چيستي و اركان خصيصه ی قطع رحم و انواع آن
الموضوعات :زهرا صادقی 1 , زهره نیک فرجام 2 , فریبا پهلوانی 3 , عباس سماواتی 4
1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام
2 - دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
3 - دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
4 - دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
الکلمات المفتاحية: خویشاوند , نسب , قطع رحم , صله رحم,
ملخص المقالة :
صله در لغت به معنای : احسان ، دوستی و ارتباط آمده و مراد از (( رحم )) خویشاوندان و بستگان و به عبارت دیگر محبت و سلوک داشتن با خویشان و نزدیکان است . قطع رحم عبارت است از آزردن و رنجاندن خویشان و بستگان و نزدیکان ، و یاری نکردن و غمخواری ننمودن با آنان در مال و آسایش و خیرات دنیوی در حالی که به آن محتاج باشند . و سبب و باعث آن یا عدوات است یا بخل و خسّت . ظاهرا بین قطع و صله ی رحم حالت واسطه ای وجود دارد ، زیرا هر احسانی ، ولو خویشاوند وی بدان محتاج نیست و خود او به آن نیازمند است ، صله نامیده می شود و حال آنکه عدم این احسان قطع رحم نیست. بدترین نوع قطع رحم عاق والدین است به طوری که پيغمبر - صلّى اللّه عليه و آله - فرمود كه: «جميع مسلمين در روز قيامت مرا خواهند ديد، مگر عاق والدين، و شراب خوار، و كسى كه نام مرا بشنود و صلوات بر من نفرستد». و همين قدر از براى عاق والدين كافى است كه: پيغمبر خدا بر او نفرين كرد و فرمود: «هر كه پدر و مادر، يا يكى از آنها را ادراك كند، و او را از خود راضى نسازد هرگز آمرزيده مباد. جبرئيل بر نفرين آن حضرت آمين گفت». در مكاتبه منسوب به امير المؤمنين (ع) به عمال خود چنين است: «مروا الاقارب ان يتزاوروا و لا يتجاوروا». مرحوم نراقى در معراج السعاده در شرح اين جمله چنين مى‌نويسد: امر كنيد خويشاوندان را كه به ديدن يك ديگر روند اما باهم همسايگى نكنند، چه همسايگى باعث بغض و حسد و قطع رحم گردد.
قرآن
نهج البلاغه
امامی اسداله و صفائی سید حسین/ حقوق خانواده/1391/ دانشگاه تهران
ابی القاسم الحسین بن محمد معروف به راغب اصفهانی/ مفردات راغب/ بیروت الدارالشامیه 1416 ق = 1996 م= 1374/ دمشق- دارالقلم
انصاریان / حسین / نظام خانواده در اسلام /1380/ ام ابیها
ابن منظور/محمدبن مکرم/لسان العرب/1369/دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع/ بیروت لبنان
آیت اله بجنوردی/ اندیشه های حقوقی حقوق خانواده/1387/ مجد
جعفری لنگرودی/ محمد جعفر/ترمینولوژی حقوق/1392/ گنج دانش
حسینی / سید محمد جواد /مفتاح الکرامه / موسسه النشر الاسلامی / 1391
دهخدا/ علی اکبر/ لغت نامه دهخدا/1377/ انتشارات دانشگاه تهران
دستغیب/سید عبدالحسین، سید محمد هاشم/گناهان کیبره/1396/دارالکتاب
شیخ طوسی/ تهذیب الاحکام/ 413 ق/ دارالتعارف للمطبوعات
شهیدثانی/دکترعلی شیروانی/شرح لمعه/ 1400/ مجد
شهیدثانی/مسالک /1413 ق /موسسه المعارف الاسلامیه
شاهرودی نمازی/علی/سفینه البحار/1385/جامعه مدرسین
صدرالدین شیرازی/محمدبن ابراهیم/خواجوی محمد(مصحح)/تفسیرقرآن الکریم/1366/بیدار
طباطبایی/سید محمد حسین/1387/جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
قرائتی/محسن/تفسیر نور/1374/وزارت فرهنگ و ارشاد
قرطبی/محمدبن احمد/الجامع الاحکام القرآن قرطبی/1364/ناصر خسرو
کلینی/ اصول کافی/1395/ انتشارات دارالحدیث قم
گلستانه/ سید علاء الدین محمد/ منهج الیقین/1393/ هشت جاوید
محقق/محمد باقر/اسماء و صفات الهی در قرآن/ 1372/ اسلامی
مجلسی/محمدباقر/زاد المعاد/13389/جلوه کمال
نوری/میرزاحسین/مستدرک الوسائل/1408
نراقی/مهدی بن ابی ذر/مجتبوی/سید جلال الدین/علم اخلاق اسلامی/1379/حکمت.
321 |
صفحات 338 – 321
چيستي و اركان خصيصه ی قطع رحم و انواع آن
زهرا صادقی 1
زهره نیک فرجام 2
فریبا پهلوانی 3
عباس سماواتی 4
چکیده
صله در لغت به معنای : احسان ، دوستی و ارتباط آمده و مراد از ((رحم)) خویشاوندان و بستگان و به عبارت دیگر محبت و سلوک داشتن با خویشان و نزدیکان است .
قطع رحم عبارت است از آزردن و رنجاندن خویشان و بستگان و نزدیکان ، و یاری نکردن و غمخواری ننمودن با آنان در مال و آسایش و خیرات دنیوی در حالی که به آن محتاج باشند . و سبب و باعث آن یا عدوات است یا بخل و خسّت . ظاهرا بین قطع و صله ی رحم حالت واسطه ای وجود دارد ، زیرا هر احسانی ، ولو خویشاوند وی بدان محتاج نیست و خود او به آن نیازمند است ، صله نامیده می شود و حال آنکه عدم این احسان قطع رحم نیست. بدترین نوع قطع رحم عاق والدین است به طوری که پيغمبر - صلّى اللّه عليه و آله - فرمود كه: «جميع مسلمين در روز قيامت مرا خواهند ديد، مگر عاق والدين، و شراب خوار، و كسى كه نام مرا بشنود و صلوات بر من نفرستد». و همين قدر از براى عاق والدين كافى است كه: پيغمبر خدا بر او نفرين كرد و فرمود: «هر كه پدر و مادر، يا يكى از آنها را ادراك كند، و او را از خود راضى نسازد هرگز آمرزيده مباد. جبرئيل بر نفرين آن حضرت آمين گفت». در مكاتبه منسوب به امير المؤمنين (ع) به عمال خود چنين است: «مروا الاقارب ان يتزاوروا و لا يتجاوروا». مرحوم نراقى در معراج السعاده در شرح اين جمله چنين مى‌نويسد: امر كنيد خويشاوندان را كه به ديدن يك ديگر روند اما باهم همسايگى نكنند، چه همسايگى باعث بغض و حسد و قطع رحم گردد.
واژگان کلیدی
خویشاوند ، نسب ، قطع رحم ، صله رحم.
[1] . دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد یادگار امام خمینی(ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. Email: zs.sadeghi2014@gmail.com
[2] . استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد یادگار امام خمینی(ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول) Email: zohrehnik@gmail.com
[3] . استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد یادگار امام خمینی(ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
Email: fatemeoveysi1366@gmail.com
[4] . استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد یادگار امام خمینی(ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
Email: ab.sama@chmail.ir
تاریخ دریافت: 9/7/1400 پذیرش نهایی: 5/10/1400
