بازتاب تعاملات یهودیان با مسیحیان صدر اسلام در قرآن کریم بر اساس منابع تاریخی
الموضوعات :فاطمه محمدی 1 , جواد سخا 2 , بشری دلریش 3 , نصراله پورمحمدی املشی 4
1 - دانشگاه ازاد واحد هیدج
2 - استادیار گروه تاریخ، دانشگاه آزاد واحد ابهر
3 - دانشگاه اراك
4 - دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)،
الکلمات المفتاحية: آیات قرآن کریم, یهودیت, مسیحیت, اسلام. ,
ملخص المقالة :
در این مقاله به بررسی و ارائه الگو از آن دسته از آیات قرآن کریم پرداخته میشود که به یهودیت و مسیحیت اشاره دارند. ایات قرانی در این مقاله از منظر کلامی و تفسیری موردبررسی قرار نمیگیرد، بلکه هدف صرفاً ارزیابی تاریخی- اجتماعی ایات قرانی است که به نظر میرسد بازتابی از روابط مسلمانان صدر اسلام با مسیحیان است. بر اساس فراوانی، هر آنچه آیات قرآنی مرتبط با مسیحیت و یهودیت بود، از قرآن استخراج شد و موردبررسی قرار گرفتند تا با مقایسه آن‌ها، مشخص شود که این آیات بیشتر مرتبط با مسیحیت است یا یهودیت؟ به‌منظور بررسی این هدف، از روش پژوهش کتابخانهای و توصیفی- تحلیلی استفاده شد. یافتههای به‌دست‌آمده در این مقاله، نشان میدهند که قرآن اصل خداشناسى یهودى را در آیات مختلف مورد تأیید قرار داده است و به نظر میرسد شخصیتهای مؤثر قوم یهود، در قرآن از عظمت بیشتری برخوردار هستند؛ اما قرآن، نقد بسیاری بر قوم یهود، اعتقادات و اعمال گذشته‌شان و برخورد پیامبر (ص) و مسلمانان با یهود جزیرة‌العرب دارد. به‌احتمال‌زیاد یهودیان معاصر که در زمان پیامبر در مدینه سکونت داشتند و نیز رفتارهایی که با پیامبر (ص) داشتند در ترسیم چهره یهودیت در آیات قرآن مؤثر بوده است. آیات بسیار زیادی در قرآن کریم نازل‌شده است و از طرف دیگر لحن قرآن نسبت به مسیحیت، لحنی بسیار آرام و به مسائلی اشاره دارد که همواره موردتوجه مسیحیت بوده است.
قرآن کریم
آشتیانی، جلالالدین. (1368). تحقیقی در دین مسیح. نوبت اول. تهران: نشر نگارش تهران.
ارزانی، حبیب و اهتمام، حامد. (1394). الگوی ارتباطات میانفرهنگی مسلمانان با مسیحیان در قرآن کریم. الهیات تطبیقی. سال ششم. شماره چهاردهم. 106-89.
امام موسی صدر، (1395)، ادیان در خدمت انسان، موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی.
اندیشه، هاشم. (1393). وحی در اسلام و مسیحیت و یهودیت. اولین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روانشناسی آسیبهای اجتماعی و فرهنگی ایران. تهران.
ایوب، محمد و مرادی، مجید. (1381). ادیان الهی از منظر قرآن. پژوهشهای قرآنی. شماره 31- ویژهنامه قرآن و ادیان و فرهنگها.
پرچم، اعظم و حبیبالهی، مهدی. (1392). خاستگاه اخلاق یهودی در عهد عتیق. دو فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهشنامه ادیان. سال هفتم. شماره سیزدهم. 89-65.
تیواری، كدارناث. (۱۳۷۸). دینشناسی تطبیقی، مترجم: سیدابوطالب فنایی و ابراهیمیان، تهران: انتشارات محسن.
جدید بناب، علی، (1390)، تحلیلی بر عملکرد یهود در عصر نبوی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهش امام خمینی.
حکمت، علیاصغر. (1344). تاریخ ادیان. تهران: ابنسینا.
راسل، برتراند. (1373). تاریخ فلسفه غرب (کتاب دوم). ترجمه نجف دریابندری. تهران: پرواز.
رضاپور، عبدالرحیم. (1381). یهود از نگاه قرآن. رواق اندیشه. شماره 13.
زمانیمحبوب، حبیب. (1385). یهود، رویاروی پیامبر اعظم (ص). حصون. شماره 9.
سلیمانی، عبدالرحیم. (1381). قرآن كریم و بشارت‌های پیامبران. فصلنامه هفت آسمان. شماره۱۶.
سلیمانی، عبدالرحیم. (1387). نگاهی به خداشناسی یهود در قرآن مجید. هفت آسمان. دوره 10. شماره 40. شماره پیاپی 40. 72-41.
سلیمانی، عبدالرحیم، (1399)، ادیان در قرآن، تهران: دانشگاه مفید.
سیار، پیروز، (1399)، عهد عتیق، (کتاب های حکمت؛ بر اساس کتاب مقدس اورشلیم)، تهران: نشر هرمس.
شاکر، محمدکاظم. (1391). تفسیری تاریخی از یهود براساس قرآن کریم. فصلنامه علمی پژوهشی کتاب قیم. سال دوم. شماره ششم. 30-7.
طبرسی، فضل بن حسن، (1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو.
طباطبایى، سید محمّد حسین، (1390)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
فخر رازى، محمّد بن عمر، (1420)، التفسیر الکبیر المعروف بمفاتیح الغیب، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
قرشی، سیدعلی اکبر. (1387). قاموس قرآن. قم: دارالکتب الاسلامیه.
کاکس، هاروی. (1378). مسیحیت. مترجم: عبدالرحیم سلیمانی اردستانی. چاپ اول. قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
گلایری، علی. (1384). نگاهی به رابطه احکام اسلام با ادیان دیگر. رواق اندیشه. شماره 40. 93-81.
واعظ، بتول و کاردل ایلواری، رقیه. (1391). تبیین تطبیقی مبانی نظری، شرعی و اخلاقی اسلام، یهودیت و مسیحیت. پژوهشنامه معارف قرآني. سال 3. شماره 9.
مکارم شیرازی، ناصر و دیگران (1380) تفسیرر نمونه، تهران، اسلامیه.
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 222ـ 191
بازتاب تعاملات یهودیان با مسیحیان صدر اسلام در قرآن کریم
بر اساس منابع تاریخی
فاطمه محمدی 1
جواد سخا 2
بشری دلریش 3
نصراله پورمحمدی املشی 4
چکيده
در این مقاله به بررسی و ارائه الگو از آن دسته از آیات قرآن کریم پرداخته میشود که به یهودیت و مسیحیت اشاره دارند. ایات قرانی در این مقاله از منظر کلامی و تفسیری موردبررسی قرار نمیگیرد، بلکه هدف صرفاً ارزیابی تاریخی- اجتماعی ایات قرانی است که به نظر میرسد بازتابی از روابط مسلمانان صدر اسلام با مسیحیان است. بر اساس فراوانی، هر آنچه آیات قرآنی مرتبط با مسیحیت و یهودیت بود، از قرآن استخراج شد و موردبررسی قرار گرفتند تا با مقایسه آن‌ها، مشخص شود که این آیات بیشتر مرتبط با مسیحیت است یا یهودیت؟ به‌منظور بررسی این هدف، از روش پژوهش کتابخانهای و توصیفی- تحلیلی استفاده شد. یافتههای به‌دست‌آمده در این مقاله، نشان میدهند که قرآن اصل خداشناسى یهودى را در آیات مختلف مورد تأیید قرار داده است و به نظر میرسد شخصیتهای مؤثر قوم یهود، در قرآن از عظمت بیشتری برخوردار هستند؛ اما قرآن، نقد بسیاری بر قوم یهود، اعتقادات و اعمال گذشته‌شان و برخورد پیامبر (ص) و مسلمانان با یهود جزیرة‌العرب دارد. به‌احتمال‌زیاد یهودیان معاصر که در زمان پیامبر در مدینه سکونت داشتند و نیز رفتارهایی که با پیامبر (ص) داشتند در ترسیم چهره یهودیت در آیات قرآن مؤثر بوده است. آیات بسیار زیادی در قرآن کریم نازل‌شده است و از طرف دیگر لحن قرآن نسبت به مسیحیت، لحنی بسیار آرام و به مسائلی اشاره دارد که همواره موردتوجه مسیحیت بوده است.
واژگان کلیدی
[1] . دانشجوی دکتری، گروه تاریخ، واحد تاکستان، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران.
Email: Fattemehmohammadi2016@gmail.com
[2] . گروه تاریخ، واحد تاکستان، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران و استادیار گروه تاریخ، دانشگاه آزاد واحد ابهر، زنجان، ایران.(نویسنده‌مسئول) Email: javadsakha@yahoo.com
[3] . گروه تاریخ، واحد تاکستان، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران و استادیار گروه تاریخ دانشگاه اراك، اراك. ایران. Email: Bidelrish4545@gmail.com
[4] . گروه تاریخ، واحد تاکستان، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران و دانشیار گروه تاریخ دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران. Email: poor_amlashi@yahoo.com
تاریخ دریافت: 3/8/1400 پذیرش نهایی: 9/11/1400
