پیش¬بینی تعارضات زناشویی بر اساس کیفیت زندگی زناشویی و الگوهای ارتباطی در دوران قرنطینه خانگی ناشی از شیوع کرونا ویروس
الموضوعات :محمد وحیدی 1 , کورش زارع شیبانی 2
1 - دانشجوی دکتری، گروه روانشناسی و مشاوره، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی تهران شمال، تهران، ایران
2 - استادیار گروه معارف و تربیت اسلامی ، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: تعارضات زناشویی, کیفیت زندگی زناشویی, الگوهای ارتباطی, کرونا ویروس, قرنطینه خانگی.,
ملخص المقالة :
هدف از این پژوهش بررسی پیش بینی تعارضات زناشویی بر اساس کیفیت زندگی زناشویی و الگوهای ارتباطی در دوران قرنطینه خانگی ناشی از شیوع کرونا ویروس بود. روش پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش کلیه زنان متأهل شهر شیراز در دوران شیوع کرونا در سال 1400 بودند. حجم نمونه 385 نفر از این افراد بر اساس فرمول کوکران و به شیوه نمونهگیری در دسترس انتخاب و به پرسشنامه تعارضات زناشویی (MCQ) براتی و ثنایی (1372)، مقیاس كيفيت زندگی زناشويي (DAS) باسبي و همکاران (1995) و پرسشنامه الگوهای ارتباطی (CPQ) کریستیسن و سالاوی (1984) پاسخ دادند. دادههای جمع آوری شده با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندمتغیره تحلیل شد. نتایج نشان داد که بین کیفیت زندگی زناشویی و الگوهای ارتباطی با تعارضات زناشویی رابطه معنادار وجود دارد (01/0>P). نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نیز آشکار کرد که 4/27 درصد واریانس تعارضات زناشویی به‌وسیله کیفیت زندگی زناشویی و الگوهای ارتباطی تبیین میشود. يافتههاي اين پژوهش نشان مي دهد كه کیفیت زندگی زناشویی و الگوهای ارتباطی نقش مهمی در پیش بینی تعارضات زناشویی در دوران قرنطینه خانگی ناشی از شیوع کرونا ویروس دارند.
1- ایمانی جاجرمی، ح. (1399). پیامدهای اجتماعی شیوع ویروس کرونا در جامعه ایران. نشریه ارزیابی تأثیرات اجتماعی، 1(2)، 103-87.
2- آرمان پناه، آ.، سجادیان، ا.، و نادی، م. (1399). نقش میانجی تعارضات زناشویی در رابطه‌ی بین باورهای ارتباطی، اختلالات هیجانی، ارتباطات زناشویی با رضایت زناشویی زنان دارای همسر معتاد. فصلنامه علمی و پژوهشی اعتيادپژوهي، 14(55)، 28-9.
3- باقری شیخانگفشه، ف.، و صادقی چوکامی، ا. (1399). وسواس فکری-عملی طی همهگیری کرونا ویروس ۲۰۱۹ (کووید-۱۹): نامه به سردبیر. مجله دانشگاه علوم پزشكي شهید صدوقی يزد، 28(6)، 2704-2700.
4- برزگر، ا.، و سامانی، س. (1395). نقش واسطه‌ای صمیمیت در رابطه بین الگوهای ارتباطی و کیفیت زندگی زناشویی. فصلنامه زن و جامعه، 7(2)، 129-115.
5- بهاری، ف.، فاتحی¬زاده، م.، احمدی، س.، مولوی، ح.، و بهرامی، ف. (1390). تأثیر آموزش مهارت¬هاي ارتباط همسران بر کاهش تعارض¬های زناشویی زوج¬هاي متعارض متقاضی طلاق. پژوهش¬های روانشناسی بالینی و مشاوره، 1(1)، 70-59.
6- پروندی، ع.، عارفی، م.، و مرادی، ا. (1395). نقش عملکرد خانواده و الگوهای ارتباطی زوجین در پیشبینی رضایت زناشویی. دو فصلنامه آسیب‌شناسی، مشاوره و غنی‌سازی خانواده، 2(1)، 65-54.
7- پیازچیان لنگرودی، ف.، و عادلیان، ح. (1395). رابطه بین الگوهای ارتباطی با اعتماد زناشویی: کاربران فضای مجازی شهر لنگرود. پژوهشنامه مددکاری اجتماعی، 3(10)، 233-203.
8- ثناگوی، م.، جان¬بزرگی، م.، و مهدویان، ع. (1390). رابطه الگوهاي ارتباطي زوجين با رضامندي زناشويي. مطالعات اسلام و روانشناسی، 5(9)، 77-57.
9- رضائیان، ح.، معصومی، س.، و حسینیان، س. (1396). بررسی و مقایسه تمایزیافتگی خود، الگوهاي ارتباطی و رضایت جنسی در زوج¬هاي متقاضی طلاق و عادي. دو فصلنامه مشاوره کاربردی، 7(2)، 32-17.
10- رئیسی پور، ز. (1391). بررسی رابطه سبک¬های دل‌بستگی و الگوهای ارتباطی با رضایت زناشویی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده علوم انسانی، دانشگاه هرمزگان.
11- سپهری شاملو، ز.، و کرامتی، ر. (1395). رابطه سرمایه¬های روان‌شناختی و الگوهای ارتباطی با خشونت خانگی در زنان متأهل. مجله روانشناسی اجتماعی، 2(41)، 100-89.
12- سلیمانی، م.، عظیمیان، ث.، نظری، ع.، و زهراکار، ک. (1394). رابطه ساختار قدرت خانواده، تعارضات زناشویی و سلامت روان در مردان بازنشسته. مجله سالمندی ایران، 10(4)، 87-80.
13- صداقت¬خواه، ع.، و بهزادی¬پور، س. (1396). پیشبینی کیفیت روابط زناشویی بر اساس باورهای ارتباطی، ذهن‌آگاهی و انعطاف‌پذیری روان‌شناختی. فصلنامه زن و جامعه، 8(30)، 77-57.
14- عرب، م.، و کوچکزائی، ز. (1399). بررسی تأثیر همهگیری ویروس کرونا بر جرائم و آسیب¬های اجتماعی (مورد مطالعه: سیستان و بلوچستان). نشریه علمی دانش انتظامی سیستان و بلوچستان، 11(34)، 141-120.
15- عیسی¬نژاد، م.، علیپور، ا.، و کلهری، ص. (1396). فراهم‌سازی ارزیابی تراز خودتنظیمی زناشویی در جامعه ایرانی: آزمون پایایی، روایی و ساختار عاملی نسخه ایرانی سنجه خودتنظیمی رفتاری برای روابط کارآمد زوج¬ها. مشاوره و روان‌درمانی خانواده، 7(2)، 147-126.
16- فیروزی، ر.، تیزدست، ط.، خلعتبری، ج.، و قربان شیرودی، ش. (1399). بررسی ارتباط راهبردهای مقابله با تنیدگی با دشواری در تنظیم هیجان با نقش میانجی کیفیت روابط زناشویی در زنان متأهل مبتلا به سرطان پستان. مجله دانشگاه علوم پزشكي اراك، 23(1)، 47-34.
17- کاظمیان، ک.، مهرابی¬زاده هنرمند، م.، کیامنش، ع.، و حسینیان، س. (1397). رابطه علّی تمایزیافتگی، معناداری زندگی و بخشودگی با دل‌زدگی زناشویی از طریق میانجیگری تعارض زناشویی و رضایت زناشویی. روش¬ها و مدل¬های روان‌شناختی، 9(31)، 146-131.
18- معصومی، س.، رضائیان، ح.، و حسینیان، س. (1396). پیش¬بینی رضایت جنسی بر اساس الگوهای ارتباطی زوجین. دو فصلنامه مطالعات زن و خانواده، 5(1)، 101-79.
19- مقتدر، ل.، و حلاج، ل. (1397). مقایسه طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه، ناگویی هیجانی و شادکامی در زنان با و بدون تعارضات زناشویی. مجله بالینی پرستاری و مامایی، 7(2)، 145-138.
20- موسوی، س. (1396). ابعاد کیفیت زناشویی: بررسی پیش¬بینی کننده¬های مؤلفه‌های تعامل و شیوه¬های حل تعارض زناشویی. مشاوره کاربردی، 7(1)، 100-81.
21- میرزایی، م.، زارعی، ا.، و صادقی¬فرد، م. (1398). نقش تمایزیافتگی خود و عوامل اقتصادی با میانجیگری تعارضات خانوادگی در پیشگیری از آسیبهای روانی و اجتماعی. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 10(37)، 142-121.
22- میرزایی، م.، زارعی، ا.، و صادقی¬فرد، م. (1398). نقش تمایزیافتگی خود و عوامل اقتصادی با میانجیگری تعارضات خانوادگی در پیشگیری از آسیب¬های روانی و اجتماعی. نشریه علمی فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 10(37)، 170-143.
23- میرغضنفری، ب.، و خوشاخلاق، ح. (1400). نقش میانجی حمایت اجتماعی در رابطه بهزیستی روان‌شناختی با کیفیت زندگی زنان سرپرست خانوار استان اصفهان. مجله علمی پژوهش¬های میان‌رشته‌ای زنان، 3(2)، 31-21/
24- یوسفی، ن.، و عزیزی، آ. (1397). تبیین مدلی برای پیش¬بینی تعارض زناشویی بر اساس تمایزیافتگی و تیپ¬های شخص. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 9(35)، 78-57.
25- Busby, D. M., Christensen, C., Crane, D. R., & Larson, J. H. (1995). A revision of the Dyadic Adjustment Scale for use with distressed and nondistressed couples: Construct hierarchy and multidimensional scales. Journal of Marital and family Therapy, 21(3), 289-308.
26- Christensen, A., & Sullaway, M. (1984). Communication patterns questionnaire. Unpublished manuscript, University of California, Los Angeles.
27- Dewi, E. M., Puspitawati, H., & Krisnatuti, D. (2019). The Effect of Social Capital and Husband-wife Interaction on Marital Quality Among Familiesin Early Years and Middle Years Marriage. Journal of Family Sciences, 3(1), 30-40.
28- Hawes, M. T., Szenczy, A. K., Klein, D. N., Hajcak, G., & Nelson, B. D. (2022). Increases in depression and anxiety symptoms in adolescents and young adults during the COVID-19 pandemic. Psychological medicine, 52(14), 3222-3230.
29- Li, P. F., & Johnson, L. N. (2018). Couples’ depression and relationship satisfaction: Examining the moderating effects of demand/withdraw communication patterns. Journal of Family Therapy, 40, S63-S85.
30- Li, P. F., & Johnson, L. N. (2018). Couples’ depression and relationship satisfaction: Examining the moderating effects of demand/withdraw communication patterns. Journal of Family Therapy, 40(2), 63-85.
31- Liu, J. J., Bao, Y., Huang, X., Shi, J., & Lu, L. (2020). Mental health considerations for children quarantined because of COVID-19. The Lancet Child & Adolescent Health, 4(5), 347-349.
32- Locke, H. J., & Wallace, K. M. (1959). Short marital-adjustment and prediction tests: Their reliability and validity. Marriage and family living, 21(3), 251-255.
33- Martínez-López, J. Á., Lázaro-Pérez, C., & Gómez-Galán, J. (2021). Death anxiety in social workers as a consequence of the COVID-19 pandemic. Behavioral Sciences, 11(5), 61-72.
34- Olson, D. H., Fournier, D. G., & Druckman, J. M. (1987). Counselor's manual for Prepare//Enrich (Rev. ed). Minneapolis.
35- Skowron, E. A., & Schmitt, T. A. (2003). Assessing interpersonal fusion: Reliability and validity of a new DSI fusion with others subscale. Journal of marital and family therapy, 29(2), 209-222.
36- Usher, K., Bhullar, N., Durkin, J., Gyamfi, N., & Jackson, D. (2020). Family violence and COVID‐19: Increased vulnerability and reduced options for support. International journal of mental health nursing.
37- Wilson, K. L., Charker, J., Lizzio, A., Halford, K., & Kimlin, S. (2005). Assessing how much couples work at their relationship: the behavioral self-regulation for effective relationships scale. Journal of Family Psychology, 19(3), 385-391.
پیشبینی تعارضات زناشویی بر اساس کیفیت زندگی زناشویی و الگوهای ارتباطی در دوران قرنطینه خانگی ناشی از شیوع کرونا ویروس
محمد وحیدی1، کورش زارع شیبانی*2
1. دانش‌آموخته دکتری گروه روانشناسی و مشاوره، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی تهران شمال، تهران، ایران
2. استادیار گروه معارف و تربیت اسلامی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)
1zare@chmail.ir
تاریخ دریافت: [2/5/1401] تاریخ پذیرش: [12/9/1401]
چکیده
هدف از این پژوهش بررسی پیشبینی تعارضات زناشویی بر اساس کیفیت زندگی زناشویی و الگوهای ارتباطی در دوران قرنطینه خانگی ناشی از شیوع کرونا ویروس بود. روش پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش کلیه زنان متأهل شهر شیراز در دوران شیوع کرونا در سال 1400 بودند. حجم نمونه 385 نفر از این افراد بر اساس فرمول کوکران و به شیوه نمونهگیری در دسترس انتخاب و به پرسشنامه تعارضات زناشویی (MCQ) براتی و ثنایی (1372)، مقیاس كيفيت زندگی زناشويي (DAS) باسبي و همکاران (1995) و پرسشنامه الگوهای ارتباطی (CPQ) کریستیسن و سالاوی (1984) پاسخ دادند. دادههای جمعآوری شده با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندمتغیره تحلیل شد. نتایج نشان داد که بین کیفیت زندگی زناشویی و الگوهای ارتباطی با تعارضات زناشویی رابطه معنادار وجود دارد (01/0>P). نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نیز آشکار کرد که 4/27 درصد واریانس تعارضات زناشویی به‌وسیله کیفیت زندگی زناشویی و الگوهای ارتباطی تبیین میشود. يافتههاي اين پژوهش نشان ميدهد كه کیفیت زندگی زناشویی و الگوهای ارتباطی نقش مهمی در پیشبینی تعارضات زناشویی در دوران قرنطینه خانگی ناشی از شیوع کرونا ویروس دارند.
واژگان کلیدی: تعارضات زناشویی، کیفیت زندگی زناشویی، الگوهای ارتباطی، کرونا ویروس، قرنطینه خانگی.
کرونا ویروس جدید در دسامبر سال 2019 در ووهان چین آغاز شد و از آنجا به سایر کشورها سرایت پیدا کرد. از عواقب این بیماری آسیبهای جدی ریوی و مرگ بوده که سبب ترس از ابتلا به این بیماری و بروز مشکلات روان‌شناختی در بیماران و اضطراب مرگ در آنان میگردد (Martínez-López, Lázaro-Pérez & Gómez-Galán, 2021). همچنین میتوان گفت که کرونا ویروس (کووید-19) تهدیدی جدی برای سلامت جسمی و زندگی افراد ایجاد کرده و باعث مشکلات گسترده روان‌شناختی شده است (Hawes, Szenczy, Klein, Hajcak & Nelson, 2021). درواقع، پیش‌بینی‌ناپذیر بودن وضعیت، نبود درمان قطعی، عدم اطمینان از زمان کنترل بیماری و انتقال سریع انسان به انسان از مهم‌ترین دلایل نگرانی در بیشتر مردم جهان ازجمله شهروندان ایرانی میباشد (باقری شیخانگفشه و صادقی چوکامی، 1399). از سوی دیگر، همهگیری ویروس کرونا در ایران به دنبال خود پیامدهای مختلف اجتماعی و خانوادگی را نیز در پی داشته است و این پیامدها حتی میتواند در دوران پس از مهار این بیماری نیز به شکل جدیدی ادامه پیدا کند (عرب و کوچزائی، 1399). به‌زعم ایمانی با اجرای طرح فاصلهگذاری اجتماعی و حضور طولانی‌مدت در منزل در جامعهای ایرانی فشار انجام وظایف خانگی بر زنان بیشتر شده و موجب تنشها و تعارضاتی میان زوجین شده است (ایمانی جاجرمی، 1399).
تعارضات زناشویی به علت عدم تعادل ساختار خانواده و عدم پایبندی هریک از زوجین به هنجارها و ارزشهای خانواده و تخلف از آنها به وجود میآید. به عبارتی، تعارضات زناشویی ناشی از ناهماهنگی زن و شوهر در نوع نیازها و روش ارضای آن، خودمحوری، اختلاف در خواستهها، طرح‌واره‌های رفتاری و رفتار غیرمسئولانه نسبت به ارتباط زناشویی و ازدواج است (آرمانپناه، سجادیان و نادی، 1399). به دنبال قرنطینه خانگی، بسیاری از افراد ساعات بیشتری از روز را در منزل میمانند که این امر باعث اختلال در روال زندگی معمولی افراد (Liu, Bao, Huang, Shi & Lu, 2020) و نیز افزایش خشونت خانگی از سوی همسران شده است. بر اساس نتایج یک پژوهش، قرنطینه خانگی و فاصلهگذاری اجتماعی باعث آسیبپذیری زنان، بیشتر شدن تعارضات بین زوجین و خشونتدیدگی بیشتر آنان از سوی همسرانشان شده است (Usher, Bhullar, Durkin, Gyamfi & Jackson, 2020). بر اساس پیشینه پژوهش، رفتارهاي خود نگهدارنده در تعامل با همسر و اتخاذ شيوه مناسب در حل تعارضهاي زناشويي ضامن کيفيت روابط زناشويي زوجين تلقي ميشود (موسوی، 1396).
کیفیت زندگی فراتر از سلامت و شامل دو بخش توانایی اجرای فعالیتهای روزمره که همان سلامت جسمانی، روانی، اجتماعی و رضایت از سطوح عملکرد در زندگی است (میرغضنفری و خوشاخلاق، 1400). از سوی دیگر، کیفیت روابط زناشویی به عنوان تعامل پویا بین زوجین نقش مهمی در کاهش تعارض در زندگی زوجین ایفا میکند؛ به عبارتی، کیفیت روابط زناشویی به‌عنوان عامل شادی، رضایت، توافق، خرسندی، سازگاری و انسجام در زندگی زناشویی است که باعث تداوم زندگی زناشویی در زوجین میشود (Dewi, Puspitawati & Krisnatuti, 2019). با توجه به شیوع ویروس کرونا، ممکن است کیفیت روابط زناشویی هم دستخوش تغییراتی شده باشد که بی‌توجهی به آن میتواند دیگر ابعاد زندگی مشترک را نیز تحت تأثیر قرار دهد که در این میان الگوهای ارتباطی میتواند میزان روابط زناشویی را بهبود بخشیده و سطح تعارضات زناشویی را پایین نگه دارد. به آن دسته از راههای ارتباطی که به‌وفور در يک خانواده اتفاق میافتد، الگوهای ارتباطی گفته میشود. به‌عبارت‌دیگر الگوهای ارتباطی که شامل ارتباط سازنده متقابل، اجتنابی متقابل و ارتباط توقع/ کنارهگیری میباشند. ارتباط سازنده متقابل به رابطه اثربخش و کارآمد و اجتناب متقابل به دوری زوجین از ارتباط اشاره دارد. همچنین ارتباط توقع/ کنارهگیری به‌عنوان الگوی تعارض مطرح است که یکی از زوجین خواهان تغییر در همسر خود میباشد که با کنارهگیری دیگری یا دوری از بحث در مورد یک موضوع همراه است (Li and Johnson, 2018). با توجه به آنچه گفته شد این پژوهش به این سؤال پاسخ داده است که آیا تعارضات زناشویی بر اساس کیفیت زندگی زناشویی و الگوهای ارتباطی در دوران قرنطینه خانگی ناشی از شیوع کرونا ویروس قابل پیشبینی است؟
2- مرور مبانی نظری و پیشینه
بر اساس نظریه نظامهای خانواده بوئن عوامل و عناصر موجود در سیستم خانواده به‌طور مداوم در تعامل با یکدیگر است و کوچک‌ترین تغییر در یکی از عناصر سیستم، بر کل سیستم اثر میگذارد و خانواده موجودی است که اعضای آن باهم تغییر میکنند و به هنگام انحراف، برای حفظ تعادل خود فعال میشود. بر اساس این تعریف، رفتار اعضای خانواده تابعی از رفتار دیگر اعضای خانواده است و خانواده هم مانند هر سیستمی متمایز به حفظ تعادل است. درواقع الگوی سیستمی خانواده، نشان میدهد که چگونه هر شخصی در زندگی، نقشی را در مجموعه نظام ایفا میکند (سلیمانی، عظیمیان، نظری و زهراکار، 1394). بر اساس نظریه بوئن، اکثر زوجین به این دلیل دچار تعارضات زناشویی میشوند که هر کدام سعی میکند دیگری را وادار به تغییر کند؛ اما این تغییر معمولاً با بیزاری همراه است که بعدها خواه آشکارا یا در خفا بروز خواهد شد (بهاری، فاتحیزاده، احمدی، مولوی و بهرامی، 1390). پژوهشهای صورت گرفته نشان میدهند که یکی از عوامل مؤثر در تعارضات خانواده تمایز نایافتگی زوجین از خانواده مبدأ و یا سطح تمایزیافتگی پایین آنان از خانواده اصلیشان میباشد (میرزایی، زارعی و صادقیفرد، 1398).
طبق اين نظريه فرد با سطح بالايي از تفكيك (تمایز) خود داراي احساس و تفكر و رفتار منعطف در سازگاري با فشارهاي زندگي میباشد و داراي عواطف روشن در ارتباط با ديگران است و در نزديكي و گسستگي ارتباط از تعادل رواني برخوردار است و افراد با سطح خود تفكيكي ضعيف داراي فكري نامنعطف، برش عاطفي و به‌طورکلی سطح بالايي از اضطراب را تجربه ميكنند. بر طبق نظر بوئن سطح تمایزیافتگی فرد در بین خانواده مبدأ رشد میکند و به‌شدت تحت تأثیر پویاییها و تعاملات بین اعضاي خانواده قرار دارد و زندگی آینده فرد تأثیر میگذارد. متأسفانه بسیاري از زوجین به دلیل امتزاج شدیدي که با خانواده مبدأ خود دارند این مجال و اجازه را به آنها میدهند که از همان روزهاي اول زندگی مشترکشان در زندگی زناشویی آنها مداخله کنند به‌طوری‌که هرچه امتزاج فرد با خانواده مبدأ بیشتر باشد احتمال اضطراب و بیثباتی بیشتر خواهد بود و تمایل خانواده براي یافتن راهحل از طریق جنگ و نزاع، فاصلهگیري و اختلال در عملکرد نیز بیشتر خواهد شد (Bowen, 1987؛ به نقل از رضائیان، معصومی و حسینیان، 1396).
همچنین بر اساس نظریه مدلهای ارتباطی Christensen & Sullaway الگوهای ارتباطی زوجین را به سه دسته «الگوی سازنده متقابل»، «الگوی اجتناب متقابل» و «الگوی توقع /کناره‌گیر» تقسیم میکند. الگوی ارتباطی سازنده متقابل دارای نقش کلیدی در عملکرد خانواده موفق است. افرادی که راههای صحیحی را به هنگام برقراری ارتباط بکار میگیرند بهتر قادر به حل مسائل و مشکلات خود میباشند و رضایت بیشتری از رابطه خود دارند. مهم‌ترین ویژگی این الگو این است که الگوی ارتباطی زوجین از نوع برنده- برنده است. درواقع الگوی ارتباطی سازنده متقابل در ارتباطات زوجین نوعی الگوی ارتباطی است که در آن زن و شوهر سعی میکنند در مورد مشکل و مسئلهای که در حین ارتباط برای آنها به وجود میآید بحث کنند و احساساتشان را نسبت به هم ابراز نمایند. زمانی که زوجین این الگو را در روابط خود بکار میبرند هر دو احساس میکنند که همدیگر را درک میکنند، این نوع زوجین میزان بیشتری از مشارکت را گزارش میدهند، رضایت و خوشنودی بیشتری از زندگی را ابراز مینمایند (هیوی1، 1996؛ به نقل از رئیسی پور، 1391). الگوی سازنده متقابل نقش مهمی در ایجاد اعتماد زناشویی در زندگی مشترک آنها ایفا میکند (پیازچیان لنگرودی و عادلیان، 1395).
در الگوی اجتناب متقابل تعارض بین زوجین شدید و به‌گونه‌ای است که بحث و جدال تبدیل به یک الگوی دائمی در این خانوادهها شده است و این الگو تنها مکانیزم انطباقی در بین زوجین است. در این الگو زوجین از برقراری ارتباط با هم خودداری میکنند و زندگی آنها به شکل موازی با یکدیگر بوده و ارتباط بین آنها در حداقل میزان است. زوجین اجتناب‌کننده در رابطه زناشویی وابستگی زیادی به یکدیگر نداشته و دید آنها در مورد زندگی زناشویی و خانوادگی دوسوگرا بوده و افشاگری بسیار پایین در ارتباط زناشویی گزارش میدهند. توافق و مصالحه بین زن و شوهر بدون صحبت کردن درباره‌ی مسائل و نظرات و عقاید ایجاد نمیشود؛ بنابراین اگر زوجین هردو به نقطه کنارهگیری به‌عنوان راه اصلی برای خودداری از تعارض برسند، رفتارهای ارتباطی مثبت در این زندگی زناشویی پیدا نخواهد شد. رفتارهای ارتباطی منفی همچون اجتناب از نزدیکی، کنارهگیری همراه با عصبانیت، مشارکت در تعارض و اجتنابی و تدافعی بودن در ارتباط، فرصت درک متقابل و احترام بین زوجین را از بین خواهد برد و استرس و پریشانی و درماندگی و درنهایت طلاق را به همراه خواهد داشت (رئیسی پور، 1391). در الگوی ارتباط توقع/کنارهگیری بر اساس نظریه مدلهای ارتباطی کریستنسن و سالاوی این الگو عبارت از اصرار یک زوج مبنی بر ایجاد تنوع و تغییر یا بحث در مورد یک مسئله، درحالی‌که دیگر از تعامل خودداری نموده و به‌طور فیزیکی یا روانی از بحث کنارهگیری میکنند. در این الگو فرد متوقع فردی وابسته است و فرد کناره‌گیر ترس از وابسته شدن دارد همچنین در این الگو یکی از زوجین با فشار، انتقاد و توقع به دنبال نزدیکی بیشتر و برخلاف آن طرف دیگر در جستجو فاصله بیشتر یا کنارهگیری و حالت تدافعی است؛ بنابراین این الگوی ارتباطی به‌وسیله‌ی ارتباط همراه با انتقاد، سرزنش و تهدید از سوی یکی از زوجین و کنارهگیری یا اجتناب به‌وسیله زوج دیگر مشخص میشود؛ بنابراین رفتارهای تقاضاکننده به‌عنوان تلاش برای تأثیرگذاری بر همسر میباشند، درحالی‌که رفتار کنارهگیری کننده به‌عنوان تلاش برای مثبت کردن در برابر تأثیر در نظر گرفته میشوند (کریستنسن و هیوی2، 1990؛ به نقل از رئیسیپور، 1391).
3- روش‌شناسی
پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش کلیه زنان متأهل شهر شیراز در دوران شیوع کرونا ویروس (کووید-19) در سال 1400 بودند. بر اساس فرمول کوکران و با احتساب خطای 5 درصد حجم نمونه بر اساس تعداد جامعه آماری 385 نفر برآورد شد. با توجه به اینکه زمان اجرای میدان پژوهش در دوران شیوع کرونا ویروس (کووید-19) بود امکان اجرای مداد-کاغذی پرسشنامهها بر روی زنان متأهل وجود نداشت، لذا برای انجام این کار از روش آنلاین از طریق گوگل فرم استفاده شد. به این صورت که مقیاسها به‌صورت آنلاین طراحی و لینک آن در صفحات شبکههای اجتماعی مجازی (اینستاگرام، واتساپ و تلگرام) افراد نمونه مراجعه‌کننده به مراکز بهداشت و مراکز مشاوره سطح شهر شیراز قرار داده شد تا زنان متأهلی که مایل به شرکت در پژوهش بودند به سؤالات پاسخ دهند و پاسخها را برای پژوهشگر ارسال کنند. لذا به این دلیل روش نمونهگیری در این پژوهش در دسترس3 بود. جهت تجزیه‌وتحلیل دادهها در سطح توصیفی و استنباطی عمل شد. در سطح توصیفی جهت سنجش متغیرهای پژوهش از میانگین و انحراف معیار استفاده شد. مفروض‌های پژوهش شامل آزمون کلموگروف اسمیرنوف4 برای نرمال بودن توزیع نمرات، آمارهی دوربین واتسون5 برای آزمون استقلال خطاها، آزمون ضریب تحمل6 و تورم واريانس7 برای بررسی عدم همخطی چندگانه8 بود. در سطح استنباطی جهت بررسی روابط بین متغیرها از ضریب همبستگی پیرسون9 و تحلیل رگرسیون چند متغیره10 با نرم‌افزار SPSS نسخه 24 استفاده شد.
3-1- ابزارها
پرسشنامه تعارضات زناشویی11 (MCQ) براتی و ثنایی (1372): این پرسشنامه 54 سؤال دارد و پاسخ سؤالات بر اساس طیف لیکرت بود که به‌صورت هرگز 1 نمره، بندرت 2 نمره، گاهی اوقات 3 نمره، اکثر اوقات 4 نمره و همیشه 5 نمره تعلق میگیرد. سؤالات 3، 11، 14، 26، 30، 33، 45، 47 و 54 به‌صورت معکوس نمرهگذاری میشوند. این پرسشنامه تعارض زوجها را در چهار سطح فاقد تعارض با نمره 12 تا 90، تعارض در حد طبیعی با نمره 90 تا 111، تعارض بیش‌ازحد طبیعی با نمره 111 تا 191 و تعارض بسیار شدید با نمره بالاتر از 190 طبقه‌بندی میکند (یوسفی و عزیزی، 1397). در داخل ایران اعتبار پرسشنامه، بررسی و ضرایب 75/0(مقتدر و حلاج، 1397) و 90/0 به دست آمده است (میرزایی، زارعی و صادقیفرد، 1398). همچنین برای بررسی روایی همگرایی پرسشنامه از همبستگی پیرسون استفاده شده است که ضریب همبستگی تعارضات زناشویی با پرسشنامه تمایزیافتگی اسکوورن و اشمیت12 (2003) 413/0- و رضایت زناشویی اولسون و همکاران13 (1987) 561/0- و معنیدار در سطح 01/0 به دست آمده است (کاظمیان، مهرابیزاده هنرمند، کیامنش و حسینیان، 1397). در پژوهش حاضر پایایی مقیاس نیز با آلفای کرونباخ بررسی و ضریب 81/0 محاسبه شد.
مقیاس كيفيت زندگی زناشويي14 (DAS) باسبی و همکاران15 در سال 1995 تدوین شده است و این مقیاس شامل 14 سؤال که سه خرده مقیاس توافق زناشویی با سؤالات 1، 2، 3، 4، 5 و 6؛ خرسندی زناشویی با سؤالات 7، 8، 9، 10 و 11؛ انسجام زناشویی با سؤالات 12، 13 و 14 اندازهگیری میکند. اين مقیاس به‌صورت در طیف لیکرت 6 درجهای نمرهگذاری میشود به این صورت که همیشه 6 نمره، تقریباً همیشه 5 نمره، اکثر اوقات 4 نمره، معمولاً 3 نمره، کم 2 نمره و به‌ندرت 1 تعلق میگیرد. درمجموع نمرههاي بالا نشان‌دهنده کیفیت روابط زناشویی بالاتر است (صداقت خواه و بهزادی پور، 1396). سؤالات 7، 8، 9 و 10 به‌صورت معکوس نمرهگذاری میکنم. بررسی ویژگیهای روانسنجی مقیاس (روایی و پایایی) نشان داده است که ضرایب همبستگی میان‌مقیاس خودتنظیمی رفتاری برای روابط کارآمد در زوجها ویلسون، کارکر، لیزیو، هافرود و کیملین16 (2005) و مقیاس باسبی و همکاران (1995) در دامنه بین 27/0 تا 56/0 و معنیدار در سطح 01/0 به دست آمده است. همچنین ضرایب همبستگی با سازش يافتگي زناشویی لاک-والاس17 (1959) در دامنه 34/0 تا 45/0 و معنیدار در 01/0 گزارش شده است که نشان‌دهنده روایی همگرایی مقیاس است (عیسی نژاد، علیپور و کلهری، 1396). در یک پژوهش اعتبار مقیاس آلفای کرونباخ 84/0 به دست آمده است (فیروزی، تیزدست، خلعتبری و قربان شیرودی، 1399). در خارج کشور اعتبار مقیاس با آلفای کرونباخ بررسی شده است و ضریب به‌دست‌آمده برای مردان 89/0 و برای زنان 79/0 گزارش شده است (Li and Johnsonm, 2018). در پژوهش حاضر پایایی سیاهه نیز با آلفای کرونباخ بررسی و ضریب 90/0 محاسبه شد.
پرسشنامه الگوهای ارتباطی18 (CPQ) کریستنسن و سالووی19 (1984): این پرسشنامه ۳۵ سؤال دارد و در یک مقیاس نه درجهای از اصلاً امکان ندارد (۱) تا خیلی امکان دارد (۹) درجه بندی شده است (برزگر و سامانی، 1395). این پرسشنامه رفتارهای همسران را در طول سه مرحله از تعارض زناشویی شرح داده است. این مراحل عبارتند از: ۱- زمانی که در روابط زوجین مشکل ایجاد میشود. این مرحله شامل 4 سؤال است که پاسخ هریک در مقیاس ۹ نقطه‌ای درجهبندی شده است. ۲- در مدت زمانی که درباره مشکل ارتباطی بحث میشود، این مرحله دارای 18 سؤال است و ۳- بعد از بحث راجع به مشکل ارتباطی که این قسمت از ۱۳ سؤال تشکیل شده است (پروندی، عارفی و مرادی، 1395). این پرسشنامه سه مؤلفه ارتباط سازنده متقابل (تفاضل سؤالات الف 2، ب 2، ب 4 با سؤالات ب 1، ب 3، ب 15 مرد و ب 16 زن)؛ اجتنابی متقابل با سؤالات الف 1، ج 2 و ج 4 و ارتباط توقع/ کنارهگیری (خرده مقیاس مرد متوقع/کنارهگیری زن با سؤالات الف 3 مرد، ب 5 مرد، ب 7 مرد و خرده مقیاس زن متوقع/کنارهگیری مرد با سؤالات الف 4 زن، ب 6 زن و ب 8 زن) را اندازهگیری میکند. در یک پژوهش برای بررسی همسانی درونی پرسشنامه از آلفای کرونباخ استفاده شده است که ضرایب آلفای کرونباخ برای ارتباط سازنده متقابل 61/0؛ اجتنابی متقابل 62/0 و ارتباط توقع/ کنارهگیری 50/0(مرد متوقع/کنارهگیری زن 51/0 و زن متوقع/کنارهگیری مرد 47/0) به دست آمده است (معصومی، رضائیان و حسینیان، 1396). در یک پژوهش دیگر ضریب پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ 84/0 به دست آمده است (سپهری شاملو و کرامتی، 1395). در خارج کشور همسانی درونی پرسشنامه با آلفای کرونباخ در دامنه 69/0 تا 84/0 به دست آمده است (Li & Johnson, 2018). در پژوهش حاضر پایایی مقیاس نیز با آلفای کرونباخ بررسی و ضریب 85/0 محاسبه شد.
4- یافتهها
جدول 1. شاخصهای توصیفی و نرمال بودن متغیرهای پژوهش
متغیرهای پژوهش | تعداد | میانگین | انحراف معیار | چولگی | کشیدگی | نرمال بودن | معناداری |
تعارضات زناشویی | 385 | 25/81 | 682/35 | 193/0 | 657/1- | 352/0 | 101/0 |
توافق زناشویی | 385 | 63/24 | 959/6 | 241/0 | 644/0- | 351/0 | 109/0 |
خرسندی زناشویی | 385 | 01/22 | 797/6 | 065/0- | 415/1- | 382/0 | 152/0 |
انسجام زناشویی | 385 | 60/11 | 028/3 | 465/0 | 208/1- | 230/0 | 103/0 |
الگوی ارتباط سازنده متقابل | 385 | 13/6 | 515/11 | 407/0- | 229/1- | 284/0 | 099/0 |
الگوی ارتباط اجتنابی | 385 | 44/13 | 683/6 | 132/0 | 598/1- | 246/0 | 103/0 |
ارتباط توقع/کنارهگیری | 385 | 43/22 | 358/9 | 634/0 | 970/0- | 352/0 | 107/0 |
جدول 1- تعداد، حداقل، حداکثر، میانگین، انحراف معیار، چولگی، کشیدگی و نرمال بودن متغیرهای پژوهش را نشان میدهد. تعداد آزمودنیها 385 نفر بودند. همچنین از آنجایی سطوح معناداری آمارههای نرمال بودن بزرگتر از 05/0 هستند (05/0<P)، لذا توزیع نمرات دارای توزیع نرمال میباشند. همچنین چولگی20 و کشیدگی21 متغیرهای پژوهش در بازه (۲- تا 2) قرار دارد که نشان‌دهنده نرمال بودن توزیع نمرات است. لذا میتوان از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیره استفاده کرده نتایج حاصل از این آزمونهای آماری قابل‌اطمینان است. در جدول 2 ضرایب همبستگی بین متغیرهای پژوهش آمده است.
بر اساس جدول 2- نتایج ماتریس ضریب همبستگی پیرسون نشان داد بین کیفیت روابط زناشویی و الگوی ارتباطی سازنده متقابل تعارضات زناشویی رابطه منفی و معناداری وجود دارد. بین الگوی ارتباطی اجتنابی و توقع/کنارهگیری با تعارضات زناشویی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. ازآنجایی‌که بین متغیرهای پژوهش رابطه معناداری وجود دارد این امر ادامه تحلیل را امکانپذیر میسازد، لذا برای پیشبینی تعارضات زناشویی بر اساس کیفیت روابط زناشویی و الگوهای ارتباطی از رگرسیون چندمتغیره استفاده میشود که نتایج آن در جداول 3 آمده است.
جدول 2. ماتریس همبستگی بین متغیرهای پژوهش
متغیرهای پژوهش | متغیر ملاک= تعارضات زناشویی | سطح معناداری |
توافق زناشویی | **230/0- | 001/0 |
خرسندی زناشویی | *163/0- | 001/0 |
انسجام زناشویی | **299/0- | 001/0 |
الگوی ارتباط سازنده متقابل | *102/0- | 045/0 |
الگوی ارتباط اجتنابی | **431/0 | 001/0 |
ارتباط توقع/کنارهگیری | **419/0 | 001/0 |
** مقدار احتمال در سطح 01/0 * مقدار احتمال در سطح 05/0
متغیرهای پیشبین | ضریب استاندارد بتا ( | T | معناداری | ضریب تحمل | تورم واریانس | دوربین واتسون |
ثابت (Constant) | - | 163/4 | 001/0 | - | - | 644/1 |
توافق زناشویی | 314/0- | 146/3- | 002/0 | 118/0 | 443/8 | |
خرسندی زناشویی | 247/0- | 890/2- | 004/0 | 195/0 | 137/5 | |
انسجام زناشویی | 120/0- | 310/2- | 047/0 | 313/0 | 194/3 | |
الگوی ارتباط سازنده متقابل | 169/0- | 458/2- | 046/0 | 206/0 | 843/4 | |
الگوی ارتباط اجتنابی | 326/0 | 011/6 | 001/0 | 290/0 | 445/3 | |
ارتباط توقع/کنارهگیری | 239/0 | 630/4 | 001/0 | 203/0 | 919/4 |
814/23=F؛263 =
تعدیل‌شده؛ 274/0=؛ 524/0=R
در جدول 2 مفروضه استقلال خطاها و عدم همخطی چندگانه بررسی شده است. بر اساس نتایج دوربین واتسون بین 5/1 الی 5/2 به دست آمد که این نشان‌دهنده‌ی استقلال خطاها است. همچنین همخطی چندگانه در متغیرهای پیشبین مشاهده نشد. بر این اساس 4/27 درصد از واریانس تعارضات زناشویی بر اساس کیفیت روابط زناشویی و الگوهای ارتباطی زناشویی تبیین میشود.
5- بحث و نتیجهگیری
همچنین روابط زناشویی نامناسب سبب میشود زوجین در برخورد با مسائل و مشکلات، قادر به استفاده از راهحلهای منطقی نباشند و چنین زوجی جاي استفاده از روش مسئله‌دار، اغلب راهحلهای هیجانمدار و اجتنابمدار استفاده میکنند که این امر مشکلات زناشویی را افزایش میدهد و تعارضات زناشویی ایجاد میکند. اغلب مشكلات زناشويي ازجمله تعارضات زناشویی از نداشتن يا به كار نبستن مهارتهاي ارتباطي سالم ناشي ميشوند. وجود روابط زناشویی بی‌کیفیت سبب میشود، زوجین به‌جای تلاش براي رفع منطقي مشکلات، به کنارهگیری عاطفی و خراب کردن وجهه اجتماعی طرف مقابل روی‌آورند که این امر سبب میشود روزبه‌روز اختلافات پررنگتر شود و درنهایت تعارضات زناشویی را به وجود میآورد؛ بنابراین منطقی به نظر میرسد که تعارضات زناشویی بر اساس کیفیت روابط زناشویی قابل پیشبینی باشد. در تبیین رابطه بین الگوهای ارتباطی خانواده با تعارضات زناشویی میتوان گفت که در الگوی ارتباطی سازنده همسران طی آن سعی میکنند که در مورد مشکلات، تعارضات و اختلالات زناشویی خود بحث و گفتگو کنند، احساسات خود را بروز دهند و برای مشکل ارتباطی خود راهحل ارائه و پیشنهاد دهند و باهم بحث و مذاکره سازنده داشته باشند. همچنین میتوان گفت که همسرانی که از الگوی سازنده متقابل در روابط زناشویی بیشتر بهرهمند میشوند، از رفتارهای آسیبزا و خراب کننده زندگی پرهیز و برای حفظ و تداوم رابطه سالم کوشش مینمایند (پروندی و همکاران، 1395). درنتیجه از زندگی زناشویی خود بیشتر راضی هستند و کمتر تعارضات زناشویی را تجربه میکنند. لذا منطقی است که تعارضات زناشویی بر اساس الگوی ارتباطی سازنده قابل پیشبینی باشد.
در تبیین نقش پیشبینی کننده الگوی ارتباط اجتنابی با تعارضات زناشویی میتوان گفت که در الگوهای ارتباطی اجتنابی، درک صحیح زوجین از هم کاهش پیدا میکند و باعث میشود همسران نتوانند از یکدیگر حمایت کنند، برای ارضای نیاز یکدیگر تلاش نمیکنند، در مورد مسائل تعارض برانگیز، دیدگاه یکدیگر را در نکرده و سرانجام باعث میشود که مشکلات زناشویی و تعارضات زناشویی در آنان ایجاد شود (ثناگوی، جانبزرگی و مهدویان، 1390). لذا در الگوی ارتباطی اجتنابی همسران معتقدند که وجود نقص در برقراری ارتباط، به آشفتگی رابطه منجر میشود. هنگام بحث و گفتگو، زوجین آشفته غالباً عجله؛ انتقاد و اجتناب میکنند و میخواهند همدیگر را تغییر دهند و هنگام صحبت درباره مشکلات به‌طور مداوم به یکدیگر گوش نمیدهند، از بحث پیرامون مشکلات و تعارضات زناشویی خود طفره میروند و بر اساس «قانون انتقام، جبران و تلافی کردن» به رفتارهای منفی همسر خود پاسخ میدهند؛ درنتیجه دامنه برانگیختگی و فراوانی آن در زندگی زناشویی، باعث از بین رفتن رضایتمندی از رابطه میشود و زوجین در روابط زناشویی تعارضات بیشتری را تجربه میکنند. لذا منطقی است که تعارضات زناشویی بر اساس الگوی ارتباط اجتنابی قابل پیشبینی باشد.
در تبیین نقش پیشبینی کننده الگوی ارتباط توقع/ کنارهگیری با تعارضات زناشویی میتوان گفت که در الگوی توقع و کنارهگیری یکی از همسران، درباره مشکل بحث و گفتگو میکنند یا به‌وسیله انتقاد کردن، غر زدن و یا پیشنهاد تغییر دادن دیگری را وادار به بحث درباره مشکل زناشویی خود میکند؛ این در حالی است که طرف مقابل (زن یا شوهر) میخواهد مشکل را تمام کند و از بحث درباره آن دوری کند (ثناگوی و همکاران، 1390). این کنارهگیری و دوری گزینی یکی از همسران باعث افزایش کشمکشها و تعارضات زناشویی میشود و منجر به این امر میشود که مسائل و مشکلات زناشویی لاینحل باقی بماند. درنتیجه این ارتباط زناشویی ناکارآمد، باعث چیره شدن نارضایتی زناشویی بر زندگی آنها میشود و خانواده را در معرض تعارضات مختلف زناشویی قرار میدهد. لذا منطقی است که تعارضات زناشویی بر اساس الگوی ارتباط توقع و کنارهگیری قابل پیشبینی باشد.
یکی از محدودیتهای اصلی این پژوهش مهیا نبودن شرایط اجرای پرسشنامهها به‌صورت مداد-کاغذی بود که به دلیل شیوع کرونا ویروس (کووید-19) به اجرای مجازی پرسشنامهها از طریق شبکههای اجتماعی مجازی پرداخته شد. ازاین‌رو شانس همه زنان متأهل برای شرکت در پژوهش یکسان نبود و تنها کسانی قادر به شرکت در پژوهش بودند که دسترسی به اینترنت و فضای مجازی داشتند. در استفاده از نتایج باید دقت داشت که یافتههای این تحقیق، محدود به زنان متأهل شهر شیراز بوده است، بنابراین در تعمیم نتایج به زنان متأهل به دیگر شهرها باید محتاطانه عمل کرد. مطالعه حاضر از نوع مطالعات همبستگی از نوع توصیفی بوده است، لذا روابط به‌دست‌آمده بین کیفیت روابط زناشویی و الگوهای ارتباطی زناشویی را نمیتوان به‌عنوان روابط علت و معلولی تفسیر و تعبیر کرد. انجام این پژوهش با روش نمونهگیری در دسترس و حجم نمونه کمتری مقدور بود. درصورتی‌که نمونه بزرگ‌تری در دسترس بود این احتمال وجود داشت که نتایج متفاوتتری از نتیجه به‌دست‌آمده از پژوهش حاضر به دست میآمد. برای تعمیمپذیری بیشتر نتایج پیشنهاد میشود دانشجویان و پژوهشگران چنین پژوهشهایی را در سایر شهرها تکرار کنند تا شواهدی از روابط به‌دست‌آمده فراهم شود. به دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری و همچنین پژوهشگران پیشنهاد میشود در صورت امکان با انتخاب نمونه با حجم بیشتر و برگزیدن روش نمونهگیری تصادفی محدودیت پژوهش حاضر را برطرف کنند تا نتایج دقیقتری از نتیجه به‌دست‌آمده از پژوهش حاضر به دست آید. دستاوردها و پیامدهای این پژوهش را میتوان در دو سطح نظری و عملی مطرح کرد. در سطح نظری، یافتههای پژوهش میتوانند با تبیین نحوه اثرگذاری ویژگیهای شخصیتی هگزاکو و رفتار دل‌بستگی در روابط زناشویی به گسترش دانش، مفاهیم و مدلهای موجود درزمینه پرخاشگری ارتباطی پنهان در زنان متأهل کمک کنند. همچنین، نتایج پژوهش حاضر میتواند راهگشای پژوهشهای جدیدتر به‌منظور گسترش دانش روان‌شناختی درزمینه عوامل مؤثر بر شکلگیری تعارضات زناشویی در زنان متأهل شود. در سطح عملی، از یافتههای این پژوهش میتوان در سازمانهای ذی‌ربط مانند مراکز مشاوره و خدمات روان‌شناختی خصوصی، مراکز مشاوره کمیته امداد و بهزیستی جهت غربالگری زنان متأهل دارای تعارضات زناشویی با استفاده از کیفیت روابط زناشویی و الگوهای ارتباطی زناشویی کمک شود و مشاوران خانواده و روانشناسان بالینی میتوانند بر این اساس از نتایج این پژوهش استفاده کنند.
6- تقدیر و تشکر
نویسندگان از تمامی افراد شرکت‌کننده در این پژوهش و همه کسانی که در اتمام این پژوهش یاری رساندند تقدیر و تشکر میشود.
7- منابع
1- ایمانی جاجرمی، ح. (1399). پیامدهای اجتماعی شیوع ویروس کرونا در جامعه ایران. نشریه ارزیابی تأثیرات اجتماعی، 1(2)، 103-87.
2- آرمان پناه، آ.، سجادیان، ا.، و نادی، م. (1399). نقش میانجی تعارضات زناشویی در رابطه‌ی بین باورهای ارتباطی، اختلالات هیجانی، ارتباطات زناشویی با رضایت زناشویی زنان دارای همسر معتاد. فصلنامه علمی و پژوهشی اعتيادپژوهي، 14(55)، 28-9.
3- باقری شیخانگفشه، ف.، و صادقی چوکامی، ا. (1399). وسواس فکری-عملی طی همهگیری کرونا ویروس ۲۰۱۹ (کووید-۱۹): نامه به سردبیر. مجله دانشگاه علوم پزشكي شهید صدوقی يزد، 28(6)، 2704-2700.
4- برزگر، ا.، و سامانی، س. (1395). نقش واسطه‌ای صمیمیت در رابطه بین الگوهای ارتباطی و کیفیت زندگی زناشویی. فصلنامه زن و جامعه، 7(2)، 129-115.
5- بهاری، ف.، فاتحیزاده، م.، احمدی، س.، مولوی، ح.، و بهرامی، ف. (1390). تأثیر آموزش مهارتهاي ارتباط همسران بر کاهش تعارضهای زناشویی زوجهاي متعارض متقاضی طلاق. پژوهشهای روانشناسی بالینی و مشاوره، 1(1)، 70-59.
6- پروندی، ع.، عارفی، م.، و مرادی، ا. (1395). نقش عملکرد خانواده و الگوهای ارتباطی زوجین در پیشبینی رضایت زناشویی. دو فصلنامه آسیب‌شناسی، مشاوره و غنی‌سازی خانواده، 2(1)، 65-54.
7- پیازچیان لنگرودی، ف.، و عادلیان، ح. (1395). رابطه بین الگوهای ارتباطی با اعتماد زناشویی: کاربران فضای مجازی شهر لنگرود. پژوهشنامه مددکاری اجتماعی، 3(10)، 233-203.
8- ثناگوی، م.، جانبزرگی، م.، و مهدویان، ع. (1390). رابطه الگوهاي ارتباطي زوجين با رضامندي زناشويي. مطالعات اسلام و روانشناسی، 5(9)، 77-57.
9- رضائیان، ح.، معصومی، س.، و حسینیان، س. (1396). بررسی و مقایسه تمایزیافتگی خود، الگوهاي ارتباطی و رضایت جنسی در زوجهاي متقاضی طلاق و عادي. دو فصلنامه مشاوره کاربردی، 7(2)، 32-17.
10- رئیسی پور، ز. (1391). بررسی رابطه سبکهای دل‌بستگی و الگوهای ارتباطی با رضایت زناشویی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده علوم انسانی، دانشگاه هرمزگان.
11- سپهری شاملو، ز.، و کرامتی، ر. (1395). رابطه سرمایههای روان‌شناختی و الگوهای ارتباطی با خشونت خانگی در زنان متأهل. مجله روانشناسی اجتماعی، 2(41)، 100-89.
12- سلیمانی، م.، عظیمیان، ث.، نظری، ع.، و زهراکار، ک. (1394). رابطه ساختار قدرت خانواده، تعارضات زناشویی و سلامت روان در مردان بازنشسته. مجله سالمندی ایران، 10(4)، 87-80.
13- صداقتخواه، ع.، و بهزادیپور، س. (1396). پیشبینی کیفیت روابط زناشویی بر اساس باورهای ارتباطی، ذهن‌آگاهی و انعطاف‌پذیری روان‌شناختی. فصلنامه زن و جامعه، 8(30)، 77-57.
14- عرب، م.، و کوچکزائی، ز. (1399). بررسی تأثیر همهگیری ویروس کرونا بر جرائم و آسیبهای اجتماعی (مورد مطالعه: سیستان و بلوچستان). نشریه علمی دانش انتظامی سیستان و بلوچستان، 11(34)، 141-120.
15- عیسینژاد، م.، علیپور، ا.، و کلهری، ص. (1396). فراهم‌سازی ارزیابی تراز خودتنظیمی زناشویی در جامعه ایرانی: آزمون پایایی، روایی و ساختار عاملی نسخه ایرانی سنجه خودتنظیمی رفتاری برای روابط کارآمد زوجها. مشاوره و روان‌درمانی خانواده، 7(2)، 147-126.
16- فیروزی، ر.، تیزدست، ط.، خلعتبری، ج.، و قربان شیرودی، ش. (1399). بررسی ارتباط راهبردهای مقابله با تنیدگی با دشواری در تنظیم هیجان با نقش میانجی کیفیت روابط زناشویی در زنان متأهل مبتلا به سرطان پستان. مجله دانشگاه علوم پزشكي اراك، 23(1)، 47-34.
17- کاظمیان، ک.، مهرابیزاده هنرمند، م.، کیامنش، ع.، و حسینیان، س. (1397). رابطه علّی تمایزیافتگی، معناداری زندگی و بخشودگی با دل‌زدگی زناشویی از طریق میانجیگری تعارض زناشویی و رضایت زناشویی. روشها و مدلهای روان‌شناختی، 9(31)، 146-131.
18- معصومی، س.، رضائیان، ح.، و حسینیان، س. (1396). پیشبینی رضایت جنسی بر اساس الگوهای ارتباطی زوجین. دو فصلنامه مطالعات زن و خانواده، 5(1)، 101-79.
19- مقتدر، ل.، و حلاج، ل. (1397). مقایسه طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه، ناگویی هیجانی و شادکامی در زنان با و بدون تعارضات زناشویی. مجله بالینی پرستاری و مامایی، 7(2)، 145-138.
20- موسوی، س. (1396). ابعاد کیفیت زناشویی: بررسی پیشبینی کنندههای مؤلفه‌های تعامل و شیوههای حل تعارض زناشویی. مشاوره کاربردی، 7(1)، 100-81.
21- میرزایی، م.، زارعی، ا.، و صادقیفرد، م. (1398). نقش تمایزیافتگی خود و عوامل اقتصادی با میانجیگری تعارضات خانوادگی در پیشگیری از آسیبهای روانی و اجتماعی. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 10(37)، 142-121.
22- میرزایی، م.، زارعی، ا.، و صادقیفرد، م. (1398). نقش تمایزیافتگی خود و عوامل اقتصادی با میانجیگری تعارضات خانوادگی در پیشگیری از آسیبهای روانی و اجتماعی. نشریه علمی فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 10(37)، 170-143.
23- میرغضنفری، ب.، و خوشاخلاق، ح. (1400). نقش میانجی حمایت اجتماعی در رابطه بهزیستی روان‌شناختی با کیفیت زندگی زنان سرپرست خانوار استان اصفهان. مجله علمی پژوهشهای میان‌رشته‌ای زنان، 3(2)، 31-21/
24- یوسفی، ن.، و عزیزی، آ. (1397). تبیین مدلی برای پیشبینی تعارض زناشویی بر اساس تمایزیافتگی و تیپهای شخص. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 9(35)، 78-57.
25- Busby, D. M., Christensen, C., Crane, D. R., & Larson, J. H. (1995). A revision of the Dyadic Adjustment Scale for use with distressed and nondistressed couples: Construct hierarchy and multidimensional scales. Journal of Marital and family Therapy, 21(3), 289-308.
26- Christensen, A., & Sullaway, M. (1984). Communication patterns questionnaire. Unpublished manuscript, University of California, Los Angeles.
27- Dewi, E. M., Puspitawati, H., & Krisnatuti, D. (2019). The Effect of Social Capital and Husband-wife Interaction on Marital Quality Among Familiesin Early Years and Middle Years Marriage. Journal of Family Sciences, 3(1), 30-40.
28- Hawes, M. T., Szenczy, A. K., Klein, D. N., Hajcak, G., & Nelson, B. D. (2022). Increases in depression and anxiety symptoms in adolescents and young adults during the COVID-19 pandemic. Psychological medicine, 52(14), 3222-3230.
29- Li, P. F., & Johnson, L. N. (2018). Couples’ depression and relationship satisfaction: Examining the moderating effects of demand/withdraw communication patterns. Journal of Family Therapy, 40, S63-S85.
30- Li, P. F., & Johnson, L. N. (2018). Couples’ depression and relationship satisfaction: Examining the moderating effects of demand/withdraw communication patterns. Journal of Family Therapy, 40(2), 63-85.
31- Liu, J. J., Bao, Y., Huang, X., Shi, J., & Lu, L. (2020). Mental health considerations for children quarantined because of COVID-19. The Lancet Child & Adolescent Health, 4(5), 347-349.
32- Locke, H. J., & Wallace, K. M. (1959). Short marital-adjustment and prediction tests: Their reliability and validity. Marriage and family living, 21(3), 251-255.
33- Martínez-López, J. Á., Lázaro-Pérez, C., & Gómez-Galán, J. (2021). Death anxiety in social workers as a consequence of the COVID-19 pandemic. Behavioral Sciences, 11(5), 61-72.
34- Olson, D. H., Fournier, D. G., & Druckman, J. M. (1987). Counselor's manual for Prepare//Enrich (Rev. ed). Minneapolis.
35- Skowron, E. A., & Schmitt, T. A. (2003). Assessing interpersonal fusion: Reliability and validity of a new DSI fusion with others subscale. Journal of marital and family therapy, 29(2), 209-222.
36- Usher, K., Bhullar, N., Durkin, J., Gyamfi, N., & Jackson, D. (2020). Family violence and COVID‐19: Increased vulnerability and reduced options for support. International journal of mental health nursing.
37- Wilson, K. L., Charker, J., Lizzio, A., Halford, K., & Kimlin, S. (2005). Assessing how much couples work at their relationship: the behavioral self-regulation for effective relationships scale. Journal of Family Psychology, 19(3), 385-391.
The prediction of marital conflicts based on marital quality of life and communication patterns during quarantine of coronavirus outbreak (Covid-19)
Mohammad Vahidi1, Koresh Zare Shibani*2
1. Doctoral student, Department of Psychology and Counseling, Faculty of Humanities, North Tehran Islamic Azad University, Tehran, Iran.
vahidi.ramin@gmail.com
2. Assistant Professor, Department of Islamic Education, Farhangian University, Tehran, Iran. (Corresponding Author)
1zare@chmail.ir
Abstract
This study aimed to investigate the prediction of marital conflicts based on marital quality of life and communication patterns during coronavirus quarantine (Covid-19). The descriptive-correlation method was used. According to the random convenience sampling method, 385 married women in Shiraz were selected by the Cochran formula as the statistical population. The selected population was asked to answer the Marital Conflict Questionnaire (MCQ) (Barati and Sanaee, 1372- solar calendar), Dyadic Adjustment Scale (DAS)(Busby etal, 1995), and Communication Patterns Questionnaire (CPQ)(Christensen and Sullaway, 1984). The data were analyzed by Pearson correlation coefficient and multivariate regression. Findings showed a significant correlation between marital life quality and communication patterns with marital conflicts (P<0/01). Regression analyses also revealed that %27.4 of the variance of marital conflicts was explained by the marital life quality and communication patterns. This study demonstrates that marital life quality and communication patterns significantly contributed to marital conflicts prediction during quarantine (Covid-19).
Keywords: Marital conflicts, Marital quality of life, Communication Patterns, Home Quarantine, Coronavirus.
[1] . Heavy
[2] . Christensen & Heavy
[3] . convenience sampling
[4] . Kolmogrov Smirnov
[5] . durbin-watson
[6] . Tolerance
[7] . variance inflation factor (VIF)
[8] . multicollinearity
[9] . Pearson correlation coefficient
[10] . Multiple Regression
[11] . Marital Conflict Questionnaire (MCQ)
[12] . Skowron & Schmitt
[13] . Olson & et al
[14] . Dyadic Adjustment Scale (DAS)
[15] . Busby
[16] . Wilson, Charker, Lizzio, Halford & Kimlin
[17] . Lock–Wallace
[18] . Communication Patterns Questionnaire (CPQ)
[19] . Christensen & Sullaway
[20] . skewness
[21] . kurtosis
