در طراحی شهری. تهران: هله و طحان، چاپ دوم.
مدنی¬پور، علی (1387). طراحی فضای شهری¬. شرکت پردازش و برنامه¬ریزی شهری.
مديري، آتوسا و سجاد اباذرلو (1389). «پايداري حمل¬و¬نقل: گسترش و بهبود دوچرخه¬سواري در منطقه آزاد ارس». نخستين همايش توسعه شهري پايدار.
مکلاران، اندرو (1390). ایجاد فضای شهری؛ ساخت¬وساز املاک و برنامه¬ریزی شهری. ترجمه درنی همدانی و دیگران. تهران: معانی.
نصیری، اسماعیل (1388). جهانی شدن و چالش¬های شهر و شهرنشینی در کشورهای در حال توسعه؛ با رویکردی بر راهبردهای عملیاتی در شهرهای ایران. تهران: گنج هنر، پرهام نقش.
ورمزیاری، مریم و کیانوش ذاکر حقیقی (1395). «حمل¬و¬نقل و توسعه پایدار». کنفرانس بین¬المللی پژوهش¬های نوین در عمران، معماری و شهرسازی.
Bonham J., and Wilson A. (2012). Bicycling and the Life Course: The Start- Stop-Start Experiences of Women Cycling, International Journal of Sustainable Transportation, 6:4, pp. 213-195.
Cavill, N., Biddle, s., Sallis, J.F. (2001). "Health enhancing physical activity for young people: statement of consensus of the United Kingdom expert consensus conference". Pediatric Exercise Science,13,20-25.
Litman T. (2009) Well Measured Developing Indicators for Comprehensive and Susainable Transport Planning, Victoria Transport Policy Insitute, Canada.http:// www.vtpi.org/.
Maibach, E. Steg, L. Anable, J. (2009). Promoting physical activity and reducing climate change: Opportunities to replace short car trips with active transportation, Preventive medicine, 49(4): 326-327.
Moudon, AV., Chanam L., Allen D. Cheadle, CW. Collier, DJ., Thomas LS. and Robert D. (2005). Cycling and the built environment, a US perspective, Transportation Research Part D: Transport and Environment, 3 :10, pp. 261-257.
Nasrudin.N & Nor.A, (2013). "Travelling to school: transportation selection by parents and awareness towards sustainable transportation", The 3rd International Conference on Sustainable Future for Human Security, SUSTAIN 2012, 3-5 November 2012, Clock Tower Centennial Hall, Kyoto University, JAPAN, Procedia Environmental Sciences, Volume 17, 2013, Pages 392–400.
Parkina, J. Meyers, C. (2010). The effect of cycle lanes on the proximity between motor traffic and cycle traffic, Accident Analysis and Prevention, 42(1): 159-165.
Pucher, J. Buehler, R. (2006). Why Canadians Cycle More than Americans: A Comparative Analysis of Bicycling Trends and Policies, Transport Policy 13(3): 265-279.
Pucher, J. Komanoff, C. Schimek, P. (1999). Bicycling renaissance in North America? Recent trends and alternative policies to promote bicycling, Transportation Research Part A: Policy and Practice, 33(7) :625-654.
Rassafi, a., and Vaziri, M. (2005). T Sustainable transport indicators: Definition and integration, International Journal of Environmental Sciences, vol. 2, no, .1, PP 83-96.
Victoria Transport Policy Institute .(2009). "Generated traffic and induced travel implications for transport planning", USA.
Zhou, J. (2012). Sustainable transportation in the US: A review of proposals, policies, and programs since 2000. Frontiers of Architectural Research, 1(2), 150-165.
