واکاوی جایگاه دلیل و علت در مسأله عصمت
الموضوعات :فاطمه فاضل زاده 1 , علیرضا پارسا 2 , رضا رسولی شربیانی 3
1 - دانشکده الهیات، دانشگاه پیام نور ، تهران
2 - دانشگاه پیام نور ، تهران
3 - دانشگاه پیام نور ، تهران
الکلمات المفتاحية: تشکیک, دلیل, عصمت, علت. ,
ملخص المقالة :
دلیل و علت که هر کدام از رابطه و ملازمه ی بین دو شیء یا دو امر با هم حکایت می کنند، مقولاتی بسیار نزدیک به هم هستند که گاه تفکیک آنها بسیار دشوار می شود و به این دلیل ممکن است حکم یکی به دیگری سرایت یابد؛ در هم آمیختن این مفاهیم و مغالطه ی خلط علت و دلیل موجب اشتباهات بسیار می گردد و توجه به تمایز بین علت و دلیل راهگشای حل بسیاری از مسائل علوم انسانی( از جمله علوم اجتماعی، نحوی، کلامی، فلسفی و ... ) است. این نوشتار با تبیین جایگاه بحث علت و دلیل در مسأله عصمت و با توجه به این تمایز بسیار مهم و ارتباط آن با تمایز بین دو مقام ثبوت و اثبات درصدد بیان این مطلب است که نبوت و امامت، علت عصمت برگزیدگان الهی نیست، بلکه عصمت مطلق آنها از جمله علل برخورداری آنان از این مقامهای والا است.
#قرآن کریم.
ابراهیمی دینانی، غلامحسین، 1380، «قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی»، چ3، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ابن سینا، ۱۳۷۵ق، «الشفاء؛ برهان»، به کوشش ابوالعلاء عفیفی، قاهره.
جوادی آملی، عبدالله،1388، «وحی و نبوت در قرآن، تفسیر موضوعی»، چاپ اول، قم، نشر اسراء.
زندیه، مهدی، 1386، «تبیین و بررسی مبانی نظری وحدت وجود»، مجله تخصصی دانشگاه علوم اسلامی رضوی الهیات و حقوق، تابستان، ش24، (صص48-21).
سبحانی، جعفر، منشور عقاید امامیه، منبع الکترونیکی: (http://alketab.blog.ir)
شیروانی، علی، 1386، «ترجمه و شرح کشف المراد»، ج2، چ 2، قم، انتشارات دارالعلم.
صدوق، شیخ،1404 ق، «من لا یحضره الفقیه»، ج4، قم، جامعه مدرسین.
طوسی، خواجه نصیرالدین، 1405ق، «تلخیص المحصل»(نفدالمحصل)، چاپ دوم، مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت(ع)، بیروت، دارالاضواء.
طباطبایی، سید محمد حسن،(1393ق)، «المیزان فی التسیر القرآن»، ج2 ، بیروت، مؤسسه الاعلمی.
غلامعلی زاده، خسرو، (1371)، «دلالت»، علوم انسانی دانشگاه الزهرا(س)، تابستان، ش 9 و 10، صص 38 – 28.
فاضل زاده، فاطمه،(1393)، «تشکیک در عصمت»، کرمانشاه، انتشارات سارینا پژوه.
فخر رازی،( بی تا)،" المحصل و هو محصل افکار المتقدمین والمتأخرین من الحکماء .المتکلمین"، به تحقیق دکتر حسن أتای، بی جا، مکتبه دار التراث.
قوام صفری، مهدی، (1369)، «مسائل فلسفۀ اولی و برهان لم»، تبریز، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، تابستان و پاییز، (ش 135 و 136، صص 95-80).
مصباح یزدی، ( 1379)، «آموزش فلسفه»، ج2، چاپ و نشر بین الملل، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی.
مظفر، شیخ محمد حسن، (1374)، دلائل الصدق، ترجمه محمد سپهری، ج2، تهران، امیرکبیر.(تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی)
مظفر، محمد رضا، (1388)، « المنطق»، قم، دارلعلم.
موحد، ضیاء؛ جهانگیری، نادر؛ فکری، سعید، (1389)، «مسأله سادگی در نحو صوری»، پژوهش های زبان شناسی، پاییز و زمستان، ش 2، (صص 119-101).
یزدانی، عباس،(1388)، «چالش دلیل گرایی درباره عقلانیت باورهای دینی و نقد رهیافت ضد دلیل گرایی پلنتینگا»، فصلنامه اندیشه دینی، ش 31، (صص118-99).
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 166 ـ 149
واکاوی جایگاه دلیل و علت در مسأله عصمت
فاطمه فاضل زاده 1
علیرضا پارسا 2
رضا رسولی شربیانی 3
چکيده
دلیل و علت که هر کدام از رابطه و ملازمه ی بین دو شیء یا دو امر با هم حکایت می کنند، مقولاتی بسیار نزدیک به هم هستند که گاه تفکیک آنها بسیار دشوار می شود و به این دلیل ممکن است حکم یکی به دیگری سرایت یابد؛ در هم آمیختن این مفاهیم و مغالطه ی خلط علت و دلیل موجب اشتباهات بسیار می گردد و توجه به تمایز بین علت و دلیل راهگشای حل بسیاری از مسائل علوم انسانی( از جمله علوم اجتماعی، نحوی، کلامی، فلسفی و ... ) است. این نوشتار با تبیین جایگاه بحث علت و دلیل در مسأله عصمت و با توجه به این تمایز بسیار مهم و ارتباط آن با تمایز بین دو مقام ثبوت و اثبات درصدد بیان این مطلب است که نبوت و امامت، علت عصمت برگزیدگان الهی نیست، بلکه عصمت مطلق آنها از جمله علل برخورداری آنان از این مقامهای والا است.
واژگان کلیدی
تشکیک، دلیل، عصمت، علت.
[1] . گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه پیام نور ، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)
Email: fazelzade@pnu.ac.ir
[2] . دانشیار، دانشکدۀ الهیات، دانشگاه پیام نور ، تهران، ایران.
[3] . دانشیار، دانشکدۀ الهیات، دانشگاه پیام نور ، تهران، ایران.
تاریخ دریافت: 15/1/1400 پذیرش نهایی: 16/4/1400
