بررسی و تحلیل برنامه ریزی درسی جغرافیا در دوره‌های مختلف تحصیلی در ایران
الموضوعات :سیده گلنار صالحی خواه 1 , زهرا سامانپور 2 , مریم بستام 3
1 - دانشگاه پیام نوریاسوج
2 - دانشگاه جامع امام حسین تهران
3 - دانشکده آزاد عالی شهر
الکلمات المفتاحية: آموزش جغرافیا , برنامه ریزی درسی, ایران, دوره‌های تحصیلی,
ملخص المقالة :
سابقۀ برنامه ریزی درسی در دنیا به بیش از یک قرن می رسد، اما این رشته در ایران عمری بیش از چند دهه ندارد. با این حال در همین عمر کوتاه توانسته است جایگاه و مؤثر بودن خود را در بین همۀ علوم نظری باز نماید و مهمترین نقشی که داشته است تعیین مرز میان دانش و آموزش هر یک علوم بوده است. از جمله در رشتۀ علمی جغرافیا با همه تفاوت ها و شباهت هایی که با سایر علوم دارد این مرزبندی توانسته است گوشه ای از توانایی های ذاتی آن را آشکارتر نماید. سابقۀ تولید برنامۀ درسی جغرافیا را به طور علمی می توان به 70 سال قبل یعنی زمانی که آموزش و پرورش نوین ایران شکل گرفت نزدیک کرد. با این حال، تا حدود سال 1375 آموزش جغرافیا در ایران با تأکید بر شیوه های توصیفی انجام می شد تا اینکه در این سال هم پای با شکل گیری جریانی از برنامه ریزی درسی به شکل علمی و مدون در نظام آموزشی، نوعی رفرم در تولید برنامه های درسی مدون شکل گرفت و به این صورت اولین سند برنامه ریزی درسی جغرافیا در این سال تولید شد و از دل این برنامه درسی متناسب با دوره های تحصیلی و پایه های تحصیلی، برنامه-های دیگری استخراج شد و آموزش جغرافیا به عنوان یک رویکرد جدید در آموزش های رسمی ایران شکل گرفت.
• مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم‌وتربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران (مصوبه آذرماه 1390)» شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای عالی آموزش‌وپرورش.
• ترنج، حسنعلی(1399) "قلمرو دانش جغرافیا"، انتشارات اساتید دانشگاه، چاپ اول، تهران
• برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایران (مصوبه اسفندماه 1391)». شورای عالی آموزش‌وپرورش.
• جی پی میلر (1379). نظریه‌های برنامه درسی. ترجمه دکتر محمود محمدی. انتشارات سمت.
• سیلور جی‌گالن و دیگران (1372). برنامه‌ریزی درسی برای تدریس و یادگیری بهتر. ترجمه دکتر غلامرضا خویی‌نژاد. مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.
• اهداف دوره‌های تحصیلی نظام تعلیم‌وتربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران. (مصوب نهصد و پنجاه و دومین جلسه شورای عالی آموزش‌وپرورش. مورخ 10/2/97).
• معافی، محمود (1398). «فلسفه آموزش جغرافیا از منظر عقل، دین و اسناد بالادستی آموزش‌وپرورش».
• احدیان، محمد و آقازاده، محرم ۱۳۷۸۶، راهنمای روش‌های تدریس برای آموزش و کارآموزی، تهران: انتشارات آییژ.
• اعرافی، علی‌رضا، حاجی ده آبادی، محمدعلی، صادق زاده قمصری، علی‌رضا، مجموعه مقالات همایش تربیت در سیره و کلام امام علی (علیه‌السلام)، تهران: نشر تربیت اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۹.
• اکبری شلدره ای، فریدون و دیگران: ۱۳۸۹، روش‌های نوین یاددهی – یادگیری و کاربرد آن‌ها در آموزش، تهران: انتشارات فرتاب.
• آقازاده، محرم، روش‌های نوین تدریس، تهران: نشر آییژ، چاپ هفتم، ۱۳۹۲
• آقازاده، محرم؛ ۱۳۸۸، راهنمای روش‌های نوین تدریس، تهران: انتشارات آییژ
• بیابان‌گرد، اسماعیل، روش‌های پیش‌گیری از افت تحصیلی، تهران: نشر انجمن اولیا و مربیان، چاپ ششم، ۱۳۸۷
• پارسونز، ریچارد، استفان لوئیس، هينسون و ديبورا ساردو براون؛ ۱۳۸۵، روان‌شناسی تربیتی: تحقیق، تدریس، یادگیری، ترجمه اسدزاده، حسن؛ اسکندری، حسین، تهران: انتشارات عابد.
• پاکپور، یونس، زمینه فنّاوری آموزشی، تهران: نشر دیدار، چاپ اول، ۱۳۹۰
• تقی پور ظهیر، علی، برنامه‌ریزی درسی برای مدارس ابتدایی در هزاره سوم، تهران: نشر آگه، چاپ سوم، ۱۳۹۲
• جویس، بروس، كالهون، امیلی، هاپکینز، دیوید، الگوهای یادگیری ابزارهایی برای تدریس، ترجمه مهر محمدی، محمود، عابدی، لطفعلی، تهران: نشر سمت، چاپ پنجم، ۱۳۹۰
• جویس، بروس، مارشاویل با همکاری امیلی كالهون، ترجمه محمدرضا بهرنگی، الگوهای تدریس ۲۰۰۴، تهران: نشر كمال تربیت، چاپ هشتم، ۱۳۹۱
• حسینی ادیانی، سید ابوالحسن، آشنایی با نظام تربیتی اسلام، قم: نشر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم، ۱۳۹۳
• خورشیدی، عباس و شهاب‌الدین غندالی، محمدحسین فهرجی؛ ۱۳۷۹، راهبردهای یادگیری و یاددهی در کلاس درس (با عنایات به نگرش فراشناخت)، تهران: انتشارات کیا.
• خورشیدی، عباس؛ ۱۳۸۱، روش‌ها و فنون تدریس. تهران: یسطرون.
• دل‌شاد تهرانی، مصطفی، ماه مهرپرور؛ تربیت در نهج‌البلاغه، تهران: نشر دریا، چاپ دوم، ۱۳۷۹.
• ذوفن، شهناز، ۱۳۸۶، کاربرد فناوری مای جدید در آموزش، تهران: انتشارات سمت.
• رحال زاده، رضا، روش‌های برتر تدریس با تأکید بر انواع طراحی آموزشی، تهران: نشر جهاد دانشگاهی، چاپ دوم، ۱۳۸۷
• رشاد، علی‌اکبر، دانشنامه امام علی (علیه‌السلام)، تهران: نشر آثار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۰.
• رووف، علی، کارمایه معلمان درگذر از یاددهی به یادگیری، تهران: نشر مدرسه، چاپ چهارم، ۱۳۸۸.
• رهباردار، حمید، الگوهای ارزشیابی آموزشی و ارزیابی آزمون‌های پیشرفت تحصیلی، مشهد: نشر آیین تربیت، چاپ اول، ۱۳۸۴.
• ساروخانی، باقر؛ ۱۳۷۵، روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی
• شعاری نژاد، علی‌اکبر، روان‌شناسی تربیت و تدریس، تهران: نشر اطلاعات، چاپ اول، ۱۳۸۷
• شعبانی، حسن؛ ۱۳۸۲، مهارت مای آموزشی، تهران: انتشارات سمت.
• صفوی، امان اله، کلیات روش‌ها و فنون تدریس، تهران: نشر معاصر، چاپ پانزدهم، ۱۳۹۲
• فرخ مهر، حسین، چگونگی یاددهی-یادگیری اثربخش، اصفهان: نشر نوشته، چاپ اول، ۱۳۸۷
• فضلی خانی، منوچهر؛ ۱۳۸۲، راهنمای عملی روش مشارکتی و فعال در فرآیند تدریس، تهران: انتشارات آزمون نوین.
• فيوضات، یحیی، مبانی برنامه‌ریزی آموزشی، تهران: نشر ویرایش، چاپ بیست و پنجم، ۱۳۹۰
• قورچیان، نادر قلی: ۱۳۷۹، جزئیات روش‌های تدریس، تهران: مؤسسه فراشناختی اندیشه.
• قورچیان، نادرقلی و دیگران؛ ۱۳۷۷، نظریه مای یادگیری و نظریه فراشناخت درفرآیند یاددهی – یادگیری، تهران: انتشارات تربیت.
• گوردون، توماس، فرهنگ تفاهم در مدرسه، ترجمه پری‌چهر فرهادی، تهران: نشر آیین تفاهم، چاپ سوم، ۱۳۸۴.
• گیج، ن، ل، و برلاینر، د.سی؛ ۱۳۷۲ روان‌شناسی تربیتی، ترجمه غلامرضا خویی نژاد و همکاران، مشهد: انتشارات حکیم فردوسی و پاز.
• لاولس، آوریل؛ ۱۳۸۴، نقش ICT در کلاس درس، ترجمه منوچهر فضلی خانی و فرهاد فتحی نژاد، تهران: انتشارات ورای دانش.
• مشایخ، فریده، دیدگاه‌های نو در برنامه‌ریزی آموزشی، تهران: نشر سمت، چاپ سیزدهم، ۱۳۹۲
• ملکی، حسن، برنامه‌های درسی و پرورش تفکر، تهران: نشر انجمن اولیا و مربیان، چاپ سوم، ۱۳۸۷
• مهر محمدی، محمود، بازاندیشی فرایند یاددهی-یادگیری، تهران: نشر مدرسه، چاپ سوم، ۱۳۸۷
• میرزا محمدی، محمدحسن؛ ۱۳۹۰، روش‌ها و فنون تدریس، تهران: انتشارات پوران پژوهش. ۵. صفوی، امان‌الله؛ ۱۳۷۰، کلیات روش‌ها و فنون تدریس، تهران: انتشارات معاصر.
