اهداف تربیت عقلانی مبتنی بر مراحل تکوین آگاهی در پدیدارشناسی هگل
الموضوعات :رضاعلی نوروزی 1 , فهیمه حاجیانی 2
1 - دانشگاه اصفهان
2 - دانشجوی دکتری رشته فلسفه تعلیم و تربیت ، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران
الکلمات المفتاحية: هگل, عقل, آگاهی, تربیت عقلانی, پدیدارشناسی,
ملخص المقالة :
هدف اصلی این پژوهش تحلیل مفهوم عقل در رویکرد پدیدارشناسی هگل، به منظور استنتاج اهداف تربیت عقلانی از منظر وی میباشد. پژوهش حاضر از نوع پژوهشهای کیفی و روش تحقیق بکار رفته، روش قیاس عملی فرانکنا است. در این پژوهش، عقل در سلسله مراتب پیشرفت و تکامل خود به ترتیب به «عقل مشاهدهگر»، «عقل فعّال»، «عقل عملی» و «عقل مطلق» تقسیم گردید. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که اهداف تربیت عقلانی در مرحله «عقل مشاهدهگر» شامل استفاده از مقولات «کیفیت»، «کمیّت» و «اندازه» در مرحله «یقین حسی» و «ادراک حسی»؛ و استفاده از «بازتاب تأمّل» در مرحله «فاهمه»؛ و استفاده از «ایده امر نیک» در مرحله «خودآگاهی ذهنی» است. همچنین اهداف تربیت عقلانی در مرحله «عقل فعّال» شامل احترام به شخص چون غایت فینفسه و احترام به حقوق دیگران است. اهداف تربیت عقلانی در مرحله «عقل عملی» شامل استفاده از «قصد»، «نیت» و «غایت» خردمندانه به منظور دستیابی به «نقد آگاهی اخلاقیاتی» و ایجاد «نگرش اخلاقیاتی» در فرد است و اهداف تربیت عقلانی در مرحله «عقل مطلق» نیز شامل استفاده از هنرهای دینی به منظور شناخت «ذات مطلق» است.
اردبیلی، محمدمهدی (۱۳۹۴). هگل: از متافیزیک به پدیدارشناسی. تهران: علمی.
استرن، رابرت (۱۳۹۶). هگل و پدیدارشناسی روح. (محمدمهدی اردبیلی، محمدجواد سیدی، مترجمان). تهران: ققنوس.
باقرینوعپرست، خسرو (۱۳۸۹). رویکردها و روشهای پژوهش در فلسفهٔ تعلیموتربیت. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
ثقفی، مریم (۱۳۹۲). عقل و خودآگاهی در فلسفه تاریخ هگل، مجله پژوهشهای معرفتشناختی(آفاق حکمت)،۲ (۵)،۱۰۲ -۷۵.
رشیدی، شیرین؛ کشاورز، سوسن؛ بهشتی، سعید؛ صالحی، اکبر (۱۳۹۶). ارائه الگوی نظری تربیت عقلانی جهت نظام آموزشوپرورش رسمی و عمومی براساس مبانی معرفتشناختی قرآنکریم، مجله مسائل کاربردی تعلیموتربیت اسلامی،۲ (۲)، ۳۶-۷.
زالی، مصطفی؛ طالبزاده، حمید (۱۳۹۶). گذار از شکاکیت و ضرورت تفسیر متافیزیکی از امر مطلق در فلسفه هگل، مجله تأملات فلسفی، ۷ (۱۸)، ۷۴-۳۷.
ستیس، واتر ترنس (۱۳۹۳ الف). فلسفه هگل. (حمید عنایت، مترجم). تهران: امیرکبیر.
ستیس، واتر ترنس (۱۳۹۳ ب). فلسفه هگل. (حمید عنایت، مترجم). تهران: امیرکبیر.
سفیدخوش، میثم (۱۳۹۳). پدیدارشناسی هگلی و معناداری زندگی، مجله حکمت و فلسفه، ۱۰ (۱)، ۹۲-۷۹.
محمودی، ایوب؛ نوروزی، رضاعلی؛ حیدری، محمدحسین؛ سفیدخوش، میثم (۱۳۹۸)، الگوی تربیت اخلاقی هگل بر مبنای دیالکتیک آگاهی، مجله پژوهشنامه مبانی تعلیموتربیت، ۹ (۲)، ۱۲۵- ۱۰۵.
فیندلی، جان. ن؛ بربیچ، جان. و (۱۳۹۵). گفتارهایی دربارهٔ فلسفهٔ هگل (حسن مرتضوی، مترجم). تهران: چشمه.
فلاح رفیع، علی (۱۳۸۳). پدیدارشناسی هگل، ابعاد و تأثیر آن در آموزشوپرورش، مجله معرفت فلسفی، (۵)، ۱۳۲-۱۰۹.
هگل، فریدریش (۱۳۷۸). عناصر فلسفه حق (مهبد ایرانی طلب، مترجم). تهران: قطره.
هگل، فریدریش (۱۳۹۱). مقدمهای بر زیباییشناسی (ستاره معصومی، مترجم). تهران: آرشام.
هگل، فریدریش (۱۳۹۵). دانش پدیدارشناسی روح (ابراهیم ملک اسماعیلی، مترجم). تهران: نگاه.
هگل، فریدریش (۱۳۹۹). پدیدارشناسی روح (مسعود حسینی، محمدمهدی اردبیلی، مترجمان). تهران: نشرنی.
مرزوقی، رحمتالله؛ صفری، یحیی (۱۳۸۶). مبانی و روشهای تربیت عقلانی از منظر متون اسلامی. مجله تربیت اسلامی، ۳ (۵)، ۱۳۴-۱۱۵.
مشکات، محمد؛ دهباشی، مهدی (۱۳۸۷). رابطه پدیدارشناسی و منطق هگل. مجله نامه حکمت، ۶ (۱)، ۱۵۵-۱۲۹.
Hegel, G. W. F. (2017). The Logic of Hegel (W. Wallace, Trans.). Oxford: Oxford University Press.