اثربخشی برنامه توالی واجی لیندامود بر کارکرد اجرایی دانش‌آموزان با اختلال خواندن
الموضوعات :مینا طهمورث 1 , سمیه سادات ساداتی فیروزآبادی 2
1 - گروه کودکان استثنایی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
2 - گروه کودکان استثنایی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
الکلمات المفتاحية: اختلال خواندن, برنامه توالی واجی لیندامود, کارکرد اجرایی,
ملخص المقالة :
پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی برنامه توالی واجی لیندامود بر کارکرد اجرایی دانش‌آموزان با اختلال خواندن انجام شد. روش پژوهش از نوع آزمایشی بود. تعداد 30 نفر از دانش‌آموزان مبتلا به اختلال خواندن که در سال تحصیلی 1399-1400 به مرکز اختلال‌های یادگیری شهر لارستان مراجعه کرده بودند، به شیوۀ نمونه‌‌گیری در دسترس انتخاب و به‌‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. پرسشنامه درجه‌‌بندی رفتاری کارکرد اجرایی (بریف) به عنوان پیش‌‌آزمون هر دو گروه و برنامه توالی واجی لیندامود به مدت 16 جلسه مداخله فشرده به گروه آزمایش ارائه گردید. بلافاصله پس از اتمام آموزش، هر دو گروه در پس‌‌آزمون و پس از یک ماه در آموزش پیگیری شرکت کردند. جهت تحلیل داده‌ها از تحليل واريانس با تکرار سنجش استفاده شد. نتایج نشان داد که تفاوت معناداری در کارکرد اجرایی بین دو گروه وجود دارد. بدین صورت که گروه آزمایش در پس‌‌آزمون و پیگیری عملکرد بهتری داشته است. به‌طور کلی نتایج مطالعه حاضر نشان داد که برنامه توالی واجی لیندامود منجر به بهبود کارکرد اجرایی در دانش‌آموزان با اختلال خواندن شده است. به این صورت که استفاده از برنامه تجسم و کلام‌‌سازی در برنامه توالی واجی لیندامود، منجر به بهبود مهارت‌های شناختی در کارکرد اجرایی شده است.
حبیبی کلبیر، رامین، فرید، ابوالفضل، شبان بسیم، فرناز. (1396). مقایسه تأثیر آموزش چرخش ذهنی و آگاهی واج‌شناختی بر دقت، سرعت و درک مطلب خواندن دانش‌آموزان دارای نارساخوانی تبریز در سال تحصیلی95-94. مجله دانشگاه علم پزشکی اراک، 20(2)، 10-21.
حریری، پرستو، صابری، هایده، ابوالمعالی، خدیجه. (1398). تأثیر آموزش آگاهي واجي بر حافظه کاري در دانش‌آموزان با مشکلات خواندن. تازه‌های علوم شناختی، 21(2)، 52-60.
رنجبر، بشرپور، سجاد، صبحی قراملکی، ناصر، نریمانی، محمد. (1398). مقایسه اثربخشی توانبخشی شناختی-رایانه‌ای و تمرین‌های عملی عصب‌روان‌شناختی بر بهبود حافظه کاری و توجه پیوسته دانش‌آموزان نارساخوان. روانشناسی افراد استثنایی، 9(34)، 111-135.
سیاوشی فر، نسیم؛ تجلی، پریسا، شریعت باقری، محمدمهدی. (1399). مقایسه اثربخشی برنامه داوسون گوئیر و آموزش راهبردهای فراشناختی بر کارکردهای اجرایی دانش‌آموزان نارساخوان. فصلنامه روانشناسی افراد استثنایی،10(37)، 1-19.
صباغی،امیر، رضائی، مهدی، میرزاخانی، نوید، ایرانی، اشکان، طباطبایی، سیدمهدی. (1396)، تاثیرآموزش نوروفیدبک بر عملکرد خواندن و حافظه فعال دانش آموزان مبتلا به اختلال خواندن. فصلنامه علمی–پژوهشی طب توانبخشی.
طولابی، سعید، متولی زاده، نرجس. (1400). تاثیر آموزش خلاقیت نمایشی بر حافظه کاری و درگیری با تکالیف دانش آموزان دوره ابتدایی. مجله روانشناسی، 25 (3)، 442-457.
عباسی فشمی، نازنین، اکبری، بهمن، حسین‌خانزاده، عباسعلی. (1399). مقایسه اثربخشی توانبخشی شناختی و نوروفیدبک بر بهبود کنش‌های اجرایی کودکان مبتلابه نارساخوانی. فصلنامه سلامت روان کودک، 7(2)، 294-311.
قاسمی، احترام، بادامی، رخساره، مشکاتی، زهره. (1398). اثر تمرینات ریتمیک_موسیقیایی بر ادراک بینایی و کارکرد اجرایی کودکان 8-10 سال نارساخوان. مجله تازه‌های علم شناختی، 21(2)، 83-93.
گنجی، مهدی (1394). کتاب روانشناسی کودکان استثنایی بر اساس DSM5، نشر ساوالان.
ناجی، الهام سادات، شکوهی یکتا، محسن، حس زاده، سعید، حجازی، الهه، اژه‌‌ای، جواد. (1399)، اثربخشي برنامه آموزشي حافظة فعال واج محور بر بهبود توانايي خواندن دانش آموزان نارساخوان. مجله روانشناسی، 24 (3)، 299-316.
نوده ئی، خدیجه؛ صرامی، غلام رضا و کرامتی، هادی.(1395). رابطه کارکردهای اجرایی و ظرفیت حافظه‌ی کاری با عملکرد خواندن دانش آموزان: نقش سن، جنس و هوش. فصلنامه روانشناسی شناختی، 4(3)، 1-10.
هالاهان، د؛ لوید، ج؛ کافمن، ج؛ ویس، م؛ مارتینز، ا. (2014) اختلال‌های یادگیری (مبانی، ویژگی‌های و تدریس مؤثر). ترجمه علیزاده، ح؛ همتی علمدارلو، ق؛ رضایی دهنوی، ص و شجاعی، س. (1395) تهران: ارسباران.
ملک زاده، لیدا، حجازی، الهه، تلخابی، محمود، نقش، زهرا (1399). اثربخشی آموزش تفکر علمی بر مهارت حل مسئله در کودکان پیش دبستانی: طراحی و کاربست ابزار جدید حل مسئله. مجله روانشناسی، 24 (3)، 351-366.
Abou El Wafa, H. E. Ghobashy, S. A. E. L. & Hamza, A. M. (2020). A comparative study of executive functions among children with attention deficit and hyperactivity disorder and those with learning disabilities. Middle East Current Psychiatry, 27(1), 1-9. American Psychiatric Association. (2015). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition. Arlington, VA, American Psychiatric Association.
Barber, A. T. Cartwright, K. B. Stapleton, L. Klauda, S. L. Archer, C. & Smith, P. (2020). Direct and Indirect Effects of Executive Functions, Reading Engagement, and Higher Order Strategic Processes in the Reading Comprehension of Dual Language Learners and English Monolinguals. Contemporary Educational Psychology, 101848.
Bickford-Rivera, J. (2007). The effects of symbol imagery instruction versus visualizing-verbalizing instruction on the reading comprehension of middle school English language learners with specific learning disabilities.
Brittany, A.B. Sophia, K.A. Sarah, M.G. Adrian, M.S. & Shelley, C. H. (2018). The Role of Executive Functioning and Academic Achievemen in the Academic Self-Concept of Children and Adolescents Referred for Neuropsychological Assessment. Children, 5(83), 1-13.
Cartwright KB (2012) Insights from Cognitive Neuroscience: The Importance of Executive Function for Early Reading Development and Education. Early Educ Dev 23(1):24–3
Christodoulou, J. A. Cyr, A. Murtagh, J. Chang, P. Lin, J. Guarino, A. J. ... & Gabrieli, J. D. (2017). Impact of intensive summer reading intervention for children with reading disabilities and difficulties in early elementary school. Journal of learning disabilities, 50(2), 115-127.
Dong, Y. (2020). The Effect of Music on Reading Comprehension (Doctoral dissertation, University of California, San Diego).
Donnelly, P. M. Huber, E. & Yeatman, J. D. (2019). Intensive summer intervention drives linear growth of reading skill in struggling readers. Frontiers in psychology, 10, 1900.
Erman, M. L. (2012). Can the Lindamood-Bell LiPS reading program be used with a student who has autism and has trouble staying on task? (Doctoral dissertation, California State University, Northridge).
Eroğlu, G. (2020). Improving reading abilities in dyslexia with neurofeedback and multi-sensory learning (Doctoral dissertation).
Fadaei, E. Tavakoli, M. Tahmasebi, A. Narimani, M. & Shiri, V. (2017). The Relationship between -Executive Functions with Reading Difficulties in Children with Specific Learning Disorder. Arch Neurosci, 1(3), 50-59.
Follmer, D. J. (2018). Executive function and reading comprehension: A meta-analytic review. Educational Psychologist, 53(1), 42-60.
Frey, A. & Bosse, M. (2018). Perceptual span, visual span, and visual attention span: Three potential ways to quantify limits on visual processing during reading. Visual Cognition, 26(6), 412–429.
Gokula, R. Sharma, M. Cupples, L. & Valderrama Valenzuela, J. T. (2019). Comorbidity of auditory processing, attention, and memory in children with word reading difficulties. Frontiers in psychology, 10, 2383.
Horowitz-Kraus, T. DiFrancesco, M. Greenwood, P. Scott, E. Vannest, J. Hutton, J. ... & Farah, R. (2020). Longer Screen Vs. Reading Time is Related to Greater Functional Connections Between the Salience Network and Executive Functions Regions in Children with Reading Difficulties Vs. Typical Readers. Child Psychiatry & Human Development, 1-12.
Huang, C. Liu, N. & Zhao, J. (2020). Different predictive roles of phonological awareness and visual attention span for early character reading fluency in Chinese. The Journal of General Psychology, 1-22.
Laan, A. R. (2006). The effects of the Lindamood Phoneme Sequencing Program on reading fluency and comprehension of at-risk first-graders.
Lindamood, C. H. & Lindamood, P. C. (1998). The Lindamood phoneme sequencing program for reading, spelling, and speech. Austin, TX: Pro-Ed.
Lindamood, P. Bell, N. & Lindamood, P. (2013). The roles of concept imagery, phoneme awareness, and symbol imagery in cognitive modifiability. Lindamood-Bell Learning Processes.
Mersnick, D. & Puncochar, J. (2020). Effects of Phonological Awareness on Decoding for Dyslexic Readers.
Nachshon, O. Farah, R. & Horowitz-Kraus, T. (2020). Decreased Functional Connectivity Between the Left Amygdala and Frontal Regions Interferes with Reading, Emotional, and Executive Functions in Children with Reading Difficulties. Frontiers in human neuroscience, 14, 104.
Nouwens, S. Groen, M. A. Kleemans, T. & Verhoeven, L. (2020). How executive functions contribute to reading comprehension. British Journal of Educational Psychology, e12355.
Papanastasiou, F. (2017). Executive Functions and their role in Learning Disabilities. Journal of Psychology and Brain Studies, 1(3), 1-7.
Shahbazi, S. Keramati, H. & Hashemie, R. H. (2020). The effectiveness of storytelling method in verbal creativity and phonological awareness of dyslexic students.
Snowling, M. J., Hulme, C., & Nation, K. (2020). Defining and understanding dyslexia: past, present and future. Oxford Review of Education, 46(4), 501-513.
Spencer, M. Richmond, M. C. & Cutting, L. E. (2020). Considering the role of executive function in reading comprehension: A structural equation modeling approach. Scientific Studies of Reading, 24(3), 179-199. Snowling, M. J. & Hulme, C. (2012). The nature and
classification of reading disorders. A commentary_ on proposals for DSM-5. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 53(5), 593–607.
Torgesen, J. K. Wagner, R. K. & Rashotte, C. A. (1997). Prevention and remediation of severe reading disabilities: Keeping the end in mind. Scientific studies of reading, 1(3), 217-234. Lindamood-Bell. (2013).
Yeatman, J. D. & Huber, E. (2019). Sensitive periods for white matter plasticity and reading intervention. bioRxiv, 346759.
