طراحی الگوی خطمشیگذاری شبکهای مبتنی بر پاسخگویی عمومی خزانه داری وزارت امور اقتصادی و دارایی با استفاده از رویکرد داده بنیاد
الموضوعات :
مریم ملکی
1
(دانشجوی دکتری مدیریت دولتی (گرایش تصمیم گیری و خط مشی گذاری)، واحد آستارا، دانشگاه آزاد اسلامی، آستارا، ایران )
فروغ رودگرنژاد
2
(استادیار گروه مدیریت، واحد بندر انزلی، دانشگاه آزاد اسلامی، بندر انزلی، ایران )
صمد جباری اصل
3
(استادیارگر، مدیریت، واحد آستارا، دانشگاه آزاد اسلامی، آستارا، ایران )
الکلمات المفتاحية: خط مشی گذاری شبکه ای, خط مشی, پاسخگویی عمومی, نظریه داده بنیاد,
ملخص المقالة :
هدف اصلی پژوهش، طراحی الگوی خطمشیگذاری شبکهای مبتنی بر پاسخگویی عمومی خزانه داری وزارت امور اقتصادی و دارایی با استفاده از رویکرد داده بنیاد است. به منظور دستیابی به هدف پژوهش، از روش پژوهش کیفی گراندد تئوری و مدل پارادایمی برای توسعه مدل تحقیق مذکور بهره گرفته شده است. جامعه آماری این پژوهش پانزده نفر از مدیران خزانه داری وزارت امور اقتصادی و دارایی بوده اند، روش نمونه گیری هدفمند و روش جمع آوری اطلاعات مصاحبه های نیمه ساختاریافته بوده است که تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. پژوهشگر با الگوبرداری از نظریه گراندد تئوری، در گام اول(کدگذاری باز)، مولفه ها بر پایه داده های به دست آمده از مصاحبه های عمیق و پردازش و مقوله بندی آن ها به دست آورده است، نتایج پژوهش حاضر منجر به شناسایی 31 مقوله فرعی و 7 مقوله فرعی اصلی شد که در قالب مدل پارادایمی شامل رفع شکاف عملیاتی به عنوان شرایط علی، جهت گیر ی هدفمند سازمانی به عنوان شرایط زمینه ای، مشارکت در تصمیم گیری و سلامت اداری به عنوان شرایط مداخله گر، شکل گیری هویت سازمانی به عنوان راهبردها، توسعه پایدار سازمانی به عنوان پیامدها و مقوله محوری شامل پاسخگویی عمومی است و در نهایت برای بسط و گسترش نظریه خط مشی گذاری شبکه ای مبتنی بر پاسخ گویی عمومی مدل کلی ارایه گردید که نوآوری این پژوهش به حساب می آید
1. اسکندری نیا، نیما.؛ دانش فرد، کرم اله.؛ فقیهی، ابوالحسن. (1398)."کاربرد پذیری و گونه شناسی الگوهای نوین خط مشی¬گذاری: الگوهای انطباقی، شبکه¬ای و نوآوری". پژوهش های مدیریت راهبردی، 25(73): 33-13.
2. اکبری، مرتضی.؛ ایمانی، صاحب.؛ محمودی، رویا.؛ عابدی، هدی.؛ طلوع اصل، هادی. (1396). اثرات ساختار شبکه، ذخیره دانش و ظرفیت جب بر عملکرد نوآورانه شرکت¬های دانش بنیان، نوآوری و ارزش آفرینی، 12(6): 20-1.
3. بذرافشان، مرتضی. (1391). عوامل موثر بر اجرای اثربخش خطمشیهای گردشگری جمهوری اسلامی ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
4. جهاندیده، سامان.؛ رحمتی، محمد حسین.؛ زارعی متین، حسن. (1396). طراحی مدلی برای خطمشیگذاری شبکهای در حوزه گردشگری کشور، مدیریت فرهنگ سازمانی، 15(3): 502-483.
5. رزقی رستمی، علیرضا. (1388). آسیب شناسی اجرای خطمشیهای صنعتی کشور و ارایه یک الگوی پیشنهادی، رساله ی دکتری رشته مدیریت صنعتی، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات.
6. سامانی، سلمان.؛ صیاد، حسن.؛ رحمانی، هادی. (1395). "مدیریت مبتنی بر پاسخگویی: درآمدی بر مدیریت مالی مبتنی بر عملکرد دولت کانادا"، مدیریت شهری، 42(2): 3-14.
7. شریف زاده، فتاح.؛ الوانی، سید مهدی.؛ صالحی صدقیانی، جمشید.؛ کاملی، محمد جواد.(1387) . "الگویی برای خطمشیگذاری شبکهای در ناجا". دانش انتظامی، 10(4-3): 80-63.
8. شریف زاده، فتاح.؛ حقی، عطیه سادات.؛ حسین پور، داوود.؛ میرمحمدی، محمد. (1397). ارایه مدلی با رویکرد شبکهای به خطمشی گذاران کارآفرینی، پژوهش های مدیریت عمومی، 11(40):26-5.
9. صفری دشتکی، محمد.؛ زارع، رضا.؛ نیک بخش، محمد علی. (1397). "تبیین عوامل ساختاری موثر بر شکل گیری شبکههای خطمشی". مدیریت دولتی، 33(4): 76-53.
10. ضرغام، حمید و بذرافشان، مرتضی (1393) . "بررسی عوامل موثر بر اجرای خطمشیهای گردشگری جمهوری اسلامی ایران"، برنامه¬ریزی توسعه گردشگری، 3(9):51-31.
11. عالی‌خانی رضا، علی احمدی علیرضا، رسولی محمد رضا. (1398). عوامل رفتاری تأثیرگذار بر طراحی مدل حکمرانی شبکه در حوزه مراقبتهای سلامت: یک مرور نظام‌مند کیفی. راهبردهای مدیریت در نظام سلامت. ۴ (۱) :۸۴-۶۷.
12. قاسمی، حمید رضا. (1394). خطمشیگذاری عمومی و فرآیند آن، تهران: انتشارات علمی.
13. قیطاسی وند، فاطمه.؛ شریف زاده، فتاح.؛ کاظمیان، غلامرضا.؛ حسین پور، داوود. (1399). طراحی الگوی تدوین خط مشی عمومی با رویکرد حکمرانی شبکه ای، سیاست-گذاری عمومی، 6(1): 110-87.
14. کاظمیان، غلامرضا.؛ الوانی، مهدی.؛ قربانی زاده، وجه ا....؛ جلیلی، مصطفی. (1400). طراحی چارچوب مطالعه فساد شبکه ای در فرایند سیاست گذاری مدیریت کلان شهری، نامه معماری و شهرسازی، 13(30): 115-99.
15. کاملی، محمد جواد.؛ الوانی، مهدی.؛ صالحی، جمشید. (1388). تاثیر ساختار ارتباطات سلسله مراتبی و شبکهای بر عملکرد خطمشیگذاری سازمانها، مطالعات مدیریت انتظامی، 4(2): 34-58.
16. کریم میان، زهره.؛ محمدی، مهدی.؛ قاضی نوری، سپهر.؛ ذوالفقارزاده، محمد مهدی.(1398) ."طبقه‌بندی ویژگی های حکمرانی از طریق شبکههای خطمشی با استفاده از روش فراترکیب". مدیریت دولتی، 11(3): 402-377.
17. کریمی طرازانی، محبوبه.؛ شریف¬زاده، فتاح.؛ سیدنقوی، میرعلی.؛ حسین¬پور، داود. (1397). الگوی خط¬مشی¬گذاری پارک¬های علم و فناوری و شرکت¬های دانش بنیان در نظام نوآوری، نوآوری و ارزش آفرینی، 13(7): 54-40.
18. معدنی، جواد.؛ زرندی، سعید.؛ عبداللهی، محمد رضا. (1397). تحلیل تاثیر پاسخگویی عمومی بر خطمشی ارتقای سلامت اداری و شفافیت سازمانی در بخش دولتی، خطمشیگذاری عمومی در مدیریت، 9(30): 67-78.
19. مقدس‌پور، سعید.؛ دانایی فرد، حسن.؛ کردنائیج، اسدالله. (1392). "واکاوی عوامل کلیدی در عدم موفقیت برخی خطمشیهای عمومی در ج.ا. ایران: مطالعه خطمشیهای مالیاتی کشور"، مدیریت فرهنگ سازمانی، 11(1): 68-33.
1. Alshahrani, A., Dennehy, D., & Mäntymäki, M. (2021). An attention-based view of AI assimilation in public sector organizations: The case of Saudi Arabia. Government Information Quarterly, 101617.
2. Arnold, N. (2020). Accountability in transnational governance: The partial organization of voluntary sustainability standards in long‐term account‐giving. Regulation & Governance.
3. Barbana, S., Dumay, X., & Dupriez, V. (2020). Accountability policy forms in European education systems: An introduction. European Educational Research Journal, 19(2), 87-93.
4. Brannan, T., John, P., & Stoker, G. (2006). Citizenship, R. E. Strategies for civil renewal. Hampshire, Palgrave Macmillan.
5. Chen, X., Chen, L., & Wu, D. (2018). Factors that influence employees’ security policy compliance: an awareness-motivation-capability perspective. Journal of Computer Information Systems, 58(4), 312-324.
6. De Boer, T. (2021). Updating public accountability: a conceptual framework of voluntary accountability. Public Management Review, 1-24.
7. Falabella, A. (2020). The ethics of competition: accountability policy enactment in Chilean schools’ everyday life. Journal of Education Policy, 35(1), 23-45.
8. Fischer, M. (2013). Policy network structures, institutional context, and policy change.Post-doctoral researcher, Swiss institute for aquatic science and technology, Department of environmental social sciences.
9. Fisher, M. (2021). HEROIC Democracy in high relief: political legitimacy and monumental imagery in fifth- century Athens. Ramus, 50(1-2), 169-188.
10. Georgalakis, J. (2020). A disconnected policy network: The UK's response to the Sierra Leone Ebola epidemic. Social Science & Medicine, 250, 112851.
11. Hanus, B., Windsor, J. C., & Wu, Y. (2018). Definition and multidimensionality of security awareness: Close encounters of the second order. ACM SIGMIS Database: the DATABASE for Advances in Information Systems, 49(SI), 103-133.
12. Henry, A. D., Lubell, M., & McCoy, M. (2017). Belief systems and social capital as drivers of policy network structure: The case of California regional planning. Journal of public administration research and theory, 21(3), 419-444.
13. Ingold, K., & Leifeld, P. (2016). Structural and institutional determinants of influence reputation: A comparison of collaborative and adversarial policy networks in decision making and implementation. Journal of Public Administration Research and Theory, 26(1), 1-18.
14. Jaeger, L., Eckhardt, A., & Kroenung, J. (2021). The role of deterrability for the effect of multi-level sanctions on information security policy compliance: Results of a multigroup analysis. Information & Management, 58(3), 103318.
15. Kim, D. (2020). A 2020 perspective on “A dynamic model for the evolution of the next generation Internet–Implications for network policies”: Towards a balanced perspective on the Internet’s role in the 5G and Industry 4.0 era. Electronic Commerce Research and Applications, 41, 100966.
16. Kingston, K., & Luke, B. (2021). Becoming Accountability: Theorising a different engagement of beneficiaries in nonprofit organisations. In 13th Interdisciplinary Perspectives on Accounting Conference (IPA).
17. Kozarzewski, P. (2021). State Corporate Control in Polish Transition: Main Outcomes. In State Corporate Control in Transition, Palgrave Macmillan, Cham. 157-202.
18. Kuhlmann, J., & ten Brink, T. (2021). Causal mechanisms in the analysis of transnational social policy dynamics: Evidence from the global south. Social Policy & Administration.
19. Li, Y., Zhang, F., & Yuan, J. (2019). Research on China’s renewable portfolio standards from the perspective of policy networks. Journal of Cleaner Production, 222, 986-997.
20. Merritt, C. C., Malatesta, D., Carboni, J. L., Wright, J. E., & Kennedy, S. S. (2021). What is public? Big questions emerging from the clash of legal and policy paradigms. Perspectives on Public Management and Governance, 4(2), 130-145.
21. Negev, M., Zea-Reyes, L., Caputo, L., Weinmayr, G., Potter, C., & de Nazelle, A. (2022). Barriers and Enablers for Integrating Public Health Cobenefits in Urban Climate Policy. Annual review of public health, 43.
22. Osland, T. F., Hadland, A., & Almestad, M. K. E. (2021). Destination Image: what are foreigners’ perceptions of Nordic countries? a qualitative analysis using Leximancer (Bachelor's thesis, uis).
23. Paufler, N. A., & Sloat, E. F. (2020). Using standards to evaluate accountability policy in context: School administrator and teacher perceptions of a teacher evaluation system. Studies in Educational Evaluation, 64, 100806.
24. Price, R. (2021). Taxation and Public Financial Management of Mining Revenue in the Democratic Republic of Congo.
25. Rahmanda, B., Njatrijani, R., & Aulia, A. F. (2022). The business implementation of mortgage takeover of an Indonesian leading a mortgage a mortgage bank. Academy of Entrepreneurship Journal, 28(1), 1-7.
26. Sian, S., & Smyth, S. (2021). Supreme emergencies and public accountability: the case of procurement in the UK during the Covid-19 pandemic. Accounting, Auditing & Accountability Journal.
27. Smith, R. D. (2020). Strategic planning for public relations. Routledge.
28. Topidi, K. (2021). Accountability in the globalised digital age: Online content moderation and hate speech in the European Union. In Accountability and the Law (pp. 9-27). Routledge.
29. Towry, R. K., & Cheng, A. S. (2020). Tensions between Fiscal Accountability Policy and Collaborative Management Implementation in State Wildlife Agencies. Environmental management, 1-17.
30. Vogenbeck, Danielle M. (2005). Social network analysis forpolicy design: collaborative discourse between nonprofit/ government organizations and the resulting effect on community level social capital, University of Colorado at Denver, Doctor of philosophy public affair.
31. Wang, J., Zhao, L., & Huchzermeier, A. (2021). Operations‐finance interface in risk management: Research evolution and opportunities. Production and Operations Management, 30(2), 355-389.
32. Yan, W., and G. Yin. (2014). A Review of Policy Network Theory. The Journal of Yunnan AdministrationCollege 2, pp:122–126.
33. Zhang, Y., Zhang, J., & Rehmus, K. W. (2021). Reciprocating and Connecting: The Ritual Structure and Social Functions of Yao Huan Jia Yuan in Huangdong, Southwest China. Religions,
12(7), 526. 34. Madichie, N. (2022). Public Sector Restructuring and Public–Private Partnerships in Africa. In New Public Management in Africa (pp. 239-270). Palgrave Macmillan, Cham.
35. Cairney, P. (2019). Understanding public policy. Red Globe Press.
36. Cochran, C. E., Mayer, L. C., Carr, T. R., Cayer, N. J., & McKenzie, M. (2018). American public policy: An introduction. Cengage Learning.
37. Mohammed, A. K. (2020). Does the policy cycle reflect the policymaking approach in Ghana? Journal of Public Affairs, 20(3), e2078.
38. Ujah, J. S., Felicia, U., & Innocent, O. (2020). Analysis of public policy implementation challenges in Nigeria.
طراحی الگوی خطمشیگذاری شبکهای مبتنی بر پاسخگویی عمومی خزانهداری وزارت امور اقتصادی و دارایی با استفاده از رویکرد داده بنیاد
*مریم ملکی ** فروغ رودگر نژاد *** صمد جباری اصل
* دانشجوی دکتری مدیریت دولتی (گرایش تصمیمگیری و خطمشیگذاری)، واحد آستارا، دانشگاه آزاد اسلامی، آستارا، ایران andiya_1365@yahoo.com
** استادیار گروه مدیریت، واحد بندر انزلی، دانشگاه آزاد اسلامی، بندر انزلی، ایران f_rudgar@yahoo.com
*** استادیارگر، مدیریت، واحد آستارا، دانشگاه آزاد اسلامی، آستارا، ایران s.jabbari@iau-astara.ac.ir
تاریخ دریافت: 17/03/1401 تاریخ پذیرش: 01/10/1401
صص: 11- 30
چکيده
هدف اصلی پژوهش، طراحی الگوی خطمشیگذاری شبکهای مبتنی بر پاسخگویی عمومی خزانهداری وزارت امور اقتصادی و دارایی با استفاده از رویکرد داده بنیاد است. به منظور دستیابی به هدف پژوهش، از روش پژوهش کیفی گراندد تئوری و مدل پارادایمی برای توسعه مدل تحقیق مذکور بهره گرفته شده است. جامعه آماری این پژوهش پانزده نفر از مدیران خزانهداری وزارت امور اقتصادی و دارایی بوده اند، روش نمونهگیری هدفمند و روش جمعآوری اطلاعات مصاحبههای نیمه ساختاریافته بوده است که تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. پژوهشگر با الگوبرداری از نظریه گراندد تئوری، در گام اول(کدگذاری باز)، مولفهها بر پایه
دادههای به دست آمده از مصاحبههای عمیق و پردازش و مقوله بندی آنها به دست آورده است، نتایج پژوهش حاضر منجر به شناسایی 31 مقوله فرعی و 7 مقوله فرعی اصلی شد که در قالب مدل پارادایمی شامل رفع شکاف عملیاتی به عنوان شرایط علی، جهتگیری هدفمند سازمانی به عنوان شرایط زمینهای، مشارکت در تصمیم گیری و سلامت اداری به عنوان شرایط مداخلهگر، شکلگیری هویت سازمانی به عنوان راهبردها، توسعه پایدار سازمانی به عنوان پیامدها و مقوله محوری شامل پاسخگویی عمومی است و در نهایت برای بسط و گسترش نظریه خطمشیگذاری شبکهای مبتنی بر پاسخگویی عمومی مدل کلی ارایه گردید که نوآوری این پژوهش به حساب میآید.
واژه‌های کلیدی: خط مشیگذاری شبکهای، خط مشی، پاسخگویی عمومی، نظریه داده بنیاد.
نوع مقاله: پژوهشی
1- مقدمه
فلسفه وجودی مدیریت را تصمیمگیری شکل میدهد که به‌عنوان مهمترین و اساسی‌‌ترین وظیفه مدیریت محسوب میشود. در واقع، هر اقدامی که مدیر انجام میدهد نوعی تصمیمگیری است. تصمیمگیری اگر چه یک مفهوم آشنا برای همه ما است اما اجرای آن ساده نیست و در شکل و قالب معینی نمی‌گنجد، بلکه انواع و اقسامی دارد و به شـیو‌ه‌های گوناگونی اجـرا می‌شـود. تصمیـم‌گیری در سطح
نویسندة عهده‌‌دار مکاتبات: فروغ رودگرنژاد F_rudgar@yahoo.com
|
خطمشی هستند. خط مشی با قوانین یا قانون متفاوت است. در حالی که قانون میتواند رفتارها را مجبور یا ممنوع کند (مثلاً قانونی که پرداخت مالیات بر درآمد را الزامی میکند)، خط مشی صرفاً اقداماتی را به سمت آنهایی هدایت میکند که به احتمال زیاد به نتیجه مطلوب دست مییابند (الشهرانی1 و همکاران، 2021). خط مشی عمومی یک پیشنهاد نهادینه شده برای حل مشکلات مربوطه و دنیای واقعی است که توسط یک مفهوم هدایت میشود و توسط برنامهها به عنوان یک مسیر اقدام ایجاد شده و/یا تصویب شده، معمولاً توسط یک دولت، در پاسخ به مسائل اجتماعی اجرا میشود (نگو2 و همکاران، 2022؛ کشور3 و همکاران، 2021). خطمشیها حلقه پیونددهنده دولت و جامعه هستند؛ خطمشی ساز و کارهای اعمال اراده ملی هستند که مدیریت در هر سازمان، متولی اجرای آن خطمشی است(کوهلمان و برینک4، 2021؛ مقدس پور و همکاران، 1392). خطمشیگذاری از جمله مباحث مهم مطرح در حوزه اداره امور عمومی است که طی سه دهه گذشته به
صورت جدی مورد توجه صاحبنظران قرار گرفته‌است؛ و از آنجا که به عنوان یک دانش جوان بعد از جنگ جهانی دوم مطرح شد، نقش اصلی دولت در جهان جدید، خطمشیگذاری است (مقدس‌پور و همکاران، 1392). در واقع، خطمشیگذاری نوعی تصمیمگیری است که در دولت و نهادهای حکومتی شکل می‌گیرد و آگاهی از اصول، مبانی و مدلهای آن برای تمامی مدیران دولتی ضروری است. خطمشی عمومی اولین و مهمترین فعالیت سیاسی است که در ابعاد مختلف تحت تاثیر مولفههای مختلف سیستم سیاسی قرار گرفته است. به‌طور کلی خطمشی عمومی را به شکل‌های مختلف و در قالب الفاظ متفاوت تعریف کرده‌اند. اما به صورت ساده میتوان گفت "خطمشی عمومی تصمیمی است که در قبال یک مشکل عمومی اتخاذ میشود" (الوانی و شریف زاده، 1386). به‌طور کلی، اجرای خطمشی فرآیندی خودکار نیست و نیازمند نیروی محرکه قوی و تلاش‌هایی هماهنگ است. این نیروها را میتوان با پیروی از الگو و مدلی یکپارچه به‌دست آورد (ضرغام و بذرافشان، 1393). نظام خطمشیگذاری و بازیگران اصلی دست‌اندرکار، برای ایجاد ذهنیت و زمینه‌سازی افکار عمومی، دستور کاری تهیه میکنند تا جامعه را آماده پذیرش خطمشی در حال ظهور نمایند (قاسمی، 1394). زمانی که خطمشیگذاری عمومی را توصیف می‌کنیم، واژه شبکه خطمشی ما را به مفاهیم منافع درهم‌تنیده، روابط بین سازمانی و حکمرانی رهنمون میکند. شبکههای خطمشی از بازیگران مختلفی تشکیل شده که با یکدیگر در تعامل‌اند تا بر خطمشی عمومی تاثیر گذاشته و به طور گسترده بر پویایی خطمشی و پیامدهای آن تاثیر میگذارند (جهاندیده و همکاران، 1396). پایه‌ی اصلی در تدوین و اجرای خطمشی، داشتن مبنای تئوریک و علمی و برقراری رابطه علت و معلولی در آن است. در واقع آنچه که به اجرای خطمشی مشروعیت می‌بخشد، اتکا و استناد به مبانی علمی و برخورداری از نظریه‌ای باثبات و قوی است (بذرافشان، 1391). شبکهها مراودات اجتماعی را تسهیل میکنند و هزینههای مبادلاتی را کاهش میدهند (ایست و همکاران5، 2011). شبکهها ظرفیت زیرساختهای جامعه مدنی را افزایش میدهند(برانان و همکاران6، 2006). برای خطمشیگذاری شبکهای، تعریفهای متعددی بیان شده‌است. از جمله این تعریف‌ها: ساختار وابستگی‌های متقابلی که بین سازمانها یا بخش‌های مختلف ذینفع در یک تصمیم وجود دارد (جهاندیده و همکاران، 1396). شبکههای خطمشی از بازیگران مختلفی تشکیل شدهاند که با یکدیگر در تعامل‌اند تا بر خطمشی عمومی تاثیر بگذارند و به‌طور گسترده بر پویایی خطمشی و پیامدهای آن تاثیر میگذارند (هنری و همکاران7، 2011). شبکههای خطمشی8 "مجموعهای از سازمانها و مراجع خودمختارند که برای نیل به اهدافی که به تنهایی قادر نیستند به آن برسند، گرد هم می‌آیند. سازمانها به این دلیل به شبکهها می‌پیوندند که آنها را به مقابله با مسایل و مشکلات کلان و پیچیده قادر میکند (وگن بک9، 2005). در واقع ایجاد و استقرار شبکههای خطمشی، به دلیل منافع بسیار آن، از یک سو در واکنش به ناکارآمدی حاکمیت مطلق تفکر سلسله مراتبی و از سوی دیگر، به دلیل افزایش تقاضای همکاری‌های بین سازمانی مدیران به دلیل رشد سریع فناوری اطلاعات سازمانهای ذینفع در خطمشیگذاریهای واحد و ... بوده است (کاملی و حبیب زاده، 1389). سازمان دولتی که حساب‌های درآمدی و هزینههای دولت را نگهداری میکند در ایران به نام وزارت امور اقتصادی و دارایی است که بخشی از آن خزانهداری کل است. برخی محققان خزانه را این گونه تعریف کرده‌اند: جایی که در آن پول یا فلزات گرانبها مانند طلا، الماس و... نگهداری میشود، هم چنین شاید بتوان خزانهداری10 را فعالیتی دانست که در آن منابع مالی نقد یک سازمان مدیریت میشود. خزانهداری را میتوان بخشی از حسابداری به‌شمار آورد (سامانی و همکاران، 1395). پاسخگویی از جمله مفاهیمی است که کسی مخالفتی با آن ندارد. پاسخگویی مفهومی است که به طور فزاینده در اسناد و سخنرانی‌های سیاسی به کار رفته و می‌رود، زیرا تصویری از شفافیت و اعتمادپذیری است. پاسخگویی گذشته از اینکه مفهوم کاملاً نیرومند است، اغفال‌کننده هم هست، زیرا معانی مختلفی از آن توسط گروههای مختلف مردم درک و استنباط میشود(دی بور11، 2021؛ تاپیدی12، 2021). مفهوم واژه پاسخگویی به عنوان حقوق بین دورهای مرتبط است. حقوق بین دورهای یکی از اجزای با اهمیت پاسخگویی است و برای مدیریت بخش عمومی جنبه اساسی دارد(سیان و اسمیت13، 2021).
معاونت نظارت مالی و خزانهداری کل کشور به عنوان یکی از واحدهای موثر در امور دخل و خرج دولت به شمار میآید. خزانهداری کل کشور علاوه بر تمرکز و پرداخت وجوه دستگاههای اجرایی، وظیفه هماهنگکننده دریافتها و پرداختهای کشور را هم از نظر زمانی و هم از بعد مکانی، با برقراری مجموعهای از کنترلهای مالی بر عهده دارد. همچنین، نقش قابل ملاحظه‌ای در تنظیم امور اقتصادی کشور ایفا میکند. با توجه به پیچیدگی و توسعه امور کشور، نقش خزانهداری در شرایط موجود، از اهمیت خاصی برخوردار است. با عنایت به مطرح بودن استفاده از فناوری اطلاعات در معاونت نظارت مالی و خزانهداری کل کشور جهت افزایش بهرهوری و کارایی فرآیندها و همچنین با توجه به نتایج شگرف و ایجاد تغییرات بنیادین توسط استفاده از سیستمهای مبتنی بر فناوری اطلاعات، همانند سایر کشورها اقدام به مدرنسازی خزانهداری در قالب خزانهداری الکترونیکی شده است. بر این اساس طرح "توسعه و استقرار سیستم خزانهداری الکترونیکی" بر اساس برنامه استراتژیک وزارت اقتصاد و دارایی در معاونت نظارت مالی و خزانهداری کل کشور در دست اقدام است(معاونت نظارت مالی و خزانهداری کل کشور، 1396). در بررسی مشکلات سیستم خطمشیگذاری ضرورت دارد به هر کدام از مراحل خطمشیگذاری به‌طور مستقل و در ارتباط با همدیگر توجه جدی شود. در حوزه پروژه خزانهداری الکترونیکی وزارت امور اقتصادی و دارایی نیز برآیند اقدامات نهادهای خطمشیگذار در حل مسایل این حوزه بیانگر برخی مشکلات به‌ویژه در مرحله تدوین خطمشیهای ناشی از محتوای خطمشیها است. پژوهشهای انجام‌گرفته نشان میدهد که بخش اعظم مشکلات، نشات‌گرفته از تصمیمات و خطمشیگذاریها است و عدم موفقیت برخی از خطمشیها در حل مسایل این حوزه ریشه در محتوای خطمشیها دارد. از یک سو، در برخی موارد خطمشیهای حوزه خزانهداری الکترونیکی بدون پشتوانه نظری و علمی و بدون تکیه بر اطلاعات موثق اتخاذ میشود و از سوی دیگر، در مواردی بدون در نظرگرفتن شرایط واقعی جامعه و با نوعی آرمان‌گرایی تصویب میشود؛ چنین رویکردی باعث میشود با توجه به ظرفیتهای موجود، امکان اجرای خطمشی و محقق ساختن اهداف مندرج در آن ممکن نباشد و به جای حل مسایلی که هدف خط‌مشیگذاران بوده، اجرای آنها به مسایل متعدد دیگری منتهی شده و یا به دلیل عدم امکان اجرا، رها شوند و نیز برای تدوین دستور کار خطمشیگذاری عمومی در پروژه خزانهداری الکترونیکی در وزارت امور اقتصادی و دارایی چه مشکلاتی وجود دارد؟ سوال اصلی در این تحقیق این است که: آیا طراحی و ارایه الگوی خطمشیگذاری شبکهای (شبکه خطمشیگذاری) در وزارت امور اقتصادی و دارایی (خزانهداری الکترونیکی) موجب تحقق پاسخگویی عمومی یا مردمی خواهد شد؟ همچنین سوالات فرعی در راستای سوال اصلی تحقیق عبارت است از:
- عوامل علی تاثیرگذار بر خطمشیگذاری شبکهای (شبکه خطمشیگذاری) موجب تحقق پاسخگویی عمومی یا مردمی کدامند؟
- عوامل محوری تاثیرگذار بر خطمشیگذاری شبکهای (شبکه خطمشیگذاری) موجب تحقق پاسخگویی عمومی یا مردمی کدامند؟
- عوامل راهبردی تاثیرگذار بر خطمشیگذاری شبکهای (شبکه خطمشیگذاری) موجب تحقق پاسخگویی عمومی یا مردمی کدامند؟
- عوامل بسترساز تاثیرگذار بر خطمشیگذاری شبکهای (شبکه خطمشیگذاری) موجب تحقق پاسخگویی عمومی یا مردمی کدامند؟
- عوامل مداخلهگر تاثیرگذار بر خطمشیگذاری شبکهای (شبکه خطمشیگذاری) موجب تحقق پاسخگویی عمومی یا مردمی کدامند؟
- پیامدهای خطمشیگذاری شبکهای (شبکه خطمشیگذاری) موجب تحقق پاسخگویی عمومی یا مردمی چه میباشد؟
2-مبانی نظری و پیشینه
اشتراوس و کوربین کاربرد صحیح ادبیات در هر مرحله از مطالعه را تشویق کرده و بین خالیالذهن بودن و ذهن باز تمایز قابل شدهاند. آنها استدلال کردند که مواجهه با موضوع و تجربه قبلی محقق و گستره موضوعی از ادبیات پژوهش میتواند در تمام مراحل تحقیق از شروع تا
نتیجهگیری به کار گرفته شود (کوربین و اشتراوس، 1990). اما این به معنی توصیه مرور فوری، جامع و با تمام جزئیات ادبیات همسو قبل از آغاز پژوهش نیست. این محققان تأکید دارند ما نمیخواهیم چنان غرق در ادبیات شویم تا جایی که تلاشهای خلاقانه را با مرور دانش ناشی از مرور ادبیات خنثی نماییم (بختیاری نصرآبادی و همکاران، 2021). بنابراین در مطالعه حاضر، از جمله طرحهای کیفی و مبتنی بر استراتژی پژوهشی و نظریه داده بنیاد، رویکرد کوربین و اشتراوس ویرایش چهارم، و متکی بر تحلیل دادههای کیفی به منظور نظریهپردازی است؛ در مرحله تدوین طرح پیشنهادی مطالعه، مروری نسبتاً کافی در مورد ادبیات تحقیق در حوزه مدلهای شبکههای خطمشیگذاری انجام گرفت. هدف از این مرور، کسب بینش اجمالی از نظریههای موجود و چارچوب نظری پژوهش، شناسایی شکاف در ادبیات آکادمیک، القاء و الهام سوالهای مصاحبه و هدایت نمونهگیزی نظری در مراحل بعدی تحقیق و به ویژه جهت توسعه مدل بوده است؛ لذا پیشینه تخصصی به عنوان مأخذی از دادههای بیشتر مورد استفاده قرار گرفت تا با دادههای به دست آمده موجود مقایسه شود؛ این کار سطح نظری را ارتقاء داد و ساخت تعاریف را بهبود بخشید. پس از استخراج کدها، تعیین کدگذاری انتخابی و یکپارچهسازی مقولات حول مفوله محوری و توسعه مدل، ادبیات پژوهش با گستردگی بیشتر، با تمرکز بر کدگذاری محوری ارائه گردید. در حقیقت مرور ادبیات پس از استخراج کدها و توسعه مدل انجام، ولی بنابر قالب مقاله قبل از بخش تحلیل دادهها و توسعه مدل، ارائه گردیده است؛ با این توضیح در این بخش، مروری بر دانستنیهای موجود در حوزه خطمشیگذاری شبکهای مبتنی بر پاسخگویی ارائه گردید.
1-2-خطمشی: یک سیستم اصولی برای هدایت تصمیمات و دستیابی به نتایج منطقی است؛ که به عنوان یک رویه یا پروتکل اجرا میشود. خطمشیها معمولاً توسط یک نهاد حاکمیتی در داخل یک سازمان اتخاذ میشوند. بنابراین، خطمشیگذاری در یک سیستم فدرال باعث میشود دولت تصمیم بگیرد که در چه زمان، در چه زمینهای نسبت به یک مسئله یا نگرانی خاص اقدام کند یا اقدام نکند (اوجا14، 2020). همچنین فرایندی که دولت با کمک ایدهای خود به برنامهها و فعالیتهای پیادهسازی به منظور رسیدن به نتایج و ایجاد تغییرات مطلوب در دنیای واقعی است (کریمی طرارانی و همکاران، 1397).
2-2-خط مشی عمومی: به مجموعهای از تصمیمات منسجم که توسط بازیگران مختلف عمومی و بعضاً خصوصی گرفته یا انجام میشود و با هدف حل مسئلهای به صورت هدفمند تعریف شده باشد (محمد15، 2020). به طور معمول توسط یک دولت در پاسخ به مشکلات عمومی و دنیای واقعی ایجاد و تصویب میشود (کوچران16 و همکاران، 2018) و هر کاری است که دولتها ترجیح میدهند انجام دهند یا انجام ندهند. همچنین یک روش محبوب برای درک و مشارکت در خطمشیهای عمومی طی یک سری مراحل شناخته شده به عنوان "چرخه خطمشی" است. این توالی اساسی عبارت است از: تنظیم دستور کار، فرمول بندی، قانونیسازی، اجرا و ارزیابی (کرنی17، 2019). خطمشی عمومی را میتوان به عنوان یک سیستم پویا، پیچیده و تعاملی توصیف کرد که از طریق آن مشکلات عمومی شناسایی و از طریق ایجاد خطمشی جدید یا اصلاح
خطمشی موجود، حل میشود (مدیچی18، 2022).
2-3- شبکه خطمشیگذاری: ساختار شبکه به الگوی روابط که در میان مجموعهای از کارکنان، سازمانها و واحدها دیده میشود، اشاره دارد (اکبری و همکاران، 1396). شبکهها مراودات اجتماعی را تسهیل میکنند و هزینههای مبادلاتی را کاهش میدهند. شبکهها ظرفیت زیرساختهای جامعه مدنی را افزایش میدهند. محققان ادارۀ امور دولتی، از واژه شبکههای خطمشی، تعریفهای متعددی بیان کرده‌اند (جهاندیده و همکاران، 1396). از آنجا که قدرت در آینده دانش خواهد بود و دانش چه در سازمان و چه در جامعه به طور فزاینده‌ای در حال توزیع شدن است، ساختارهای سلسله مراتبی نمی‌توانند تضمین‌کننده موفقیت سازمانها در راه نیل به اهداف خود باشند. از این رو، توجه به ذینفعان مختلف و مشارکت آنها از طریق حاکمیت شبکهای به عنوان روش مناسب و جایگزین معرفی شده است. شبکههای خطمشی مراودات اجتماعی را تسهیل میکنند و هزینههای مبادلاتی را کاهش میدهند. شبکههای خطمشی از بازیگران مختلفی تشکیل شدهاند که با یکدیگر در تعامل‌اند تا بر خطمشی عمومی تاثیر بگذارند و به طور گسترده بر پویایی خطمشی و پیامدهای آن تاثیر بگذارند (هنری19 و همکاران، 2011؛ شریف زاده و همکاران، 1397). تعارض، همکاری و روابط قدرت سه جنبه مهم شبکههای خط‌مشی‌اند (فیشر20، 2013؛ جهاندیده و همکاران، 1396؛ شریف زاده و همکاران، 1397). در واقع شبکهها در فراهم کردن و ایجاد همکاری بین سازمانها به منظور تعیین راه‌حل‌های مشکلات سازمانی و افزایش درجه موفقیت افراد و سازمانها در رسیدن به اهداف نقش اساسی دارند (یان21، 2014؛ اینگولد22 و همکاران، 2016). همچنین آگاهی از سیاست امنیت اطلاعات خطمشی
شبکهای به عنوان دانش و درک کارکنان از الزامات مقرر شده در سیاستهای امنیت اطلاعات سازمان و اهداف این الزامات تعریف میشود (کوهانگ 23و همکاران، 2019؛ هانوس24و همکاران، 2018؛ کوهانگ و همکاران، 2020؛ چن و همکاران، 2018). سیاستهای امنیت اطلاعات در خط مشیگذاری شبکه ای ممکن است هنجارهای اجتماعی مربوط به سیاستها را در داخل یک سازمان شکل دهند. سازمانی که سیاست های خط مشیگذاری شبکه ای را اجرا میکند، از طریق کانالهای مختلف مانند آموزش امنیت، آموزش برنامههای آگاهی، کارمندان را برای اطمینان از آگاهی و انطباق با سیاست امنیت اطلاعات در
خطمشیگذاری شبکهای، آماده میکند(جاگر و همکاران، 2021).
2-4-خزانهداری: اصطلاح خزانه برای اولین بار در دوران کلاسیک برای توصیف ساختمان‌های نذری که برای نگهداری هدایایی به خدایان ساخته می‌شدند، مانند خزانه در دلفی یا بسیاری از ساختمان‌های مشابه که در المپیاد یونان با رقابت دولت‌شهرها برای تحت تأثیر قرار دادن دیگران در طول المپیک باستان ساخته شده بودند، استفاده شد(فیشر25، 2021). در واقع، عملاً در هر شهری مکانهای بانکی برای پول مقدس وجود دارد (ژانگ26 و همکاران، 2021؛ کوزارزوسکی27، 2021). مکانی که در آن انبارهای ثروت نگهداری میشود؛ و محل سپردهگذاری و پرداخت وجوه جمعآوری شده به ویژه: محلی که درآمدهای عمومی در آنجا واریز، نگهداری و پرداخت میشود؛ و وجوهی که در چنین انبار نگهداری میشود (رحماندا28 و همکاران، 2022). همچنین خزانه داری یک اداره دولتی که مسئول امور مالی و به ویژه جمع آوری، مدیریت و هزینه درآمدهای عمومی است و دارای ساختمانی است که تجارت چنین اداره دولتی در آن انجام میشود. اوراق بهادار دولتی (مانند اسکناس) توسط خزانهداری صادر میشود (پرایس29، 2021؛ اوسلند30و همکاران، 2021).
2-5-خزانهداری الکترونیکی: با واریز مستقیم یا انتقال الکترونیکی وجوه، عموم مردم، سازمانهای دولتی، مشاغل و مؤسسات می‌توانند بدون نیاز به استفاده از چکهای کاغذی، به صورت الکترونیکی پول پرداخت و جمعآوری کنند. سپرده مستقیم، ایمن، مطمئن، کارآمد و کم هزینهتر از پرداختها و وصول چکهای کاغذی است (وانگ و همکاران، 2021). با گسترش روزافزون اینترنت و ارتباطات الکترونیکی، این شیوه به عنوان یکی از روشهای ترجیحی پرداخت مالیات هم برای مودیان و هم برای مدیران مطرح شده است. همانطور که از نام آن پیداست، این روش پرداخت شامل پرداخت‌هایی توسط مالیات دهندگانی است که از شبکه الکترونیکی استفاده میکنند، درست از زمان ایجاد چالش توسط مالیات دهندگان تا تطبیق نهایی دادهها توسط مقامات حسابداری. قبل از درک فرآیند پرداخت الکترونیکی، فهرست کردن ذینفعان درگیر در این روش پرداخت مهم است (مریت و همکاران، 2021). یک «اکوسیستم خزانهداری دیجیتال»، که در آن مدیر مالی یا خزانه‌دار تصمیمات مالی بلادرنگ را روی تبلت‌های خود می‌گیرد، دور از دسترس فناوری موجود نیست. در چنین اکوسیستمی، هیچ اتکای مستقیمی به شرکای بانکی یا سازمان گستردهتر شرکت وجود ندارد، فقط یک داشبورد اجرایی و تعاملی که از فناوریهای دیجیتال به هم پیوسته پشتیبانی میکند (اوسلند و همکاران، 2021).
2-6-پاسخگویی عمومی: پاسخگویی از نظر اخلاقی و حاکمیتی با پاسخگویی، سرزنش، مسئولیتپذیری و انتظار حسابرسی برابر است. همانطور که در جنبهای از حکمرانی، در بحثهای مربوط به مشکلات در بخش عمومی، غیرانتفاعی و خصوصی (شرکتی) و زمینههای فردی محوری بوده است (کرینگستون و لوک31، 2021). پاسخگویی
نمیتواند بدون شیوههای حسابداری مناسب وجود داشته باشد. به عبارت دیگر، فقدان حسابداری به معنای عدم پاسخگویی است. یکی دیگر از زمینههای کلیدی که به پاسخگویی کمک میکند، مدیریت خوب سوابق است (آرنولد32، 2020). پاسخگویی عمومی مشخصه حکمرانی دموکراتیک مدرن است. دموکراسی یک رویه کاغذی باقی میماند اگر صاحبان قدرت نتوانند در ملاء عام به خاطر اعمال و کوتاهیهایشان، برای تصمیمات، سیاستها و هزینههایشان پاسخگو باشند. بنابراین پاسخگویی عمومی به عنوان یک نهاد مکمل مدیریت دولتی است. پاسخگویی عمومی یکی از آن واژه‌های سیاسی تداعی‌کننده‌ای است که میتوان از آن برای وصله‌کردن بحثهای سرسام‌آور، برای برانگیختن تصویری از امانت، وفاداری، و عدالت، یا برای دور نگه داشتن منتقدان استفاده کرد. امروزه پاسخگویی بسیار فراتر از مبدأ حسابداری خود رفته و به نمادی برای حکمرانی خوب، هم در بخش عمومی و هم در بخش خصوصی تبدیل شده است (اسمیت33، 2020). پاسخگویی عمومی از دیدگاه تئوری دموکراسی محور دارای اهمیت زیادی است. پاسخگویی عمومی، شهروندان و نمایندههای آنها را قادر میسازد تا سازمانهای دولتی را در برابر اقداماتشان جوابگو سازد (معدنی و همکاران، 1397). علاوه بر این پاسخگویی عمومی از نشانههای اداره مدرن و دموکراسی محور است. اگر
آنهایی که قدرت دارند، در رابطه با اعمال، اشتباهات و تصمیمگیریهای خود به مردم پاسخگو نباشند، دموکراسی و مردم سالاری در حد حرف و شعار باقی میماند. بنابراین، پاسخگویی عمومی به عنوان یک نهاد، مکمل مدیریت دولتی در یک حکومت دموکراتیک و مردم سالار است(معدنی و
همکاران، 1397).
در راسـتای موضـوع پژوهـش تحقیـقات داخـلی و خـارجی
متعددی انجام شده است که در جدول (1) به برخی از مرتبطترین تحقیقات پرداختهایم که عبارتند از:
[1] . Alshahrani
[2] . Negev
[3] . Cashore
[4] . Kuhlmann & Brink
[5] . Isett et.al
[6] . Brannan et al.
[7] .Henry et al.
[8] .Networks policy
[9] .Vogenbeck
[10] .Treasury
[11] . de Boer
[12] .Topidi
[13] . Sian & Smyth
[14] . Ujah
[15] . Mohammed
[16] . Cochran
[17] . Cairney
[18] . Madichie
[19] . Henry
[20] . Fischer
[21] . Yan
[22] . Ingold
[23] . Koohang
[24] . Hanus,
[25] . Fisher
[26] . Zhang
[27] . Kozarzewski
[28] . Rahmanda
[29] . Price,
[30] . Osland
[31] . Kingston & Luke
[32] . Arnold
[33] . Smith
جدول 1. خلاصه نتایج تحقیقات داخلی و خارجی
محقق | عنوان | نتایج |
کاظمیان و همکاران (1400) | طراحی چارچوب مطالعه فساد شبکه ای در فرایند سیاست گذاری مدیریت کلان شهری | فساد شبکه ای در فرایند سیاستگذاری مدیریت کلانشهری عبارت است از شبکه ای از بازیگران و بدنه ای از نهادها و سازمانهای مختلف که حول یک فعالیت فاسد در فرایندهای مختلف سیاستگذاری مدیریت کلانشهری از دستور کار و تدوین سیاستها تا فسخ آنها شکل گرفته و اعضاء آن از منافع فعالیت فاسد سود میبرند. |
قیطاسی وند و همکاران(1399) | طراحی الگوی تدوین خط مشی عمومی با رویکرد حکمرانی شبکه ای | برای تدوین خطمشیهای حمل و نقل عمومی شهری تهران با رویکرد حکمرانی شبکه ای باید نهادهای ذی نفع شناسایی گردد و ساختار نهادها، نحوه هماهنگی نهادها، وظایف نهادها و شرایط محیطی مورد توجه قرار گیرد. |
عالی‌خانی و همکاران (1398) | عوامل رفتاری تأثیرگذار بر طراحی مدل حکمرانی شبکه در حوزه مراقبتهای سلامت: یک مرور نظام‌مند کیفی | مهمترین عوامل رفتاری در شبکه که بایست در تعیین مدل حکمرانی شبکه مورد توجه قرار گیرند عبارت‌اند از: مشخصات روابط، مشخصات مشارکت و پیامدهای هنجاری. |
اسکندری نیا و همکاران (1398) | کاربرد پذیری و گونه شناسی الگوهای نوین خط مشیگذاری: الگوهای انطباقی، شبکهای و نوآوری | با رويکرد نوآوري، نشان ميدهد که اين رويکردها داراي کاربردها، اهداف و حوزههاي خاص ميباشند و بنا به دلايل اقتضائي مختلف شکل گرفتهاند. بنابراين هيچ يک از اين رويکردها، قادر نيستند به عنوان جايگزيني کامل براي رويکرد مرحله مورد استفاده قرار بگيرند و در استفاده از اين رويکردها بايد به شرايط اقتضائي شامل اهداف و نتايج حاصل از بکارگيري رويکرد، حوزههاي بکارگيري رويکرد و کاربردهاي آن توجه شود. |
کریم میان و همکاران(1398) | طبقه‌بندی ویژگیهای حکمرانی از طریق شبکههای خطمشی با استفاده از روش فراترکیب | ویژگیهای این رویکرد جدید به حکمرانی(حکمرانی از طریق شبکههای خطمشی) را میتوان در چهار دسته کلی «ارتقای هماهنگی، انسجام و یکپارچگی»، «تقویت ارتباطات، ایجاد اعتماد و افزایش مشارکت»، «افزایش یادگیری خطمشی» و "تسهیل پیادهسازی خطمشیها"» جای داد. همچنین هر یک از این چهار دسته، زیربخش‌هایی دارند. |
صفری دشتکی و همکاران (1397) | تبیین عوامل ساختاری موثر بر شکلگیری شبکههای خطمشی | نتايج پژوهش نشان داد ساختار سازماني غيرمتمركز، استراتژي (راهبرد) تعاملي، نظام ارزيابي عملكرد با رويكرد اجتماعي، زيرساخت‌هاي فناوري اطلاعات و ارتباطات يكپارچه، نظام حقوق و دستمزد منعطف، نظام آموزش و پژوهش حمايت كننده شبكه و همگرايي بالا در اهداف و منافع، بر شكلگيري شبكههاي خط‌مشي در نظام كارآفريني ايران موثرند. |
شریفزاده و همکاران (1397) | ارایه مدل با رویکرد شبکهای به خطمشیگذاری کارآفرینی | در نهایت، 31 مؤلفه در چهار بعد ضرورت، ساختاری، رفتاری و زمینهای شناسایی شد؛ بنابراین ضروری به‌نظر میرسد که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، به‌منظور توسعه حوزه کارآفرینی، در سیاست‌گذاری‌های کارآفرینی به نقش و اهمیت این عوامل توجه نموده و تفکر شبکهای در سیاستگذاری را جایگزین تفکر سلسله مراتبی نماید. |
کراشو1 و همکاران (2021) | مراقبتهای بهداشتی بومی اولیه و تحقیقات شبکه خط مشی | با درک نیاز به رهبری روشن، مسئولیت پذیری و بودجه اختصاص یافته، ذینفعان از سراسر آلبرتا در بهار سال 2019 برای دو جلسه میزگرد تمام روز دعوت شدند تا جهت ایجاد یک شبکه تحقیقات بهداشتی موسسه کانادا برای تحقیقات بهداشت بومی را فراهم کنند در مورد مراقبت های بهداشتی اولیه و تحقیقات خط مشی یافته های این جلسات میزگرد در اصول بنیادی شبکه مراقبت های بهداشتی اولیه و تحقیقات خط مشی بومی تلفیق و ادغام شد. |
فالابلا2 (2020) | اصول اخلاقی رقابت: تصویب سیاست پاسخگویی در زندگی روزمره مدارس شیلی | یافته های تحقیق نشانگر راه هایی است که خط مشیهای پاسخگویی در سطح محلی بازآفرینی، گسترش و تشدید می شود و در اخلاق رقابت نفوذ میکند. این تجزیه و تحلیل بر روی سه گرایش کیفی متمرکز است: حس بازیگران مدرسه از نمرات و برچسبهای آزمون. مناطق ایمنی و خطر معلمان تحت یک رژیم پاسخگویی ؛ و ظهور یک شبکه چسبنده اقناع ، نظارت و زورگویی در بین اعضای مدرسه به منظور بهبود عملکرد. شیوه های بررسی شده به عنوان "اثرات ثانویه" یا "مشکل پیاده سازی" قابل درک نیستند، گویی که بدون ارتباط با منطق سیاست رخ میدهد. نتایج با سیاست در تعامل با زندگی مدرسه سازگار است. |
پوفلر و اسلات3 (2020) | استفاده از استانداردها برای ارزیابی خط مشی پاسخگویی در متن: درک مدیر مدرسه و معلم از سیستم ارزیابی معلم | درک دیدگاه های همگرا و واگرای گروه های شرکت کننده در مورد چگونگی (به عنوان معیارهایی که بر اساس آنها) اثربخشی سیستم ارزیابی را تعیین و اندازه گیری می کنند، نه تنها برای درک بهتر تجارب زندگی شده آنها بلکه برای اطلاع رسانی بالقوه از تغییر خط مشیها ضروری است. |
باربانا4و همکاران (2020) | فرم های خط مشی پاسخگویی در سیستم های آموزشی اروپا |
|
تاوری و چنگ5 (2020) | تنش بین سیاست پاسخگویی مالی و اجرای مدیریت همکاری در ایالت | تنش های ناشی از این عدم تطابق می تواند تأثیر منفی بر اجرا بگذارد و روابط بین کارکنان مدیریت SWA ، شرکای آنها و کارمندان تدارکات آنها را مختل کند. فرایندهای خرید به جای اینکه به عنوان بخشی از منافع یکپارچه دولت برای اجرای حاکمیت مشترک کار کنند ، به عنوان یک مرجع نظارتی داخلی عمل می کنند که خط مشی های مختلف دولت را مورد توجه قرار می دهد. نظرات آگاهان، سطح تنش متفاوت در دو SWA را مشخص می کند. تأیید تأثیر مکان سازمانی کارکنان تدارکات SWA در اجرای مشترک نیاز به تحقیقات بیشتر دارد. |
جیورکالاگیس6 (2020) | یک شبکه خط مشی قطع شده: پاسخ انگلستان به شیوع بیماری ابوالا در سیرالئون | کل شبکه از نظر جغرافیایی و نژادی تقریباً کاملاً از کسانی که تحت تأثیر بحران آفریقای غربی قرار دارند یا مستقیماً به آن واکنش نشان می دهند، جدا شده بود. با این وجود، پرونده برای میان رشته ای بودن و ارزش علوم اجتماعی در آمادگی و واکنش اضطراری ساخته شد. |
کیم7(2020) | یک مدل پویا برای تکامل اینترنت نسل بعدی - پیامدهای سیاست های خط مشی گذاری شبکه | خط مشی مطلوب شبکه باید در هنگام توسعه خدمات شبکه پیشرفته برای صنعت 4.0 ، خارجی بودن شبکه را در ارتباطات اجتماعی اساسی به حداکثر برساند. به طور خاص، از آنجا که تقاضای اجتماعی برای مورد دوم با 5G افزایش می یابد، بنابراین صنعت 4.0 پیچیده تر است، ایجاد یک سیستم با توافق اجتماعی برای اطمینان از سرمایه گذاری موثر در دارایی های شبکه ضروری است. |
لی8 و همکاران (2019) | تحقیق در مورد استانداردهای نمونه کارها تجدیدپذیر چین از منظر شبکه های خط مشی | شبکه خط مشی استانداردهای پرتفوی تجدیدپذیر متشکل از جامعه سیاستگذاری، شبکه حرفه ای، شبکه بین دولتی و شبکه تولید کننده است. تحت استانداردهای پرتفوی تجدیدپذیر، برای تأمین نیازهای خود، شرکت کنندگان از طریق اقدامات تقابل، اتحاد، رقابت و همکاری، بر تنظیم و اجرای استانداردهای پرتفوی تجدیدپذیر تأثیر میگذارند. در مراحل مختلف توسعه استانداردهای پرتفوی تجدیدپذیر، باز بودن و ادغام شبکه های سیاست به همین ترتیب تغییر می کند. |
3- روش تحقیق این تحقیق از نظر هدف کاربردی است چون به دنبال ایجاد یک الگوی خطمشیگذاری شبکهای مبتنی بر پاسخگویی عمومی خزانهداری وزارت امور اقتصادی و دارایی با استفاده از رویکرد داده بنیاد است و از نظر متغیر کیفی است همچنین از نظر زمانی یک مطالعه مقطعی است و طرح تحقیق از نوع توصیفی و پیمایشی است که با استفاده از روش گراندد تئوری به شناسایی متغیرها می پردازد و در پایان مدل پارادایم ارایه |
می دهد. همچنین پارادایم مسلط بر این مطالعه تفسیرگرایی است و روش داده بنیاد، که در این ژوهش به مثابۀ راهبرد پژوهش انتخاب شده است، در زمرۀ پارادایم تفسیری پژوهشی قرار دارد(غیاث آبادی فراهانی و همکاران، 1401). این پژوهش با رویکرد تحقیقات کیفی و راهبرد نظریه دادهبنیاد کوربین و استراوس ویرایش- چهارم یا نسخه 2015، انجام گرفت؛ روششناسی نظریه دادهبنیاد، برای ارائه و تبیین نظریه در خصوص یک فرآیند بسیار مناسب است و دارای رویههای آزمون و اصلاح برای استخراج نظریه از دادهها است(کوربین و |
[1] . Crowshoe
[2] . Falabella,
[3] . Paufler & Sloat
[4] . Barbana,
[5] . Towry & Cheng
[6] . Georgalakis
[7] . Kim
[8] . Li
مناسب است و دارای رویههای آزمون و اصلاح برای استخراج نظریه از دادهها است (کوربین و استراوس1، 2015). با توجه به تاکید نظریه داده بنیاد بر وارد کردن دیدگاههای گوناگون در پژوهش، پانزده مشارکتکننده، 7 نفر از خبرگان دانش کار که در وزارت امور اقتصاد و دارایی، دارای بیش از هفت سال سابقه کاری هستند و سایر افراد (8 نفر) از اساتید دانشگاه و صاحب نظر در این حوزه استفاده شده است، که به صورت نمونهگیری هدفمند انتخاب گردیدند و این کار تا تحقق اشباع نظری ادامه یافت.
جدول2. ویژگیهای مشارکتکنندگان در پژوهش
ردیف جنسیت تحصیلات رشته سابقه کار
1 مرد دکترا مدیریت دولتی 20 سال
2 مرد دکترا مدیریت دولتی 27 سال
3 مرد دکترا مدیریت بازرگانی 23 سال
4 زن دکترا مدیریت بازرگانی 26 سال
5 مرد دکترا مدیریت 24 سال
6 مرد ارشد مدیریت 27 سال
7 مرد دکترا اقتصاد 15 سال
8 مرد دکترا مدیریت 30 سال
9 مرد دکترا مدیریت 19 سال
10 زن دکترا مدیریت 24 سال
11 مرد دکترا حسابداری 25 سال
12 مرد دکترا اقتصاد 20 سال
13 مرد دکترا مدیریت 22 سال
14 زن ارشد اقتصاد 12 سال
15 مرد دکترا اقتصاد 27 سال
با مشارکت این افراد پیاده سازی شده و از طریق ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته از آنها اطلاعات جمعآوری شده است. روش نمونهگیری در این پژوهش نمونهگیری نظری بوده است و تا زمانی ادامه یافت که هیچ ویژگی جدیدی ظهور پیدا نکرد. در این پژوهش، ابتدا به سبب آشنایی بیشتر با موضوع پژوهش، اطلاعات مورد نیاز از طریق
روشهای کتابخانهای میدانی جمعآوری شده است. بعد از بررسی عمیق مقالات در این حوزه، برای استخراج دادهها از مصاحبههای نیمه ساختار یافته عمیق استفاده شده است. در این پژوهش با پانزده نفر مصاحبه شده و از مصاحبه سیزده به بعد تکرار در اطلاعات دریافتی مشاهده شده، اما برای اطمینان تا مصاحبه پانزده ادامه یافت، مصاحبه سیزده، چهارده و پانزده به طور کامل تکرار اطلاعات بوده است. زمان مصاحبه بعد از موافقت دو طرف بین 45 تا 60 دقیقه بوده است. مهمترین پرسش در مصاحبه، عوامل موثر بر خط مشی گذاری شبکهای مبتنی بر پاسخگویی عمومی بود و باقی پرسشها بر اساس پاسخهای مصاحبه شونده در چارچوب مدل پارادایمی و نیاز اطلاعاتی مقولات آن طرح میشد. تمامی مصاحبهها ضبط و پیاده سازی شده و برای استخراج نکات چندین بار بررسی شدهاند.
به دلیل روایی درونی پژوهش، از ارائه بازخورد به مصاحبهشوندگان (بررسی اعضا)، بررسی زوجی با استفاده
یادداشتگذاری همکاران بر یافتهها و کنارگذاشتن تعصبها و مفروضات پژوهشگر استفاده شده است. در ضمن، پس از انجام هر مصاحبه الگوی به دست آمده تا آن مرحله ارائه میشد و در صورتی که مصاحبه شونده درباره الگو مطالبی داشت، در خصوص آنها بحث میکرد. همچنین برای اعتبار بیرونی، از روش مقایسه دائمی در تحلیل دادهها، پیشگیری از مفروضات اولیه در نتیجه گیری از طریق بازخورد و
جمعآوری دادهها از چند منبع اطلاعاتی که کدگذاریها در اختیار تعدادی از خبرگان قرار داده شد تا نظرهای خود را در خصوص برچسبها و نحوه کدگذاری اعلام کنند بهره برده شده است. پایایی دادهها در این پژوهش از طریق نشان دادن مسیر تصمیمهای خود و همچنین قرار دادن تمامی دادههای خام، تحلیل شده، کدها، مقولهها، فرایند مطالعه، اهداف اولیه و پرسشها در اختیار اساتید و با حسابرسی دقیق صاحبنظران درستی تمام گامهای پژوهش تائید شدند. همچنین با استفاده از پایایی بین دو کدگذار و با کمک یک دانشجوی دکتری، سه مصاحبه کدگذاری شد و درصد توافق درونی موضوعی 78 درصد به دست آمد که از 34 درصد بالاتر بود، بنابراین قابلیت اعتماد کدگذاریها تایید شده است. محقق در این بخش به بیان ارتباط بین مفاهیم استخراج شده از مصاحبهها (کدگذاری‌های اولیه) و پایه‌های اساسی تحقیق (تحلیل داده بنیاد خط مشیگذاری شبکهای و پاسخگویی عمومی) می‌پردازد و سعی دارد ارتباط جامع، کامل و یکپارچه‌ای بین مقولات مذکور ایجاد نماید تا بر اساس این مقولات و طبقات اصلی شکل‌گرفته به تدوین کدگذاری محوری پرداخته و در نهایت مدل مدنظر خویش را در حوزه تدوین و ارائه مدل خط مشیگذاری شبکهای مبتنی بر پاسخگویی عمومی ارائه نماید.
4-یافته های تحقیق
کدهای استخراج شده از دادههای خام (کدگذاری باز)، با سازوکار تحلیل برای زمینه، به مفاهیم و مقولات انتزاعیتر انجامید؛ سپس با ورود فرایند به تحلیل، کنش و واکنشها به پیامدهای مختلفی مرتبط، روابط تبیین، و مقولات حول مقوله محوری یعنی طراحی الگوی خط مشی گذاری شبکه ای مبتنی بر پاسخگویی عمومی انجامید. شیوه ارائه تحلیل در این بخش مقاله به این صورت است که ابعاد موثر در خط مشیگذاری شبکه ای در قالب فرایندی شامل مراحل علی، زمینه ای، محوری، مداخلهگر، راهبردی و پیامدها به مدل پیشنهادی ارائه و در هر مرحله کدگذاری محوری و انتخابی بر اساس دادههای استخراج شده از مصاحبههای عمیق، یادآورها و طرحوارهها تحلیل و نهایتاً در قالب الگوی خطمشیگذاری شبکهای مبتنی بر پاسخگویی عمومی وزارت امور اقتصادی و دارایی با استفاده از رویکرد داده بنیاد تبیین گردید. بر مبنای نظریه گراندد تئوری یا داده بنیاد سوال اصلی تحقیق بر اساس 6 مرحله زیر پاسخ داده می شود:
4-1-کدگذاری شرایط علی
تحلیل دادهها مصاحبه در این بخش به دنبال یافتن عواملی است که بر خطمشیگذاری شبکهای(شبکه خطمشیگذاری) مبتنی بر پاسخگویی عمومی است، تاثیر میگذارند. پس از بررسی و تحلیل مصاحبهها در مجموع 1 کد انتخابی (رفع شکاف عملیاتی) و 5 کد محوری (حذف شکاف منابع و تخصص خود؛ تنوع در اشتراک دانش؛ شکاف عملیاتی؛ دستیابی به موفقیت و جذب دانش تخصصی) از میان 31 کد باز استخراج شد که نتایج به شرح جدول زیر است.
جدول3. کدگذاری شرایط علی
نقش کدهای استخراجی | کدانتخابی | کد محوری | تعداد تکرار کد |
شرایط علی |
رفع شکاف عملیاتی | حذف شکاف منابع و تخصص خود | 8 |
تنوع در اشتراک دانش | 6 | ||
شکاف عملیاتی | 5 | ||
دستیابی به موفقیت | 8 | ||
جذب دانش تخصصی | 4 |
4-2-کدگذاری عوامل زمینهای
این بخش به دنبال شناسایی عواملی است که بر انتخاب راهبرد مناسب در وضعیت موجود تاثیر دارد انجام
تحلیلهای کیفی توانسته است یک کد انتخابی جهتگیری هدفمند سازمانی را از میان 4 کد محوری (نظارت مالی؛ هدفمندی؛ کاهش پیچیدگی و توسعه فناوری) و 30 کد باز استخراج کند که نتایج در جدول زیر مشاهده میشود.
جدول 4. کدگذاری عوامل زمینه ای
نقش کدهای استخراجی | کدانتخابی | کد محوری | تعداد تکرار کد |
شرایط زمینهای |
جهتگیری هدفمند سازمانی | نظارت مالی؛ | 8 |
هدفمندی؛ | 6 | ||
کاهش پیچیدگی؛ | 9 | ||
توسعه فناوری؛ | 7 |
4-3-کدگذاری عوامل مداخلهگر
عوامل مداخلهگر به عواملی عمومی اشاره دارد که بر راهبردها اثرگذار است. تحلیلهای صورت گرفته توانسته است تا دو کد انتخابی سلامت اداری و مشارکت در
تصمیمگیری را از میان 11 کد محوری (پیشگیری از تخلفات؛ شناسایی نقاط قوت و ضعف و جلوگیری از کاغذبازی)؛ (پیشگیری از تخلفات؛ شناسایی نقاط قوت و ضعف؛ جلوگیری از کاغذبازی؛ نظارت و کنترل؛ اعتماد متقابل؛ مشارکت؛ تعامل؛ پویایی؛ حاکمیت شبکهای؛ همکاری سازمانی و ایجاد شبکهها) و 73 کد باز استخراج کند که نتایج به شرح جدول زیر است.
جدول 5. کدگذاری عوامل مداخلهگر
نقش کدهای استخراجی | کدانتخابی | کد محوری | تعداد تکرار کد |
شرایط مداخله گر |
سلامت اداری | پیشگیری از تخلفات؛ | 9 |
شناسایی نقاط قوت و ضعف؛ | 4 | ||
جلوگیری از کاغذبازی؛ | 6 | ||
نظارت و کنترل؛ | 8 | ||
مشارکت در تصمیمگیری | اعتماد متقابل؛ | 7 | |
مشارکت؛ | 4 | ||
تعامل؛ | 3 | ||
پویایی؛ | 2 | ||
حاکمیت شبکه ای؛ | 6 | ||
همکاری سازمانی؛ | 7 | ||
| ایجاد شبکه ها؛ | 9 |
4-4-کدگذاری راهبردها
تحلیل متون مصاحبه در این بخش در پی یافتن کنشها و برهم کنشهایی است که از ایده مرکزی منتج میشود. تحلیلهای انجام گرفته در این بخش توانسته است تا یک کد انتخابی شکلگیری هویت سازمانی را از میان 3 کد محوری وابستگی متقابل؛ دستیابی به اطلاعات مناسب و کاهش پیچیدگی و 19 کد باز استخراج کند. نتیجه حاصل شده به شرح جدول زیر است.
جدول 6. کدگذاری عوامل راهبردی
نقش کدهای استخراجی | کدانتخابی | کد محوری | تعداد تکرار کد |
راهبردها |
شکلگیری هویت سازمانی | وابستگی متقابل؛ | 7 |
دستیابی به اطلاعات مناسب؛ | 8 | ||
کاهش پیچیدگی. | 4 |
4-5-کدگذاری پیامدها
کاربست راهبردهای انتخابی، پیامدهایی را به همراه خواهد داشت. تحلیل متون مصاحبه به شناسایی دو پیامد انتخابی حوزه خط مشیگذاری شبکهای شامل توسعه پایدار از میان 8 کد محوری و 18 کد باز منجر شد. هر یک از این عوامل به دفعات بیشماری در مصاحبهها تکرار شدهاند؛ به طوری که درجه و میزان اهمیت این پیامدها از یکدیگر قابل تفکیک نیست و بسته به وضعیت و شرایط موجود و محیط کاری متفاوت، گوناگون خواهد بود. نتیجه حاصل شده به شرح جدول زیر است.
جدول 7. کدگذاری پیامدها
نقش کدهای استخراجی | کدانتخابی | کد محوری | تعداد تکرار کد |
پیامدها |
توسعه پایدار | کاهش هزینه ها؛ | 8 |
تسهیل شبکه سازی؛ | 6 | ||
تفکر سلسله مراتبی. | 4 |
4-6-کدگذاری مقولۀ محوری
پدیده مرکزی این مطالعه "خطمشیگذاری شبکهای" است. بدون شک مقوله مرکزی در این پژوهش نیز همانند سایر مطالعات از وجوهی تشکیل میشود که با تحلیل مصاحبهها، تاکید بر پاسخگویی عمومی که یک کد انتخابی از میان5 کد محوری و 28 کد باز شناسایی شد که نتایج آن به شرح جدول زیر است.
جدول 8. کدگذاری مقوله محوری
نقش کدهای استخراجی | کدانتخابی | کد محوری | تعداد تکرار کد |
مقوله محوری |
پاسخگویی عمومی | سلامت اداری؛ | 9 |
سرعت بخشی؛ | 7 | ||
یکپارچگی؛ | 4 | ||
اثربخشی؛ | 3 | ||
کاهش بوروکراسی. | 5 |
4-7-مدل پیشنهادی
هر چند در بخش تحلیل دادهها، اجزاء مدل و روابط بین آنها به شکل مبسوط مورد بحث قرار گرفت، با این حال در بخش پایانی این نوشتار، چگونگی روابط بین مقولههای خط مشیگذاری شبکهای و پاسخگویی عمومی به اجمال و در قالب مدل پارادایم ارائه میگردد. مقوله محوری که پاسخگویی عمومی است حول محور اصلی موضوع است و شامل مولفههای سلامت اداری، سرعت بخشی، یکپارچگی، اثربخشی و کاهش بوروکراسی است.
عوامل علی که رفع شکاف عملیاتی است و بر مقوله مرکزی تاثیر میگذارد و باعث ایجاد و شکلگیری پدیده محوری هست عبارت است از: حذف شکاف منابع و تخصص خود؛ تنوع در اشتراک دانش؛ شکاف عملیاتی؛دستیابی به موفقیت، جذب دانش تخصصی.
راهبردها که شکلگیری هویت سازمانی است و در این مطالعه کنشهایی هستند که در پاسخ به مقوله مرکزی صورت میگیرند. کنشها یا برهم کنشهای خاصی که از پدیده محوری منتیج میشود شامل مولفههای: وابستگی متقابل؛ دستیابی به اطلاعات مناسب؛ کاهش پیچیدگی.
شرایط زمینه ای شامل جهتگیری هدفمند سازمانی است و شامل شرایطی است که بر این راهبردها اثر میگذارند شامل مولفههای زیر میباشند: نظارت مالی؛ هدفمندی؛ کاهش
پیچیدگی؛ توسعه فناوری. شرایط مداخلهگر شامل شرایط زمینهای عمومی است که بر راهبردها تاثیر میگذارند و این شرایط به عنوان مجموعهای از متغیرهای میانجی و
واسطهگر هستند که مداخله سایر عوامل را تسهیل یا محدود
مینمایند که این شرایط مداخله گر در دو بعد مشارکت در تصمیمگیری و سلامت اداری است و در این مطالعه شرایط مداخلهگر عبارتند از: مشارکت در تصمیمگیری: اعتماد متقابل؛ مشارکت؛ تعامل؛ پویایی؛ حاکمیت شبکهای؛ همکاری سازمانی؛ ایجاد شبکهها و سلامت اداری: پیشگیری از تخلفات؛ شناسایی نقاط قوت و ضعف؛ جلوگیری از کاغذبازی. نظارت و کنترل. در پایان پیامدهایی که این مطالعه میتواند برای مورد مطالعه داشته باشد شناسایی شدهاند که در واقع این نتایج حاصل اجرای راهبردها یا خروجیهای حاصل از استخدام راهبردها هستند که عبارتند از: توسعه پایدار سازمانی که شامل مولفههای کاهش
هزینهها؛ تسهیل شبکه سازی؛ تفکر سلسله مراتبی است.
|
شکل 2. مدل پارادایم خط مشیگذاری شبکهای مبتنی بر پاسخگویی عمومی |
5-نتیجهگیری
معاونت نظارت مالی و خزانهداری کل کشور به عنوان یکی از واحدهای اثرگذار در امور دخل و خرج دولت محسوب
میشود. خزانهداری کل کشور علاوه بر تمرکز و پرداخت وجوه دستگاههای اجرایی، وظیفه هماهنگکننده دریافتها و پرداختهای کشور را هم از نظر زمانی و هم از بعد مکانی، با برقراری مجموعهای از کنترلهای مالی را بر عهده دارد. همچنین، نقش قابل توجهای در تنظیم امور اقتصادی کشور دارد. با توجه به توسعه امور کشور و پیچیدگی، نقش
خزانهداری در شرایط موجود از اهمیت بسزایی برخوردار است. با عنایت به مطرح بودن استفاده از فناوری اطلاعات در معاونت نظارت مالی و خزانهداری کل کشور در راستای افزایش بهرهوری و کارایی فرآیندها و همچنین با توجه به نتایج شگرف و ایجاد تغییرات بنیادین توسط استفاده از سیستمهای مبتنی بر فناوری اطلاعات، همانند سایر کشورها اقدام به مدرنسازی خزانهداری در قالب خزانهداری الکترونیک شده است. بر این پایه طرح توسعه و استقرار سیستم خزانهداری الکترونیک و به دنبال آن اجرای
خطمشیگذاری شبکهای که در این راستا از ضرورت کافی برخوردار است. نتایج تحقیقات کیفی با استفاده از رویکرد داده بنیاد در شش فرایند به شناسایی مولفهها پرداخته است که در زیر به شش فرایند داده بنیاد پرداخته ایم:
عوامل علی موثر بر خطمشیگذاری شبکهای که موجب تحقق پاسخگویی عمومی یا مردمی میشود رفع شکاف عملیاتی است که شامل مولفههای حذف شکاف منابع و تخصص خود؛ تنوع در اشتراک دانش؛ شکاف عملیاتی؛ دستیابی به موفقیت و جذب دانش تخصصی است. این نتایج با تحقیقات کاظمیان و همکاران(1400)، قیطاسیوند و همکاران(1399)، عالی‌خانی و همکاران(1398)، رهنورد و همکاران(1396)، جهاندیده و همکاران(1396)، مختاریان‌پور و همکاران(1394)، شریفزاده و همکاران(1387)، فالابلا (2020)، پوفلر و اسلات(2020)، باربانا و همکاران(2020)، کیم (2020)، لی و همکاران(2019) همسو است.
عوامل محوری موثر بر خط مشیگذاری شبکه ای که موجب تحقق پاسخگویی عمومی یا مردمی میشود پاسخگویی عمومی است که شامل مولفههای سلامت اداری و جلوگیری از فساد اداری، سرعت بخشی، یکپارچگی، اثربخشی و کاهش بوروکراسی است. این نتایج با تحقیقات اسکندرینیا و همکاران(1398)، رهنورد و همکاران(1396)، مختاریان‌پور و همکاران(1394)، جهاندیده و همکاران(1396)، شریفزاده و همکاران(1387)، کراشو و همکاران(2021)، فالابلا(2020)، پوفلر و اسلات (2020)، باربانا و همکاران (2020)، کیم (2020)، لی و همکاران (2019) همسو است.
عوامل راهبردی موثر بر خطمشیگذاری شبکهای که موجب تحقق پاسخگویی عمومی یا مردمی میشود شکلگیری هویت سازمانی است که شامل مولفههای وابستگی متقابل؛ دستیابی به اطلاعات مناسب؛ کاهش پیچیدگی است. این نتایج با تحقیقات رهنورد و همکاران (1396)، جهاندیده و همکاران ( 1396)، مختاریان‌پور و همکاران (1394)، کراشو و همکاران (2021)، فالابلا (2020)، پوفلر و اسلات (2020)، باربانا و همکاران (2020)، کیم (2020)، لی و همکاران (2019) همسو است.
عوامل بسترساز یا زمینه ای موثر بر خط مشیگذاری
شبکهای که موجب تحقق پاسخگویی عمومی یا مردمی
میشود جهتگیری هدفمند سازمانی است که شامل
مولفههای نظارت مالی؛ هدفمندی؛ کاهش پیچیدگی و توسعه فناوری است. این نتایج با تحقیقات رهنورد و همکاران (1396)، جهاندیده و همکاران (1396)، مختاریان‌پور و همکاران (1394)، کراشو و همکاران (2021)، فالابلا (2020)، پوفلر و اسلات(2020)، باربانا و همکاران (2020)، کیم (2020)، لی و همکاران (2019) همسو است. اهداف حاصل از بکارگیری رویکرد شبکهای، ایجاد شبکههای یادگیرنده و افزایش اثربخشی تصمیمات در جامعه است که تحت شرایط وابستگی قدرت، دانش و منابع در بین طیف گستردهای از نهادها، گروههای ذینفع و
دولتها که ارزش یا هدف مشترکی دارند، به وجود میآید. انواع مختلف خطمشیگذاری شبکهای با توجه به گستردگی و پراکنده بودن قدرت، دانش و منابع قابل تبیین است که
میتواند در سطوح مختلف شبکههای بین سازمانی ایجاد شود. اهداف اصلی بکارگیری خطمشیگذاری شبکهای عمدتاً بهبود در رشد اقتصادی، بهبود عملکرد دولت، ارتقاء سطح و خلق ارزش عمومی است که سطح یا میزان پذیرش عمومی با دو نوع محرک خارجی و داخلی، باعث شکلگیری این رویکرد میشود.
عوامل مداخلهگر موثر بر خطمشیگذاری شبکهای که موجب تحقق پاسخگویی عمومی یا مردمی میشود مشارکت در تصمیم گیری و سلامت اداری است که مشارکت در تصمیمگیری شامل مولفههای اعتماد متقابل؛ مشارکت؛ تعامل؛ پویایی؛ حاکمیت شبکهای؛ همکاری سازمانی و ایجاد شبکهها؛ و سلامت اداری شامل مولفههای پیشگیری از تخلفات؛ شناسایی نقاط قوت و ضعف؛ جلوگیری از کاغذبازی و نظارت و کنترل است. این نتایج با تحقیقات کریم میان و همکاران (1398)، صفری دشتکی و همکاران (1397)، شریفزاده و همکاران (1397)، رهنورد و همکاران (1396)، جهاندیده و همکاران (1396)، مختاریان‌پور و همکاران (1394)، فالابلا (2020)، پوفلر و اسلات (2020)، باربانا و همکاران (2020)، کیم (2020)، لی و همکاران (2019) همسو است.
پیامدهای خطمشیگذاری شبکهای که موجب تحقق پاسخگویی عمومی یا مردمی میشود توسعه پایدار است که شامل مولفه های کاهش هزینه ها؛ تسهیل شبکه سازی و تفکر سلسله مراتبی است. این نتایج با تحقیقات محمدی فاتح و همکاران (1395)، رهنورد و همکاران (1396)، جهاندیده و همکاران (1396)، مختاریان‌پور و همکاران(1394)، فالابلا (2020)، پوفلر و اسلات (2020)، باربانا و همکاران(2020)، هنری و همکاران(2017) و لی و همکاران(2019) همسو است.
6-پیشنهادات و محدودیتها
با توجه به نتایج به دست آمده پیشنهادهای مبتنی بر پژوهش عبارت است از:
1. اهداف حاصل از بکارگیری رویکرد شبکهای، ایجاد
شبکههای یادگیرنده و افزایش اثربخشی و کارایی در تصمیمگیریها سازمانی است که تحت شرایط وابستگی قدرت، منابع و دانش در بین طیف گسترده ای و پراکنده بودن قدرت، دانش و منابع قابل تبیین است که میتواند در سطوح مختلف شبکههای درون سازمانی، بین کشورها، بین ایالتی و غیره تعریف شود. این دیدگاه عمدتاً در حوزههای خزانهداری بیشتر استفاده شده است.
2. با توجه به اینکه توسعه پایدار سازمانی، جهتگیری هدفمند در سازمان و سطح پذیرش مشارکت در
تصمیمگیریها توسط مجریان که همان کارکنان و کاربران نهایی در خظ مشیهای شبکهای هستند، مهمترین مولفه موثر بر اجرای اثربخش خط مشیهای شبکه ای در وزارت اقتصادی و دارایی است، پیشنهاد میشود که مدیران ارشد سازمان خزانه داری توجه ویژهای به بالابردن ظرفیت شناختی نسبت به سلامت اداری و رفع شکاف عملیاتی کارکنان زیرمجموعۀ خود داشته باشند.
3. به طراحان خط مشیهای شبکهای توصیه میشود که هنگام تدوین خطمشیهای شبکهای از طراحی و تدوین خطمشیهای نمادین، مبهم و متعارض خودداری نمایند، در غیر این صورت احتمال شکست در اجرای خطمشی دیده میشود. تجربه نشان میدهد مجریان خطمشیگذاری شبکهای در صورت مواجهه با خطمشیهای نمادین
(خطمشیهایی که هم به لحاظ تعارض و هم از نظر ابهام در سطح بالایی هستند)، از دیدگاههای سیاسی و زد و بندهای سیاسی استفاده مینمایند و عملاً خطمشیها عقیم
میمانند.
4. دعوت از مقامات ارشد هنگام تدوین خطمشیهای
شبکهای و کسب نظر کارکنان خط مقدم سازمان وزارت علوم اقتصادی و دارایی به معنای دستیابی به اتفاق نظر مجریان درباره مقاصد، اهداف و ابزارهای خط مشیهای شبکهای پیشنهاد دیگر است. چنانچه تدوینکنندگان و طراحان در خطمشیهای شبکهای پیشنهاد دیگر است. چنانچه تدوینکنندگان و طراحان در خطمشیهای شبکهای در مراجع قانونگذاری و خطمشیگذاری، ساختار شبکه را تنها اجراکنندۀ قوانین و خطمشیها بدانند و نظر آنها را هنگام تدوین خطمشیها در نظر نگیرند، ممکن است اجرای خطمشی در عمل با چالش جدی مواجه بشوند.
5. برخورداری از ساختار چابک، سریع و منعطف در مواجهه با تغییرات محیطی، یکی از عوامل موثر در اجرای
خطمشیگذاری شبکهای در وزارت علوم اقتصادی و دارایی است. بنابراین پیشنهاد میشود که خزانهداری الکترونیکی به منظور بهرهمندی از مزایای ساختارهای تخت و منعطف، روندهای جدید سازماندهی را پیش روی خود قرار دهند و از آن بهره ببرند.
6. بر پایه یافتههای پژوهش سلامت اداری و کاهش فساد اداری یکی از مولفههای بسیار با اهمیت در خطمشیگذاری
شبکهای مبتنی بر پاسخگویی عمومی یا مردمی است. برای پایداری یک نظام سالم، داشتن سلامت سازمانی الزامی است و چیزی نیست جز پذیرش درونی و ارزیابی مثبت نگرانه مردم، که این ارزیابی بر اساس ارزشهای سازمانی، تعهدات و پاسخگویی نسبت به سوالات عموم یا مردم است. در صورتی که مسئولان ارشد نظام بتوانند با عملکرد شفاف و صحیح اعتماد مردم را کسب کنند، مردم به طور متقابل در برابر برنامهها و خطمشیهای نظام در تمام سطوح متعهدانه عمل کنند و در نتیجه برنامهها به ثمر خواهد نشست. آنچه مسلم است در دنیای امروزی و با توجه به افزایش
آگاهیهای افراد در جوامع، در صورتی که حرف با عمل منطبق نمیباشد دیگر شعار صرف نه تنها به بار نخواهد نشست، بلکه اعتماد را از مردم سلب خواهد کرد و در نتیجه هیچگونه تعهدی در اجرای سیاستها و خطمشیها نخواهند داشت. بنابراین محقق به طور اکید توصیه مینماید که عمل جای شعار را گرفته و در سایه اعتماد سازی، خطمشیها عملی شوند.
7. با توجه به اینکه ظرفیتهای شخصیتی، شناختی و سطح پذیرش خطمشی توسط مجریان که همان منابع انسانی و کاربران نهایی خطمشیهای عمومی و شبکهای
منابع
1. اسکندری نیا، نیما.؛ دانش فرد، کرم اله.؛ فقیهی، ابوالحسن. (1398)."کاربرد پذیری و گونه شناسی الگوهای نوین خط مشیگذاری: الگوهای انطباقی، شبکهای و نوآوری". پژوهش های مدیریت راهبردی، 25(73): 33-13.
2. اکبری، مرتضی.؛ ایمانی، صاحب.؛ محمودی، رویا.؛ عابدی، هدی.؛ طلوع اصل، هادی. (1396). اثرات ساختار شبکه، ذخیره دانش و ظرفیت جب بر عملکرد نوآورانه شرکتهای دانش بنیان، نوآوری و ارزش آفرینی، 12(6): 20-1.
3. بذرافشـان، مـرتضـی. (1391). عوامـل مـوثر بر اجـرای
اثربخش خطمشیهای گردشگری جمهوری اسلامی ایران،
هستند، مهمترین مولفه اثرگذار بر اجرای اثربخش
خطمشیها در خزانهداری است، پیشنهاد میشود که مدیران ارشد خزانهداری توجه ویژهای به بالابردن ظرفیت شناختی و ویژگیهای شخصیتی کارکنان زیردست خود داشته باشند.
8. از مقامات ارشد و سیاستگذاران خزانهداری هنگام تدوین خطمشیهای شبکهای و کسب نظر کارکنان خط مقدم دستگاه خزانهداری به منظور دستیابی به اتفاق نظر طراح و مجری در خصوص مقاصد، اهداف و ابزار خطمشیهای شبکهای خزانهداری، پیشنهاد دیگر است.
به دلیل برخی از محدودیتها، همچون محدودیت در تعداد افراد در مصاحبه و همچنین تحقیقات پیشین اندکی که در این حوزه صورت گرفته است؛ همچنین این مطالعه
نمونهگیری خوشهای از مدیران و کارشناسان معاونت نظارت مالی و خزانهداری کل کشور در وزارت امور اقتصادی و دارایی انجام داده است. با این حال، بیشتر پاسخدهندگان که با خطمشی گذاری شبکهای آشنایی و تخصص دارند نظرسنجی نشده اند. پیشنهاد میشود که در پژوهشهای آتی، عوامل تاثیرگذار بر خطمشیگذاری شبکهای مبتنی بر پاسخگویی مورد بررسی قرار گیرد و نتایج آن مورد مقایسه و اظهارنظر دقیقتر قرار گیرند. به نظر میرسد در مورد
حوزههای بکارگیری این رویکرد، خلاء پژوهشی وجود دارد زیرا در اکثر پژوهشهای مرور شده در این تحقیق، حوزه خاصی برای آن ذکر نشده است.
پایاننامه کارشناسی ارشد دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
4. جهاندیده، سامان.؛ رحمتی، محمد حسین.؛ زارعی متین، حسن. (1396). طراحی مدلی برای خطمشیگذاری شبکهای در حوزه گردشگری کشور، مدیریت فرهنگ سازمانی، 15(3): 502-483.
5. رزقی رستمی، علیرضا. (1388). آسیبشناسی اجرای خطمشیهای صنعتی کشور و ارایه یک الگوی پیشنهادی، رسالهی دکتری رشته مدیریت صنعتی، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات.
6. سامانی، سلمان.؛ صیاد، حسن.؛ رحمانی، هادی. (1395). "مدیریت مبتنی بر پاسخگویی: درآمدی بر مدیریت مالی مبتنی بر عملکرد دولت کانادا"، مدیریت شهری، 42(2): 3-14.
7. شریفزاده، فتاح.؛ الوانی، سید مهدی.؛ صالحی صدقیانی، جمشید.؛ کاملی، محمد جواد.(1387) . "الگویی برای خطمشیگذاری شبکهای در ناجا". دانش انتظامی، 10(4-3): 80-63.
8. شریفزاده، فتاح.؛ حقی، عطیه سادات.؛ حسین پور، داوود.؛ میرمحمدی، محمد. (1397). ارایه مدلی با رویکرد شبکهای به خط‌مشیگذاران کارآفرینی، پژوهشهای مدیریت عمومی، 11(40):26-5.
9. صفری دشتکی، محمد.؛ زارع، رضا.؛ نیکبخش، محمد علی. (1397). "تبیین عوامل ساختاری موثر بر شکل گیری شبکههای خطمشی". مدیریت دولتی، 33(4): 76-53.
10. ضرغام، حمید و بذرافشان، مرتضی (1393) . "بررسی عوامل موثر بر اجرای خطمشیهای گردشگری جمهوری اسلامی ایران"، برنامهریزی توسعه گردشگری، 3(9):51-31.
11. عالی‌خانی رضا، علی احمدی علیرضا، رسولی محمد رضا. (1398). عوامل رفتاری تأثیرگذار بر طراحی مدل حکمرانی شبکه در حوزه مراقبتهای سلامت: یک مرور نظام‌مند کیفی. راهبردهای مدیریت در نظام سلامت. ۴ (۱):۸۴ -۶۷.
12. غیاثآبادیفراهانی، مریم.؛ غفاری آشتیانی، پیمان.؛ شبابی، هومن.؛ قلیپور فریدونی، شهربانو. (1401). طراحی الگوی تاب آوری در صنعت گردشگری بر اثر بیماری کووید 19، گردشگری و توسعه، 11(2): 144-131.
13. قاسمی، حمید رضا. (1394). خطمشیگذاری عمومی و فرآیند آن، تهران: انتشارات علمی.
14. قیطاسیوند، فاطمه.؛ شریف زاده، فتاح.؛ کاظمیان، غلامرضا.؛ حسین پور، داوود. (1399). طراحی الگوی تدوین خطمشی عمومی با رویکرد حکمرانی شبکهای،
سیاستگذاری عمومی، 6(1): 110-87.
15. کاظمیان، غلامرضا.؛ الوانی، مهدی؛ قربانی زاده، وجه ا....؛ جلیلی، مصطفی. (1400). طراحی چارچوب مطالعه فساد شبکهای در فرایند سیاستگذاری مدیریت کلان شهری، نامه معماری و شهرسازی، 13(30): 115-99.
16. کاملی، محمد جواد.؛ الوانی، مهدی.؛ صالحی، جمشید. (1388). تاثیر ساختار ارتباطات سلسله مراتبی و شبکهای بر عملکرد خطمشیگذاری سازمانها، مطالعات مدیریت انتظامی، 4(2): 34-58.
17. کریممیان، زهره.؛ محمدی، مهدی.؛ قاضینوری، سپهر.؛ ذوالفقارزاده، محمد مهدی.(1398) ."طبقه‌بندی ویژگیهای حکمرانی از طریق شبکههای خطمشی با استفاده از روش فراترکیب". مدیریت دولتی، 11(3): 402-377.
18. کریمی طرازانی، محبوبه.؛ شریفزاده، فتاح.؛ سیدنقوی، میرعلی.؛ حسینپور، داود. (1397). الگوی خطمشیگذاری پارکهای علم و فناوری و شرکتهای دانش بنیان در نظام نوآوری، نوآوری و ارزش آفرینی، 13(7): 54-40.
19. معدنی، جواد.؛ زرندی، سعید.؛ عبداللهی، محمد رضا. (1397). تحلیل تاثیر پاسخگویی عمومی بر خطمشی ارتقای سلامت اداری و شفافیت سازمانی در بخش دولتی، خطمشیگذاری عمومی در مدیریت، 9(30): 67-78.
20. مقدس‌پور، سعید.؛ دانایی فرد، حسن.؛ کردنائیج، اسدالله. (1392). "واکاوی عوامل کلیدی در عدم موفقیت برخی خطمشیهای عمومی در ج.ا. ایران: مطالعه خطمشیهای مالیاتی کشور"، مدیریت فرهنگ سازمانی، 11(1): 68-33.
21. Alshahrani, A., Dennehy, D., & Mäntymäki, M. (2021). An attention-based view of AI assimilation in public sector organizations: The case of Saudi Arabia. Government Information Quarterly, 101617.
22. Arnold, N. (2020). Accountability in transnational governance: The partial organization of voluntary sustainability standards in long‐term account‐giving. Regulation & Governance.
23. Barbana, S., Dumay, X., & Dupriez, V. (2020). Accountability policy forms in European education systems: An introduction. European Educational Research Journal, 19(2), 87-93.
24. Brannan, T., John, P., & Stoker, G. (2006). Citizenship, R. E. Strategies for civil renewal. Hampshire, Palgrave Macmillan.
25. Chen, X., Chen, L., & Wu, D. (2018). Factors that influence employees’ security policy compliance: an awareness-motivation-capability perspective. Journal of Computer Information Systems, 58(4), 312-324.
26. De Boer, T. (2021). Updating public accountability: a conceptual framework of voluntary accountability. Public Management Review, 1-24.
27. Falabella, A. (2020). The ethics of competition: accountability policy enactment in Chilean schools’ everyday life. Journal of Education Policy, 35(1), 23-45.
28. Fischer, M. (2013). Policy network structures, institutional context, and policy change.Post-doctoral researcher, Swiss institute for aquatic science and technology, Department of environmental social sciences.
29. Fisher, M. (2021). HEROIC Democracy in high relief: political legitimacy and monumental imagery in fifth- century Athens. Ramus, 50(1-2), 169-188.
30. Georgalakis, J. (2020). A disconnected policy network: The UK's response to the Sierra Leone Ebola epidemic. Social Science & Medicine, 250, 112851.
31. Hanus, B., Windsor, J. C., & Wu, Y. (2018). Definition and multidimensionality of security awareness: Close encounters of the second order. ACM SIGMIS Database: the DATABASE for Advances in Information Systems, 49(SI), 103-133.
32. Henry, A. D., Lubell, M., & McCoy, M. (2017). Belief systems and social capital as drivers of policy network structure: The case of California regional planning. Journal of public administration research and theory, 21(3), 419-444.
33. Ingold, K., & Leifeld, P. (2016). Structural and institutional determinants of influence reputation: A comparison of collaborative and adversarial policy networks in decision making and implementation. Journal of Public Administration Research and Theory, 26(1), 1-18.
34. Jaeger, L., Eckhardt, A., & Kroenung, J. (2021). The role of deterrability for the effect of multi-level sanctions on information security policy compliance: Results of a multigroup analysis. Information & Management, 58(3), 103318.
35. Kim, D. (2020). A 2020 perspective on “A dynamic model for the evolution of the next generation Internet–Implications for network policies”: Towards a balanced perspective on the Internet’s role in the 5G and Industry 4.0 era. Electronic Commerce Research and Applications, 41, 100966.
36. Kingston, K., & Luke, B. (2021). Becoming Accountability: Theorising a different engagement of beneficiaries in nonprofit organisations. In 13th Interdisciplinary Perspectives on Accounting Conference (IPA).
37. Kozarzewski, P. (2021). State Corporate Control in Polish Transition: Main Outcomes. In State Corporate Control in Transition, Palgrave Macmillan, Cham. 157-202.
38. Kuhlmann, J., & ten Brink, T. (2021). Causal mechanisms in the analysis of transnational social policy dynamics: Evidence from the global south. Social Policy & Administration.
39. Li, Y., Zhang, F., & Yuan, J. (2019). Research on China’s renewable portfolio standards from the perspective of policy networks. Journal of Cleaner Production, 222, 986-997.
40. Merritt, C. C., Malatesta, D., Carboni, J. L., Wright, J. E., & Kennedy, S. S. (2021). What is public? Big questions emerging from the clash of legal and policy paradigms. Perspectives on Public Management and Governance, 4(2), 130-145.
41. Negev, M., Zea-Reyes, L., Caputo, L., Weinmayr, G., Potter, C., & de Nazelle, A. (2022). Barriers and Enablers for Integrating Public Health Cobenefits in Urban Climate Policy. Annual review of public health, 43.
42. Osland, T. F., Hadland, A., & Almestad, M. K. E. (2021). Destination Image: what are foreigners’ perceptions of Nordic countries? a qualitative analysis using Leximancer (Bachelor's thesis, uis).
43. Paufler, N. A., & Sloat, E. F. (2020). Using standards to evaluate accountability policy in context: School administrator and teacher perceptions of a teacher evaluation system. Studies in Educational Evaluation, 64, 100806.
44. Price, R. (2021). Taxation and Public Financial Management of Mining Revenue in the Democratic Republic of Congo.
45. Rahmanda, B., Njatrijani, R., & Aulia, A. F. (2022). The business implementation of mortgage takeover of an Indonesian leading a mortgage a mortgage bank. Academy of Entrepreneurship Journal, 28(1), 1-7.
46. Sian, S., & Smyth, S. (2021). Supreme emergencies and public accountability: the case of procurement in the UK during the Covid-19 pandemic. Accounting, Auditing & Accountability Journal.
47. Smith, R. D. (2020). Strategic planning for public relations. Routledge.
48. Topidi, K. (2021). Accountability in the globalised digital age: Online content moderation and hate speech in the European Union. In Accountability and the Law (pp. 9-27). Routledge.
49. Towry, R. K., & Cheng, A. S. (2020). Tensions between Fiscal Accountability Policy and Collaborative Management Implementation in State Wildlife Agencies.
Environmental management, 1-17.
50. Vogenbeck, Danielle M. (2005). Social network analysis forpolicy design: collaborative discourse between nonprofit/ government organizations and the resulting effect on community level social capital, University of Colorado at Denver, Doctor of philosophy public affair.
51. Wang, J., Zhao, L., & Huchzermeier, A. (2021). Operations‐finance interface in risk management: Research evolution and opportunities. Production and Operations Management, 30(2), 355-389.
52. Yan, W., and G. Yin. (2014). A Review of Policy Network Theory. The Journal of Yunnan AdministrationCollege 2, pp:122–126.
53. Zhang, Y., Zhang, J., & Rehmus, K. W. (2021). Reciprocating and Connecting: The Ritual Structure and Social Functions of Yao Huan Jia Yuan in Huangdong, Southwest China. Religions, 12(7), 526.
54. Madichie, N. (2022). Public Sector Restructuring and Public–Private Partnerships in Africa. In New Public Management in Africa (pp. 239-270). Palgrave Macmillan, Cham.
55. Cairney, P. (2019). Understanding public policy. Red Globe Press.
56. Cochran, C. E., Mayer, L. C., Carr, T. R., Cayer, N. J., & McKenzie, M. (2018). American public policy: An introduction. Cengage Learning.
57. Mohammed, A. K. (2020). Does the policy cycle reflect the policymaking approach in Ghana? Journal of Public Affairs, 20(3), e2078.
Ujah, J. S., Felicia, U., & Innocent, O. (2020). Analysis of public policy implementation challenges in Nigeria.
|
[1] . Corbin & Strauss
