چالش‌های دیوان بین‌المللی کیفری در رابطه با اصل منع بی‌کیفری؛ مطالعه موردی داعش
الموضوعات :
صادق سلیمی
1
(دانشگاه آزاد اسلامی؛ واحد تهران مرکز)
ابراهیم مولایی جم
2
(دانشگاه آزاد اسلامی؛ واحد تهران مرکز)
الکلمات المفتاحية: دیوان بین‌المللی کیفری اصل منع بی‌کیفری اصل صلاحیت جهانی داعش کنوانسیون مریدا,
ملخص المقالة :
دیوان بین‌المللی کیفري متعاقب تلاش صدساله جامعه جهانی متأثر از شدت وقایع قرن بیستم در نقض حقوق بنیادین بشر در سال 1998طی نشست رم به‌منظور مجازات ناقضان حقوق کیفري بین‌الملل و تحقق اصل منع بی‌کیفری تشکیل شد؛ اصل و هدفی که باوجود حق جامعه بین‌المللی بر همزیستی مسالمت‌آمیز، به‌موجب عدم موفقیت دیوان بین‌المللی کیفری در برابر جنایات داعش با چالشی جدی مواجه شده است. صاحبنظران، موانع محاکمه و مجازات مرتکبان جنایات بین‌المللی در چارچوب اساسنامه دیوان بین‌المللی کیفری را اغلب در دو دسته موانع نظری و موانع ناشی از نقایص اساسنامه مطرح كرده‌اند، اما جامعه بین‌المللی در قرن بیستم، قرن سازمان‌های بین‌المللی با پیشرفت‌های قابل‌توجهی در زمینه تنسیق روابط اجتماعی از طریق تصویب کنوانسیون‌های متعدد به‌منظور تحقق عدالت کیفری مواجه بوده که کنوانسیون مبارزه با فساد (مریدا 2003) در این زمره است اما این نظام از بعد تکوین نهادهای ضامن روابط اجتماعی بین‌المللی کماکان در مراحل توسعه قرار دارد. نتایج تحقیق مبین آن است که فساد سیاسی به مفهوم رفتار منحرف‌شده مقامات از ضوابط و وظايف رسمي خود به دليل ملاحظات خاص به‌عنوان یکی دیگر از موانع امحای بی‌کیفری است. هرچند مصونیت سران و اعضای داعش از تعقیب و مجازات به ضعف ساختاری دیوان بین‌المللی کیفری منتسب می‌شود، البته ترمیم شکنندگی این ساختار پیش از ابتلا آن به سرانجام جامعه ملل، ضروری به نظر می‌رسد.
ابراهیم‌نژاد، محمد (1393)، داعش دولت اسلامی عراق و شام، قم: دارالاعلام المدرسه اهل‌البیت.
اسدی، علی‌اکبر (خرداد 1393)، خیزش داعش و بحران امنیتی در عراق، گزارش کارشناسی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، شماره مسلسل 13739.
افضلی، عبدالرحمن، (1390)، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه: علل، پیامدها و راهکارهای برون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، سال بیست‌و‌هشتم، شماره 45.
آقایی جنت‌مکان، حسین و سيدمحمدجعفر قریشی(1392)، «سازوکارهای حقـوقی کیفـری بین‌الملل برای محاکمه تروریست‌های تکفیری در سوریه»، سیاست خارجی، سال بیست‌و‌هفتم، شماره 4.
بی‌نام (1394)، «داعش: خاستگاه، شکل‌گیری و تاریخچه آن»، ترجمه سیروان برزنجی، فصلنامه فرهنگی، ادبی و اجتماعی زریبار، سال نوزدهم، شماره 88-87.
جعفری، فریدون (1392)، «ارزیابی چالش‌های فلسفی و نظری دیوان بین‌المللی کیفری»، فصلنامه مطالعات راهبردي جهانی‌شدن، سال چهارم، شماره 11.
خبيري، كابك و صفي‌ناز جدلي (1389)، «صلاحیت جهانی و کارایی آن در مبارزه و پیگیری جرائم بین‌المللی»، راهبرد، سال نوزدهم، شماره 55.
دل‌خوش، علیرضا (1390)، مقابله با جرائم بین‌المللی تعهد دولت‌ها به همکاری، تهران: شهر دانش.
شبث، ویلیام (1384)، مقدمه‌ای بر دیوان کیفری بین‌المللی، ترجمه سیدباقر میرعباسی و حمید الهوئی نظری، تهران: جنگل.
طهماسبی، جواد (1388)، صلاحیت دیوان کیفری بین‌الملل، تهران: جنگل.
عمادی، سیدرضی (1392)، «آشنایی با گروه تروریستی داعش»، ماهنامه صف، شماره 399.
لانگست، پیتر و همکاران (1387)، برنامه جهانی مبارزه با فساد، ترجمه امیرحسین جلالی و حمید بهره‌مند، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
مجمع جهانی صلح اسلامی (1393)، مقابله با گروه‌های تروریستی در منطقه در پرتو گفتمان راهبرد حقوقی بین‌المللی علیه تروریسم.
میرمحمد صادقی، حسین (1385)، «بی‌کیفری ناشی از خلأهای موجود در اساسنامه دادگاه کیفری بین‌المللی»، تهران: همایش سازمان ملل و مقابله با بی‌کیفری.
Abi-Habib, M. (2014), “Iraq’s Christian Minority Feels Militant Threat”, The Wall Street Journal, Vol.26.
Bassiouni, M. C. (2005), “The Perennial Conflict Between International Criminal Justice and Realpolitik”, Ga. St. UL Rev, Vol.22.
Bulos, Nabih (2014), “Islamic State of Iraq and Syria aims to recruit Westerners with video”, Los Angeles Times, 12.
Human Rights Council (2015), “Report of the Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights on the Human Rights Situation in Iraq in the Light of Abuses Committed by the so-called Islamic State in Iraq and the Levant and Associated Groups”, Twenty-eighth session, A/HRC/28/18, 13.
Sly, L. (2014), “Al-Qaeda disavows any ties with radical Islamist ISIS group in Syria, Iraq”, The Washington Post, Vol.3, No.2.
http://ir.sputniknews.com/world/20151016/822990
http://www.globalr2p.org/resources/719
http://www.icicl.org
