مبانی و معیارهای مکان‌یابی شبکه پایانه‌های مسافربری حمل‌ونقل مسافران درون‌شهری
الموضوعات :
محمد احمدی
1
(دانشگاه آزاد یاسوج)
علی آرام
2
(استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی یاسوج )
الکلمات المفتاحية: مکان‌یابی, کاربری‌های شهری, پایانه مسافربری درون‌شهری, حمل‌ونقل,
ملخص المقالة :
یکی از مهم‌ترین مقولات در برنامه‌ریزی شهری، مکان‌یابی مناسب برای استقرار خدمات و کاربری‌های شهری است. این به آن معنا است که فعالیت‌های مختلف شهری نیازمند فضای مناسب خود می‌باشند و امکان استقرار آن‌ها در هر ناحیه شهری وجود ندارد. این امر از طریق در نظر گرفتن ویژگی‌های کاربری‌ها و نحوه ارتباط آن‌ها با سایر کاربری‌های شهری امکان‌پذیر است. از جمله کاربری‌های مهم شهری، پایانه‌های مسافربری برون و درون‌شهری هستند. در برنامه‌ریزی شهری تعیین مکان مناسب برای استقرار کاربری‌های شهری از جمله موارد مهم و تأثیرگذار می‌باشد. از جمله کاربری‌های مهم پایانه‌های مسافربری هستند به دلیل افزایش جمعیت و حجم تردد در شهرها و در نتیجه گستردگی آن‌ها شرایط سنتی حاکم بر استقرار این عملکرد با مشکلات زیاد توأم گردیده است. الزامات اقتصادی، اجتماعی، آب و هوایی، ترافیکی و ... از جمله مواردی هستند که بایستی در تعیین مکان مناسب این کاربری در نظر گرفته شوند. هدف این پژوهش بررسی مکان‌یابی شبکه پایانه‌های مسافربری حمل‌ونقل مسافران درون‌شهری می‌باشد . نتایج تحقیقات گذشته در ایران نشان می‌دهد که در مکان‌یابی پایانه‌های موجود و مطلوبیت مکانی و سازگاری فعالیت‌ها به نحو مقتضی مورد توجه قرار نگرفته است در خاتمه پیشنهاد‌هایی جهت رفع مشکلات موجود و اصلاح الگوهای مکان‌یابی پیشنهاد گردیده است.
• اذانی، مهری، (1381). توسعة پایدار شهری (مطالعة موردی: شهر اصفهان)، رسالة دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، استاد راهنما: ضرابی، اصغر و تقوایی، مسعود، دانشگاه اصفهان، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، گروه جغرافیا.
• آقاجان زاده حمید، آقاجان زاده محمد (1388) یافتن مسیر بهینه حرکت برای اتوبوس‌های درون شهری و بهترین محل برای احداث ایستگاههای اتوبوس درون شهری بوسیله الگوریتم ژنتیک، دومین کنفرانس بین المللی شهر الکترونیک،
• امین ناصر، محمد رضا، برادران، وحید (1389)، بررسی عوامل مؤثر بر زمان توقف اتوبوس‌ها در ایستگاه‌ها و پیش بینی آن در سیستم حمل و نقل اتوبوسرانی شهر تهران، پژوهشنامه حمل و نقل، سال هفتم، شماره اول
• پژوهشکده اقتصاد(1384)، دانشکده تربیت مدرس، طرح جامع توسعه استان لرستان (بخش: جامعه شهری)، انتشارات سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور.
• تمنایی، محمد، (1396). گزارش پژوهشی آشنایی با سیستم‌های حمل‌ونقل شهری، چاپ اول، اصفهان، انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان.
• حسینی، سید محمد (1381)، منطق فازی و کاربردهای آن در مدیریت، انتشارات ایشیق،
• خرم روز حامد رضا، طالعی محمد(1392) « ارزیابی و اصلاح موقعیت مکانی ایستگاههای شبکۀ قطار شهری، با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و تصمیم گیری چند معیاره (مطالعۀ موردی: خط سه قطار شهری تهران)، مدرس علوم انسانی ـ برنامه ریزی و آمایش فضا، دورۀ هفدهم، شمارۀ 21
• دفتر حمل و نقل و دبیرخانه شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور، معاونت عمرانی، (1386)، راهنمای ایستگاههای سیستم اتوبوسرانی.
• زیاری، کرامت‌الله، حاجی‌شریفی، آرزو و رمضان‌زاده، مهدی، (1392). بررسی میزان رضایتمندی از سیستم (BRT) در محدودة خط 3- پایانة علم و صنعت – خاوران، فصلنامة برنامه‌ریزی فضایی، سال 3، دورة 3، شمارة 1، 74-57.
• زیاری، کرامت‌الله، منوچهری میاندوآب، ایوب، محمدپور صابر، ابراهیم و پورلنبران، احد، (1390). ارزیابی سیستم حمل‌ونقل عمومی(BRT) شهر تبریز با استفاده از رویکرد تحلیل عوامل استراتژیک، نشریة مدیریت شهری، دورة 9، شمارة 27، 98-79.
• زیرک‌باش، دیبا، (1388). اصفهان و بازار گردشگری، جلد اول، چاپ اول، اصفهان، انتشارات سازمان فرهنگی‌تفریحی شهرداری اصفهان.
• سقایی، محسن، صادقی، زهره و عقیلی، نسترن، (1393). ارزیابی عملکرد سیستم اتوبوس‌های تندرو شهر اصفهان از دیدگاه شهروندان، مجلة آمایش جغرافیایی فضا، سال 4، دورة 4، شمارة 11، 39-19.
• سلطانی، علیرضا، (1393). مدل‌سازی برآورد تقاضای سفر با اتوبوس‌های سریع‌السیر (BRT) شهرتبریز در محیط جی‌آی‌اس، فصلنامة فضای جغرافیایی، سال 14، دورة 14، شمارة 45، 217-197.
• سیدحسینی، سید محمد و راستیان تهرانی، ایمان، (1390). مدل ارزیابی فنی و اقتصادی عملکرد سیستم‌های اتوبوس تندرو و قطار سبک شهری در کلان‌شهرهای ایران (مطالعة موردی: تهران)، همایش بین‌المللی مهندسی حمل‌ونقل و ترافیک، تهران، ایران.
• شاهسونی،جاسم(1391) تحلیل مسیریابی و مکان یابی ایستگاههای متروهای شهری با استفاده از Gis نمونه موردی: شهر اصفهان، استاد راهنما علی زنگی آبادی، مشاور غلامرضا شیران، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه ریزی شهری
• شاهیوندی، احمد (1385)، مکان یابی فضای سبز شهری، مطالعه موردی (شهرخرم آباد)، پایان نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما حمیدرضا وارثی و جمال محمدی، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه اصفهان
• شریعت مهیمنی، افشین، امیری پور سید محمد مهدی، محمدیان یزدی، پوریا (1387)، ارائه روشی جهت وزن دهی به ایستگاههای حمل و نقل عمومی در شهرهای بزرگ (مطالعه موردی: شهر مشهد)، هشتمین کنفرانس مهندسی حمل و نقل و ترافیک ایران، تهران
• شمسی کسمایی علیرضا (1380) مکان یابی ایستگاههای راه آهن زیرزمین شهری مطالعۀ موردی: شهر تهران، استاد راهنما محمود احمدی نژاد، دانشگاه علم و صنعت، تهران
• شهرداری اصفهان، گزارش آماری سازمان حمل و نقل و ترافیک، سال ۱۳۹۶.
• صابریان جواد، مسگری محمد سعدی، شیرزادی بابکان علی (1389) رهیافتی نوین در طراحی مسیر حمل و نقل اتوبوس‌های شهری با استفاده ازGis، پژوهشنامه حمل و نقل سال هفتم، شماره اول
• صدیق‌باور، محمد و حدیقه‌جوانی، محمد، (1390). ارزیابی و تحلیل عملکرد سیستم اتوبوسرانی سریع در کلان‌شهرها توسط نرم‌افزار AIMSUN، همایش بین‌المللی مهندسی حمل‌ونقل و ترافیک، تهران، ایران.
• عبداللهی، مهدی، قربانی، رسول و محمودزاده، حسن، (1392). ارزیابی کارایی عملکردی سیستم حمل‌ونقل اتوبوس‌های تندرو شهر تبریز، مجلة جغرافیا و توسعة شهری، دورة 1، شمارة 3، 80-66.
• عصارزادگان حمید، نادعلی امیرحسین، نادعلی، عطایی، محمدصادق، پور میری، رضا (1391)، مکان یابی بهینه ایستگاههای BRT به کمک نرم افزار Arc Gis و تکنیک AHP و TOSIS، یازدهمین کنفرانس بین المللی مهندسی حمل و نقل و ترافیک ایران،تهران
• علوی سید علی، پرهیزکار اکبر، رکن الدین افتخاری عبدالرضا، قالیباف محمد باقر، پور موسی سید علی (1390) مدل سازی مکانی تقاضای سفر مبتنی بر روشی جدید برای پیش بینی و کاهش ترافیک (منطقه ی 2 شهرداری تهران)، مدرس علوم انسانی، برنامه ریزی و آمایش فضا، دوره ی پانزدهم، شماره4
• علی عسگری، وحید (1390) مکان یابی بهینه ایستگاههای اتوبوس درون شهری، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده عمران، دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی
• عمران‌زاده، بهزاد، قرخلو، مهدی و پوراحمد، احمد، (1389). ارزیابی و تحلیل کارایی سامانة حمل‌ونقل (BRT) ورضایت از آن در کلان‌شهر تهران، فصلنامة پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دورة 3، شمارة 73، 38-19.
• فرجی سبکبار، حسنعلی؛ نصیری، حسین؛ حمزه، محمد؛ طالبی، سمیه و رفیعی، یوسف، تعیین عرصه‌های مناسب برای تغذیه مصنوعی بر پایه ی تلفیق روش‌های ANPو مقایسه زوجی در محیط GIS، مطالعه موردی دشت گربایگان فسا، مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، شماره ۴۴، زمستان ۱۳۹۰
• قنبری، ابوالفضل، صفرپور، میثم و کرد، قهرمان، (1392). ارزیابی آثار اقتصادی (BRT) بر کاربری‌های تجاری کلان‌شهر تبریز، فلکة دانشگاه تا چهارراه شریعتی، فصلنامة مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال 4، دورة 34، شمارة 16، 144-131.
• گروه مطالعات برنامه ریزی شهری (1371) دو مقاله در باب سیستم اتوبوسرانی تهران انتشارات وزارت کشور
• گزارش منتشرنشدة آمار طرح تفصیلی شهر اصفهان، (1386). معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان، اصفهان.
• مجتهدی، احمد، (۱۳۷۹)، میدان نقش جهان و فضای سبز پیرامون آن در عصر صفوی، مجلة علوم انسانی دانشگاه سیستان و بلوچستان، شمارة ۱۰، 22-10.
• مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، (1385)، آیین کار ضوابط مکان یابی ایستگاههای اتوبوس شهری، چاپ اول
• نوابخش مهرداد، کفاشی مجید (1387) برنامه ریزی اجتماعی حمل و نقل و نقش آن در توسعه پایدار (مطالعه موردی: شهر تهران)، مدیریت و برنامه ریزی شهری 2، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام گروه پژوهش‌های فرهنگی و اجتماعی، پژوهشنامه شماره 18
• نوروزی آورگانی، اصغر، (1393)، ارزیابی عملکرد و سنجش میزان رضایتمندی از سیستم اتوبوسرانی تندرو (BRT) در شهر اصفهان، فصلنامة برنامه‌ریزی فضایی، دورة 26، شمارة 12، 168-143.
• یزدان پناهی ملیسا، ملکی کیمیا (1390) « بررسی جایگاه حمل و نقل در توسعه اقتصادی پایدار شهری » اولین کنفرانس اقتصاد شهری ایران
• Lloyd Wright (university college London), Sustainable transport, A source book for policy –makers in developing cities Module 3b, Bus Rapid Transit, version 2.
• Thaned SATIENNAM, Atsushi FUKUDA, Ryosuke OSHIMA, (2006). A STUDY ON THE INTRODUCTION OF BUS RAPID TRANSIT SYSTEM IN ASIAN DEVELOPING CITIES, A Case Study on Bangkok Metropolitan Administration Project, IATSS RESEARCH, Vol 30, No 2.
• International Association of Public Transport TDM Encyclopedia, Wikipedia, (2012). Evaluation of Bus Rapid Transit (BRT) in Dubai, Dubai Bus Master Plan TRD120: Express Bus Lane.
• Robert Cervero, (2013). Bus Rapid Transit (BRT): An Efficient and Competitive Mode of Public Transport, Working Paper 2013-01, UNIVERSITY OF CALIFORNIA.
• Judith C. Schwenk, The Federal Transit Administration’s (FTA), (2002). EVALUATION GUIDELINES OR BRT DEMONSTRATION PROJECTS, U.S. Department of Transportation Federal Transit Administration Service Innovation Division, TRI-12 400 7th Street, SW Washington, D.C. 20590
• Merahi Teklemariam Ahferom) ,2009). Sustainability Assessment of a Bus Rapid Transit (BRT) System: The Case of Dar es Salaam, Tanzania, Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Degree of Master of Science in Environmental Studies and Sustainability Science, Lund University, Sweden (Spring 2009).
• Naoko Matsumoto, )2008). Analysis of policy processes to introduce Bus apid Transit systems in Asian cities from the perspective of lesson-drawing: cases of Jakarta, Seoul, and Beijing, This paper was written under the Urban Environmental Management Project of IGES. It has been submitted to BAQ with the permission of IGES.
• The Institute for Transportation and Development Policy (ITDP), (2014). The BRT Standard 2014 Edition, Cover Photo: The TransMilenio system in Bogot0, Colombia, inspired a wave of BRT innovation around the world.
• Devarshi Chaurasia, (2014). Bus Rapid Transit System (BRTS): A Sustainable Way of City Transport (Case Study of Bhopal BRTS), International Journal of Engineering and Advanced Technology (IJEAT) ISSN: 2249 – 8958, Volume 3, Issue 4.
• Somuyiwa Adebambo & Adebayo, I. T,. (2009). IMPACT OF BUS RAPID TRANSIT SYSTEM (BRT) ON PASSENGERS' SATISFACTION IN LAGOS ETROPOLIS, NIGERIA, International Journal of Creativity and Technical Development, Vol 1, No 1 - 3, 107.
• Lorita Maunganidze, (2011). THE ROLE OF BUS RAPID TRANSIT IN IMPROVING PUBLIC TRANSPORT LEVELS OF SERVICE, PARTICULARLY FOR THE URBAN POOR USERS OF PUBLIC TRANSPORT, Masters’ Thesis, Faculty of Engineering & the Built Environment Centre for Transport Studies, University of cape town.
• Robert Cervero and Chang Deok Kang , (2009). Bus Rapid Transit Impacts on Land Uses and Land Values in Seoul, Korea, WORKING PAPER UCB-ITS-VWP-2009-4.
• Matt Peak &; Cliff Henke, Lawrence Wnuk, (2005). Bus Rapid Transit Ridership Analysis, U.S. Department of Transportation, Federal Transit Administration, Office of Research, Demonstration and Innovation, Office of Mobility Innovation, Service Innovation Division.
• Jacobs, Jane, (1993). “Tod und Lebengrober Amerikanischer Stadte”, Frankfurt: Verlage uhlstein GmbH.
• Tange, Kenzo, (1970). “Architecture and Urban Design”, Zurich: Verlag Fur Architekture Artemis.
• M.Daisa, James, (2004). “Traffic, Parking and Transit- Oriented Development”, The New Transit Town; Best Practices in Transit-Oriented Development, Edited by Hank Dittmar & Gloria Ohland, Washington, London: Island Press, pp 113-130.
• www.isfahan.ir (1390)
• http://www.farsnews.com (1390)
• http://www.transitvillages.org (1390)
• http://mmicinternational.com (1390)
• www.Imna.ir (1390)
