بررسی روند طرح‌ریزی شهری درکشورهای توسعه‌یافته با تأکید بر بازآفرینی شهری در سه¬دهة اخیر«موردمطالعه ایران»
الموضوعات :
محمد رامیان
1
(دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر)
فاطمه ادیبی سعدی نژاد
2
(دانشگاه ازاد اسلامی واحد اسلامشهر)
الکلمات المفتاحية: برنامه‌ریزی, توسعه شهری, طرح‌های شهری, بازآفرینی شهری,
ملخص المقالة :
شهر به‌عنوان واقعیتی جغرافیایی، اقتصادی، سیاسی و جامعه‌شناختی در هر دوره ای از رشد و تحول خود از هرکدام از این عوامل تأثیر پذیرفته و بر هرکدام از آن‌ها تأثیر گذاشته است. پیچیدگی هر یک از این عوامل خود موجب پیچیدگی شهر به‌عنوان تبلور فضائی آن‌ها بوده است. مطمئناً سازمان دادن و نظم بخشیدن به شهر و چگونگی رشد و تحول آن نیازمند موضوع شناسی شهر و مسائل شهری و سپس برنامه ریزی برای آن می‌باشد. در دهه های اخیر، سیاست های متعددی در رویارویی با مسئله افت کیفیت محیطی، منزلت اجتماعی و سرزندگی اقتصادی شهرها (به‌ویژه در نواحی درونی آن‌ها) مطرح و برنامه های گوناگونی در این خصوص به اجرا درآمده اند. طی سه دهه اخیر در کشورهای توسعه‌یافته به‌منظور حل معضلات و تنگناها در محدوده های شهری رو به افول، رویکردهای مختلفی در تئوری و عمل تجربه‌شده‌اند. سياست گذاري هاي توسعه در ايران طيّ دهه‌های اخير، به رشد ناموزون و عدم تعادل هاي شديدي در توسعه، چه به لحاظ بخشي(ميان بخش هاي کشاورزي، صنعت و خدمات يا بخش هاي سنّتي و مدرن) و چه به لحاظ فضايي- مکاني ميان شهرها و روستاها و حتّي در سطوح مختلف جوامع شهري منجر شده است. نهادهای زی ربط، برای توسعة متوازن شهری و به حداقل رساندن مشکلات، به ایجاد «طرح‌های شهری» روی آورده اند که به‌خودی‌خود، بنیادی ترین ابزار شکل دهی و نظم دهی به شمار می روند. بیش از سه دهه از زمان تهیه و اجرای طرح‌های شهری به هدف ساماندهی فضای شهری می گذرد به‌رغم همه تمهیدات صورت گرفته، ارزشیابی ها نشان می دهد که این طرح ها در دستیابی به اهداف خود ناموفق بوده اند. هدف اصلی، بررسی دیدگاه های اندیشمندان و برنامه ریزان در راستای عوامل مؤثر بر طرح‌های شهری است.
• ابراهیم¬زاده، عیسی و گل آفرین، ملکی(1391)،تحلیلی بر ساماندهی و مداخله در بافت فرسوده شهری، مطالعه موردی شهر خرم¬آباد، فصلنامه پژوهش¬های جغرافیای انسانی، دوره 44 ، شماره 3، صص 234-7،2.
• ایزدی، محمدسعید، فیضی، رضا(1389 )، بازآفرینی شهری کنش و بینشی جامع و یکپارچه در ساماندهی محدوده¬های هدف برنامه¬های بهسازی و نوسازی شهری. هفت شهر 34 - 33 ، 80 - 74 .
• ایزدی، محمد سعید( 1392)، هفت شهر، شماره 62.
• ایزدی، محمدسعید(1392)، سیاست¬ها و برنامه¬های باززنده¬سازی و بازآفرینی عرصه¬های تاریخی،(ارائه پاورپوینت در جلسه هفتم شورای سیاست¬گذاری شرکت بازآفرینی شهری ایران).
• آیینی، محمد، بازآفرینی بافت‌های فرسوده، روزنامه ایران اقتصادی، 1388.
• پوپ، آرتور، معماری ایرانی، ترجمه رضا بصیری،(1363).
• تشکر، زهرا، (1379) طرح‌های توسعه شهری؛ ناکارآمدی در اجراء، ماهنامه شهرداری¬ها، سال اول، شماره 12.
• پوراحمد، احمد؛ حبیبی، کیومرث؛ کشاورز، مهناز ( 1389) سیر تحول مفهوم شناسی بازآفرینی شهری به‌عنوان رویکردی نو دریافت‌های فرسوده شهری، مجله شهر ایرانی – اسلامی، شماره 1، دوره 1، صص. 93-73
• حبیبی، محسن، سعیدی رضوانی، هادی(1384)، شهرسازی مشارکتی؛ کاوشی نظری در شرایط ایران. نشریۀ هنرهای زیبا، 24 ، 24-15.
• حبيبي، محسن، «از شار تا شهر» ص 145.
• رضایی، ناصر؛ ماجدی، حمید؛ زرآبادی، زهرا سادات و ذبیحی، حسین (1397). تبیین نقش عوامل مؤثر بر تحقق‌پذیری طرح‌های توسعه شهری. فصلنامه پژوهش و برنامه¬ریزی شهری، 57-47، 34.
• رابرتز، پیتر، سایک، هیو. (2000 )، بازآفرینی شهری. ترجمۀ محمدسعید ایزدی و پیروز حناچی( 1393)، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
• زنگی¬آبادی، علی؛ عبداللهی، مهدی؛ سالک قهفرخی، رقیه و قاسم‌زاده، بهنام ( 1393). ارزیابی عوامل¬اثرگذار بر عدم تحقق‌پذیری طرح‌های جامع شهری در ایران و چالش‌های مربوط به آن. مجله پژوهش و برنامه¬ریزی شهری. 18، 58-41.
• صحی زاده، مهشید و ایزدی، محمد سعید ( 1383 ) حفاظت و توسعه شهری: دو رویکرد مکمل یا مغایر؟، فصلنامه شهرسازی و
• معماری آبادی، سال 14 ، شماره 43 ، صص 120.
• فقیه، نسرین، (1354)، «اصفهان شهری برای عابر پیاده»، مجله هنر و مردم، شماره ۱۵۲.
• قربانی، رسول؛ جام¬کسری، محمد و میرزابکی، ملیحه (1393)، ارزیابی میزان انطباق مکانی در فرآینداجرای طرح‌های جامع شهری. جغرافیا و برنامه¬ریزی، 49، 216-192.
• كلانتری، حسین، پوراحمد، احمد ،فنون و تجارب برنامه‌ریزی مرمت بافت تاریخی شهرها، نشر سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی، تهران ، 1384.
• كريمان، حسين، تهران درگذشته و حال، 1353.
• كاپالدي نيكلاس،1966، فلسفه علم، ترجمه علي حقي ، ص 224
• مزيني، منوچهر، «طرح‌ریزی شهري و تبيين چند مفهوم تازه»، مجموعه مطالعات طرح‌ریزی كالبدي 1370، ص 220
• مفیدی،مهرانوش، بحرینی، سید حسین، ایزدی، محمدسعید(1393)، رویکردها و سیاست‌های نوسازی شهری )از بازسازی تا بازآفرینی شهری پایدار، فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات شهری، شماره 9،
• مرکز آمار ایران، 1395،نتایج تفصیلی سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن
• مهندسين مشاور شارمند، شیوه‌های تحقق طرح‌های توسعه شهري، جلد اول، ص 26، مزيني، منوچهر «مقالاتي در باب شهر و شهرسازي».
• Tiesdel,S.,Oc,T.&Heath ,T.(1996)Revitalizing historic urban quarters, Oxford ,UK ,Architectural Press.
• CLG (Communities and Local Government) (2007e) Strong and Prosperous Communities: The Local-Government White Paper – Making It Happen: The Implementation Plan, London: HMSO.
• Roberts, P. 2000. The evolution, definition and purpose of urban regeneration, in P. Roberts and H. Syke(eds.).Urban Regeneration, A Handbook. British Urban Regeneration Association, SAGE Publications,London,
• Bianchin I, F, & Parkinson, M. Cultural Policy and Urban Regeneration. Manchestet: Manchester University Press,1993.
• http://urbanplanning2.blogfa.com/post/43
• https://www.shahrsazionline.com/3474
• http://www.haftshahrjournal.ir/article_32855_cfb0cb2d38926ffc95ccdcc4926dd343.pdf
• David off Paul & Thomas Rainer “Achoise Theory of Planning”. Journal of the American in Stituete Planners, 1962.
