بررسی مهم‌ترین نظرات و بنیادهای نظری آلتوسر
الموضوعات :مسعود جهانبانی 1 , مریم عزیزی 2 , عبدالرسول عباسی نصر آباد سفلی 3
1 - دانشگاه شیراز
2 - دانشگاه کاشان
3 - دانشگاه فرهنگیان یاسوج
الکلمات المفتاحية: ويی آلتوسر, ایدئولوژی, نظريه, بنيادهای نظری, ماركسيسم, ماركسيسم ساختاری, ماركسيسم ارتدکس.,
ملخص المقالة :
در این نوشتار بر آنیم تا مهم‌ترین نظرات و بنیادهای نظری نظریه اجتماعی آلتوسر را ارزیابی کنیم. در این مقاله که با استفاده از اسناد، کتاب ها و مقاله‌های مختلف داده‌های موردنظر جمع‌آوری گردید و سپس به تحلیل آن پرداخته شد. ماركسيسم ساختاری آلتوسر در واكنش به دو تفسير از ماركس، و بـازخوانی او بسـط يافته است. آلتوسر نخست در برابر رهيافت ماركسيسم ارتدكس ايستاد و از آن انتقاد كرد؛ دومين رهيافت موردانتقاد آلتوسر، ماركسيسم هگلی و حلقة فرانكفورت اسـت. او تلاش كرد نظريه ماركسيسـتی را هـم از جبرگراهایی اقتصاد و هـم از رهيافـت انسان‌گرايانه لوكاچ و حلقه فرانكفورت بر حذر دارد. تلاش‌هایی آلتوسـر بـرای فـرار از تقلی گرايی نظريه ماركسيستی، تا حدودی موفقیت‌آمیز بود؛ امـا چرخش آلتوسـر بيشتر درون پاردايمی بود و ازنظر ماهوی نظريـه ماركسيسـتی را از محدودیت‌های بنيادی در عرصه‌های هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی، انسان‌شناسی و روش‌شناسی نجات نداده است. ریشه‌های فکری آلتوسر تحت تأثیر هگل و مارکس است، و از زبان‌شناسی بهره فراوان برده است. براساس تقسیم‌بندی کلاسیک ،آلتوسر ازجمله کسانی است که به اصالت جمع قائل است، و می‌گوید ایدئولوژی موجودیت مادی دارد.آلتوسر به تحقیق نظری بیشتر اهمیت می‌دهد تا تحقیق عملی و تجربی، و در نظریه ی خود برای روبناهای سیاست، و ایدئولوژی نقش نسبتاً مستقل قائل شده و می-گوید تشکل اجتماعی از سه عنصر سیاست،اقتصاد,و ایدئولوژی ساخته می‌شود. آلتوسر به تعیین چندوجهی سطوح سه‌گانه معتقد است، اما در تحلیل نهایی اقتصاد را تعیین‌کننده و عامل اصلی می‌داند.
الف)فارسی
• ریتزر،جرج،(1374)،نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر،ترجمه محسن ثلاثی،تهران،نشر نی،
• کرایب ،یان،(1384) نظریه اجتماعی کلاسیک مقدمه ای بر اندیشه مارکس,وبر،دورکیم،و زیمل، ترجمه شهناز مسما پرست،تهران، نشرآگه.
• سیدمن ،استیون،(1385)،کشاکش آرا در جامعه‌شناسی ،ترجمه هادی جلیلی ،تهران ،نشرنی ،بی تا.
• توسلی،غلام عباس ،(1387)،نظریه‌های جامعه‌شناسی ،انتشارات سمت.
• ریتزر،جرج ،(1374)،نظریه‌های جامعه‌شناسی،ترجمه محمد صادق مهدوی،تهران،انتشارات شهید بهشتی.
• رضوانی،قربانعلی،(1388)،بررسی نظریه و بنیادهای نظری مارکسیسم ساختاری لویی آلتوسر.سال اول ،شماره اول،ص144-123.
• کرمانی ،محسن،دلاوری،ابوالفضل،(1395)،از ایدئولوژی تا گفتمان:سوژه،قدرت وحقیقت. فصلنامه علوم اجتماعی ،سال 26،شماره 74.
• کاسی،فاطمه،(1396)،عناصرو تقابل ایدئولوژیک در داستان دفاع مقدس ریشه در اعماق .نشریه ادبیات پایداری ،دانشکده ادبیات و علوم انسانی ،دانشگاه شهید باهنر کرمان،سال نهم،شماره هفدهم.
• دانشور،فائزه،(1395)،بازخوانی رابطه حقوق و ایدئولوژی در پرتو مظالعات میان رشته ای .فصل نامه میان رشته ای در علوم انسانی،دوره هشتم ،شماره 4،صص26-1.
• تسلیمی،علی،(1388)،تحلیل سه قطره خون با رویکرد جامعه‌شناسی ساختارگرا.
• حیدری،آرش،(1391)،فرویدوآلتوسر:جنبه‌های جامعه‌شناختی روان‌کاوی.مجله حامعه شناسی ایران،دوره سیزدهم ،شماره 3،ص24-3.
• عالم، عبدالرحمن، انصافی، مصطفی،(1397)، باز شناسی گذرا ساختارگرایی به پسا ساختارگرایی. فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی فدوره 48،شماره 1،ص 76-59.-مرادی،کامران،(1396)،نقد فرهنگی بر مبنای نظریه‌ایدئولوژی :بررسی نسبت ایدئولوژی و فرهنگ.مجموعه مقالات اولین همایش ملی نقد متون و کتب علوم انسانی.
• گرگین پاوه،نوید،(1397)،پراتیک فلسفه ،سیاست و نقد ایدئولوژی نزد لویی آلتوسر .فصلنامه فلسفی شناخت،ص245-227.
• نژاد ایران،محمد،(1397)،واکاوی نسبت میان آگاهی و سوژه در اندیشه سیاسی لویی آلتوسر .فصلنامه علمی -پژوهشی ،سال 12،شماره 22.
• آلتوسر،لویی،(1387). ایدئولوژی و ساز برگهای ایدئوژیک دولت،ترجمعه روزبه صدر آرا،تهران نشر سرچشمه.
• پین، مایکل (1379). بارت ، فوکو، آلتوسر، ترجمه پیام یزدانجو، تهران ،نشر مرکز.
• حیدری، آرش، نصیری، هدایت،(1394).مساله آلتوسر، تهران، تیسا.
ب)خارجی
• althusser ,louis(1969)for marx, translated by ben Brewster,verso,london.
• althusser,louis(1995) ide0lgy and ideogical state apparatuges,(notes to ward investigation),in.ziziek, s, mapping ideology. london :verso.
• althusser ,louis,(1971) lenin and philosophy and ather essays, translated by ben Brewster, monthly review press, London and new Yor.
• althusser,louis,(1972) politics and history :Montesquieu, rousseau, hegel an marx, translated by ben Brewster, London:nlb.
• althusser, louis,and Etienne balibar (1970) ,reading capital ,translated by. ben, brewser, librairie francios maspero.
• althusser,l.(1976). essays in, self-citicsmr.
• althusser,l.(1976). essays on ideology.
• althusser,l.(1969). for marx ,verso .
• althusser,l.(1971). lenin and philosophy,trans .ben Brewster.
• althusser,l.(1968). lenine et la philosophie.
• althusser,l. (1990). philosophy and the spontaneous philosophy of the scientists& other essays.
• althusser,l.(1965). pour marx.
• althusser,l.(1972).politics and history :Montesquieu, rousseau, hegel and marx.
• althusser,l.(1979). brewster,b.& balibar, e.reading capital.
• althusser,l.(1969).for marx.london:allen lane.
