تحلیل گزارش میراث مکتوب امامیه از چگونگی پایان زندگانی پیشوایان دین
الموضوعات :
1 - هیئت علمی پژوهشگاه امام صادق(سلام الله علیه)
الکلمات المفتاحية: شهید, قتل, موت, وفات, شهادت. ,
ملخص المقالة :
مساله نگاشته حاضر کنکاشی در چیستی کلمات به کار گرفته شده در میراث مکتوب امامیه از پایان زندگانی ائمه اطهار علیهم السلام و دست یابی به مقصود آنان می باشد؛ از این رو واژه شهادت و بررسی رابطه آن با واژگان قتل، موت و وفات محور این پژوهش است. فرآیند این پژوهش نشان می‌دهد هرچند در برخی تعابیر واژه قتل، موت و وفات نقش آفرینی می‌کند، اما بررسی مفهومی واژه شهادت نشان می‌دهد، مقصود از به کارگیری واژگانِ جانشین، نفی مقومات مفهومی شهادت نمی‌باشد، بلکه تطور رقیق مفهومی این واژگان در زمانه‌های پسین به انحصار یافتن هر یک، در مفهومی ویژه و بار معنایی خاص انجامیده است و بر این اساس نمی‌توان تلقیِ عصر جدید را بر مفاهیم دوره‌های گذشته تحمیل و برداشت‌های غیرواقعی از آن واژگان، همانند انکار شهادت برخی از معصومان را از گزاره های تاریخی و حدیثی نتیجه گرفت و این مسئله که جزء باورها و عقاید امامیه است به چالش کشید.
ابن اثير جزري، مبارك بن محمد، (1367)، النهاية في غريب الحديث و الأثر، قم، موسسه مطبوعاتي اسماعيليان.
ابن اشعث، محمد بن محمد، (بى تا) ، الجعفريات، تهران، مكتبة النينوى الحديثة.
ابن بابويه، محمد بن على، (1362)، الخصال، قم، جامعه مدرسین.
ابن بابويه، محمد بن على، (1413)، من لا يحضره الفقيه، قم، دفتر انتشارات اسلامى.
ابن حنبل، احمد بن محمد، (1416)، مسند الإمام أحمد بن حنبل، بيروت، مؤسسة الرسالة.
ابن حيون مغربى ، نعمان بن محمد، (1409) ، شرح الأخبار في فضائل الأئمة الأطهار، قم، جامعه مدرسین.
ابن شهر آشوب مازندرانى، محمد بن على، مناقب آل أبي طالب عليهم السلام، قم، علامه.
بخارى، محمد بن اسماعيل، (1410)، صحيح البخاري، مصر، وزارة الاوقاف.
بن اشعث، ابوداود سليمان، (1420)، سنن أبي داود، قاهره، دار الحديث.
بن عبد الوهاب، حسين، (بى تا)، عيون المعجزات، قم، مكتبة الداورى.
بن هشام الحميرى المعافرى، عبد الملك، (بى تا) ، السيرة النبوية، تحقيق مصطفى السقا و ابراهيم الأبيارى و عبد الحفيظ شلبى، بيروت، دار المعرفة.
خزاز رازى، على بن محمد،(1401)، كفاية الأثر في النصّ على الأئمة الإثني عشر، بیدار، قم.
راغب أصفهانى، حسين بن محمد، (1412)، مفردات ألفاظ القرآن، بيروت، دار القلم.
شاکر، محمدتقی، (1396)، فاطمه(سلام الله علیها) پس از رسول خدا(صل الله علیه و آله)، قم، زمزم هدایت.
شعيري، محمد بن محمد،(بی تا)، جامع الأخبار، نجف، مطبعه حیدریه.
صاحب بن عباد، (1414)، المحيط في اللغة، بيروت، عالم الكتاب.
صدوق، محمد بن على،(1414)، إعتقادات الإمامية، قم، کنگره شیخ مفید.
طريحي، فخر الدين بن محمد، (1375)، مجمع البحرين، تهران، مرتضوى.
طوسى، محمد بن حسن، (1387)، المبسوط في فقه الإمامية، تهران، مرتضوى.
طوسى، محمد بن الحسن،(1407)، تهذيب الأحكام، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
طوسى، محمد بن حسن، (1400)، النهاية في مجرد الفقه و الفتاوى، بيروت، دار الكتاب العربي.
عسكرى، حسن بن عبدالله،(1400)، الفروق فى اللغة، بيروت، دار الآفاق الجديدة.
فراهيدى،خليل بن أحمد، (1409) ، كتاب العين، قم، نشر هجرت.
علی بن موسی علیهما السلام، الفقه المنسوب إلى الإمام الرضا عليه السلام، (1406)، مشهد، موسسه آل البیت.
فيومى، أحمد بن محمد، (1414)، المصباح المنير في غريب الشرح الكبير للرافعي، قم، موسسه دار الهجرة.
قمى، عباس، (بی تا)، سفينة البحار، قم.
كلينى، محمد بن يعقوب، (1407)،كافي، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
لباف، علی، (1387)، دانشنامه شهادت حضرت زهرا(سلام الله علیها)، تهران،منیر.
مازندرانى، محمد هادى بن محمد صالح، (1429)، شرح فروع الكافي، قم، دارالحدیث.
مالك بن انس، (1425)، موطأ الإمام مالك، ابوظبى، مؤسسه زايد بن سلطان.
مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، (1404)، مرآة العقول في شرح أخبار آل الرسول، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى،(1406)، ملاذ الأخيار في فهم تهذيب الأخبار، قم، مرعشی نجفی.
محقق حلى، (1412)، النهاية و نكتها، قم، جامعه مدرسين.
مغربى، ابن حيون نعمان بن محمد، (1385)، دعائم الإسلام، قم، موسسه آل البیت.
مفيد، محمد بن محمد،(1413)، الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، قم، كنگره شيخ مفيد.
مفيد، محمد بن محمد، (1414)، تصحيح اعتقادات الإمامية، قم، کنگره شیخ مفید.
نجفی، محمدحسن، (بی تا)، جواهرالكلام فی شرح شرایع الاسلام، لبنان، داراحیاء التراث العربی.
نجفى، محمد حسن مظفر، (1422)، دلائل الصدق لنهج الحق، قم، موسسه آل البیت(علیهم السلام).
نسائى، احمد بن على، (1411)، السنن الكبرى، دار الكتب العلمية، بيروت، منشورات محمد علي بيضون .
نسائى، احمد بن على، (بی تا)، المجتبى من السنن، اردن، بيت الأفكار الدولية.
نورى، حسين بن محمد تقى، (1408)، مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، قم، موسسه آل البیت(علیهم السلام).
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 242 ـ 221
تحلیل گزارش میراث مکتوب امامیه از چگونگی پایان زندگانی پیشوایان دین(
محمدتقی شاکر 1
چکيده
مساله نگاشته حاضر کنکاشی در چیستی کلمات به کار گرفته شده در میراث مکتوب امامیه از پایان زندگانی ائمه اطهار علیهم السلام و دست یابی به مقصود آنان می باشد؛ از این رو واژه شهادت و بررسی رابطه آن با واژگان قتل، موت و وفات محور این پژوهش است. فرآیند این پژوهش نشان می‌دهد هرچند در برخی تعابیر واژه قتل، موت و وفات نقش آفرینی می‌کند، اما بررسی مفهومی واژه شهادت نشان می‌دهد، مقصود از به کارگیری واژگانِ جانشین، نفی مقومات مفهومی شهادت نمی‌باشد، بلکه تطور رقیق مفهومی این واژگان در زمانه‌های پسین به انحصار یافتن هر یک، در مفهومی ویژه و بار معنایی خاص انجامیده است و بر این اساس نمی‌توان تلقیِ عصر جدید را بر مفاهیم دوره‌های گذشته تحمیل و برداشت‌های غیرواقعی از آن واژگان، همانند انکار شهادت برخی از معصومان را از گزاره های تاریخی و حدیثی نتیجه گرفت و این مسئله که جزء باورها و عقاید امامیه است به چالش کشید.
واژگان کلیدی
شهید، قتل، موت، وفات، شهادت.
[1] . استادیار و عضوهیئت علمی گروه فلسفه و کلامِ پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق%.
Email: 14mt.shaker@gmail.com
تاریخ دریافت: 17/9/1400 پذیرش نهایی: 7/12/1400
