مقایسه تطبیقی نقش فرهنگ و محیط در شکل‌گیری خانه‌های بستکیه دبی و خانه‌های شهرهای جنوبی ایران
الموضوعات :
حسین سلطان‌زاده
1
(استاد گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران)
رسا مرادی
2
(دانشجوی دکتری معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران)
غزاله میرهادی
3
(دانشجوی دکتری معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران)
الکلمات المفتاحية: خانه‌های جنوبی ایران, خانه‌های بوشهر, حیاط مرکزی, بستكيه. ,
ملخص المقالة :
معمارى و فرهنگ گذشته شهرهای جنوبی ایران بر فرهنگ و معمارى كشورهاى عربی حاشيه خليج‌فارس تأثیرگذار بوده، که یکی از نمونه‌های بارز آن، تأثیرگذاری بر معمارى بافت تاريخى محله بستكيه در شهر دبى است، که بر اثر مهاجرت تاجران ایرانی از مناطق جنوبی ایران به محله بستکیه بود (سعیدی‌نیا و ملکی، 1391: 28). هدف پژوهش، بررسی علت شباهت معماری بستکیه دبی و شهرهای جنوبی ایران و تحلیل تأثیر معماری و فرهنگ بومی شهرهای جنوبی ایران بر معماری مسکونی محله بستکیه است. روش پژوهش به صورت توصیفی-تحلیلی و تطبیق و بررسی شش نمونه‌موردی از خانه‌های بافت قدیمی در بوشهر و محله بستکیه صورت گرفته است. نتایج نشان می‌دهد، در گذشته دو عامل فرهنگ و محیط در شکل‌گیری خانه‌ها تأثیرگذار بود. در مناطق حاشیه خلیج‌فارس، با توجه به اقلیم منطقه، باید راهکارهایی در جهت بهبود شرایط اقلیمی در خانه‌ها ایجاد می¬شد. از طرف دیگر فرهنگ ساکنان نیز بر چیدمان فضایی و کالبد خانه‌ها تأثیرگذار بود، پس مهاجرت ایرانیان به محله بستکیه باعث شد، فرهنگ و شیوه‌زندگی مهاجران ایرانی، بر کالبد خانه‌ها تأثیرگذارد و الگوهای مشابهی بین طراحی معماری خانه‌های دو منطقه در مسائلی مانند عرصه‌بندی و همنشینی فضا، حریم‌بندی و محرمیت فضا، شیوه ساخت و سیرکولاسیون داخلی فضایی ایجاد شود. در هر دو منطقه، فضاهای مختلفی برای مردان و زنان به عنوان فضاهای خصوصی و مشترک تعریف شده است. همچنین، فضاهایی برای مهمان‌ها و مهمانان مرد خانه وجود دارد که جدا از فضای خصوصی خانه قرار دارد. حیاط مرکزی و پنجره‌ها و بادگیرها به عنوان ابزاری برای ایجاد کوران هوا و تهویه طبیعی در خانه‌ها وجود دارد. همچنین، فضاهای مختلفی مانند فضاهای عمومی، نیمه عمومی و خصوصی در هر خانه برای انجام فعالیت‌های مختلف تعریف شده است.
سعیدی‌نیا، حبیب‌الله و عبدالرزاق ملکی (1391) مهاجرت تجار بستکی به دبی و تشکیل بستکیه (دوران قاجار و پهلوی)، مجله پژوهش‌های تاریخی، سال چهارم، شماره 3، 42-27.
فراهانی، فریدون (1392) شناسه‌های معماری بستکی در خانه‌های بستکیه دبی با تاکید بر فضاها، قوس‌ها و ساختمایه، فصلنامه هنرهای سنتی- اسلامی، سال اول، شماره دوم، 113-139.
کاکی زاده، محمدامیر و ندا ناصری و رحمن جان احمدی و احسان حیدرزاده (1401) بررسی تأثیر ساختار کالبدی بافت تاریخی بوشهر بر حضورپذیری ساکنان با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی، مجله معماری و شهرسازی صفه، دوره 32، شماره 4، 73-92.
مولایی، اصغر، و محمدامیر کاکی زاده (1400) نقش ساختار فضایی کالبدی شهری بافت تاریخی بندر بوشهر بر شکل‌گیری تعاملات اجتماعی ساکنان آن. فصلنامه اثر، دوره 42، شماره 3، 380-404.
AbdulHusseini, J (2011) Adapting the design of Tabriz and Baku residential houses with indigenous culture and climate, Bagh-e Nazar Magazine, Volume 8, Number 18.
Alpagonovolo, a., Mehryar, M., Rababi, M., Falamaki, M., Dadkhah, M., Shariat, A., Eghbali, R & Sanei, S (2005) Native Architecture, Tehran: Space Publishing, Second Edition.
Ayubi, M & AmirKiyaie, M (2015) A Study of the Interaction of Culture and Architecture and Its Place in Indigenous Architecture of Iran, The Second International Conference and the Fourth National Conference on Architecture, Restoration, Urban Planning and Sustainable Environment, Hamedan, Permanent Secretariat of the Conference.
Basiago, A (1999) Economic social and environmental sustainability in development theory and urban planning practice.The Environmentalist, 2: 145-161.
Besenval, R (2007) Technologie de la Voûte dans l'Orient Ancien, Translated by M. Habibi, Iranian.
Cheng, V. Ng. E & Givoni, B (2005) Effect of envelope colour and thermal mass on indoor temperatures in hot humid climate, Solar Energy, 78 (4), pp.528-534. http://doi.org/10.1016/j.solener. 2004.05.005.
McCabe, c & Roaf, s (2012) The wind towers of Bastakiya: Assessing the role of the towers in the whole house ventilation system using dynamic thermal modelling, Journal of Architectural Science Review.
Mushtaha, E (2013) EDUCATION FOR SUSTAINABLE ARCHITECTURE @ AUSTN, 6th Ajman International Urban Planning Conference AIUPC 6:City and Security , Ajman- United Arab Emirates At: Ajman University.
Farahani, F (2013) Bastaki Architecture Characteristics in Bastaki Dubai Houses with Emphasis on Spaces, Arches and Structures, Quarterly Journal of Traditional-Islamic Arts, First Year, No. 2.
Kashani, M (2013) Iranian Lifestyle (Intangible Cultural Heritage) from the Perspective of Foreign Tourists and Travel Writers, Collection of Articles on Lifestyle Transformation in Iran, Tehran, Tisa Publications, Volume I, pp. 163-201.
Nikfetrat, M & Bitaraf, A (2016) Examination of Cultural Impacts on the native Architecture of Iranian from the viewpoint of Sustainability, Shabak Monthly Magazin, 12 consecutive.
Norberg-Shulz, C (2006) The Concept of Dewlling: on the Way to Figurative Architecture. (M. Yarahmadi, Trans.). Tehran: Agah.
Okhovat, H., Bemanian, M & Ansari, M (2011) Recreation of spiritual concept of housing in the traditional housing of desert climate. journal of studies on Iranian Islamic city, fall 2011, Volume 2, Number 5; Page (s) 95 To 102.
Palasma, J (2011) Identity, Intimacy and Domicile. (A. Majd, Trans.). Journal of Cinema Industry. 97, 116-121.
Ranjbar, A., Pourjafar, M & Khaliji, K (2010) Climatic design creations in proportion to wind flow in the old texture of Bushehr. Bagh Nazar Magazine, Year 7, Number 13.
Zolfagharzadeh, H. & Hesari, p (2014) Ecological Theory of Habitat Architecture, Journal of Housing and Rural Environment, No. 145, pp. 29-44.
Modi, S., IIiyasu Sanke Isyaku, Timothy Marcus Kogi, Amos Danladi, Bilkisu Priscilla Sambo, & Emmanuel Adamu Gado (2022) Orientation as a panacea for improving the Thermal Performance of a fully enclosed courtyard in a typical tropical climate. Journal of Environmental Science and Economics, 1 (3), 51–59. https://doi.org/10.56556/jescae.v1i3.240.
Mahmoud Hassan Tony, L. (2022) THE HOUSE OF MOHAMED SHARIF IN AL-FAHIDI NEIGHBORHOOD: A MODEL OF TRADITIONAL HOUSES IN DUBAI - UNITED ARAB EMIRATES. International Journal of Cultural Inheritance & Social Sciences (IJCISS). Vol. 4 Issue 8, September 2022.
Muna, ., Emad, M, & Ayat, E,. (2023) A Improvement of thermal performance and predicted mean vote in city districts: A case in the United Arab Emirates , Ain Shams Engineering Journal,Volume 14i,dj, Issue 7, July 2023, 101999.
Ascione, F., Bianco, N., Mauro, G. M., & Napolitano, D. F (2019) Retrofit of villas on Mediterranean coastlines: Pareto optimization with a view to energy-efficiency and cost-effectiveness. Applied energy, 254.
Khajehzadeh, I., Vale, B., & Yavari, F (2016) A comparison of the traditional use of court houses in two cities. International Journal of Sustainable Built Environment, 5 (2), 470-483.
Toris-Guitron, M. G., Esparza-López, C. J., Luna-León, A., & Pozo, C. E. D (2022) Evaluation of the thermal performance of traditional courtyard houses in a warm humid climate: Colima, Mexico. Heritage Science, 10 (1), 1-17.
Rahravi Poodeh, S., & Haghighi Boroojeni, S (2022) Investigating the factors affecting the plan layout of single-yard houses in Isfahan (Case study: Houses built before 1300 AH). Journal of Architecture in Hot and Dry Climateis, 9 (14), 137-158.
منابع پلان¬ها و تصاویر Al-Zubaidi, MSS (2007) The sustainability potential of traditional architecture in the Arab world - with reference to domestic buildings in the UAE. Doctoral thesis, University of Huddersfield.
Shaeri, J., Yaqubi, M., Aliabadi, M & VakiliNejad, R (2017) Investigation of temperature, relative humidity and wind speed in traditional residential buildings of Bushehr in summer (Case study: Golshan mansion and Dehdashti mansion), Journal of Fine Arts - Architecture and Urban Planning, Volume 22, Number 4.
Varmaqani, H & Sultanzadeh, H (2018) The Role of Gender and Livelihood Culture in Forming House (Comparing the Qajar’ s Houses of Gilan and Bushehr), Armanshahr Journal of Architecture and Urban Planning, No. 23.
