جامعه پردازی مبتنی بر قسط و عدل؛ برداشتی از المیزان
الموضوعات :
محمد صادق تراب زاده جهرمی
1
(دانشگاه امام صادق علیه السلام)
سید مجتبی امامی
2
(دانشگاه امام صادق علیه السلام)
محمد حسین الهی زاده
3
(حوزه و علوم اسلامی رضوی)
الکلمات المفتاحية: جامعه پردازی, عدالت اجتماعی, معنویت, قوام, قرابت,
ملخص المقالة :
عدالت اجتماعی، مبنای اساسی جامعه پردازی در اندیشه دینی است. اما نرم‌افزار ساخت جامعه در پرتوی عدالت اجتماعی چیست؟ شناخت این نرم‌افزار، بدون دستیابی به مفهوم شناسی دقیق قرآنی از عدالت اجتماعی، میسر نیست. به همین دلیل است که پژوهش‌های اسلامی در عرصه عدالت اجتماعی، اغلب به تحمیل معنای ارتکازی یا ناقص پژوهندگان از عدل و قسط بر نظریه ورزی‌ها دچار شده است و اصل و فرع، مشتبه گشته است. در پژوهش حاضر، ابتدا بر اساس روش تحقیق موضوعی، به مفهوم شناسی عدل و قسط و نسبت بین این دو می‌پردازیم. سپس در پرتوی این مفهوم شناسی، با رجوع به تفسیر المیزان، تلاش شده است تا نرم‌افزار جامعه پردازی مبتنی بر قسط و عدل تدوین گردد. بر این اساس، جامعه پردازی، از مسیر قوام دین محقق می‌شود که خود، در پرتو سه مؤلفه کلیدی قدرت، ثروت و پیوندهای اجتماعی عمل می‌کند. پیوندهای اجتماعی، بنیادین‌ترین لایه جامعه پردازی است که روابط اقتصادی در خدمت تقویت این پیوندها و انسجام اجتماعی تعریف می‌شوند. نظام سیاسی و نهاد قدرت نیز به‌عنوان تنظیم‌گر روابط اجتماعی-اقتصادی، خود نیازمند تقویمی درونی مبتنی بر طاعت است. همچنین مؤلفه معنویت به‌عنوان مؤلفه چهارم، به‌مثابه روحی بر کالبد جامعه پردازی، عدالت اجتماعی را در خدمت توحید قرار می‌دهد. مبنای این نرم‌افزار جامعه پردازی عبارت است از: طبیعت و فطرت انسانی، غایت کمالی انسانی، اقتضائات حیات اجتماعی.
1. قرآن کریم#
2. اردبیلی، سید عبدالغنی (1381). تقریرات فلسفه امام خمینی رحمه‌الله علیه. قم: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمه‌الله علیه.#
3. خامه گر، محمد (1386)، ساختار هندسی سوره‌های قرآن؛ پیش درآمدی بر روش‌های نوین ترجمه و تفسیر قرآن کریم. قم: سازمان تبلیغات اسلامی. #
4. ربانی، محمد حسن (1379). ترادف در واژه‌های قرآن. پژوهش‌های قرآنی، شماره 23 و 24، 254- 269.#
5. ربیع نتاج، سید علی اکبر (1384). اشتراک لفظی در قرآن. مجله دانشکده علوم انسانی، شماره 10، 169-188.#
6. روحی، محمد و فیاض بخش، محمد تقی (1392). تفسیر واژگان قرآن کریم برگرفته از تفاسیر مجمع البیان و المیزان. تهران: فردافر. #
7. طباطبایی، محمد حسین (بی‌تا). ترجمه تفسیر المیزان. ترجمه محمد جواد حجتی کرمانی و محمد علی گرامی قمی، ج5، قم: بنیاد علمی فرهنگی علامه طباطبایی با همکاری مرکز نشر فرهنگی رجا.#
8. طباطبایی، محمد حسین (بی‌تا). ترجمه تفسیر المیزان. ترجمه محمد رضا صالحی کرمانی و سید محمد خامنه، ج4، قم: بنیاد علمی فرهنگی علامه طباطبایی با همکاری مرکز نشر فرهنگی رجا. #
9. طباطبایی، محمد حسین و موسوی همدانی، سید محمد باقر (1374). ترجمه تفسیر المیزان. قم: دفتر انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. #
10. قائمی نیا، علیرضا (1389). بیولوژی نص؛ نشانه‌شناسی و تفسیر قرآن. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.#
11. قائمی نیا، علیرضا (1390). معناشناسی شناختی قرآن. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. #
12. قرشی، سید علی اکبر (1371). قاموس قرآن. تهران: دار الکتب الاسلامیه. #
13. لسانی فشارکی، محمد علی و مرادی زنجانی، حسین (1391). روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم. قم: بوستان کتاب.#
14. نکونام، جعفر (1384). ترادف در قرآن کریم. پژوهش دینی، شماره 12، 83-100.#
15. الهی زاده، محمد حسین (1393). درسنامه تدبر موضوعی قرآن؛ مبادی، مبانی، روش و نمونه. مشهد: نشر موسسه فرهنگی تدبر در قرآن و سیره.#
16. راغب اصفهانى، حسين بن محمد (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن. بیروت: دار القلم. #
17. زبیدی، مرتضی (1404ق). تاج العروس من جواهر القاموس. بیروت: دار الفکر.#
18. طباطبایی، محمد حسین (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسين حوزه علميه قم.#
19. كلينى، محمد بن يعقوب (1429ق). الكافي. قم: دار الحدیث.#
20. مصطفوی، حسن (1430ق). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. بیروت: دار الکتب العلمیه.#
21. يمنى، عبد الباقى بن عبد المجيد (1425ق). الترجمان عن غریب القرآن. بیروت: دار الکتب العلمیه.#
