مسئلۀ جاودانگی نفس در اندیشۀ علامه طباطبائی
الموضوعات :
قاسم پورحسن
1
,
حسین کلباسی اشتری
2
,
علیرضا کلبادی نژاد
3
1 - دانشیار گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
2 - استاد گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبائي، تهران، ایران
3 - دانشجوی دکتری فلسفه تطبیقی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: جاودانگی نفس, احباط, تکفیر, خلود در عذاب, سعادت و شقاوت, علامه طباطبایی,
ملخص المقالة :
دیدگاه علامه طباطبایی در باب جاودانگی نفس، مبتنی بر جهانبینی توحیدی اوست. او تلاش کرده به چالش‌برانگیزترین مباحث و اشکالات مربوط به جاودانگی نفس در مسئلۀ سعادت و شقاوت ذاتی، احباط، تکفیر و خلود در عذاب پاسخ دهد. علامه با اتکا به مبانی عقلی و بر مبنای حکمت متعالیۀ صدرالمتألهین و بهره¬گیری از اصولی مانند اصالت وجود، حرکت جوهری اشتدادی، وحدت حقیقت نفس و تشکیک در مراتب وجود، تقریری نو از معاد و جاودانگی نفس ارائه نموده است. این نوشتار میکوشد با طرح موضوع جاودانگی، نسبت آن را با اهداف و غایات انسانی که همان تحقق تمامیت حقیقی انسان با معاد و جاودانگی نفس است، تبیین نماید. در این راستا، نظر علامه طباطبایی دربارۀ وجود جوهری نفس و اثبات جاودانگی آن، و همچنین وجوه نوآورانۀ اندیشۀ وی در بحث جاودانگی و نتایج و پیامدهای معرفتی آن را مورد بحث و بررسی قرار داده‌ایم و به اشکالات مطرح‌شده علیه جاودانگی نفس، با توجه به مبانی علامه، پاسخ داده‌ایم.
1. پترسون، مایکل؛ هاسکر، ویلیام؛ رایشنباخ، بروس؛ بازینجر، دیوید (1389). عقل و اعتقاد دینی. مترجمین احمد نراقی، ابراهیم سلطانی، تهران: طرح نو. # #
2. حسینی طهرانی، محمدحسین. (1425ق ). مهر تابان: یادنامه و مصاحبات تلمیذ و علامه: عالم ربانی علامه سید محمدحسین طباطبائی تبریزی، مشهد: نور ملکوت قرآن. # #
3. جوادی آملی، عبدالله. (1394). شمس الوحی تبریزی. قم: مرکز نشر اسراء. # #
4. راغب اصفهاني، حسين بن محمد. (1996م). مفردات الفاظ القرآن. تحقيق صفوان عدنان داوودي، دمشق: دارالقلم. # #
5. زمانی‌ها، حسین و یاوری، طاهره. (1396). تحلیل چیستی و حقیقت بدن مثالی و نقش آن در تبیین رابطه نفس و بدن در فلسفه ملاصدرا. حکمت معاصر، سال هشتم، شماره 3 (پیاپی 25). 188-171. # #
6. سهروردی، شیخ شهاب‌الدین. (1357). حکمه الإشراق، ترجمه و شرح سید جعفر سجادی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران . # #
7. شاكر، كمال مصطفى. (1384). ترجمه خلاصه تفسير الميزان. ترجمه‌ی فاطمه مشايخ، تهران: نشر اسلام
8. طباطبایی، سید محمدحسین. (1387). رسالت تشیع در دنیای امروز. قم: موسسه بوستان کتاب. # #
9. طباطبایی، سید محمدحسین. (1391). انسان از آغاز تا انجام. ترجمه: صادق لاریجانی، قم: موسسه بوستان کتاب. # #
10. طباطبائی، سید محمدحسین. (1374). ترجمه تفسیر المیزان. ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی. # #
11. طباطبائی، سید محمدحسین. (1388 الف). ترجمه و شرح بداية الحكمة. ترجمه علی شیروانی، قم: موسسه بوستان كتاب. # #
12. طباطبائی، سید محمدحسین. (1388ب). رسایل توحیدی. ترجمه و تحقیق علی شیروانی، قم: موسسه بوستان کتاب. # #
13. طباطبائی، سید محمدحسین. (1428 ق). مجموعه رسایل العلامه الطباطبائی. تحقیق الشیخ صبّاح الُّربَیعی، قم: باقیات. # #
14. طباطبائی، سید محمدحسین. (1382). نهایة الحکمه. تصحیح و تعلیق: عباسعلی زارعی سبزواری، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. # #
15. طباطبائی، سید محمدحسین. (1430 ه.ق.). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: موسسه نشر اسلامی # #
16. فیاضی، غلامرضا. (1397). درس¬نامۀ علم¬النفس فلسفی. تحقیق و تدوین محمدتقی یوسفی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره). # #
17. ملاصدرا. (1354). المبدأ و المعاد. به تصحيح سيد جلال‌الدین آشتيانى، تهران: انجمن حكمت و فلسفه ايران. # #
