تبیین مبانی فلسفی صیانت از قانون و بایستههای تربیتی آن از منظر افلاطون و کانت
الموضوعات :
سعید آزادمنش
1
(روانشناسی و علوم تربیتی)
دکتر شهین ایروانی
2
(.)
الکلمات المفتاحية: صیانت از قانون, تبعیت از قانون, روشن‌نگری, تربیت شهروندی, افلاطون و کانت,
ملخص المقالة :
مقاله در پی پاسخ به دو پرسش بر اساس آرای افلاطون و کانت در موضوع صیانت از قانون است. نخست آن‌که اطاعت از قانون چه مبنایی دارد و دوم آن‌که چه بایستههای تربیتی از آن قابل استنتاج است. روش بررسی از نوع استنتاج و قیاس است و برای یافتن وجوه اشتراک و تفاوت دیدگاه‌های دو فیلسوف از روش تحلیل تطبیقی بهره برده است. هر دو فیلسوف اطاعت‌پذیری مطلق در برابر قانون را تعریف صیانت از قانون میدانند. هدف از این صیانت در مقام عمل، تبعیت از قانون و در مقام نظر بحث و بررسی عالمانه برای اصلاح قانون است. دو فیلسوف در سه اصل تربیتی مشتمل بر آگاهی نسبت به مفاد قوانین، آگاهی نسبت به ضرورت قانون‌مداری و نگاه نقادانه نسبت به قوانین و محتوای آن‌ها مشترک‌اند. اما علاوه بر آن‌ها، افلاطون به اصول احترام به قانون و اولویت و تقدم مطلق قانون‌مداری، و کانت نیز به اصل تفکر و گفتگو قائل است. روشهای تربیتی شامل تعیین سهمیهای در برنامه درسی علوم اجتماعی برای بحث درباره قانون، تبیین ضرورت قانون‌مداری در محتوای برنامه درسی، ارائه الگوی عملی در اطاعت از قوانین آموزشی، برگزاری جلسات آزاداندیشی و تأمل در بازبینی و اصلاح قوانین در مدرسه بر اساس اصول تربیتی فوق توصیه می‌شود.
احمدی، حسین (1387). مشارکت اجتماعی دانش¬آموزان و عوامل مؤثر بر آن. قابل دسترسی از طریق این آدرس: http://vista.ir/article/291624
ارسطاطالیس (1356). اخلاق نیکوماخس. (ابوالقاسم پورحسینی، مترجم؛ جلد: 1). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
افلاطون (1354). قوانین. (محمدحسن لطفی، مترجم). تهران: چاپ کاویان.
افلاطون (1366). کریتون. (محمدحسن لطفی و رضا کاویانی، مترجمان). در آثار افلاطون (جلد: 1؛ چاپ: 2). تهران: انتشارات خوارزمی.
افلاطون (1374). جمهور. (فؤاد رحمانی، مترجم؛ چاپ: 6). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
بار، ارهارد (1386). روشن¬نگری چیست؟. (سیروس آرین پور، مترجم). تهران: انتشارات آگاه.
باقری، خسرو. سجادیه، نرگس. توسلی، طیبه (1389). رویکردها و روش¬های پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت. تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
برَن، ژان (1363). افلاطون. (ابوالقاسم پورحسینی، مترجم). تهران: نشر هما.
بریه، امیل (1352). تاریخ فلسفه در دوره یونانی. (علی مراد داوری، مترجم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
بورمان، کارل (1375). افلاطون. (محمدحسن لطفی، مترجم). تهران: چاپ قیام.
حسینی، میرسعید (1370). آغاز آشنایی با قوانین و مقررات: ویژگی¬های رفتاری کودکان دبستانی 3. مجله تربیت، 62، 59- 58.
دستغیب، عبدالعلی (1383). سقراط همچون فیلسوف اخلاق. مجله کیهان فرهنگی، 214، 25-20.
دورانت، ویل. (1335). تاریخ فلسفه. (عباس زریاب خوئی، مترجم). تهران: چاپ تابان.
ذاکری، زهره (1391). نقد و بررسی رویکردهای تربیت اخلاقی در مقاطع سه‌گانه در مدارس دخترانه مبتنی بر دیدگاه کلبرگ. (پایان¬نامه کارشناسی ارشد فلسفه تعلیم و تربیت). دانشگاه تهران، تهران.
راسل، برتراند (1373). تاریخ فلسفه غرب. (نجف دریابندری، مترجم؛ جلد: 1؛ چاپ: 6). تهران: چاپ کتاب پرواز.
روحانی، حسن (1385). گفتمان: نقش آموزش و پرورش در انسجام اجتماعی. مجله علوم سیاسی راهبرد، 42، 24- 5.
ریم، آندرآس (1386)، روشن¬نگری «نیازِ» فهم انسانی است. (سیروس آرین پور، مترجم). در ارهارد بار، روشن-نگری چیست؟، (صص 63- 75)، تهران: انتشارات آگاه.
علی¬بابایی، یحیی؛ فیروزجانیان، علی¬اصغر (1388). تحلیل جامعه¬شناختی عوامل مؤثر بر قانونگریزی. فصلنامه علوم انتظامی، 45، 58- 7.
فتحی واجارگاه، کورش (1381). برنامه¬های درسی تربیت شهروندی: اولویتی پنهان برای نظام آموزش و پرورش ایران. مجله پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان، 14، 206-181.
فخرائی، سیروس (1386). بررسی میزان قانون‌پذیری و عوامل مؤثر بر آن در شهر تبریز. پیک نور، 5 (1)، 122- 111.
فوکو، میشل (1378). مراقبت و تنبیه. (نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، مترجمان)، تهران: نشر نی.
کاپلستون، فردریک (1380). تاریخ فلسفه (یونان و روم). (سید جلال‌الدین مجتبوی، مترجم؛ جلد: 1؛ چاپ: 4). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی و انتشارات سروش.
کاتوزیان، ناصر (1388). فلسفه حقوق (تعریف و ماهیت حقوق). (جلد:1؛ چاپ: 5). تهران: شرکت سهامی انتشار.
کانت، ایمانوئل (1386). در پاسخ به پرسش روشن¬نگری چیست؟. (سیروس آرین پور، مترجم). در ارهارد بار، روشن‌نگری چیست؟، (صص 41- 29)، تهران: انتشارات آگاه.
کیوانفر، شهرام (1388). اخلاقی بودن وظیفه اطاعت از قانون. مجله حقوق، 39 (3)، 342-317.
گیدنز، آنتونی (1378). سیاست، جامعه¬شناسی و نظریه اجتماعی. (منوچهر صبوری، مترجم). تهران: نشر نی.
مجتهدی، کریم (1388). افکار کانت. (چاپ: 2). تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
محسنی، منوچهر (1375). بررسی آگاهی¬ها، نگرش¬ها و رفتار اجتماعی فرهنگی در ایران. معاونت پژوهشی و آموزشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
محمودی، سید علی (1384). فلسفه سیاسی کانت. تهران: نشر نگاه معاصر.
نقیب زاده، میرعبدالحسین (1374). فلسفه کانت؛ بیداری از خواب دگماتیسم بر زمینه¬ی سیر فلسفهی دوران نو. تهران: انتشارات آگاه.
وبر، ماکس (1373). اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری. (عبدالکریم رشیدیان و پریسا منوچهری کاشانی، مترجمان). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ورنر، شارل (1347). حکمت یونان. (بزرگ نادرزاد، مترجم). تهران: انتشارات کتاب فروشی زوّار.
Brwon, J. (1996). Multidimensional Citizenship, Toronto: University of Toronto Press.
Cox, O. C. (1944). Class and caste: A Definition and a Distinction, The Journal of Negro Education, 13(2), 139- 149.
Davies, M. (2001). Explicit and implicit knowledge: Philosophical aspects, In N. J. Smelser & P. B. Baltes (eds.), International Encyclopedia of the Social and Behavioral Sciences. Amsterdam: Elsevier Science.
Davis, K. and Moore W. E. (1945). Some Principle of Stratification, American Sociological Review, 10(2), 242-249.
Galloway, D., Rogers, C. (1994). Motivational style: A link in the relationship between school effectiveness and children's behavior? Educational and Child Psychology, 11(2), 16-25.
Given, L. M. (Ed.) (2008). The Sage Encyclopedia of Qualitative Research Methods, London: Sage.
Houghton, S., Wheldall, K., Jude, R., Sharp, A. (1990). The Effects of Limited Private Reprimands and Increased Private Praise on Classroom Behavior in Four British Secondary School Classes. British Journal of Educational Psychology, 60(3), 255-265.
Kant, I. (1955). Foundations of the Metaphysics of Morals and what is Enlightenment? (L.W. Beck, Trans). New York: Bobbs-Merrill Company.
Kant, I. (1991). An Answer to the Question: "What Is Enlightenment?" in H. S. Reiss (Ed.). Kant Political Writings (pp. 54-60). Cambridge: Cambridge University Press.
Lee, W. O. (1999). Qualities of Citizenship for the New Century: Perceptions of Asian Educational Leader. CERC Studies in Comparative Education, 14, 137-155.
Malaysia Education blueprint 2013-2025 (Preschool to post-secondary Education) (2013), Ministry of education Malaysia: Kementerian Pendidikan.
Prior, W. (1999). What is Means to be a "Good Citizen" in Australia: Perceptions of Teachers, Students, and Parents, Theory and Research in Social Education, 27(2).
Rihoux, B. (2006). Qualitative Comparative Analysis, (Qca) and Related Systematic Comparative Methods: Recent Advances and Remaining Challenges for Social Science Research, Journal of International Sociology. (21), 670- 706.
Weber, M. (1958). The three types of legitimate rule, Berkeley Publications in Society and Institutions, 4(1), 1-11.
Weber, M. (2004). The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism, Bucharest: Antet Publishing House.
