پیشرفت در سیاست خارجی و امنیتی مشترک اتحادیه اروپا: مطالعه‌ی موردی بحران اکراین و کوزوو
الموضوعات :
1 -
2 - دانشگاه تهران
الکلمات المفتاحية: سیاست خارجی و امنیتی مشترکسیاست دفاعی و امنیتی مشترککوزووبحران اکراینتوافق لیسبون,
ملخص المقالة :
هدف مقاله‌ی حاضر، ارزیابی میزان موفقیت سیاست خارجی و امنیتی مشترک اتحادیه‌ی اروپا پس از لیسبون با استفاده از مطالعه‌ی موردی در بحران اکراین در سال 2014 و مقایسه‌ی آن با جنگِ کوزوو در سال 1999 است. بدین منظور، ابتدا معاهده‌ی لیسبون و تفاوت‌های آن با معاهده‌ی ماستریخت موردبررسی قرار می‌گیرد، سپس به تفاوت‌های بحران اکراین با بحران کوزوو اشاره خواهد شد. درنهایت عملکرد دستگاه سیاست خارجی اتحادیه‌ی اروپا درخصوص این بحران مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.
ایزدی، پیروز (1387). معاهده ليسبون گامي ديگر در وحدت اروپا. مجله راهبرد، شماره 47.
حکمت، ناصر، و رمضانی، محمدعلی (1394). تحلیل عملکرد سیاست همسایگی اتحادیه‌ی اروپا مطالعه‌ی موردی اوکراین. پژوهش‌نامه ایرانی سیاست بین‌الملل، 49-71.
زادوخین (1384). سیاست خارجی روسیه، خودآگاهی و منافع ملی (مهدی سنائی، ترجمه). تهران: مؤسسه‌ی فرهنگی مطالعات و تحقیقات راهبردی ابرار معاصر.
صفری، عسگر، و وثوقی، سعید (1395). ژئوپلیتیک اوکراین و نقش آن در رقابت روسیه و ایالات‌متحده آمریکا. فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، 109-136.
مجيدي، محمدرضا، ثمودي پيله رود، عليرضا، نورعلي وند، ياسر (1392). سياست خارجي، امنيتي و دفاعي اتحاديه اروپا پس از جنگ سرد. تهران: نشر خرسندی.
A divided Ukraine (2014, 3 3). Retrieved from Cable News Network: http://www.cnn.com/interactive/2014/02/world/ukraine-divided/
An Insider's View of EU Efforts in Kosovo. (2012, 11 7). Retrieved from The Spiegel Online: http://www.spiegel.de/international/europe/veteran-insider-provides-grim-account-of-eulex-efforts-in-kosovo-a-865650.html
Bislimi, F. T (2012). International Statebuilding in Kosovo: The Shifting Trend in the Level of US – EU Involvement. THE WESTERN BALKANS POLICY REVIEW, 2(2), 48-72. Retrieved from http://www.kppcenter. org/ wbpreview.html
Cohen, B (1993). Why Europe Failed to Halt The Genocide in Bosnia.
Collaku, P (2015). Deadly 2004 Unrest ‘Damaged Kosovo’s Image’. Retrieved from Balkan Transitional Justice: http://www.balkaninsight.com/en/ article/march-events-have-faded-kosovo-s-image
Dedman, M. J (2010). The Origins and Development of the European Union 1945-2008 (Second ed). New York: Routledge.
EU Civilian and Military Missions (2003). Retrieved from London School of Economics and Political Science:http://www.lse.ac.uk/ international Relations/centresandunits/EFPU/EFPUpdfs/EU-Civilian-and-Military.
Daalder, I., & M. O’Hanlon (1999). Unlearning the lessons of Kosovo. Foreign Policy, 116, 128-140. Retrieved from http:// www. jstor. org/ stable/ 1149651
Jarosiewicz, Aleksandra., Kłysiński, Kamil., & Wiśniewsk, Iwona (2010). Common Economic Space: another step towards integration focused on Russia. Retrieved from The Centre for Eastern Studies (OSW) : https://www.osw.waw.pl/en/publikacje/analyses/2010-12-15/common-economic-space-another-step-towards-integration-focused-russia.
Jozwiak, R (2017). After Four Years Of Drama, EU-Ukraine Association Agreement Comes Into Force. Brussels: Radio Free Europe/Radio Liberty.
Kostanyan, H (2017). Assessing European Neighbourhood Policy, Perspectives from the Literature. London: Rowman & Littlefield International, Ltd.
Kozlenko, S., & Heintz, J (2015). Troubled Ukraine Marks Year Since Protest Bloodbath in Kiev. Retrieved from ABC News Internet Ventures: http://web.archive.org/web/20150221015130/http://abcnews.go.com/International/wireStory/troubled-ukraine-marks-year-protest-bloodbath-kiev-29103345
Latawski, Paul., & Smith, Martin (2003). The Kosovo crisis and the evolution of post-Cold War European security. Manchester and New York: Manchester University Press.
Laursen, F (2012). The EU's Lisbon Treaty, Institutional Choices and Implementation. Surrey: Ashgate.
Legvold, R (2015). Robert Legvold on the New Cold War, Interview with Columbia University Professor and Leading Russia Scholar. (S. Ramani, Interviewer) Retrieved from https://www.huffingtonpost.com/samuel-ramani/robert-legvold-on-the-new_b_8514120.html#
Lindsay, H (2017). Top 10 Facts About the Kosovo War. Retrieved from The Borgen Project: https://borgenproject.org/the-kosovo-war/
Parish, M (2014). Kosovo and Crimea – what’s the difference? Retrieved from Transconflict: http:// www. transconflict. com/ 2014/06/ kosovo- and-crimea- whats-the-difference-026/
Piris, J.-C (2010). The Lisbon Treaty, a Legal and Political Analysis. Cambridge: Cambridge University Press.
Quackenbush, S. L (2014). International Conflict, Logic and Evidence. Los Angeles: SAGE.
Ray , Julie., & Esipova, Neli. (2018). Ukrainians, Russians More Polarized on Future of Relations. Retrieved from Gallup: http://news.gallup.com/poll/ 228086/ ukrainians-russians-polarized-future-relations.aspx
Rights, O. o (2017). Report on the human rights situation in Ukraine - 16 August to 15 November 2017. United Nations, Human Rights, Office of High Commissioner. Retrieved from https://reliefweb.int/sites/reliefweb. int/ files/ resources/UAReport20th_EN.pdf
Schneider, K (2001). The Partnership and Co-operation Agreement (PCA) between Ukraine and the EU — Idea and Reality. Ukraine on the Road to Europe (pp. 66-78). Heidelberg: Hoffmann L., Möllers F. (eds).
Shepherd, A. J (2009). A milestone in the history of the EU’: Kosovo and the EU's international role. International Affairs, 85(3), 513-530. Retrieved from https://doi.org/10.1111/j.1468-2346.2009.00811.x
Smith, N. R (2016). Employing a Neoclassical Realist Framework for the Analysis of the EUs Deep and Comprehensive Free Trade Agreement offer to Ukraine. International Relations, 29-48.
Staff, R (2017). Russian gas exports via Ukraine up 23 pct this year. Retrieved from Reuters: https:// www. reuters. com/ article/ ukraine- gas-transit/ russian- gas -exports-via-ukraine-up-23-pct-this-year-idUSL8N1LI10E
The history of the European Union. (n.d.). Retrieved from The Official Website of the European Union: https:// europa. eu/ european- union/ about-eu/history/1970-1979/1970_en
Timeline - EU restrictive measures in response to the crisis in Ukraine (2018). Retrieved from European Council and and Council of the European Union: http://www.consilium.europa.eu/en/policies/sanctions/ukraine-crisis/history-ukraine-crisis/
Treaty of Amsterdam (1997). Retrieved from European Parliament: http:// www. europarl.europa.eu/topics/treaty/pdf/amst-en.pdf
Tweedie, N (2009). Kosovo War: Thousands killed as Serb forces tried to keep control of province. Retrieved from The Telegraph: https://www. telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/kosovo/5084374/Kosovo-War-Thousands-killed-as-Serb-forces-tried-to-keep-control-of-province.html
Ukraine crisis: timeline of major events. (2015). Retrieved from The Telegraph: https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/ukraine/11449122/Ukraine-crisis-timeline-of-major-events.html
Vasovic, A., & Pawlak, J (2013). EU brokers historic Kosovo deal, door opens to Serbia accession. Retrieved from Reuters: https://www.reuters.com/ article/ us-serbia-kosovo-eu/eu-brokers-historic-kosovo-deal-door-opens-to-serbia-accession-idUSBRE93I0IB20130419
Velychenko, S (2007). Ukraine, the EU and Russia, History, Culture and International Relations. New York: Palgrave Macmillan.
Velychenko, S. (2007). Ukraine: EU Member or a Second Belarus? In S. Velychenko, Ukraine, the EU and Russia (pp. 1-52). New York: PALGRAVE MACMILLAN.
Waterfield, B (2009). Lisbon Treaty Q & A: your guide to what it means and what happens next. Retrieved from The Telegraph: https://www. telegraph. co. uk/ news/ majornews/ 6257617/ Lisbon- Treaty- Q-and-A- your-guide-to-what-it-means-and-what-happens-next.html#top
Advance on the European Common Foreign and Security Policy, from Kosovo to Ukraine
Yousof Molaei
Assistant Professor of International Relations, University of Tehran, Faculty of Law and Political Science (retired), ymolaei@ut.ac.ir
Issa Adeli
Corresponding Author, MA graduate of International Relations, University of Tehran, Tehran, Iran, Faculty of Law and Political Science, isadeli@ut.ac.ir
Abstract
The article seeks to evaluate the progress in the EU common foreign and security policy after the Lisbon treaty in comparison with Maastricht Treaty. Two crises in Eastern Europe have been studied by reviewing the EU’s official documents and ratifications. Ukraine crisis occurred five years after the Lisbon treaty, likewise the Kosovo crisis happened five years after the Maastricht treaty. By comparing the EU reaction to these two crises, the achievements can be evaluated. The focus is mainly on restrictive measures like economic and diplomatic sanctions. The study shows that considering all differences, the Ukrainian crisis was a success story and the EU drew a more cohesive and more efficient response. This conclusion was reached by the number of reactions and their efficacy. However, there are some qualifications, especially when positive peace is explored, the outcome did not satisfy the expectations.
Keywords: Common Foreign and Security Policy, Common Security and Defense Policy, Ukraine Crisis, Lisbon Treaty
پیشرفت در سیاست خارجی و امنیتی مشترک اتحادیه اروپا:
مطالعه‌ی موردی بحران اکراین و کوزوو1
یوسف مولایی
استادیار بازنشسته دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی yousef.molaei@gmail.com
عیسی عادلی
نویسنده مسئول، دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، تهران، ایران isadeli@ut.ac.ir
چکیده
هدف مقاله‌ی حاضر، ارزیابی میزان موفقیت سیاست خارجی و امنیتی مشترک اتحادیه‌ی اروپا پس از لیسبون با استفاده از مطالعه‌ی موردی در بحران اکراین در سال 2014 و مقایسه‌ی آن با جنگِ کوزوو در سال 1999 است. بدین منظور، ابتدا معاهده‌ی لیسبون و تفاوت‌های آن با معاهده‌ی ماستریخت موردبررسی قرار می‌گیرد، سپس به تفاوت‌های بحران اکراین با بحران کوزوو اشاره خواهد شد. درنهایت عملکرد دستگاه سیاست خارجی اتحادیه‌ی اروپا درخصوص این بحران مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.
واژه‌های کلیدی: سیاست خارجی و امنیتی مشترک، سیاست دفاعی و امنیتی مشترک، کوزوو، بحران اکراین، توافق لیسبون
تاریخ دریافت: 15/12/1399 تاریخ بازبینی: 27/01/1400 تاریخ پذیرش: 30/02/1400
فصلنامه سازمان‌های بین‌المللی، سال 4، شماره 1، بهار 1400، صص 37-63
[1] . این یک مقاله دسترسی آزاد تحت مجوز CC BY-NC-ND (http://creativecommons.org/ licenses/by-nc-nd/4.0/) است.
مقدمه
داشتن یک صدای واحد در قبال مسائل بین‌المللی، از ابتدای روند همگرایی، به‌ویژه بعد از ماستریخت، یکی از آرزوهای فدرالیستهای اروپایی بوده و هست. از دلایل آن می‌توان از واکنش به اتفاقات دنیایِ پس از جنگ سرد، و سردرگمیِ اروپاییان از جایگاه خود در این جهان تک‌قطبی وابستگی متقابل نام برد. بحران‌هایی نظیر بحران جنگِ دوم خلیج‌فارس، بحران بوسنی و کوزوو، و حمله‌ی آمریکا به عراق در سال 2003، اروپاییان را در برابر پرسش از نقش خود در معادلات بین‌المللی قرار داده است. مواد مرتبط با سیاست خارجی در توافقات ماستریخت، آمستردام، نیس و لیسبون، هر یک تلاشی بوده‌اند برای پاسخ به این پرسش. در عین‌حال دولت‌های اروپایی، هرجاکه پای منافع مستقیم آن‌ها در میان باشد، خود به میدان می‌آیند؛ نظیر بحران بدهی‌های یونان، و هرجاکه موضوعات از منافع مستقیم آن‌ها دور باشد، مانند بحران خاورمیانه و یا مذاکرات پرونده‌ی هسته‌ای ایران در دوره‌ای که این مذاکرات جدی نبود، نماینده عالی سیاست خارجی خود را روانه می‌کنند. بحران اکراین در سال 2014 سنگِ محک خوبی است، زیرا مسئله‌ی اکراین هم ربط مستقیم به منافع ملّی کشورها دارد، و هم محلِ تقابل آمریکا و روسیه است. لذا، اروپاییان به‌خوبی دریافته‌اند که صدای منفردشان شنیده نخواهد شد.
انگیزه‌های همگرایی در هر دوره‌ای در پاسخ به یک چالش عمده‌ی بین‌المللی شکل می‌گرفت. ابتدا با مهار آلمان شروع شد تا به جامعه‌ی زغال و فولاد انجامید. سپس ترس از کمونیسم، انگیزه‌ای شد برای شکل دادن به یک ارتش اروپایی. بعدازآن اختلافات آتلانتیکی، استقلال از آمریکا و شکل دادن به یک هویت اروپایی زمینه‌ساز همکاری‌های سیاسی شد. بعد از جنگ سرد، بحران‌های شرق اروپا و ناتوانی اروپاییان از حل آن‌ها، به‌طور ویژه بحران کوزوو، آنان را به فکر ایجاد نهادهای مشترک در سیاستِ خارجی و دفاعی انداخت. در سال‌های اخیر، به‌ویژه بعد از بحران گرجستان، بحران گاز در سال‌های 2006 و 2009، تمرکز همگرایی اروپایی‌ها در سیاست خارجی متوجه روسیه شد. ازاین‌جهت بحران اکراین برای این مطالعه در نظر گرفته‌شده است که نقطه‌ی اوج این تنش‌هاست.
آنچه را که می‌توان موتور محرکِ اروپا در حرکت به سمت یک سیاست خارجی و دفاعی مشترک بعد از آمستردام نامید، شکست اتحادیه در قبالِ بحران کوزوو بود. (Latawski & Smith, 2003) پس از پانزده سال از آن بحران، بحرانی دیگر در شرق اروپا، فرصتی را فراهم آورده است تا بتوانیم قضاوت کنیم؛ آیا رفتار اتحادیه در قبالِ این بحران تفاوت جدی با بحران قبلی دارد. البته هر بحرانی شرایطِ زمانی و مکانی خود را دارد. لذا در این پژوهش، پیش از ارزیابی عملکرد سیاست خارجی و دفاعی مشترک، زمینه‌های دو بحران نیز موردبررسی قرار می‌گیرد. اگرچه نمی‌توان کاملاً عوامل زمینه‌ای را از عوامل عملکردی تفکیک کرد، اما آگاهی از آن‌ها موجب بهبود تحلیل نهایی می‌شود.
1. تفاوت‌های معاهده لیسبون و ماستریخت
اگرچه نخستین نشانه‌های هماهنگی در سیاست خارجی به گزارش «داوینیون»(١) در سال 1970 برمی‌گردد (Dedman, 2010)، اما سیاست خارجی مشترک به‌عنوان یکی از ارکان اتحادیه اروپا در معاهده‌ی ماستریخت برای اولین بار مطرح شد و نهادهای آن در آمستردام شکل گرفتند. بعد از اضافه شدن دوازده کشور در سال‌های 2004 و 2007، خطر عدم انسجام در سیاست‌های کلان اتحادیه وجود داشت. معاهده‌ی لیسبون به وجود آمد تا اروپا بیشتر به‌صورت یک بلوک منسجم عمل کند. (Waterfield, 2009) هدف دیگر این معاهده افزایشِ کارایی و دموکراسی در درون اتحادیه و در روابط خارجی آن بود. (ایزدی، 1387) شاید مهم‌ترین تغییر در معاهده‌ی لیسبون از جهت نقشی که در سیاست خارجی مشترک اتحادیه ایفا خواهد کرد، اضافه شدن دو پست رئیس شورای اروپا توسط یک سیاستمدار به مدت دو سال به‌جای ریاست ششماههی هر یک از کشورها عضو و پست نماینده‌ی عالی سیاست خارجی و امنیتی مشترک است. از دیگر تغییرات، افزایش نقش جمعیت در مقابل واحدهای سیاسی است. بههمیندلیل نقش کشورهای ایتالیا، فرانسه، اسپانیا، لهستان و به‌ویژه آلمان پررنگ‌تر خواهد شد. همچنین تغییر شیوهی رأی‌گیری در مورد پنجاه موضوع موردبحث اعمال خواهد شد که دراین‌بین موضوع سیاست خارجی مشترک کمی متفاوت است. ازیک‌طرف همان‌طور که از اسم آن پیداست همانند مهاجرت و تروریسم نیاز به یک سیاست واحد و مشترک دارد، از طرف دیگر همانند مالیات حساسیت حاکمیتی در مورد آن وجود دارد. راه‌حلی که برای آن در نظر گرفته‌شده مادهی 31 معاهده است. اگر یکی از اعضا با ذکر دلیل موضوعی را در حوزهی سیاست‌های حاکمیتی بداند، رأی‌گیری متوقف‌شده و نماینده عالی با آن عضو رایزنی می‌کند تا به راه‌حلی دست یابند. درصورتی‌که این رایزنی نتیجه‌ای حاصل نکند، موضوع با رأی اکثریت کیفی به شورای اروپایی محول می‌شود. تصمیم‌گیری در شورای اروپایی هم براساس اتفاق آرا خواهد بود. تغییرات دیگری نظیر کوچک شدن کمیسیون و کاهش کرسی‌های پارلمان هم در معاهده پیش‌بینی‌شده که ارتباط مستقیمی به موضوع پژوهش حاضر ندارد.
نکته‌ی مهم درخصوصِ معاهده‌ی لیسبون، جایگاه نماینده‌ی عالی سیاست خارجی و امنیتی مشترک است. این نماینده جایگزینِ مسئول سیاست خارجی اتحادیه‌ی اروپا که منتخب شورا بود، و کمیسیون روابط خارجی کمیسیون اتحادیه‌ی اروپا می‌شود. درواقع، این سیاستمدار اروپایی رابط بین نهاد فراملی کمیسیون و یک‌نهاد بین دولتی شورا هست؛ و این موضوع قدرت چانه‌زنی وی را افزایش می‌دهد. وی علاوهبراین سه سمت دیگر هم دارد: رئیس شورای امور خارجی، رئیس سرویس اقدام خارجی؛ (Laursen, 2012) و همچنین رئیس آژانس دفاعی اروپا. معاهده‌ی لیسبون همچنین به اتحادیه‌ی اروپا یک شخصیتِ حقوقی واحد اعطا می‌کند، که از ترکیب «جامعه‌ی اروپا»1 و «اتحادیه‌ی اروپا»2 پدید آمده است. (Piris, 2010)
این موضوع بازهم قدرت چانه‌زنی نهادهای این اتحادیه به‌ویژه نماینده‌ی عالی را افزایش می‌دهد. از دیگر ابتکارات معاهده ایجاد سرویس اقدام خارجی است که موجب همگرایی بیشتر نهادی در اجرای سیاست‌های خارجی اتحادیه می‌شود؛ و همانند بدنه‌ی یک وزارت امور خارجه عمل می‌کند. کارکنان سرویس اقدام خارجی از میان اعضای دبیرخانه کمیسیون، شورای اروپا، و سرویس‌های دیپلماتیک کشورهای عضو انتخاب می‌شوند. (مجیدی و دیگران، 1392) همچنین مادهی 215 معاهده‌ی لیسبون به اقدامات قهرآمیز اتحادیه اختصاص‌یافته است که ابزار مهمی در اجرای سیاستِ خارجی این اتحادیه می‌تواند باشد.
2. تفاوت‌های بحران کوزوو و اکراین
بحران کوزوو در 28 فوریه 1998 آغاز شد. اختلاف میان آلبانی تبارهای کوزوو و صرب‌های منطقه بود، که نهایتاً به درگیری مسلحانه ارتشِ جمهوری فدرال یوگسلاوی و ارتشِ آزادی‌بخش کوزوو منتهی شد. بعد از آغاز درگیری‌ها مذاکراتی برای حل‌وفصل منازعه شروع شد که به توافق رامبوییلت منتهی شد. اما یوگسلاوی از امضای آن خودداری کرد. اسلوبودان میلوسویچ تصمیم گرفت تا این منطقه را از وجود آلبانی تبارها پاک کند؛ و بعد از سرباززدن از امضای توافقنامه روند پاک‌سازی قومی را تشدید کرد. بیش از ده هزار نفر از آلبانی تبارها کشته و 850 هزار نفر آواره شدند. در تاریخ 24 مارس 1999 جنگِ داخلی با دخالت نیروی هوایی ناتو تبدیل به یک مناقشه‌ی بین‌المللی شد. 23 اپریل همان سال نیروهای ناتو تصمیم گرفتند تا حملاتِ هوایی را تشدید کنند و علاوهبرآن نیروهای زمینی را هم وارد منطقه کنند. جنگ نهایتاً در تاریخ 10 جون 1999 پایان یافت و یوگسلاوی تسلیم خواست‌های ناتو و آمریکا شد و توافقنامه را امضا کرد. درنتیجه آن نیروهای یوگسلاوی از کوزوو خارج شدند و نیروهای بین‌المللی موسوم به «کافور»3 برای نظارت بر حسن اجرای توافق در آنجا مستقر شدند. (Quackenbush, 2014)
بعد از پایان این بحران، در سه مورد دیگر در سال‌های 2004، 2008 و 2013 درگیری‌های داخلی مجدداً اوج گرفتند، که خونین‌ترین آن‌ها درگیری‌های سال 2004 بود. (Collaku, 2015) درگیری‌های سال 2013 با میانجیگری اتحادیه‌ی اروپا پایان یافت. (Vasovic & Pawlak, 2013) که می‌توان آن را موفقیتی برای اتحادیه دانست. بحران کوزوو در سال 1998، اولین جنگِ ناتو، و اولین مداخله‌ی نظامی این سازمان، بدون مجوزِ شورای امنیت بود. درعین‌حال در این بحران اولین بار سازمان ملل کنترل اداره‌ی یک منطقه را به دست گرفت. درنهایت این مداخلات باعث ایجاد جدیدترین کشور اروپایی شد. (Bislimi, 2012)
بحران اکراین زمانی شروع شد که ویکتور یانوکویج در 21 نوامبر 2013 در برابر دریافت 15 میلیارد دلار کمک از روسیه، توافق تجاری خود با اتحادیه‌ی اروپا را به حالتِ تعلیق درآورد. به دنبال آن سه ماه اعتراض خیابانی باعث شد، تا دولت وی در 22 فوریه 2014 سقوط کند. پس‌ازآن مردانِ مسلح طرفدار روسیه، پارلمان و دو فرودگاه در کریمه را تصرف کردند. در 16 مارس 2014 رفراندومی در کریمه برگزار شد که در آن مردم بهالحاق این بخش به روسیه رأی دادند. 11 می همان سال لوهانسک و دونتسک اعلام استقلال کردند. به دنبال انتخاب پترو پروشنکو، در 27 جون 2014 قرارداد تجاری مابین اکراین و اتحادیه‌ی اروپا امضا شد. پس از چندین بار شکست مذاکرات، در 12 فوریه 2015 سران اکراین، روسیه، آلمان و فرانسه، برای پایان دادن به خشونت‌ها به توافق رسیدند که به توافق مینسک دو مشهور شد. مقایسه‌ی کوزوو و کریمه از ابتدا باانگیزه‌های سیاسی و از سوی ولادمیر پوتین مطرح شد. (Putin, 2014) درواقع استقلال کوزوو توجیهی بود برای الحاق کریمه. در این میان اما مخالفان می‌گویند که اولاً خونریزی‌ها در کریمه انگیزه‌ی دخالتِ غرب بوده درحالی‌که در کریمه، هیچ خشونت سازمان‌یافته‌ای مشاهده نشده بود. دلیلِ دیگر اشاره به رأی مشورتی دادگاه بین‌المللی دادگستری دارد که در سال 2010 استقلال کوزوو را ناقض حقوق بین‌الملل ندانست. استدلال دادگاه این بود که حقوق بین‌الملل هرگز اعلامیه استقلال را غیرقانونی نمی‌داند و آن را موضوعی داخلی تلقی می‌کند. دادگاه در توجیه رأی خود علیه قطعنامه شورای امنیت به این نکته اشاره می‌کند که شورای کوزوو نقش رسمی نداشته و صرفاً بیانگر خواست مردم کوزوو بوده، لذا می‌تواند قطعنامه‌های شورای امنیت را نادیده بگیرد. این بحث همچنان ادامه دارد، به‌ویژه این‌که هر استدلالی می‌تواند به موارد مشابه تسری یابد. (Parish, 2014) اما گذشته از استدلال‌های سیاسی که در توجیه اقدامات انجام‌شده توسط روسیه و یا ناتو در هر یک از این دو کشور انجام‌شده است، تفاوت‌های این دو بحران را در دو سطح کلان نظام بین‌الملل و سطح خرد داخلی می‌توان در دو بخش موردبررسی قرارداد:
الف) تفاوت در نظام بین‌الملل
1. همراهی روسیه و آمریکا در دهه‌ی نود در مقابل تنش‌های دهه‌ی 2010
دهه‌ی نود اوج دوران همکاری آمریکا و روسیه بعد از جنگِ سرد است. این روند تا دو سال بعد از یازده سپتامبر تحتتأثیر فضای احساسی آن حادثه ادامه پیدا کرد. جنگِ خلیج‌فارس، حوادثِ بوسنی، آغاز بی‌دردسر فرایند عضویت کشورهای اروپای شرقی در اتحادیه‌ی اروپا و ناتو، و حتی برقراری رابط نهادی مابین ناتو و روسیه از دستاوردهای این حسن همکاری بود. حمله‌ی ناتو به کوزوو اگرچه با مجوز شورای امنیت همراه نبود، اما روسیه اقدامی در این خصوص انجام نداد؛
2. انسجام بیشتر اتحادیه در سایر موضوعات
تلاش اروپا برای انسجام بیشتر بعد از ماستریخت روی سیاست خارجی و دفاعی تمرکز یافت. در دهه‌ی 1990 اروپا نتوانست درزمینهی سیاست خارجی به انسجام لازم دست پیدا کند و علت آن نیز نبود ابزارهای لازم و ازجمله‌ی آن تشریک‌مساعی درزمینه‌های دفاعی - امنیتی بود. تنها بعد از دیدار شیراک و بلر در سن مالو بود که به‌تدریج توافق درزمینهی هویت دفاعی اروپا فراهم شد. درعین‌حال سال 1999 یورو رسماً واحد پول اروپا شد و توافقات شنگن گسترش پیدا کرد. به‌تدریج نهادهای اروپایی روند گسترش و تعمیق را طی کردند. این روند پس از لیسبون شتاب بیشتری گرفت و سازمان دفاعی و سیاست خارجی با تشکیل کمیته سیاسی-دفاعی، کمیته نظامی، ستاد نظامی، سرویس اقدام خارجی و غیره سازمان‌دهی بیشتری پیدا کرد.
3. تجربه چندین مأموریت حفظ صلح در اتحادیه
بر طبق ارزیابی مدرسه علوم سیاسی و اقتصادی لندن، بین سال‌های 2003 تا 2014، اتحادیه‌ی اروپا ده عملیات حفظ صلح نظامی و غیرنظامی در اروپا، و 23 عملیات مشابه در آفریقا، خاورمیانه و آسیا انجام داده است. (EU, 2003) علاوهبراینها وزرای اتحادیه اروپا غربی سال 1992 در بن آلمان تصمیم گرفتند تا در همکاری مشترک با اتحادیه اروپا مأموریت‌های انسان دوستانه، حفظ صلح و مدیریت بحران را انجام دهند. در معاهده‌ی آمستردام، این مأموریت‌ها به معاهده‌ی اتحادیه اروپا اضافه شد. با تأسیس آژانس دفاعی اتحادیه اروپا، عملاً اتحادیه اروپای غربی منحل، و کلیه مأموریت‌ها زیر نظر آژانس دفاعی اتحادیه اروپا و تحت ریاست نماینده عالی اجرا می‌گردد. (Treaty of Amsterdam, 1997)
4. اهمیت استراتژیک اکراین برای روسیه و اروپا
نگاهی گذرا به نقشه جغرافیا، مساحت، میزان جمعیت و سطح توسعه‌یافتگی اکراین نسبت به کوزوو به‌خوبی تفاوت دو کشور را نشان می‌دهد. اکراین برای روسیه اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد. این اهمیت فقط ژئوپلیتیک نیست، بلکه هویتی و احساسی هم هست؛ آن‌قدر که به آن لقب بلاروس دوم هم داده‌اند. (Velychenko, 2007) درصورتی‌که اکراین از کنترل و نفوذ روسیه خارج شود و با پذیرش الگوهای غربی در تقابل با روسیه قرار گیرد، هویت روسیه با چالش روبرو می‌شود. (صفری و وثوقی، 1395) بسیاری از شهرهای پرافتخار روسی مانند سواستوپل و ادسا در اکراین واقع شده است. کیف یکی از مظاهر مهم خودآگاهی و اصالت قومی روسیه بوده است. در تاریخ روسیه، کیف همیشه به‌عنوان پایتخت اول اراضی روسی (مادر شهرهای روسی) و بانی فرهنگ و نظام دولتی روسی تلقی می‌شد. (زادوخین, 1384، به نقل از صفری و وثوقی، 1395) از طرف دیگر جامعه‌ی اکراین روزبه‌روز نسبت به جامعه‌ی روسیه بیگانه‌تر و دارای احساسات خصمانه‌تری می‌شوند. طبق نظرسنجی مؤسسه‌ی گالوپ که در فوریه 2018 منتشر شده است، هر چه از زمان درگیری‌ها می‌گذرد، احساسات دو ملت نسبت به یکدیگر خصمانه‌تر می‌شود و در این مورد اکراینی‌ها از روس‌ها پیشی گرفته‌اند. در سال 2014، تنها 17 درصد اکراینی‌ها معتقد بودند که باید رابطه با روسیه را قطع کرد. این عدد در سال 2017 به 39 درصد رسیده است. (Ray & Neil, 2018) اکراین به لحاظ ژئواکونومیک هم برای روسیه اهمیت دارد. در زمان شوروی اکراین دومین جمهوری مهم ازنظر اقتصادی بود و بخش مهمی از صنایع نظامی اتحادیه در این کشور قرار داشت. در سال 2017، بیش از یک‌سوم گاز صادراتی روسیه به اروپا از اکراین گذشته است. (Russian gas exports via Ukraine up 23 pct this year, 2017) این عدد اگرچه نسبت به‌پیش از بحران کریمه بسیار پایین‌تر است، اما خود نشان‌دهنده‌ی انحصار اکراین در ترانزیت گاز صادراتی به روسیه است.
اکراین به لحاظ ژئوپلیتیک نیز برای روسیه اهمیت دارد. پایگاه نیروی دریایی این کشور در سواستوپل تنها مسیر دریایی روسیه به آب‌های گرم است که امکان دسترسی این کشور به دریایی سیاه، دریای مدیترانه و حتی اقیانوس اطلس را فراهم می‌کند. اما اهمیت اکراین برای اروپا بیشتر از آن‌که تاریخی و هویتی باشد جغرافیایی است. با گسترش وسایل حمل‌ونقل اکراین هم‌اکنون در قلب قاره اروپا قرار گرفته است. ناآرامی در این کشور ناآرامی در داخل مرزهای اروپا محسوب می‌شود. سیل پناهندگان که از اکراین می‌توانند، راه اروپا را در پیش بگیرند، می‌تواند بر نگرانی‌ها بیفزاید. از سوی دیگر رقابت‌های آمریکا و روسیه نیز موجب نگرانی اروپایی‌هاست تاآنجاییکه عده‌ای بحران اکراین را آغاز جنگ سرد دوم می‌دانند. (Legvold, 2015)
ب) تفاوت داخلی دو سرزمین
1. برخوردهای خشونت‌بارتر در کوزوو
اگر بحران اکراین در غرب این کشور را از بحران کریمه جدا کنیم، تعداد کشته‌های بحران اکراین براساس برخی تخمین‌ها بین 110 تا 123 نفر برآورده شده است. (Kozlenko & Heintz, 2015) البته بعد از بحران اکراین و مداخلات خارجی متعاقب آن، در شرق اکراین در منطقه دونباس، طبق آمار دفتر کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل، بیش از ده هزار نفر کشته شدند. (Rights, 2017) آنچه بحران کوزوو را وخیم‌تر کرد دو چیز بود: اول تجربه بوسنی و احتمال رخ دادن وقایع مشابه. بحران کوزوو زیر سایه اتفاقات یوگسلاوی بسیار وخیم‌تر به نظر می‌رسید. در بحران بوسنی 140 هزار نفر کشته، 750 هزار نفر ناپدید، دو میلیون نفر آواره، و 300 هزار زن مورد تجاوز قرار گرفتند. (Cohen, 1993) دوم تصمیمی که رهبران صرب برای پاک‌سازی قومی گرفته بودند. کمپینی که صرب‌ها به راه انداخته بودند تا سال 1999باعث آوارگی یکونیم میلیون نفر شد که این رقم حدود 90 درصد جمعیت کوزوو بود. (Lindsay, 2017) تعداد کشته‌های این جنگ هم حدود 11000 نفر تخمین زده شده است که البته بسیار کمتر از آمار ناتو و ایالات‌متحده است. (Tweedie, 2009)
2. مبنای قومی بحران کوزوو
می‌توان ترکیب جمعیتی و شکاف اجتماعی جامعه اکراین را حول محور مسائل قومی و زبانی تقسیم‌بندی کرد. شکل زیر نقشه‌ی اکراین را براساس تفکیک زبانی نشان می‌دهد:
شکل 1. نقشه‌ی زبان‌های رایج در اکراین
منبع: (A divided Ukraine, 2014)
اما آنچه علتِ اصلی اعتراضات بوده، نوع رابطه‌ی اکراین با جهان خارج است. به‌عنوان‌مثال روسزبانان در مناطق غربی هم نسبت به فساد در دولتِ یانوکویچ اعتراض داشته‌اند، و درعین‌حال بخش مهمی از آنان خواهان حفظ تمامیت ارضی اکراین هستند. درحالی‌که بحران کوزوو کاملاً ماهیت قومی داشته و خشونت‌ها در خطوط گسل قومی در کوزوو کاملاً واضح است.
عملکرد سیاست خارجی اروپا در اکراین
برای پرداختن به این موضوع، ابتدا مختصری تاریخچه روابط اروپا - اکراین را بررسی می‌کنیم. سپس به مواضع و اقدامات اتحادیه در خلال بحران اکراین می‌پردازیم.
3. تاریخچه روابط اتحادیه اروپا و اکراین
سیاست خارجی اکراین از سال 1991 بین دو گزینه در نوسان بوده است: ادغام با روسیه و ساختار CIS و یا ادغام در اتحادیه اروپا. در پایان دهه‌ی 1990 به نظر می‌رسید که این کشور، اروپا را انتخاب کرده است. اما از ابتدای قرن بیست‌ویک روسیه تلاش داشت تا اکراین را در ساختار خود به‌ویژه در فضای «اقتصادی مشترک»4 درگیر کند. (Velychenko, 2007) گسترش اتحادیه اروپا در سال 2010 اکراین را به یک همسایه‌ی مهم، با جمعیت فراوان و فرصت‌های اقتصادی جذاب تبدیل کرد. برای تمرکز بر روابط اروپا و اکراین، به‌ویژه از منظر نهادهای همکاری، شاید بهتر باشد به توافقات فی‌مابین اشاره داشته باشیم.
در سال 1994 توافقنامه مشارکت و همکاری (PCS) امضا شد که تصویب آن در تمام کشورهای عضو اتحادیه تا سال 1998 طول کشید. توافقاتی که با این عنوان مابین «کشورهای تازه استقلال یافته»5 از شوروی سابق و اتحادیه اروپا امضا می‌شوند، حالتی میانه دارند؛ تا هم وضعیت موجود این کشورها ازنظر سیستم سیاسی - اجتماعی به‌جامانده از شوروی سابق را در نظر بگیرند، و هم زمینه را برای توافقات جامع‌تر با اتحادیه اروپا آماده کنند؛ که احتمالاً کاملاً تحت فرایند گذار به بازار آزاد و دموکراسیسازی خواهند بود. تمرکز این توافقنامه مسائل اقتصادی اجتماعی بود. (Schneider, 2001) این توافقنامه در سال 2008 خاتمه یافت. پیش از آن «برنامه اقدام مشترک اروپا – اکراین»6 در سال 2005 بین طرفین امضا شد.
سیاست همسایگی اتحادیه اروپا یکی از ابزارهای سیاست خارجی اتحادیه اروپا هست که به‌منظور حفظ امنیت و ثبات در کشورهای همسایه اتحادیه در شرق و جنوب این قاره در سال 2003 پایه‌گذاری شد. این سیاست از دو بخش برنامه مشارکت شرقی7 و مشارکت یورو - مدیترانه8 تشکیل شده است. برنامهی مشارکت شرقی شامل شش کشور از اقمار سابق شوروی ازجمله اکراین است که از سال 2009 شروع به کار کرده است. در هریک از این موارد اتحادیه با کشورها قراردادهای اتحاد9 امضا می‌کند تا این کشورها را در قبال دموکراسی، حقوق بشر و حاکمیت قانون متعهد کند. (Kostanyan, 2017)
اما در مورد اکراین، این قرارداد به یک تنش سیاسی داخلی و بعد از سقوط دولت، به یک تنش بین‌المللی تبدیل شد، تا این‌که بالأخره در اول سپتامبر 2017 قرارداد امضا و عملیاتی شد. (Jozwiak, 2017) توافق تجارت آزاد جامع و عمیق10 بین اروپا و اکراین که از اول ژانویه 2016 اجرایی شد، مهم‌ترین سیاست تجاری اتحادیه اروپا در قبال اکراین است. این بخشی از قرارداد جامع‌تر مشارکت است. مذاکرات مربوط به آن بعد از الحاق اکراین به سازمان تجارت جهانی در سال 2008 شروع شد. هدف این توافق در وهلهی اول حذف تعرفه‌ها و سهمیه‌های تجاری و باز کردن درهای اتحادیه اروپا به روی صادرات اکراین بود. اما در هدفی گسترده‌تر یکسان کردن استانداردها و متناسب کردن قوانین، هنجارها در بخش‌های گوناگون تجاری بود. (Smith, 2016)
در مقاله‌ای در پژوهش‌نامه سیاست بین‌الملل، ناصر حکمت و محمدعلی رمضانی به بررسی علل ناکامی سیاست همسایگی اتحادیه اروپا در مورد اکراین پرداخته‌اند. آنان این موارد را از دلایل شکست سیاست همسایگی اتحادیه‌ی اروپا در قبال اکراین می‌دانند: ناسازگاری دموکراسیسازی و ایجاد ثبات، نبود یکپارچگی در سیاست خارجی اتحادیه، نبود چشم‌انداز الحاق، کم انگیزگی در میان اکراینی‌ها بهدلیلِ عدم ارائهی امکان تحرک کالا و انسان که اکراینی‌ها به‌شدت به آن نیاز دارند، حمایت عملی اندک از انجمن‌های جامعه مدنی در اکراین، مقدار کم کمک‌ها و عدم اختصاص آن به کارهای بلندمدت، بحران اقتصادی و ترجیح اعضایِ درگیر بحران به همسایگان. ضمن این‌که ضربه‌ای که بحران به اعضای ضعیف اتحادیه وارد کرد، جذابیت همگرایی را در میان همسایگان کاهش داد. و سر آخر مداخله‌ی روسیه و چانه‌زنی دولت‌ها در اکراین با اتحادیه برای نزدیکی بیشتر در مقابل نزدیکی به روسیه (حکمت و رمضانی، 1394)
4. عملکرد سیاست خارجی اروپا در بحران اکراین
برای ارزیابی عملکرد سیاست خارجی اتحادیه اروپا، و بهجهت این‌که این ارزیابی روشمند و در چهارچوب قابل‌بررسی دارای پایایی باشد، به سایت مشترک شورای اروپایی و شورای اتحادیه‌ی اروپا مراجعه کردیم و کلیهی اقدامات انجام شده توسط اتحادیه در پاسخ به بحرانِ اکراین را موردبررسی قرار دادیم. مواردی که در اینجا موردبررسی قرار می‌گیرند، تنها شامل اقدامات رسمی خواهد بود و موضع‌گیری‌ها و دیدارهای دیپلماتیک مقامات اتحادیه از محدوده این پژوهش خارج‌اند. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، بحران اکراین 21 نوامبر 2003 شروع شد. از تاریخ 26 فوریه 2014 نیروهای شبه‌نظامی حامی روسیه شروع به اشغال کریمه کردند. اولین اقدام اتحادیه‌ی اروپا در تاریخ 3 مارس همان سال در قالب یک جلسه فوق‌العاده شورای روابط خارجی برای بررسی وضعیت اکراین بود. کریمه در تاریخ 18 مارس 2014 به روسیه ملحق شد. آخرین آن‌ها تا زمان نگارش این مقاله در 12 مارس 2018 بوده که شامل تمدید تحریم‌ها علیه نقض‌کنندگان تمامیت ارضی اکراین تا سپتامبر 2018 است. کلیهی اقدامات محدودکننده اتحادیه اروپا بر اساس تقسیم‌بندی ارائه شده در وب‌سایت مشترک شورای اروپایی و شورای اتحادیه اروپا به شرح زیر است:
اقدامات دیپلماتیک
1. در سال 2014، نشست سران روسیه و اتحادیه لغو شد و گفت‌وگوها پیرامون مسائل مربوط به ویزا و توافقات فی‌مابین روسیه و اتحادیه لغو شد.
2. نشست جی 8 در سوچی لغو و به‌جای آن نشست جی 7 (بدون حضور روسیه) در بروکسل برگزار شد. ازآن‌پس دیگر روسیه به این نشست دعوت نشد.
3. گفت‌وگوها پیرامون عضویت روسیه در سازمان امنیت و همکاری اروپا و آژانس بین‌المللی انرژی تعلیق شد.
اقدامات تنبیهی
1. ایجاد محدودیت برای افراد (شامل مسدود کردن دارایی‌ها و محدودیت سفر)
l 150 شخص و 38 شرکت به دلیل نقض تمامیت ارضی، استقلال و حاکمیت اکراین مشمول مسدودی دارایی و محدودیت مسافرت شدند.
2. ایجاد محدودیت در مبادلات اقتصادی با کریمه و سواستوپل
l ممنوعیت واردات کالا از کریمه و سواستوپل
l ممنوعیت تجارت و سرمایه‌گذاری در برخی بخش‌های اقتصادی و پروژه‌های زیربنایی
l ممنوعیت ارائهی خدمات توریستی به کریمه و سواستوپل
l ممنوعیت صادرات برخی کالاها و تکنولوژی‌ها
3. تحریم‌های اقتصادی روسیه
l این تحریم‌ها از جولای 2014 شروع شد و در مارس 2015 رفع آن‌ها منوط به اجرای کامل توافق مینسک شد.
4. محدودیت در همکاری‌های اقتصادی
فهرستی از مهم‌ترین اقدامات انجام شده توسط اتحادیه در پیوست یک آمده است.
ضعف عملکرد اتحادیه‌ی اروپا در بحران کوزوو مورد اتفاق‌نظر بسیاری از سیاستمداران و پژوهشگران است. شپهرد در مقاله‌ای با عنوان "سنگ محکی در تاریخ اتحادیه اروپا: کوزوو و نقش بین‌المللی اتحادیه اروپا" اشاره کرد که اتحادیه اروپا در بحران کوزوو نشان داد که در جلوگیری، مهار و پایان منازعه در مرزهای خود ناتوان است. (Shepherd, 2009)
اقدامات اتحادیه‌ی اروپا در بحران کوزوو
1. در مجموع، اهم اقدامات اتحادیه پیش از شروع بحران کوزوو را می‌توان به شرح زیر برشمرد: ایجاد مأموریت نظارتی بر جامعه11
2. از سال 1996، 22 اعلامیه، تصمیم یا اقدام مشترک در چارچوب سیاست خارجی و امنیتی مشترک
3. تحریم اقتصادی دارایی‌های صربستان در خارج و ورود سرمایه به این کشور
4. تحریم تسلیحاتی یوگسلاوی سابق، اتخاذ یک رویکرد جامع در حمایت از سازمان همکاری و توسعه اقتصادی در مأموریت تحقیق کوزوو12
اقدامات اتحادیه اروپا پس از شروع بحران کوزوو نیز شامل موارد زیر می‌شود:
1. ایجاد دولت موقت بین‌المللی تحت کنترل اتحادیه اروپا
2. ایجاد یک نیروی پلیس که بازتابی از شرایط اجتماعی کوزوو باشد
3. برگزاری انتخابات آزاد و منصفانه
4. اعزام نیروهای نظامی بین‌المللی برای حفاظت از جمعیت کوزوو
مأموریت حاکمیت قانون کوزوو معروف به «ای یولکس»13 بزرگ‌ترین و گران‌ترین مأموریت در تاریخ اتحادیه اروپا بوده است. این مأموریت در سال 2008 آغاز شده و موفقیت چندانی هم نداشته است. (An Insider's View of EU Efforts in Kosovo, 2012)
5. بررسی تطبیقی
در بحران کوزوو همانند بحران بوسنی، دیپلماسی شکست خورد. در بحران اکراین، اگرچه چندین بار توافق آتش‌بس شکست خورد اما درنهایت توافق مینسک باعث جلوگیری از گسترش بحران شد. دیپلماسی زمانی می‌تواند موفق شود که اقدامات قهرآمیز به‌عنوان ابزار چانه‌زنی در اختیار دیپلمات‌ها قرار گیرد. در بحران کوزوو قدرت قهرآمیز در اختیار اروپاییان قرار نداشت. اما در بحران اکراین همان‌طور که در لیست اقدامات اشاره شد، نحوه و زمان اعمال تحریم‌ها با توافقنامههای منعقده میان طرفین پیوند خورد تا به‌عنوان اهرم فشاری در مذاکرات به کار آید.
اگرچه کوزوو بسیار کوچک‌تر و به لحاظ ژئوپلیتیک کم‌اهمیت‌تر از اکراین است، اما به همان میزان هم موانع هماهنگی سیاست‌ها در آن کمتر است. علاوهبراین سیاست خارجی روسیه در اواخر دهه‌ی 90 مانع‌تراشی کمتری نسبت به خواست‌های غرب نسبت به شرق اروپا داشت. اگرچه یلتسین تهدید کرده بود دخالت ناتو، روسیه را به یک جنگ اروپای یا جهانی می‌کشاند. ظاهراً کسی این تهدیدها را جدی نگرفت. در بحران اکراین، اتحادیه اروپا در مقابل روسیه توانست حداقلی از هماهنگی را نشان دهد.
از همه‌ی این‌ها مهم‌تر، بیسلیمی اشاره می‌کند اتحادیه‌ی اروپا علیرغم نزدیکی ژئواستراتژیک کوزوو، نسبت به وضعیت بحرانی این کشور بی‌توجه بوده است. (Bislimi, 2012) این درحالیاست که اتحادیه‌ی اروپا همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، مدتی بعد از پایان جنگ سرد وارد یک سری روابط قراردادی با اکراین شد تا ثبات، دموکراسی و ادغام این کشور در اتحادیه را تسهیل کند. نکته‌ی بسیار مهم دیگر ایناستکه کوزوو به شرایط بعد از بحران رسیده است. اقداماتی که تحت عنوان حفظ صلح بعد از صلحسازی انجام می‌شود در کوزوو قابل‌بررسی است، درحالی‌که این موارد را در کریمه نمی‌توان بررسی کرد. کریمه از کنترل اتحادیه اروپا خارج است. وضعیت اکراین نیز از منظر دولتسازی با کوزوو تفاوت دارد چراکه نهادهای حاکمیتی در اکراین به قوت خود باقی‌مانده و در اثر بحران دچار فروپاشی نشده‌اند، درحالی‌که وضعیت در کوزوو بسیار شبیه به یک پروژهی دولتسازی است. ایجاد تشکیلات پلیسی، برگزاری انتخابات و اعزام نیروهای نظامی به کوزوو ازجمله مواردی است که در مورد اکراین چندان موضوعیتی ندارد.
در خصوص اقدامات پس از بحران و پاسداری از صلح، امکان مقایسه تطبیقی وجود ندارد چراکه در کوزوو علاوه بر ایولکس14 که از طرف اتحادیه اروپا فعالیت می‌کند، نیروهای «کی فور»15 که براساس مأموریت ناتو به وجود آمده‌اند نیز مشغول فعالیت‌اند و امکان تفکیک نتیجه حاصله مابین دو سازمان نیاز به پژوهشی جداگانه دارد. اما با توجه به این‌که مأموریت KFOR تمرکز بر رفع خشونت‌ها دارد و مأموریت EULEX بر حاکمیت قانون، می‌توان با مقایسه شاخص‌های صلح مثبت و منفی به یک نتیجه‌گیری ابتدایی رسید. صلح منفی که با شاخص «جی.پی.ای»16 اندازه‌گیری می‌شود از 23 معیار تشکیل‌شده‌اند که حفظ صلح به معنای نبود خشونت را اندازه‌گیری می‌کنند. برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: تعداد نیروهای پلیس، تعداد خودکشی‌ها، تعداد زندانی‌ها در هر صدهزار نفر، میزان دسترسی به اسلحه سبک، تعداد و زمان خشونت‌های داخلی، میزان کمک به عملیات حفظ صلح سازمان ملل، درصد هزینه نظامی از تولید ناخالص داخلی. (Global Peace Index, 2017)
این شاخص‌ها توسط موسسه اقتصاد و صلح «آی.ای.پی»17 اندازه‌گیری می‌شود. ازآنجایی‌که این اندازه‌گیری‌ها از سال 2008 انجام می‌شده، برای منظور پژوهش حاضر اعداد از یک سال قبل شروع بحران اکراین، سال 2013، موردبررسی قرارگرفته‌اند. درخصوص بحران کوزوو، اعداد مربوطه، صرفاً به‌منظور بررسی میزان موفقیت عملیات حفظ صلح گردآوری‌شده‌اند. اما شاخص‌های صلح مثبت 24 تا هستند که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: دولت‌مداری مؤثر، فضای کسب‌وکار مناسب، توزیع متوازن منابع، روابط خوب با همسایگان، سطح پایین فساد، جریان آزاد اطلاعات. (Positive Peace Report, 2017) اعداد به‌دست‌آمده برای کشور اکراین در جدول زیر نمایش داده‌شده است:
اکراین | ||
شاخص صلح مثبت | شاخص صلح منفی | سال |
موجود نیست | 2.238 | 2013 |
موجود نیست | 2.546 | 2014 |
3.097 | 2.845 | 2015 |
3.097 | 3.287 | 2016 |
3.17 | 3.184 | 2017 |
اعداد مشابه برای کوزوو نیز در جدول زیر آمده است:
کوزوو | ||
شاخص صلح مثبت | شاخص صلح منفی | سال |
موجود نیست | 1.969 | 2013 |
موجود نیست | 1.929 | 2014 |
2.564 | 1.938 | 2015 |
2.564 | 2.022 | 2016 |
3.61 | 2.007 | 2017 |
نتیجه‌گیری
اگر مواجهه با بحران را به دو سطح سیاسی و اجتماعی تقسیم کنیم، می‌توان گفت نقش اتحادیه‌ی اروپا در مواجهه با بحران اکراین، هم بهلحاظ تعداد کنش‌ها، هم بهلحاظ نتیجه‌ی آن‌ها موفقیت‌آمیزتر بوده است. در بحران اکراین نسبت به بحران کوزوو نقش آمریکا حداقلی بوده و توافقات مینسک یک و دو بدون دخالتِ مستقیمِ آمریکا حاصل‌شده است. شاید یک دلیل موفقیت آن، همین عدم دخالتِ مستقیم آمریکا بوده باشد. اصولاً منازعات شرق اروپا تا زمانیکه مابین روسیه و اروپا جریان داشته باشد، بیشتر وجههی ژئوپلیتیک به خود می‌گیرد، اما زمانی که اختلافات از حالتِ منطقه‌ای خارج، و بهنزاعِ مستقیم مابین آمریکا و روسیه تبدیل می‌شود، جنبهی ارزشی و هژمونیک پیداکرده و راضی کردن طرفین به یک راهحل بینابینی دشوار می‌شود. بههمینجهت افزایش توانایی اروپا در حل بحران‌ها، فی‌نفسه امکان حل منازعه‌های این منطقه را افزایش می‌دهد.
درعین‌حال، مرور ادبیات موجود و اظهارنظرهای کارشناسان، نشان می‌دهد که اتحادیه‌ی اروپا در سطح اجتماعی، نهادسازی و صلح مثبت موفق عمل‌نکرده است. EULEX و موافقت‌نامه‌های مابین اتحادیه اروپا و اکراین هیچ‌کدام نتوانسته جلوی بروز مجدد بحران را بگیرد. درخصوص سیاست همسایگی اتحادیه‌ی اروپا و دلایل شکست آن‌ها پژوهش‌های متعددی انجام‌شده است. نظر غالب در میان نوشته‌های علمی بر شکست این پروژه است. به مواردی از آن‌ها در مورد اکراین و کوزوو اشاره شد. درخصوص نتایج به‌دست‌آمده با توجه به شاخص‌های صلح منفی می‌توان گفت، وضعیتِ هر دو کشور در هر دو شاخص رو به بدتر شدن است. البته برای اکراین از سال 2015 و برای کوزوو از سال 2016 اوضاع بهتر شده است. صلح مثبت اما همواره روند منفی را طی کرده است. درنتیجه اگر بخواهیم از اعداد به‌دست‌آمده یک نتیجه‌ی مشخص به عمل‌آوریم، بههمان نتیجه‌ای می‌رسیم که تحلیل کیفی بررسی عملکرد اتحادیه در دو بحران به دست آمد: اتحادیه‌ی اروپا درزمینهی صلح مثبت کم اثر بوده است، اگرچه درزمینهی صلح منفی دستاوردهایی داشته است.
در نهایت لازم به یادآوری است که دو بحران موردمطالعه تفاوت‌های جدی با یکدیگر دارند که نتایج به‌دست‌آمده را تااندازه‌ای مخدوش می‌کنند. علم روابط بین‌الملل همانند علوم تجربی امکان فراهم آوردن شرایط آزمایشگاهی را ندارد. آزمایشگاه روابط بین‌الملل، تاریخ است. شرایط تاریخی در هر برهه‌ای منحصربه‌فرد است، که امکان مقایسه نسبتاً دقیق را سلب می‌کند. اما این تنها ابزاری است که در اختیار داریم. دانستن آن و پژوهش درباره‌ی آن، درک ما از واقعیت‌های بین‌المللی و نتایج اقدامات صورت گرفته را اندکی بهبود می‌بخشد. پژوهش حاضر با چنین نگاهی سعی در ارزیابی تلاش‌های اتحادیه در امر حفظ صلح و مدیریت بحران‌های بین‌المللی را داشت.
[1] . EC
[2] . EU
[3] . KFOR
[4] . Common Economic Space
[5] . New Independent States
[6] . Joint EU–Ukraine Action Plan
[7] . Eastern Partnership
[8] . Euro-Mediterranean Partnership
[9] . Association Agreement
[10] . Deep and Comprehensive Free Trade Agreement
[11] . Community Monitoring Mission
[12] . Kosovo Verification Mission
[13] . EULEX
[14] . European Union Rule of Law Mission in Kosovo (EULEX)
[15] . Kosovo Force (KFOR)
[16] . Global Peace Index
[17] . Institute for Economics and Peace
پی‌نوشت
1. هدف از تهیه گزارش این بود که اتحادیه اروپا با یک‌صدای واحد در مسائل مهم بین‌المللی سخن بگوید (The history of the European Union, n.d.)
منابع
ایزدی، پیروز (1387). معاهده ليسبون گامي ديگر در وحدت اروپا. مجله راهبرد، شماره 47.
حکمت، ناصر، و رمضانی، محمدعلی (1394). تحلیل عملکرد سیاست همسایگی اتحادیه‌ی اروپا مطالعه‌ی موردی اوکراین. پژوهش‌نامه ایرانی سیاست بین‌الملل، 49-71.
زادوخین (1384). سیاست خارجی روسیه، خودآگاهی و منافع ملی (مهدی سنائی، ترجمه). تهران: مؤسسه‌ی فرهنگی مطالعات و تحقیقات راهبردی ابرار معاصر.
صفری، عسگر، و وثوقی، سعید (1395). ژئوپلیتیک اوکراین و نقش آن در رقابت روسیه و ایالات‌متحده آمریکا. فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، 109-136.
مجيدي، محمدرضا، ثمودي پيله رود، عليرضا، نورعلي وند، ياسر (1392). سياست خارجي، امنيتي و دفاعي اتحاديه اروپا پس از جنگ سرد. تهران: نشر خرسندی.
A divided Ukraine (2014, 3 3). Retrieved from Cable News Network: http://www.cnn.com/interactive/2014/02/world/ukraine-divided/
An Insider's View of EU Efforts in Kosovo. (2012, 11 7). Retrieved from The Spiegel Online: http://www.spiegel.de/international/europe/veteran-insider-provides-grim-account-of-eulex-efforts-in-kosovo-a-865650.html
Bislimi, F. T (2012). International Statebuilding in Kosovo: The Shifting Trend in the Level of US – EU Involvement. THE WESTERN BALKANS POLICY REVIEW, 2(2), 48-72. Retrieved from http://www.kppcenter. org/ wbpreview.html
Cohen, B (1993). Why Europe Failed to Halt The Genocide in Bosnia.
Collaku, P (2015). Deadly 2004 Unrest ‘Damaged Kosovo’s Image’. Retrieved from Balkan Transitional Justice: http://www.balkaninsight.com/en/ article/march-events-have-faded-kosovo-s-image
Dedman, M. J (2010). The Origins and Development of the European Union 1945-2008 (Second ed). New York: Routledge.
EU Civilian and Military Missions (2003). Retrieved from London School of Economics and Political Science:http://www.lse.ac.uk/ international Relations/centresandunits/EFPU/EFPUpdfs/EU-Civilian-and-Military.
Daalder, I., & M. O’Hanlon (1999). Unlearning the lessons of Kosovo. Foreign Policy, 116, 128-140. Retrieved from http:// www. jstor. org/ stable/ 1149651
Jarosiewicz, Aleksandra., Kłysiński, Kamil., & Wiśniewsk, Iwona (2010). Common Economic Space: another step towards integration focused on Russia. Retrieved from The Centre for Eastern Studies (OSW) : https://www.osw.waw.pl/en/publikacje/analyses/2010-12-15/common-economic-space-another-step-towards-integration-focused-russia.
Jozwiak, R (2017). After Four Years Of Drama, EU-Ukraine Association Agreement Comes Into Force. Brussels: Radio Free Europe/Radio Liberty.
Kostanyan, H (2017). Assessing European Neighbourhood Policy, Perspectives from the Literature. London: Rowman & Littlefield International, Ltd.
Kozlenko, S., & Heintz, J (2015). Troubled Ukraine Marks Year Since Protest Bloodbath in Kiev. Retrieved from ABC News Internet Ventures: http://web.archive.org/web/20150221015130/http://abcnews.go.com/International/wireStory/troubled-ukraine-marks-year-protest-bloodbath-kiev-29103345
Latawski, Paul., & Smith, Martin (2003). The Kosovo crisis and the evolution of post-Cold War European security. Manchester and New York: Manchester University Press.
Laursen, F (2012). The EU's Lisbon Treaty, Institutional Choices and Implementation. Surrey: Ashgate.
Legvold, R (2015). Robert Legvold on the New Cold War, Interview with Columbia University Professor and Leading Russia Scholar. (S. Ramani, Interviewer) Retrieved from https://www.huffingtonpost.com/samuel-ramani/robert-legvold-on-the-new_b_8514120.html#
Lindsay, H (2017). Top 10 Facts About the Kosovo War. Retrieved from The Borgen Project: https://borgenproject.org/the-kosovo-war/
Parish, M (2014). Kosovo and Crimea – what’s the difference? Retrieved from Transconflict: http:// www. transconflict. com/ 2014/06/ kosovo- and-crimea- whats-the-difference-026/
Piris, J.-C (2010). The Lisbon Treaty, a Legal and Political Analysis. Cambridge: Cambridge University Press.
Quackenbush, S. L (2014). International Conflict, Logic and Evidence. Los Angeles: SAGE.
Ray , Julie., & Esipova, Neli. (2018). Ukrainians, Russians More Polarized on Future of Relations. Retrieved from Gallup: http://news.gallup.com/poll/ 228086/ ukrainians-russians-polarized-future-relations.aspx
Rights, O. o (2017). Report on the human rights situation in Ukraine - 16 August to 15 November 2017. United Nations, Human Rights, Office of High Commissioner. Retrieved from https://reliefweb.int/sites/reliefweb. int/ files/ resources/UAReport20th_EN.pdf
Schneider, K (2001). The Partnership and Co-operation Agreement (PCA) between Ukraine and the EU — Idea and Reality. Ukraine on the Road to Europe (pp. 66-78). Heidelberg: Hoffmann L., Möllers F. (eds).
Shepherd, A. J (2009). A milestone in the history of the EU’: Kosovo and the EU's international role. International Affairs, 85(3), 513-530. Retrieved from https://doi.org/10.1111/j.1468-2346.2009.00811.x
Smith, N. R (2016). Employing a Neoclassical Realist Framework for the Analysis of the EUs Deep and Comprehensive Free Trade Agreement offer to Ukraine. International Relations, 29-48.
Staff, R (2017). Russian gas exports via Ukraine up 23 pct this year. Retrieved from Reuters: https:// www. reuters. com/ article/ ukraine- gas-transit/ russian- gas -exports-via-ukraine-up-23-pct-this-year-idUSL8N1LI10E
The history of the European Union. (n.d.). Retrieved from The Official Website of the European Union: https:// europa. eu/ european- union/ about-eu/history/1970-1979/1970_en
Timeline - EU restrictive measures in response to the crisis in Ukraine (2018). Retrieved from European Council and and Council of the European Union: http://www.consilium.europa.eu/en/policies/sanctions/ukraine-crisis/history-ukraine-crisis/
Treaty of Amsterdam (1997). Retrieved from European Parliament: http:// www. europarl.europa.eu/topics/treaty/pdf/amst-en.pdf
Tweedie, N (2009). Kosovo War: Thousands killed as Serb forces tried to keep control of province. Retrieved from The Telegraph: https://www. telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/kosovo/5084374/Kosovo-War-Thousands-killed-as-Serb-forces-tried-to-keep-control-of-province.html
Ukraine crisis: timeline of major events. (2015). Retrieved from The Telegraph: https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/ukraine/11449122/Ukraine-crisis-timeline-of-major-events.html
Vasovic, A., & Pawlak, J (2013). EU brokers historic Kosovo deal, door opens to Serbia accession. Retrieved from Reuters: https://www.reuters.com/ article/ us-serbia-kosovo-eu/eu-brokers-historic-kosovo-deal-door-opens-to-serbia-accession-idUSBRE93I0IB20130419
Velychenko, S (2007). Ukraine, the EU and Russia, History, Culture and International Relations. New York: Palgrave Macmillan.
Velychenko, S. (2007). Ukraine: EU Member or a Second Belarus? In S. Velychenko, Ukraine, the EU and Russia (pp. 1-52). New York: PALGRAVE MACMILLAN.
Waterfield, B (2009). Lisbon Treaty Q & A: your guide to what it means and what happens next. Retrieved from The Telegraph: https://www. telegraph. co. uk/ news/ majornews/ 6257617/ Lisbon- Treaty- Q-and-A- your-guide-to-what-it-means-and-what-happens-next.html#top
ضمیمه | |
3.3.2014 | در جلسه فوق العاده شورای روابط خارجی، اجلاس سران جی 8 که قرار بود در سوچی روسیه برگزار شود به حالت تعلیق در آمد. |
3.6.2014 | - در اجلاس سران اتحادیه ضمن محکوم کردن اقدامات روسیه در اکراین، اقدامات تنبیهی شامل مسدود کردن دارایی ها و ایجاد محدودیت سفر در نظر گرفته شود و مذاکراتی که از قبل در خصوص ویزای شهروندان روسی و توافقنامه جدید روسیه و اتحادیه اروپا آغاز شده بود به حالت تعلیق درآید. |
3.17.2014 | وزرای اتحادیه اولین مجموعه تحریم ها، شامل 21 نفر از مقامات روسی و اکراینی که در نقض تمامیت ارضی اکراین نقش داشته اند را تصویب کردند. |
3.20.2014 | شورای اروپایی در پی اقدام روسیه به الحاق کریمه، 12 نفر دیگر را به لیست تحریم ها اضافه نمود. علاوه بر آن اتحادیه اروپا نشست سران اتحادیه و روسیه را لغو تاکید که دولت های عضو هیچ نشست دو جانبه ای با روسیه نخواهند داشت. همچنین از کمیسیون خواست تحریم های وسیع تر اقتصادی و تجاری را آماده کند تا در صورت اقدامات بی ثبات کننده بیشتر از جانب روسیه، آن ها را اعمال کنند. |
4.15.2014 | اتحادیه تصمیم گرفت تا افراد بیشتری را به لیست تحریم های خود بیفزاید. |
5.12.2014 | به دنبال حوادث شرق اکراین و کریمه، شورا تصمیم گرفت تا اقداماتی را که کمیسیون پیرو درخواست شورای اروپایی در مارس مارس تدوین کرده است را به مرحله اجرا در آورد. |
6.23.2014 | شورا ضمن رد شناسایی الحاق غیرقانونی کریمه، ورود کالاهایی با منشا کریمه یا سواستوپل را ممنوع کرده است. |
6.26.2014 | رهبران اروپا "چهار گام ویژه" را که می بایستی توسط روسیه و جدایی طلبان برای کاهش تنش در پیش گرفته شود را تدوین کردند. آن ها همچنین توافقنامه اتحاد را با اکراین امضا کردند. |
7.16.2014 | در جلسه ویژه شورای اروپایی، ضمن اظهار تاسف از عدم اجرای چهار گام پیشهادی در جلسه ماه جون، 6 اقدام تنبیهی دیگر، شامل محدودیت در همکاری های اقتصادی را در پیش گرفتند. |
7.18.2014 | شورای مبنای حقوقی اقدامات تنبیهی علیه روسیه را گسترش داد که می تواند هر موجودیتی که به اقدام علیه اکراین دست می زند را شامل شود. |
7.22.2014 | به دنبال سرنگونی هواپیمای MH17 وزرای اتحادیه خواستار نهایی شدن کار تدوین تحریم های اقتصادی در چهار حوزه شدند. |
7.25.2014 | شورای تحریم ها را توسعه دادند. کمیته نمایندگان دائمی شورا همچنین اقدامات اولیه برای تحریم های بیشتر را اتخاذ کردند. |
7.29.2014 | پیرو جلسه 16 جولای، شورا بسته ای از تحریم های اقتصادی که شامل مبادلات در برخی بخش های اقتصادی می شود را به مرحله اجرا در آوردند. |
8.30.2014 | به دنبال افزایش تنش ها در اکراین، شورای اروپایی خواستار اعمال تحریم های اقتصادی بیشتر علیه اروپا شدند. |
9.12.2014 | بسته جدید اقدامات تنبیهی شامل مبادلات با روسیه در بخش های اقتصادی خاص که در 31 جولای تدوین شد به مرحله اجرا در آمد. |
11.17.2014 | وزرای اتحادیه اروپا از سرویس اقدام خارجی و کمیسیون اروپا خواستند تا پیشنهادی برای تحریم های بیشتر علیه جدایی طلبان اعمال کند. |
11.28.2014 | پیرو درخواست شورای روابط خارجی 13 شخص و 5 تشکل جدایی طلبان مشمول تحریم ها قرار گرفتند. با این تصمیم تعداد افراد تحریم شده تا کنون به 132 نفر و تعداد تشکل های تحریم شده به 28 نفر رسید. |
2.9.2015 | شورای وزیران 19 نفر و 9 تشکل دیگر را مشمول تحریم ها قراردادند. برای بازگذاشتن فضای دیپلماسی، این تحریم ها تا 16 فوریه 2015 به تعویق افتادند. |
2.12.2015 | رهبران اروپا ضمن استقبال از توافق مینسک، اعلام کردند آماده اند تا درصورتی که توافق و آتش بس اجرایی نشود، اقدامات لازم را به عمل آورند. |
2.16.2015 | طبق درخواست شورای روابط خارجی، تحریم های وضع شده در تاریخ 9 فوریه را به حالت عملیاتی در آوردند. |
3.5.2015 | شورای وزیران اقدامات تنبیهی را علیه استفاده غیر مجاز از بودجه دولتی اتخاذ کردند. |
3.13.2015 | 150 شخص و 37 تشکل دیگر مشمول تحریم های بیشتر قرار گرفتند. |
3.19.2015 | سران اروپا تحریم های موجود را به معاهده مینسک متصل کردند. به همین دلیل آن ها، این تحریم ها را تا پایان 2015 تمدید کردند. سران اروپا همچنین بر لزوم مقابله با جنگ های اطلاعاتی روسیه برای انحراف افکار عمومی تاکید کردند. از نکات دیگر این جلسه توافق بر سر اهداف نشست سران مشارکت شرقی که در 22 می 2015 در ریگا اتفاق می افتد بود. |
6.5.2015 | سه شخص دیگر هم توسط شورای وزیران مورد تحریم های اتحادیه قرار گرفتند. |
6.19.2015 | در پاسخ به الحاق کریمه، شورا تحریم ها را تا 23 جون 2016 تمدید کرد. این تحریم ها شامل محدودیت واردات کالا، سرمایه گذاری، توریسم، خدمات و محدودیت در صادرات برخی کالاها و تکنولوژی هاست. |
6.22.2015 | شورا تحریم های اقتصادی را تا 31 ژانویه 2016 تمدید کرد. این تحریم ها شامل برخی مبادلات با روسیه در امور مالی، انرژی، دفاعی، و کالاهای با استفاده های دوگانه است. |
9.14.2015 | شورا تحریم ها را تا 15 مارس 2016 تمدید کرد. این تحریم ها شامل ضبط دارایی ها و محدودیت سفر برای 149 شخص و 37 تشکل است. |
12.21.2015 | شورا تحریم های اقتصادی علیه روسیه را تا 31 جولای 2016 تمدید کرد. از آن جایی که در مارس 2015 رهبران اروپا تصمیم گرفتند تا تحریم ها را به اجرای موافقتنامه مینسک پیوند دهند و موارد این موافقتنامه تا 31 دسامبر 2015 اجرایی نخواهد شد، از این رو این تحریم ها تمدید شد. |
3.4.2016 | شورا ضبط دارایی های 16 نفر را به دلیل سوء استفاده از بودجه دولتی اکراین تمدید کردند. |
3.10.2016 | شورا به دلیل نقض حاکمیت، تمامیت ارضی و استقلال اکراین، اقدامات محدود کننده 146 شخص و 37 شرکت را تا 15 سپتامبر 2016 تمدید کردند. |
6.17.2016 | شورا اقدامات محدود کننده ای که در پاسخ به الحاق غیرقانونی کریمه و سواستوپول توسط روسیه علیه این کشور وضع شده بود را تا 23 جون 2017 تمدید کردند. این اقدامات شامل اشخاص و شرکت های اروپایی می شود و آن ها را از دسترسی به قلمرو کریمه و سواستوپول منع می کند. |
7.1.2016 | شورا تحریم های اقتصادی را که علیه برخی بخش های اقتصاد روسیه وضع شده بود را تا 31 ژانویه 2017 تمدید کردند. در 19 مارس 2015 شورای اروپایی تصمیم گرفت تا زمان تحریم ها به اجرای موافقتنامه مینسک پیوند زند. در پی برآورد اجرای موافقتنامه در جولای 2016 شورا تصمیم گرفت تا تحریم ها را برای شش ماه دیگر تمدید کند. |
11.9.2016 | اتحادیه اروپا شش نفر از دومای روسیه را که توسط کریمه و سواستوپول انتخاب شده اند را به لیست تحریم ها اضافه کرد. |
12.19.2016 | به دنبال تصمیم شورای اروپایی در 15 دسامبر 2016، که در آن اجرای توافقنامه مینسک مورد بررسی قرار گرفت، شورای وزیران تحریم های اعمالی علیه برخی بخش های روسیه را تا 31 جولای 2017 تمدید کرد. |
3.3.2017 | شورا ضبط دارایی های 15 نفر را که در استفاده از دارایی های دولت اکراین سوءاستفاده کرده اند تا 6 مارس 2018 تمدید کرد. |
3.13.2017 | شورا تحریم های اعمال شده شامل ضبط دارایی ها و ممنوعیت مسافرت 150 نفر و 37 شرکت را تا 15 سپتامبر 2017 تمدید کرد. |
6.19.2017 | شورا اقدامات محدود کننده ای که در پاسخ به الحاق غیرقانونی کریمه و سواستوپول توسط روسیه علیه این کشور وضع شده بود را تا 23 جون 2018 تمدید کردند. این اقدامات شامل اشخاص و شرکت های اروپایی می شود و آن ها را از دسترسی به قلمرو کریمه و سواستوپول منع می کند. |
6.28.2017 | شورا تحریم های اعمال شده علیه برخی از بخش های روسیه تا 31 ژانویه 2018 تمدید کرد. این تصمیم پیرو آخرین بررسی های مشترک امانوئل مکرون و صدراعظم مرکل در تاریخ 22 و 23 جون 2017 در شورای اروپایی درخصوص نحوه اجرای موافقتنامه مینسک اتخاذ شده است. |
8.4.2017 | اتحادیه اروپا سه تبعه روس و سه شرکتی را که در انتقال توربین های گازی به روسیه نقش داشته اند را به لیست تحریم های خود اضافه کرد. |
9.14.2017 | شورای وزیران تحریم هایی را که تاکنون شامل 149 شخص و 38 تشکل می شود را تا 15 مارس 2018 تمدید کرد. |
11.21.2017 | شورای وزیران فرماندار سواستوپول را به لیست تحریم های خود اضافه کرد. |
12.21.2017 | شورا تحریم های اعمال شده علیه برخی از بخش های روسیه تا 31 جولای 2018 تمدید کرد. این تصمیم پیرو آخرین بررسی های مشترک امانوئل مکرون و صدراعظم مرکل در تاریخ 14 دسامبر 2017 در شورای اروپایی درخصوص نحوه اجرای موافقتنامه مینسک اتخاذ شده است. |
3.5.2018 | شورا ضبط دارایی های 13 نفر را که در سوءاستفاده از دارایی های دولتی اکراین نقش داشته اند را تا 6 مارس 2017 تمدید کرد. |
3.12.2018 | شورا تحریم هایی را که تاکنون شامل 150 نفر و 38 تشکل می شود را تا 15 سپتامبر 2018 تمدید کرد. |
(Timeline - EU restrictive measures in response to the crisis in Ukraine, 2018) | |
