سویه‌های اخلاقی در مسئولیت مدنی دولت‌ها متناسب با نقش آنها
الموضوعات :
سید امیر آل محمد
1
(دانشگاه عدالت)
علی اکبر گرجی ازندریانی
2
(دانشگاه عدالت)
الکلمات المفتاحية: مسئولیت, مسئولیت دولت, نقش دولت, مسئولیت مدنی, مسئولیت اخلاقی,
ملخص المقالة :
نقش دولت در اجتماع سياسي مهمترين بحث فلسفه سياسي درباره دولت است. با اين حال چه منشا دولت را قرارداد بدانيم و چه دولت را پديده‌اي طبيعي تلقي كنيم، رسالتي كه براي آن قايل مي‌شويم تا حدي مي‌تواند مستقل از بحث درباره منشا آن مطرح شود. نظريه‌هاي مرتبط با نقش دولت را در دو گروه عمده مي‌توان جاي داد. گروه نخست كه به مداخله محدود دولت در اجتماع نظر دارد اين گروه مكتب ليبراليسم و گرايشها و برداشتهاي متفاوت آن را شامل مي‌شود. در اين گروه نقش دولت بنابر اصل، نقش منفي و بازدارنده است و مداخله دولت در حقوق شهروندان جنبه استثنايي دارد كه بايد براساس مفاهيم پايه‌اي آزادي، عدالت و برابري توجيه شود.گروه دوم، ويژه نظريه‌هاي مبتني بر مداخله دولت در اجتماع و ايفاي نقش رفاهي دولت است. در اين نظريه ها نقطه ی آغازين بحث، اجتماع است و فرد تابع اجتماع تلقي مي‌شود. هرچند كه در اين گروه نيز براي آزادي حرمت بسيار قايل هستند. با اين حال تأمين آزادي را جز در سايه عدالت(بويژه عدالت توزيعي) و برابري ميسر نمي‌دانند. شاخص ترين نماينده اين گروه مكتب سوسياليسم است كه در نظامهاي سياسي اروپاي امروز رواج بسياري دارد. این نقش های دولت ها از منظر اخلاقی به نحو قابل توجهی بر سرنوشت افراد جامعه و فعالان اقتصادی موثر بوده و بعضا موجب خسارت های فراوانی به ایشان شده است. بر این اساس لازم است تا ضمن بررسی ماهیت سیاست های این دو گروه از حیث قرارگیری در دسته اعمال حاکمیتی یا تصدی، از منظر اخلاقی نیز، به بررسی امکان جبران خسارات ناشی از آن و مبنای این جبران خسارت پرداخته شود.
افلاطون، جمهور، ترجمه فواد روحاني، انتشارات علمي و فرهنگي، چاپ دهم
بشيريه، حسين، عقل در سياست ، نشر نگاه معاصر، 1382
ساليوان، راجر، اخلاق در فلسفه كانت، ترجمه عزت الله فولادوند، طرح نو، چاپ اول، 1380
هابز، توماس، لوياتان، ترجمه حسين بشيريه، نشر ني، چاپ چهارم، 1385
همپتن ، جين، فلسفه سياسي، ترجمه خشايار ديهيمي ، طرح نو، چاپ دوم
.ر.ک: بهاءالدین پازارگاد. تاریخ فلسفه سیاسی، ج 1 (تهران: زوار، 1334) فصل 10.
. هومن یزدانی 1390فصلنامه حقوق،مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی،دوره 41،شماره 3،پاییز1390
منوچهر آشتیانی،جامعه شناسی دینی،سوره اندیشه،شماره 48و 49،بهمن 1389
واعظى, احمد. (1383). نارسایى قرائت اخلاقى «رالز» از لیبرالیسم. فصلنامه علمی پژوهشی علوم سیاسی, (شماره بیست و ششم - تابستان 83), 53-74.
خداویسی حسن، عزتی شورگلی احمد. اخلاق در نظام های اقتصادی سرمایه داری، سوسیالیستی و اسلام. نشریه اقتصاد و بانکداری اسلامي. ۱۳۹۴; ۴ (۱۲) :۹۳-۱۲۰
Black burn, Robin, Ideology in social sciences , Fourth impression 1976, fonta collins
Tillich, Paul, political expectation, Mercer university Rose press, 1ed , 1981
Hayek, Friedrich A, La route de La servitude, traduit par Blumberg, Press universitaire de France, 2 ed, 1985
Hegel, philosophie of right, translated by knox, oxford, 1949
Held, David, political theories and modern state, polity press , 1989
Rousseau, Jean Jacque, Du contract social, edition de Magnard Paris, 1994
Rawls, John, collected Papers, Edited by samvel, Freeman, Harvard university prss, 1999, P.01
are Richard, Rawl's theory of Justice, Published in Reading Rawls Edited by Norman Daniels, stanford university Press. 1989,
beneton, philippe(1998), toplumsal siniflar, çev: hüsün dilli, istanbul: iletisiyayinlari, 1995.
lukes, steven,(1998), marksizm ve ahlak(çeviren: osman akinhay), birinci
baski, istanbul, ayrinti yayinlar, 1998.
edel, abraham, flowers, elizabeth, o, connor, finbarr w. (1998), morality, osophy and practice historical and contemporary reading and studies, new york, random house, 1998.
çagrici, mustafa(1991), islam ahlaki, 2 baski, istanbul, temel kültür dizisi no:6, ensar nesryat, 1991.
39 |
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 64 - 39
سویه‌های اخلاقی در مسئولیت مدنی دولت‌ها
متناسب با نقش آنها
سید امیر آل محمد 1
علی اکبر گرجی ازندریانی 2
چکیده
نقش دولت در اجتماع سياسي مهمترين بحث فلسفه سياسي درباره دولت است. با اين حال چه منشا دولت را قرارداد بدانيم و چه دولت را پديده‌اي طبيعي تلقي كنيم، رسالتي كه براي آن قايل مي‌شويم تا حدي مي‌تواند مستقل از بحث درباره منشا آن مطرح شود. نظريه‌هاي مرتبط با نقش دولت را در دو گروه عمده مي‌توان جاي داد. گروه نخست كه به مداخله محدود دولت در اجتماع نظر دارد اين گروه مكتب ليبراليسم و گرايشها و برداشتهاي متفاوت آن را شامل مي‌شود. در اين گروه نقش دولت بنابر اصل، نقش منفي و بازدارنده است و مداخله دولت در حقوق شهروندان جنبه استثنايي دارد كه بايد براساس مفاهيم پايه‌اي آزادي، عدالت و برابري توجيه شود.گروه دوم، ويژه نظريه‌هاي مبتني بر مداخله دولت در اجتماع و ايفاي نقش رفاهي دولت است. در اين نظريه ها نقطه ی آغازين بحث، اجتماع است و فرد تابع اجتماع تلقي مي‌شود. هرچند كه در اين گروه نيز براي آزادي حرمت بسيار قايل هستند. با اين حال تأمين آزادي را جز در سايه عدالت(بويژه عدالت توزيعي) و برابري ميسر نمي‌دانند. شاخص ترين نماينده اين گروه مكتب سوسياليسم است كه در نظامهاي سياسي اروپاي امروز رواج بسياري دارد. این نقش های دولت ها از منظر اخلاقی به نحو قابل توجهی بر سرنوشت افراد جامعه و فعالان اقتصادی موثر بوده و بعضا موجب خسارت های فراوانی به ایشان شده است. بر این اساس لازم است تا ضمن بررسی ماهیت سیاست های این دو گروه از حیث قرارگیری در دسته اعمال حاکمیتی یا تصدی، از منظر اخلاقی نیز، به بررسی امکان جبران خسارات ناشی از آن و مبنای این جبران خسارت پرداخته شود.
واژگان کلیدی
مسئولیت، مسئولیت دولت، نقش دولت، مسئولیت مدنی، مسئولیت اخلاقی.
[1] . دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشگاه عدالت، تهران، ایران. (نویسنده مسئول - وکیل پایه یک دادگستری)
Email: alemohamadlaw@gmail.com
[2] . استادیار گروه حقوق عمومی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
Email: A_gorji@sbu.ac.it
تاریخ دریافت: 2/5/1400 پذیرش نهایی: 5/8/1400
