مبانی هستی¬شناختی هویت انسان در حکمت متعالیه
الموضوعات :علی زمانی خارائی 1 , جعفر شانظری 2 , سید مهدی امامی جمعه 3
1 - دانشجوی دکتری حکمت متعالیه دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
2 - دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
3 - استاد گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
الکلمات المفتاحية: هویت, انسان, اینهمانی, تشخص, حکمت متعالیه, مبانی هستی‌شناختی,
ملخص المقالة :
«هویت» یکی از مهمترین کلیدواژه‌های علوم انسانی در دنیای معاصر است که همچون سایر مفاهیم نظری، برآمده از مبانی متافیزیکی بوده و نمیتواند از حدود آن مبانی، فراتر رود. بررسی اصول حکمت متعالیه بر مبنای توجه به حقیقت وجود و احکام آن، نشان میدهد که هویت حقیقی انسان، همان نحوۀ وجود اوست که بسیط بوده و در عین ثبات شخصیت، سیال و تدریجی است؛ از اینرو، در طول حرکت خود، تحولاتی مختلف را تجربه کرده و کمالات علمی و عملی متعددی بدست می¬آورد که باعث میشود دارای آثار و مراتب گوناگونی باشد، بگونه¬یی که از هر مقطع آن، اوصاف و عناوین متفاوتی برداشت میشود. این درک از انسان، نه¬تنها با واقعیتهای زندگی بشری و فرهنگ ایرانی‌ـ‌اسلامی سازگار است، بلکه بسیاری از دغدغه¬ها و چالشهای علوم جدید در زمینۀ انسان¬شناسی و بحران هویت را حل میکند. نوشتار حاضر، مبانی هستی‌شناختی حکمت متعالیه در نسبت با هویت انسان، و همچنین آثار آن را بررسی میکند.
آشتیانی، سیدجلال¬الدین (1381) شرح بر زاد المسافر، قم: بوستان کتاب.ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1380) قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگى.
ابن‌رشد (1377) تفسیر مابعدالطبیعه، تهران: حکمت.
ابن‌سینا (1405ق) الشفاء؛ الطبیعیات، تحقیق ابراهیم مدکور، قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
پارسانیا، حمید (1388) «علم و هویت»، حکمت اسراء، شمارۀ 1، ص36-29.
تفتازانی، سعدالدین (1409ق) شرح المقاصد، تحقیق عبدالرحمن عمیره، قم: شریف رضی.
جرجانی، میرسیدشریف (1325ق) شرح المواقف، تصحیح بدرالدین نعسانی، قم: شریف رضی.
جوادی آملی، عبدالله (1388) «علم نافع و هویت¬ساز»، حکمت اسراء، شمارۀ1، ص 29-28.
جوادی آملی، عبدالله (1389) رحیق مختوم، ج 1 تا 10، قم: نشر اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1395) رحیق مختوم، ج 17، قم: نشر اسراء.
حلی، حسن بن یوسف (1413ق) کشف المراد فی شرح تجرید الإعتقاد، قم: مؤسسة نشر إسلامي.
رازی، فخرالدین (1410ق) المباحث المشرقیه فی علم الالهیات و الطبیعیات، تحقیق و تعلیق محمد المعتصم بالله البغدادی، بیروت: دار الکتب العربی.
سبزواری، حاج ملاهادی (1369) شرح المنظومة، تعلیقات حسن حسن زاده آملی، تهران: ناب.
سبزواری، حاج ملاهادی (1382) تعلیقات بر اسفار؛ در: ملاصدرا (1382ب).
سبزواری، حاج ملاهادی (1383) أسرار الحکم فی المفتتح و المختتم، قم: مطبوعات دينی.
طباطبایی، سید محمدحسین (1416ق) نهایة الحکمة، قم: جامعة مدرسين/ مؤسسة نشر إسلامي.
عبودیت، عبدالرسول (1389) درآمدی بر نظام حکمت صدرائی، ج1، تهران و قم: سازمان سمت و مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی.
لاولر، استف (1398) هویت: دیدگاه‌های جامعه‌شناختی، ترجمۀ محسن نیازی و داریوش یعقوبی، تهران: اندیشه احسان.
لاهیجی، ملاعبدالرزاق (بی‌تا) شوارق الالهام، اصفهان: مهدوی.
لایب¬نیتس، گوتفرید ویلهلم (1375) منادولوژی، شرح از بوتر و دیگران، ترجمۀ یحیی مهدوی، تهران: خوارزمی.
مطهری، مرتضی (1387) مجموعه آثار استاد مطهری، تهران: صدرا.
ملاصدرا (1380الف) الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة، ج2، تصحیح و تحقیق مقصود محمدی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1380ب) الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة، ج7، تصحیح و تحقیق مقصود محمدی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1381الف) الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة، ج5، تصحیح و تحقیق رضا محمدزاده، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1381ب) الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة، ج6، تصحیح و تحقیق احمد احمدی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1381ج) المبدأ و المعاد، ج1 و 2، تصحیح و تحقیق محمد ذبیحی و جعفر شاه¬نظری، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1382الف) شرح و تعلیقه صدرالمتألهین بر الهیات شفا، تصحیح و تحقیق نجفقلی حبیبی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1382ب) الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة، ج9، تصحیح و تحقیق رضا اکبریان، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1383الف) الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة، ج1، تصحیح و تحقیق غلامرضا اعوانی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1383ب) الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة، ج3، تصحیح و تحقیق مقصود محمدی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1383ج) الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة، ج4، تصحیح و تحقیق مقصود محمدی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1383د) الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة، ج8، تصحیح و تحقیق علی¬اکبر رشاد، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1386) ایقاظ النائمین، تصحیح و تحقیق محمد خوانساری، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1389)رسالة فی سریان‌الوجود، در: مجموعه رسائل فلسفی، ج1، تصحیح و تحقیق سیدمحمود یوسف ثانی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1391) الحکمة‌العرشیه، در: مجموعه رسائل فلسفی، ج4، تصحیح و تحقیق اصغر دادبه، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
مورن، ادگار (1398) هویت انسانی، ترجمۀ امید نیک پی و فائزه محمدی، تهران: قصیده سرا.
Audi, R. (1999). The Cambridge Dictionary of philosophy. Cambridge University Press.
Russell, B. (1912). The problems of philosophy. Oxford University Press: New York.
Noonan, H. & Curtis, B. (2004). Identity. Stanford Encyclopedia of philosophy.
