بررسی تأثیر دانشگاه آزاد اسلامي در امور آموزشي، فرهنگي و اقتصادي زنان شهرستان شهربابك
الموضوعات :
1 - استادیار و عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهربابک.
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
رشد نهادهای آموزشی و علمی زمینه مشارکت مؤثر افراد یک جامعه را در تحولات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی فراهم می‌کند. دانشگاه آزاد اسلامی به‌عنوان یکی از نهادهای آموزشی در کشور فرصتی فراهم کرده تا زنان نیز بتوانند در عرصه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی نقشی فعال داشته باشند و با خودباوری بتوانند نگرش جامعه را نسبت به توانایی‌های زنان تغییر داده و نشان دهند که امر توسعه بدون مشارکت زنان امکان‌پذیر نخواهد بود. ازآنجایی‌که عملکردها و پیامدهای دانشگاه آزاد اسلامی در زمینه‌های مختلف (فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی) در مناطق مختلف کشور متفاوت بوده است؛ لذا هدف تحقیق حاضر بررسی نقش و عملکرد دانشگاه آزاد اسلامی شهرستان شهربابک در امور آموزشی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی زنان بوده است. در این راستا فرضیه‌های تأثیر دانشگاه آزاد اسلامی در امور آموزشی، فرهنگی-اجتماعی، اقتصادی زنان موردبررسی قرار گرفت. درمجموع روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی، کاربردی و مبتنی بر پیمایش بود. در این روش از گردآوری اطلاعات، مطالعه اسنادی و میدانی (پرسشنامه محقق ساخته) استفاده شده است و جامعه آماری موردمطالعه کارمندان، دانشجويان، زنان خانه‌دار، مشاغل آزاد و دانش‌آموزان ساكن شهرستان شهربابك (1395) و حجم نمونه 500 نفر می‌باشد که جهت ورود اطلاعات و دادهها و تجزیه تحلیل آنها نیز از نرم‌افزار SPSS استفاده شده است. نتیجه آنکه دانشگاه آزاد اسلامي در امور آموزشي (T=79.16,P<5%) و در امور فرهنگي- اجتماعي T=60.85,P<5%)) و در امور اقتصادي ( T=93.37,P<5%) زنان در شهرستان شهربابک تأثیرگذار بوده است.
بررسی تأثیر دانشگاه آزاد اسلامي در امور آموزشي، فرهنگي و اقتصادي زنان شهرستان شهربابك
رخساره اسدیکرم*1
1- استادیار و عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهربابک. (نویسنده مسئول)
r.asadi78@yahoo.com
تاریخ دریافت: [7/10/1400] تاریخ پذیرش: [8/3/1401]
چكيده
رشد نهادهای آموزشی و علمی زمینه مشارکت مؤثر افراد یک جامعه را در تحولات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی فراهم می‌کند. دانشگاه آزاد اسلامی به‌عنوان یکی از نهادهای آموزشی در کشور فرصتی فراهم کرده تا زنان نیز بتوانند در عرصه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی نقشی فعال داشته باشند و با خودباوری بتوانند نگرش جامعه را نسبت به توانایی‌های زنان تغییر داده و نشان دهند که امر توسعه بدون مشارکت زنان امکان‌پذیر نخواهد بود. ازآنجایی‌که عملکردها و پیامدهای دانشگاه آزاد اسلامی در زمینه‌های مختلف (فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی) در مناطق مختلف کشور متفاوت بوده است؛ لذا هدف تحقیق حاضر بررسی نقش و عملکرد دانشگاه آزاد اسلامی شهرستان شهربابک در امور آموزشی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی زنان بوده است. در این راستا فرضیه‌های تأثیر دانشگاه آزاد اسلامی در امور آموزشی، فرهنگی-اجتماعی، اقتصادی زنان موردبررسی قرار گرفت. درمجموع روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی، کاربردی و مبتنی بر پیمایش بود. در این روش از گردآوری اطلاعات، مطالعه اسنادی و میدانی (پرسشنامه محقق ساخته) استفاده شده است و جامعه آماری موردمطالعه کارمندان، دانشجويان، زنان خانه‌دار، مشاغل آزاد و دانش‌آموزان ساكن شهرستان شهربابك (1395) و حجم نمونه 500 نفر می‌باشد که جهت ورود اطلاعات و دادهها و تجزیه تحلیل آنها نیز از نرم‌افزار SPSS استفاده شده است. نتیجه آنکه دانشگاه آزاد اسلامي در امور آموزشي (T=79.16,P<5%) و در امور فرهنگي- اجتماعي T=60.85,P<5%)) و در امور اقتصادي ( T=93.37,P<5%) زنان در شهرستان شهربابک تأثیرگذار بوده است.
واژگان کلیدی: زنان، آموزشي، فرهنگي، اقتصادي، شهرستان شهربابك.
1- مقدمه
زنان یکی از مهم‌ترین گروه‌های اجتماعی متأثر از کیفیت زندگی و درعین‌حال مؤثر بر آن می‌باشند. این گروه عظیم اجتماعی ازآنجاکه ارتباط مؤثری با گروه‌های اجتماعی جامعه دارند، علاوه بر وظایف شخصی و خانوادگی نقش فعالی را در پیشرفتهای اجتماعی و توسعه‌ی پایدار آن ایفا می‌کنند. زنان نقش بسیار حساس و تعیین‌کننده‌ای در فعالیت‌های اجتماعی دارند، آنان برای تسریع روند تغییر و توسعه‌ی پایدار جامعه، مسئولیت بسیار جدی و تعیین‌کننده‌ای بر عهده دارند.
به همین دلیل کشورهایی که در مسیر توسعه‌ی سازنده قرار دارند، به این امر مهم پی برده‌اند که ضرورت ایجاد جامعه‌ی سالم در گرو وجود زنان فعال و مؤثر در جامعه است. آموزش زنان و مشارکت آنان نقش مهمی در توسعه‌ی کشور داشته، به‌گونه‌ای که حدود نیمی از جمعیت شاغلین را زنان تشکیل می‌دهند. لذا زنان در جامعه یک حرکت اساسی و حساسی را ایفا می‌کنند؛ همچنین نقش زنان در توسعه، مستقیماً باهدف توسعه‌ی اجتماعی و اقتصادی بستگی داشته و ازاین‌رو در تحول همه‌ی جوامع انسانی، عاملی بنیادی محسوب می‌گردد (آلعمران و آلعمران، 1391).
افزایش سطوح آموزشی زنان ظرفیت تولیدی کل اقتصاد را بالابرده و درنهایت منجر به توسعه و رشد اقتصادی می‌شود. به‌عبارتی‌دیگر آموزش عالی زنان هم از جنبه‌ی عمومی و هم از جنبه‌ی خصوصی مزایای بسیاری را به ثمر می‌آورد. از جنبه‌ی منافع شخصی و خصوصی می‌توان به کسب موقعیت‌های شغلی بهتر، دستمزد بالاتر و توانایی بیشتر جهت پس‌انداز و سرمایه‌گذاری اشاره نمود که این منافع خود موجب بالا بردن کیفیت زندگی و سلامتی فرد و فرزندان می‌شود. از جنبه‌ی عمومی در یک اقتصاد دانش‌محور، آموزش عالی زنان در ایجاد جامعه‌ای که ازلحاظ تکنولوژیکی پیشرفته باشد کمک شایانی می‌کند و افراد دارای این نوع آموزش نیز در به‌کارگیری از فناوری‌های جدید عملکرد بهتری خواهند داشت (رزمی و حاجبی، 1395). زنان برخوردار از آموزش عالي اساساً قادر به ايفاي نقش‌هاي فعالانه احتمالي و ارتقاي سطوح مشاركت خويش در جامعه هستند (ایمانی و مردی‌ها، 1381). دگرگونی‌های اجتماعی و تحول در الگوهاي زندگی جوامع شهري و ورود زنان به اجتماع، موجب تغییر وتحول در نگرش افراد در توزیع نقش‌ها و به‌تبع آن توزیع قدرت در خانواده شده است (مهدوي و صبوري خسروشاهی، 1382).
امروز مهم‌ترین عاملی كه سبب می‌شود زنان به اشتغال روی‌آورند، درآمدزایی است. اشتغال و استقلال اقتصادی زنان و درآمدزایی آنها موجب می‌شود سطح زندگی خانواده از وضعیت بهتری برخوردار شود (حیدری شیخ طبقی، 1392).
آموزش زنان می‌تواند توانایی آنان را در خودگردانی اقتصادی و کنترل منابع زندگی افزایش دهد، همچنین بر کاهش نرخ باروری آنان و بهبود تربیت فرزندان اثر بسزایی دارد. شواهد تجربی متعددی نشان می‌دهد در شرایط مساوی، افزایش سطح تحصیلات زنان بیش از افزایش میزان تحصیل مردان در سلامت، رشد تحصیلی و بهره‌وری آینده‌ی فرزندان تأثیر مثبت خواهد داشت. تحصیلات بالاتر زنان به بهبود محیط فکری در خانه، نیروی انسانی مولدتر و رشد اقتصادی بالاتر منتهی می‌شود و بازدهی بیشتر کار زنان و نیز افزایش نرخ مشارکت آنها را در بازار کار در پی خواهد داشت. آموزش بالاتر زنان منجر به افزایش آگاهی و دانش مادران گردیده و به کاهش نرخ مرگ‌ومیر و سوءتغذیه‌ی کودکان، بهبود بهداشت خانواده و افزایش امید به زندگی کمک می‌کند (رزمی و حاجبی، 1395). در این میان زنان نیز به‌عنوان نیمی از جمعیت کشور خواستار حضور گسترده‌تر خود برای دستیابی به آموزش عالی بوده و هستند و افزایش تقاضای زنان برای رسیدن به این امر مهم و رشد میزان حضور آنان در آن ناشی از نگرش درست و واقع‌بینانه‌ای است که موجب طرح مطالبات تازه‌ی آنان برای حضور گسترده‌تر و مشارکت بیشتر در سطوح مدیریت و رهبری جامعه است (بوذری، 1380). در حقیقت حضور زنان در دانشگاه ضمن اینکه می‌تواند شاخصی برای نشان دادن شرکت آنان در امور فرهنگی و اجتماعی باشد، پیامدهایی بر وضعیت اقتصادی و اشتغال زنان نیز دارد.
دانشگاه آزاد اسلامی به‌عنوان یکی از پدیده‌های مهم آموزش عالی و یکی از نهادهاي سرنوشت‌ساز و حیاتی در جامعه اسلامی ایران، سهم عمده‌ای از بار مسئولیت آموزش عالی را بر دوش گرفته و تأثیرات فزاینده‌ای بر توسعه آموزشی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادي در سطح جامعه ایجاد نموده است (معمارزاده، کیاکجوري، رودگرنژاد، 1390).
در پژوهش اميريان زاده و قاسمزاده و حاجباقری (1385) با هدف بررسي نگرش مردم استهبان در مـورد تأثیر دانـشگاه آزاد اسلامي بر ابعاد اجتماعي، سياسـي، اقتـصادي، فرهنگـي و علمـي، انجام دادند. مطالعه‌ی آنها نشان داد كه مـردم شـهر بـر ايـن باورنـد كـه دانشگاه آزاد واحد استهبان در ارتقاي سطح علمي مردم منطقـه، پـرورش و تربيـت افـراد تحصیل‌کرده، ايجاد فرصت تحصيلات عالي در منطقه، افزايش انگیزه‌ی افراد به دسترسي به تحصيلات عالي و ارتقاي دانش سياسي، رواج تفكر سياسي ميان جوانان، رشـد افكـار سياسـي و اجتمـاعي، از بـين رفتن تعصبات بی‌مورد و رشد فرهنگي مؤثر بوده است. مطالعه‌ی موسـوي (1385) در شهرسـتان مرودشت، تأثیر مثبت دانشگاه بر افزايش سطح تحصيلات شهروندان، رونق خدمات و بهبود وضعيت اشتغال آنان را نشان داده است و همچنین (قاسمي و كلانتري، 1385) در مطالعه‌ی خـود بـا همـين هـدف نشان دادند كه مردم فسا، دانشگاه آزاد اسلامي واحد را در ايجاد تحولات آموزشـي در زنـان موفـق ارزيابي کرده‌اند. آنها بر اين باورند كه دانشگاه آزاد اسلامي واحـد فـسا توانـسته بـراي زنـان شـهر افزايش سطح اطلاعات بهداشتي - پزشكي و افزايش سطح سواد عمومي را به همراه داشته باشد. (حسنزاده بدري آبادي، 1385) در مطالعه‌ی خود تأثیر دانشگاه آزاد اسلامي در فرهنگ مردم تربت‌حیدریه را بررسي كرده است. ايشان نشان دادند كه دانشگاه در پرورش و تربيت افراد تحصیل‌کرده به‌منظور ارتقاي سـطح علـم و آگاهي اجتماعي، تعمق و گسترش اخلاق اسلامي در بين مردم، ارتقاي دانش سياسي و تغيير آداب‌ورسوم مردم تربيت حيدريه نقش متوسط مايل به زياد داشته اسـت. مطالعه‌ی (تـدين، فدایی و نادی، 1386) در بخش ميمه انجام گرفت، نـشان داد كـه دانـشگاه آزاد اسـلامي واحد ميمه بر كليه ابعاد آموزشي، فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي تأثیر مثبت داشته است. نتايج مطالعه (ديوانگاهي و بشیری، 1386) در شهر نوشهر و چالوس نشان‌دهنده‌ی تأثیر تأسيس دانشگاه آزاد اسلامي در امور آموزشي، فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي زنان و با بيشترين تأثیر در امور اجتماعي بوده است. (رضايي، 1387) در مطالعه‌ای در مورد زنان شهر الیگودرز نشان داد که مشاركت اجتماعي زنان و همچنين، ميزان کتاب‌خوانی زنـان اليگـودرز پـس از تأسیس دانشگاه آزاد اسلامي اليگودرز، به شكل چشمگيري افزايش يافته است. اين دانشگاه تأثیر شـايان در اطلاع‌رسانی در مورد مسائل بهداشتي زنان داشته و مشاركت سياسي زنان را به‌گونه‌ای چـشمگير افزايش داده است و بر فرهنگ ازدواج و خانه‌داری زنان تأثیر مثبـت گذاشـته اسـت. (ولي زاده، 1387) در مطالعه‌ی خود كه در مورد 132 نفر از زنان بخش فراهـان انجـام گرفت، نشان داد كه پاسخگويان از عملكـرد دانـشگاه آزاد اسـلامي در بهبـود وضـعيت آموزشـي و فرهنگي زنان با شاخص‌های ايجاد انگيزه در زنان در جهت افزايش توجه و حساسيت به تحـصيلات عاليه فرزندان خود افزايش انگیزه‌ی شروع يا ادامه تحصيل زنان بی‌سواد و کم‌سواد، افزايش آگاهي فرهنگي ازدواج و تشكيل خانواده‌ی سالم در زنان، افزايش آگاهي فرهنگي، کتاب‌خوانی مطبوعـات و نشريات تأثیر داشته است.
بنابراین تأسیس دانشگاه آزاد اسلامی در کشور باهدف گسترش واحدهای دانشگاهی حتی در دورترین مناطق توانسته است به بخش عظیمی از مطالبات جوانان برای تحصیل در مراکز آموزش عالی پاسخ مثبت دهد که در این میان حضور و مشارکت زنان در آموزش عالی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است زیرا بسیاری از زنان به دلیل وجود بعد مسافتی که مراکز آموزش عالی از محل سکونت آنها و خانواده‌هایشان داشت، امکان ادامه تحصیل نمی‌یافتند؛ با تأسیس واحدهای دانشگاهی در بیشتر شهرهای ایران ازجمله شهربابک این امکان فراهم شد که زنان و دختران در کنار خانواده‌های خویش به تحصیلات خود ادامه دهند، اما تحصیل در آموزش عالی می‌تواند پیامدهایی متفاوت در ابعاد گوناگون آموزشی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی داشته باشد؛ بنابراین بررسی پیامدهای تأسیس دانشگاه آزاد اسلامی در ابعاد آموزشی، فرهنگی، اقتصادی از ضرورت‌های مهم این پژوهش است بنابراین این پرسش مطرح می‌گردد که آیا تأسیس دانشگاه آزاد اسلامی در شهر شهربابک توانسته است در وضعیت آموزشی، فرهنگی و اقتصادی زندگی زنان این شهر تغییر و تحولاتی ایجاد نماید؟
2- روششناسی
پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی، کاربردی و مبتنی بر پیمایش می‌باشد. جامعه موردبررسی شامل كارمندان، دانشجويان، زنان خانه‌دار، دانش‌آموزان و مشاغل آزاد ساكن شهرستان شهربابك بوده است. براي تعيين حجم نمونه از فرمول مربوط به محاسبه N(max) بر اساس خطاي برآورد معادل 045/0 با ضريب اطمينان 95/0 استفاده شده و يك نمونه 500 نفري از بین جامعه موردنظر انتخاب و دیدگاه‌های آنها از طریق پرسشنامه جمع‌آوری‌شده و مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفته است. جهت جمع‌آوری اطلاعات از روش کتابخانه‌ای و میدانی (از ابزار پرسشنامه جهت گردآوری دیدگاه‌های جامعه موردنظر در مورد موضوع موردبررسی استفاده شده است) پرسشنامه براساس فرضیه‌های تحقیق و به‌منظور پاسخگویی به فرضیهها توسط پژوهشگر و براساس مطالعه پیشینه تحقیقاتی که قبلاً در این زمینه انجام شده بود تدوین گردیده است. سؤالات پرسشنامه دارای سه گزینه انتخابی کم (1 نمره)، متوسط (2 نمره) و گزینه زیاد (3 نمره) بوده و به هر گزینه یک نمره اختصاص داده شده؛ محتوای سؤالات مطرح‌شده در بعد آموزشی مانند بالابردن سطح سواد و تحصیلات دانشگاهی زنان، ایجاد علاقه برای تحصیل دختران و... در بعد فرهنگی مانند آشنایی زنان به حقوق اجتماعی خود، مدیریت خانواده و تربیت فرزندان، تغییر ملاک‌های ازدواج، نگرش مثبت خانوادهها به فرزندان دختر و ... در بعد اقتصادی مانند ایجاد اشتغال، ایجاد درآمد برای دختران بعد از تحصیل، میزان سرمایه‌گذاری خانوادهها برای دختران و ... بوده است. جهت آزمون و تجزیه‌وتحلیل سؤالات پرسشنامه از روشهای آمار توصیفی مانند جدول و نمودار برای هر سؤال استفاده شده و بر اساس نمرهای که برای گزینه‌های هر سؤال در نظر گرفته شده سؤالات مورد تجزیه‌وتحلیل قرارگرفته‌اند؛ همچنین از آزمون T-test براي تجزیه‌وتحلیل تأثیرگذاری دانشگاه در امور آموزشی، فرهنگی-اجتماعی و اقتصادی زنان استفاده شده است. تجزیه‌وتحلیل دادهها با استفاده از نرم‌افزار SPSS صورت گرفته است.
به‌منظور محاسبه روايي، نظرات کارشناسان مربوط به مطالعات زنان در مورد سؤالات پرسشنامه مورد ارزیابی قرار گرفت و پس از محاسبه دیدگاه‌های ارائه‌شده مشخص شد كه پرسشنامه درمجموع از روايي 89% برخوردار است. براي محاسبه اعتبار از آزمون مجدد استفاده شد و مشخص شد كه پرسشنامه درمجموع از اعتبار 90% برخوردار است.
2-1- فرضيات تحقيق
1. دانشگاه آزاد اسلامي در امور آموزشي زنان تأثیر دارد؛
2. دانشگاه آزاد اسلامي در امور فرهنگي –اجتماعي زنان تأثیر دارد؛
3. دانشگاه آزاد اسلامي در امور اقتصادي زنان تأثیر دارد.
3- یافتهها
در این قسمت به نتایج و آزمون فرضیه‌های تحقیق پرداخته می‌شود.
فرضیه اول: دانشگاه آزاد اسلامي در امور آموزشي زنان تأثیر دارد؛
جدول 1. نتایج آزمون T-test برای تأثیر دانشگاه بر امور آموزشی زنان شهرستان شهربابک
شاخص | ميانگين M | انحراف معيار SD | to | tc | سطح اطمينان | آلفا |
امور آموزشی | 184/2 | 6/0 | 16/79 | 96/1 | 95% | 5% |
چون t محاسبه شده (to=79.16) در سطح اطمينان 95 درصد (5% = 
) و درجه آزادي df=488 از t جدول بحراني (tc=1.96) بزرگ‌تر است بنابراين نتيجه مي‌گيريم كه دانشگاه آزاد اسلامي در امور آموزشي زنان تأثیر دارد.
فرضیه دوم: دانشگاه آزاد اسلامي در امور فرهنگي –اجتماعي زنان تأثیر دارد؛
جدول 2. نتایج آزمون T-test برای تأثیر دانشگاه بر امور فرهنگی-اجتماعی زنان شهرستان شهربابک
شاخص آماري فرضيه | ميانگين M | انحراف معيار SD | to | tc | سطح اطمينان | آلفا
|
دوم | 08/2 | 46/0 | 37/93 | 96/1 | 95% | 5% |
چونt محاسبه شده (to=93.37) در سطح اطمينان 95 درصد (5% = ) و درجه آزادي df=453 ازt جدول بحراني (tc=1.96) بزرگ‌تر است بنابراین نتيجه مي‌گيريم كه دانشگاه آزاد اسلامي در امور فرهنگي - اجتماعي زنان تأثیر دارد.
فرضیه سوم: دانشگاه آزاد اسلامي در امور اقتصادي زنان تأثیر دارد.
جدول 3. نتایج آزمون T-test برای تأثیر دانشگاه بر امور اقتصادی زنان شهرستان شهربابک
شاخص آماري فرضيه | ميانگين M | انحراف معيار SD | to | tc | سطح اطمينان | آلفا
|
سوم | 87/1 | 65/0 | 85/60 | 96/1 | 95% | 5% |
چونt محاسبه شده (to=60.85) در سطح اطمينان 95 درصد (5% = ) و درجه آزادي df=467 از t جدول بحراني (tc=1.96) بزرگ‌تر است بنابراین نتيجه مي‌گيريم كه دانشگاه آزاد اسلامي در امور اقتصادي زنان تأثیر دارد.
4- بحث و نتیجه‌گیري
نتیجه فرضیه اول نشان داد که آموزش عالی و دانشگاه در امور آموزشی زنان تأثیر دارد. نتیجه این فرضیه با نتایج سایر تحقیقات همسـان اسـت. پیشگاهی‌فرد و اسـديراد (١٣٨٢)، آکوچیکیان (١٣٨٢)، انوري (١٣٨٢)، عبدوس (١٣٨٣)، معروفـی (١٣٨٣)، بریـري (١٣٨٣)، بوردن، کرگی و ویلارویل1 (٢٠٠٤)، نافتسینگر2 (٢٠٠٢) و صـالحی (1383) نیـز در تحقیقـات خـود نشان دادند که تأسیس دانشگاه و حضور زنـان در مراکـز آمـوزش عـالی و دانشـگاهی می‌تواند در امور آموزش و سطح آگاهی زنـان تـأثیر داشـته باشـد. بـراي مثـال بـوردن و همکاران(٢٠٠٤) به این نتیجه دست یافت کـه آمـوزش عـالی در حرفـه‌اي شـدن و جهت‌گیری تحصیلی، افزایش سطح سواد، ایجاد انگیزۀ تحصیلی و رشد همه‌جانبه دانشجویان دختر و پسر نقش سازنده دارد. مراکز آموزشی و دانشگاهها می‌تواند در میزان و تنـوع علاقـه‌هـا و انگیزه‌هاي زنان نسبت به تحصیل و رشته‌هاي تحصیلی مختلف نقش داشـته باشـد. بریـري (١٣٨٣) خاطرنشان می‌کند که سرمایه‌گذاري در آموزش دختران پربازده‌ترین سـرمایه‌گـذاري در جهان براي توسعه است. امیریانزاده (١٣٨٣) در تحقیق خود بـه ایـن نتیجـه دسـت یافت که آموزش زنان می‌تواند در رشد فرهنگی و آموزشی آنها تأثیر داشته باشد.
نتیجه فرضیه دوم نشان داد که آموزش عالی و دانشگاه در امور فرهنگی‌ـ اجتماعی زنان تأثیر دارد. نتایج تحقیقات دیگر نیز همخوان با نتیجه این فرضیه است. پالودی3 (1990)، صالحی (1383)، لاوسون و شن4 (١٩٩٨)، شیفر و لام5 (١٩٩٨)، مشیرزاده (١٣٧٩)، ایرجی‌زاد (١٣٧٩)، زنجانیزاده (١٣٨٣)، عبــدوس (١٣٨٣)، قدیمی و قاسمی (١٣٨٢)، گويآبادي و ریاحی (١٣٨٢)، زرگري (١٣٧٨)، رئیسـی (١٣٧٨)، صـفوي (١٣٧٨) نیـز در پژوهش‌هاي خود به این نتیجه دست یافتنـد کـه دانشـگاه مـی‌توانـد در توسـعه فرهنگی‌ـ اجتماعی و رشد اجتماعی افراد نقـش داشـته باشـد. بـه‌منظـور توسـعه کشـور و مشـارکت همه‌جانبه نیروهاي انسانی جامعه توجه به امر آموزش زنان لازم و ضـروري اسـت. اگـر در خصوص آموزش زنان اقدامات مناسب انجام گیرد می‌تواند در کارآمد کردن زنان در توسـعه کشور مؤثر باشد (بوذري، ١٣٨٠). دانشگاه مـی‌توانـد در تغییـر نگرش مردان نسبت به توانایی زنان، جامعه‌پذیري زنان، افزایش سطح آگاهی زنان نسبت بـه مسائل روز، کمیت و کیفیت حضور زنان در عرصه‌هاي مختلف اجتماعی، علاقه‌مندي زنـان به مسائل مختلف فرهنگی، افزایش حضور زنان در همایش‌ها و سمینارهاي علمی، شـرکت زنان در جلسات آموزش رسمی و غیررسمی، علاقه‌منـدي زنـان بـه فعالیـت‌هـاي هنـري و ورزشی و تحولات جمعیتی و تعاملات فرهنگی‌ـ اجتماعی نقش مهمی داشته باشد.
نتیجه فرضیه سوم نشان داد که آموزش عالی و دانشگاه در امور اقتصادي زنـان تـأثیر دارد. با بررسی نتایج تحقیق سایر پژوهشگران بین نتیجه این فرضیه و یافته‌هـاي پژوهشهای دیگر همسویی و همسانی مشاهده می‌شـود. رسـکین6 (١٩٩٣)، گیبسـون و میچـل7 (١٩٩٦)، فانگ و آماتی8 (١٩٩٢)، شیفر و لام (١٩٩٨)، اسکار، فیلیپ و مککارتی9 (١٩٨٩)، لاوسـون و شـن (١٩٩٨)، پالودی (١٩٩0)، جاسبیر (١٣٧٨)، بــوردن و همکاران (٢٠٠٤)، نافتسینگر (٢٠٠٢)، افشـاري (١٣٦٩)، سـفیري (١٣٧٣) و چنگیزي آشـتیانی (١٣٧٢) نیــز در مطالعــات و بررسی‌هاي خود به این نتیجه دست یافتند که وجود دانشگاه و مراکز پژوهشـی و آموزشـی در توسعه اقتصادي و رونق تجاري نقش دارد. وجود دانشگاهها و حضور زنـان در دانشـگاه در میزان اشتغال و نوع شغل زنان و تغییـر از شـغل‌هـاي سـنتی بـه شـغل‌هـاي آموزشـی و فرهنگی، در جهت‌گیری و هدف شغلی، در سطح درآمد مالی زنان، در میـزان مشـارکت مـالی زنان در خانواده و استقلال اقتصادي جامعه و خانواده نقش داشته باشد. دهقـانی (١٣٧٦) بـه این نتیجه دست یافت که تأثیر کیفیت آموزشی بر رشـد اقتصـادي مثبـت اسـت. بـه عقیـدۀ افشاري (١٣٦٩) به‌کارگیری نیروي کار زنان می‌تواند در افزایش نیروي کار جامعـه و رشـد و رونق اقتصادي نقش مهم داشته باشد. چنگیزي آشـتیانی (١٣٧٢) خاطرنشـان مـی‌کنـد کـه یکی از ناشناخته‌هاي مهم در اقتصاد ما جایگاه و سهم زنان در تولید اقتصادي است.
5- پیشنهادهای کاربردی
باتوجه به تحلیل‌های حاصل از تحقیق به‌منظور ارتقاي اثرات ابعاد اثرگذاري دانشگاه آزاد موارد ذیل به‌عنوان راهکارهاي کاربردي مدیریتی مطرح می‌گردد. کاربردي سازي این راهکارها باید با توجه به اولویت تأثیر ابعاد چهارگانه پیامد دانشگاه آزاد (به ترتیب عامل اجتماعی، آموزشی، اقتصادي و فرهنگی زنان و تأثیر آن بر خانواده) موردتوجه قرار گیرد.
- برگزاري نشست ها و همایش هاي علمی مربوط به زنان براي توسعه فرهنگی و اجتماعی و افزایش مشارکت زنان در امور فرهنگی به منظور توسعه اجتماعی و فرهنگی فارغ التحصیلان زن دانشگاه.
- رشد آموزشی و در پی آن اقتصادي زنان با ایجاد رشته هاي تحصیلی که به خود اشتغالی و کار آفرینی زنان کمک کند
6- تقدیر و تشکر
از تمامی بانوان محترم که در پاسخگویی به پرسشنامه ها برای این پژوهش مشارکت داشتند کمال تشکر و قدرانی بعمل می آید و آرزوی سربلند و موفقیت برایشان دارم.
7- منابع
1- افشاری، ز. (1369). اشتغال زنان و نقش آن در بازسازی اقتصادی کشور. طرح پژوهشی سازمان برنامه و بودجه.
2- امیریانزاده، م.، قاسمزاده، ع. حاج باقری، م ر. (1385). نقش دانشگاه آزاد اسلامی استهبان، دانشگاه آزاد اسلامی یاسوج با همکاری ناحیه یک مجموعه دانشگاهها.
3- اميريانزاده، م.، و اميريانزاده، م. (1383). همايش نقش زنان در توسعه پايدار؛ وزارت آموزشوپرورش.
4- انوري، م. (١٣٨٢). زنان توانمند توسعه سیاسی و فرهنگی. ماهنامـه فرهنگـی و پژوهشـی مرکز امور مشارکت زنان، 1(4)، 56-78.
5- ایرجی زاده، ا. (1379). بررسی مشارکت کیفی زنان در آموزش عالی و ارائه راهکارهایی جهت افزایش آن. مجموعه مقالات و گزارشهای کنگره زن، دانشگاه فردای بهتر، وزارت علوم تحقیقات وفناوری، معاونت فرهنگی اجتماعی.
6- ايماني، م.، و مرديها، م. (1381). بررسي و تحليل افزايش سهم زنان در آموزش عالي. انتشارات وزارت علوم تحقيقات و فناوري، معاونت فرهنگي و اجتماعي.
7- آکوچکیان، ا. (١٣٨٢). منشور ملی زنـان در فراینـد توسـعه پایـدار. ماهنامـه فرهنگـی و پژوهشی مرکز امور مشارکت زنان، 1(4)، 35-47.
8- آلعمران، رویا، و آلعمران، س. ع. (1391). اندازه گیری تاثیر سرمایه انسانی ارتقای رشد اقتصادی در کشورهای منتخب اوپک. رشد فناوري، 8(32)، 41-53.
9- بريري، ن. (1383). نقش زنان در توسعه پايدار. همايش وزارت آموزشوپرورش.
10- بوذری، س. (1380). جایگاه زنان در آموزش عالی از دیدگاه آمار. توسعه ی مشارکت زنان در آموزش عالی، دفتر مطالعات و برنامه ریزی فرهنگی و اجتماعی: معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فنآوری. تهران.
11- پيشگاهي‌فرد، ز.، و اسديراد، م. (1382). بررسي رابطه ميان آموزش عالي زنان در ايران و حضور آنان در عرصه‌هاي قانونگذاري. فصلنامه پژوهش و برنامهريزي در آموزش عالي، 9(3)، 159-196.
12- تدین، م.، فدایی، م.، نادی، م. ع. (1386). پیامدهای دانشگاه آزاد اسلامی واحد میمه بر ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و آموزشی تربیتی بخش میمه: با تاکید بر آثار اقتصادی. پژوهش در برنامه ریزی درسی، 13، 135-160.
13- جاسبیر، س. (1378). آموزش عالی وتوسعه. ترجمعه کاظمی، ع. ح. توان دانایی، ویژه اولین اجلاس عملکرد دانشگاه آزاد اسلامی.
14- چنگیزی آشتیانی، م. (1372). سهم تولید زنان در اقتصاد کشور. طرح تحقیقاتی مرکز آمار ایران.
15- حسنزاده بدری آبادی، س. (1385). دیدگاه آموزش دیدهها در مورد تأثیرگذاری دانشگاه آزاد اسلامی، فرهنگ عامیانه تربت حیدریه. همايش منطقه‌اي بزرگداشت ربع قرن فعاليت دانشگاه آزاد اسلامي.
16- حیدری شیخ طبقی، پ. (1392). اشغال زنان در الگوی اسلام - پیشرفت ایران. دومین کنفرانس الگوی اسلامی پیشرفت ایران.
17- دهقانی، ع. (1376). بررسی تاثیر کیفیت و کمیت آموزشهای رسمی بر رشد اقتصادی کشور طی دوره های 1370-1345. رساله دکتری منتشر شده، پژوهشنامه دانشگاه آزاد اسلامی.
18- دیوانگاهی، م.، و بشیری، م. (1386). پیامدهای آزاد اسلامی دانشگاه در امور آموزشی، اجتماعی و اقتصادی زنان شهرستانها نوشهر و چالوس. همايش منطقه‌اي بزرگداشت ربع قرن فعاليت دانشگاه آزاد اسلامي.
19- رزمی، م ج.، و حاجبی، ا. (1395). تأثیر تحصیلات عالی زنان بر رشد اقتصادی در برخی از کشورهای اوپک و شمال آفریقا. مجله اقتصادی پژوهش های مدل سازی، 6(24)، 175-200.
20- رضایی، ش. (1387). پیامدهای تأسیس دانشگاه آزاد اسلامی الیگودرز در وضعیت فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی زنان در شهرستان الیگودرز. همايش منطقه‌اي بزرگداشت ربع قرن فعاليت دانشگاه آزاد اسلامي.
21- رئیسی، س. (1378). نقش دانشگاه آزاد اسلامی در جامعه پذیری و رشد سیاسی دانشجویان واحد شوشتر. طرح پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر.
22- زرگری، م. (1378). نقش دانشگاه آزاد اسلامی در پیشگیری از بزهکاری در استان کردستان. طرح پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی سنندج.
23- زنجانیزاده، ه. (1383). آموزش و پرورش وبرابری فرصت های آموزشی جنسیتی و طبقاتی. موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان. قم.
24- سفیری، خ. (1373). بررسی جنبه های کمی و کیفی اشتغال زنان و رابطه آن با توسعه اقتصادی. پایان نامه دوره دکتری جامعه شناسی، دانشگاه تربیت مدرس.
25- صالحی، ا. (1383). دیدگاه های نظری توسعه آموزش عال. دانشور رفتار، 11(5)، 55-68.
26- صفوی، ر. (1378). نقش آموزش عالی در توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شهرستان خلخال. طرح پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی خلخال.
27- عبدوس، م.، (١٣٨٣). بررسی عوامل مؤثر در فرصت‌هاي آموزشی نابرابر بین دختران و پسـران و راهکارهاي مؤثر براي رفع آنها. وزارت آموزش و پرورش، پژوهشکدۀ تعلیم و تربیت. تهران.
28- قاسمي، ن.، و كلانتري، ج. (1385). بررسي پيامدهاي آموزشي دانشگاه آزاد اسلامي براي زنان (ديدگاه مردم شهر فسا در سال تحصيلي 1383-1384). همايش علمي پژوهشي ربع قرن فعاليت دانشگاه آزاد اسلامي.
29- قدیمی، ا.، و قاسمی، م. (1382). تاثیر ادراک مدیران بر تحقق قابلیت های زنان در فرآیند توسعه. ماهنامه فرهنگی و پژوهشی مرکز امور مشارکت زنان، 1(4)، 11-22.
30- گویآبادی، ع. ک.، و ریاحی، ح. ر. (1382). شکوفایی زنان ایرانی در جامعه دانایی محور. ماهنامه فرهنگی و پژوهشی مرکز امور مشارکت زنان، 1(4)، 45-30.
31- مشیرزاده، ح. (1379). جنبش زنان در غرب و تاثیر آن بر محیطهای دانشگاهی. مجموعه مقالات و گزارشهای کنگره زن، دانشگاه فردای بهتر، وزارت علوم تحقیقات وفناوری، معاونت فرهنگی اجتماعی.
32- معروفی، پ. (١٣٨٣). تأثیر آموزش و پـرورش در انجـام اصـلاحات بـا تأکیـد بـر نقـش ملاحظات جنسیتی. وزارت آموزش و پرورش، پژوهشکده تعلیم و تربیت. تهران.
33- معمارزاده، غ.، کیاکجوری، ک.، و رودگرنژاد، ف. (1390). تحلیل استراتژیک دانشگاه آزاد اسلامی به منظور ارائه راهبردهای مناسب (واحد بندر انزلی). آینده پژوهی مدیریت (پژوهشهای مدیریت)، 22(88)، 39-54.
34- موسوی، س ن. (1385). آثار تأسیس دانشگاه آزاد اسلامی ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی: مطالعه موردی، شهر مرودشت. مجموعه مقالات فعالیت های 25 ساله دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت. 214-217.
35- مهدوی، م. ص.، و صبوری خسروشاهی، ح. (1382). بررسی ساختار توزیع قدرت در خانواده. نشریه مطالعات اجتماعی و روانشناختی زنان (مطالعات زنان)، 1(2)، 27-68.
36- ولیزاده، ز. (1387). ارزیابی پیامدهای مثبت دانشگاه آزاد اسلامی در امور اقتصادی، اجتماعی، آموزشی و فرهنگی زنان شهرستان فراهان. همايش منطقه‌اي بزرگداشت ربع قرن فعاليت دانشگاه آزاد اسلامي.
37- Borden, L. M., Craig, D. L., & Villarruel, F. A. (2004). Professionalizing youth development: The role of higher education. New directions for youth development, 2004(104), 75-85.
38- Fong, M. L., & Amatea, E. S. (1992). Stress and single professional women: An exploration of causal factors. Journal of Mental Health Counseling.
39- Gibson, R, & Mitchell, H. (1996). Introduction counseling and guidance.5 th Edition.
40- Lawson, R. B., & Shen, Z. (1998). Organizational psychology: Foundations and applications. Oxford University Press on Demand.
41- Noftsinger Jr, J. B. (2002). Facilitating Economic Development through Strategic Alliances. New Directions for Higher Education, 120, 19-28.
42- Paludi, M. A. (1990). Sociopsychological and structural factors related to women's vocational development. Annals of the New York Academy of Sciences.
43- Reskin, B. (1993). Sex segregation in the workplace. Annual review of sociology, 241-270.
44- Scarr, S., Phillips, D., & McCartney, K. (1989). Working mothers and their families. American Psychologist, 44(11), 1402.
45- Schaefer, R. T., & Lamm, R. P. (1991). Sociology. The mcgraw-hill companies, inc.
The Study of the effect of Islamic Azad University in Educational, Cultural and Economic Affairs of Women in the Shahr-e-babak
Rokhsareh asadi korom*1
1. Assistant Professor, shahrbabak Branch Islamic Azad University, Shahrbabak, Iran. (Corresponding Author)
r.asadi78@yahoo.com
The growth of educational and scientific institutions provides the ground for the effective participation of individuals in a society in social, economic, political, and cultural developments. One of the educational institutions in the country (Iran) called Islamic Azad University, has provided an opportunity for women to play an active role in various cultural, social, political, and economic fields, also to change society's attitude towards women's abilities with self-confidence and show that development will not be possible without the participation of women. Since the performances and consequences of Islamic Azad University have been different in various fields and regions of the country; so, this research purpose is to investigate the role and performance of Shahr-e-Babak Islamic Azad University in the educational, cultural, social, and economic affairs of women. Therefore, the Islamic Azad University's impact on the educational, cultural, social, and economic affairs of women has been studied. The method of this research is descriptive-analytical, applied, and survey. This method is data collection, documentary, and field study (researcher-made questionnaire). The study's statistical population includes employees, post-graduate & school students, homemakers, and freelancers living in Shahr-e Babak. The sample size is 500 people, and SPSS software has been used to enter information and data and analyze them. The result of Islamic Azad University affects women in Shahr-e Babak city as follows: educational affairs (T = 79.16, P <5%), cultural-social affairs (T = 60.85, P <5%), and economic affairs (T = 93.37, P <5%).
Keywords: Women, Educational, Cultural, Economical, Shahr-e- Babak.
[1] Borden, Craig & Villarruel
[2] Noftsinger
[3] Paludi
[4] Lawson & Shen
[5] Schaefer & Lamm
[6] Reskin
[7] Gibson & Mitchel
[8] Fong & Amatea
[9] Scarr Phillips & McCartney
