بررسی و امکان سنجی استفاده از قفس پرورش ماهی پلیمری در صنعت شیلات
الموضوعات :
1 - دانشگاه تهران
الکلمات المفتاحية: قفس پرورش ماهی, پلیمر, پلی اتیلن, شیلات,
ملخص المقالة :
پلیمرها به دلیل خواص مکانیکی خوب و متنوع، چگالی پایین، قیمت مناسب، خواص ویژه عالی و دسترسی آسان به-ویژه در کشور ایران با منابع عظیم نفتی، رفته رفته جای مواد معدنی و فلزی را در صنایع مختلف گرفته‌اند که صنعت شیلات نیز از این قاعده مستثنی نیست. در کشور ایران با توجه به ظرفیتهای موجود به ویژه در شمال و جنوب کشور، اجرای طرح پرورش ماهی در قفس از سیاست های مهم و جدی شیلات است. پرورش ماهی در قفسهای پلی-اتیلن در دهه‌های اخیر با توجه به مزایای خاص خود مورد توجه اکثر کشورهای دنیا قرار گرفته است. در این مقاله به معرفی قفس پرورش ماهی پلی اتیلنی پرداخته شده و همچنین اجزا، عملکرد و مزایای آن شرح داده شده است. با توجه به تنوع خواص پلیمرها، میتوان در کنار بدنه اصلی پلی اتیلنی، اکثر اجزای دیگر را نیز از دیگر پلاستیک‌ها ساخت و بدین وسیله و با چاشنی ابتکار و نوآوری برخی محدودیتهای قفس پلی اتیلنی را نیز مرتفع ساخت که این موارد نیز تشریح شدهاند. همچنین مزایای پلی اتیلن نسبت به ایده‌های دیگر برای ساخت قفس پرورش ماهی (چوب و فولاد) بیان شده و ماتریس مقایسات زوجی معیارهای رقابتی و مقایسه پلی اتیلن با چوب و فولاد گزارش شده و نهايتاً توجيه اقتصادي استفاده از قفس پرورش ماهی پلیمری تبيين شده است.
1- Chu, Y. I., Wang, C. M., Park, J. C., and Lader, P. F., Review of cage and containment tank designs for offshore fish farming, Aquaculture, 519, 734928, 2020.
2- Cardia, F. and Lovatelli, A., Aquaculture operations in floating HDPE Cages: A field handbook L, Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO), 2015.
3- Fishstat Plus database: aquaculture production, FAO, 2012.
4- Farabi, S. M. V., Tabari, M. R., & Hafezieh, M., Investigation of rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) culture in marine floating cages in the Southern Caspian Sea, Journal of Aquaculture & Marine Biology, 9(6), 203-206, 2020.
5- Jensen, Ø., Dempster, T., Thorstad, E. B., Uglem, I., and Fredheim, A., Escapes of fishes from Norwegian sea-cage aquaculture: causes, consequences and prevention, Aquaculture Environment Interactions, 1(1), 71-83, 2010.
6- Khaleghi Moghadam, M., and Shabanian, M., An overview on evolution of polyethylene pipes: production methods and standards, Basparesh, 5(4), 84-91, 2016. (In Persian)
7- NS-9415- Marine fish farms - Requirements for design, dimensioning, production, installation, and operation. Norwegian Standard, 2009.
بررسی و امکان سنجی استفاده از قفس پرورش ماهی پلیمری در صنعت شیلات
امیرحسین یزدان بخش*1، پیمان باقرآبادی2، محمد لک3، علیرضا بهزادی4، حامد حسینی شریفی5
4،1-دانشجو دکتری تخصصی مهندسی پلیمر، دانشکده مهندسی شیمی، پردیس دانشکده‌های فنی ، دانشگاه تهران
2- دانشجو دکتری تخصصی مهندسی نفت، دانشکده مهندسی نفت، دانشگاه صنعتی امیرکبیر تهران
3- دانش آموخته کارشناسی مهندسی پلیمر، دانشکده مهندسی شیمی، پردیس دانشکده‌های فنی ، دانشگاه تهران
5- رییس هییت مدیره شرکت دایان پلیمر، تهران،صندوق پستی: 1967935961
چکیده
پلیمرها به دلیل خواص مکانیکی خوب و متنوع، چگالی پایین، قیمت مناسب، خواص ویژه عالی و دسترسی آسان بهویژه در کشور ایران با منابع عظیم نفتی، رفته رفته جای مواد معدنی و فلزی را در صنایع مختلف گرفته‌اند که صنعت شیلات نیز از این قاعده مستثنی نیست. در کشور ایران با توجه به ظرفیتهای موجود به ویژه در شمال و جنوب کشور، اجرای طرح پرورش ماهی در قفس از سیاستهای مهم و جدی شیلات می‌باشداست. پرورش ماهی در قفسهای پلی اتیلن در دهه‌های اخیر با توجه به مزایای خاص خود مورد توجه اکثر کشورهای دنیا قرار گرفته است. در این مقاله به معرفی قفس پرورش ماهی پلی اتیلنی پرداخته شده و همچنین اجزا، عملکرد و مزایای آن شرح داده شده است. با توجه به تنوع خواص پلیمرها، میتوان در کنار بدنه اصلی پلی اتیلنی، اکثر اجزای دیگر را نیز از دیگر پلاستیک‌ها ساخت و بدین وسیله و با چاشنی ابتکار و نوآوری برخی محدودیتهای قفس پلی اتیلنی را نیز مرتفع ساخت که این موارد نیز تشریح گردیده‌اندشده‌اند. همچنین مزایای پلی اتیلن نسبت به ایده‌های دیگر برای ساخت قفس پرورش ماهی (چوب و فولاد) بیان شده و ماتریس مقایسات زوجی معیارهای رقابتی و مقایسه پلی اتیلن با چوب و فولاد گزارش گردیده شده و نهايتاً توجيه اقتصادي استفاده از قفس پرورش ماهی پلیمری تبيين گشته شده است.
واژه‌های کلیدی: قفس پرورش ماهی، پلیمر، پلی اتیلن، شیلات
[1] *a.yazdanbakhsh@ut.ac.ir
1 مقدمه
قفس های پرورش ماهی (Cage fish culture)، سازههایی با ابعاد مختلف هستند که بهصورت شناور یا غوطهور در زیست بومهای اکوسیستمهایبومسازگان (ecosystem) آبی شامل آب دریا، دریاچهها، حوضچهها و یا آب پشت سدها نصب شده و در آنها ماهی و سایر آبزیان پرورش داده میشوند. این قفسها از مواد مختلفی ساخته میشوند. شایان ذکر گفتن است که زندگی ماهیان در قفس مزایای برجسته‌ای همچون تهویه مطلوب آب در قفس، عدم احتیاج به سیستمسامانه‌های هواده و تعمیر و نگهداری با هزینه بسیار مناسب و پایین‌تر از سطح استاندارد را برای فعالان این عرصه به ارمغان داشته است. نکته حائیز اهمیت در حوزه پرورش ماهی در قفس این است که یکی از راه‌های جلوگیری از انقراض گونههای مختلف ماهیان، پرورش این نوع ماهیان در محیط بسته و کنترل شده است و با توجه به امکانات و توانمندی‌های کشور، امکان تولید 3 میلیون تن ماهی در قفس وجود دارد و از طرفی میتوان با این شیوه از منابع و امکانات کشور حداکثر استفاده را برده و محصولات
شیلات را افزایش داد. حال با تمام این تفاسیر شکی نیست که پرورش آبزیان در قفس میتواند میزان تولید و صادرات محصولات شیلات را افزایش دهد. قفسهای پلیمری از جنس پلی اتیلن پرپرچگالی (HDPE) بوده و چارچوب آنها از لولههای ساخته شده از این بسپارپلیمر که بهوسیله قلابها و لولههایی عمودی محکم میشوند و در بالا دارای نرده تکیهگاه میباشند هستند تشکیل شده است. حلقههای لولههای پلی اتیلنی شناور در قسمت فوقانی، عامل اصلی نگهدارنده تورهای متصل به آن ها در قسمت زیرین می باشنداست. فناوری این قفس ها ابتدا در کشور نروژ بهکار گرفته شد و سپس به سایر کشورها انتقال یافت، چرا که نسبت به سایر روشها از قیمت مناسبتری برخوردار بود. پرورش ماهی در قفس یکی از روشهای رایج است که در چند دهه اخیر، با توجه به مزایای خاص خود، مورد توجه اکثر کشورهای دنیا قرار گرفته است. در کشور ما با توجه به ظرفیتهای موجود و وجود خطوط ساحلی گسترده در شمال و جنوب، اجرای طرح پرورش ماهی در قفس از سیاستهای مهم و جدی شیلات می باشداست. هم چنین امکان تولید تمامی اجزا و قسمتهای این قفس ها از پلی اتیلن پرچگالی، بهدلیل فراوانی وجود این بسپارپلیمر در کشور، مهیا می‌باشداست. از اولین تجربه استفاده از این روش و شروع به کار آن اطلاع دقیقی در دست نیست، ليکن با توجه به اطلاعات تعدادی از منابع در گذشته در مناطقی از جنوب شرق آسیا از این روش در ابعاد کوچک برای پرورش ماهیان بهرهبرداری شده است. کشور نروژ بهعنوان مطرحکننده تجاری این روش و بزرگترین بهرهبردار آن در ابتدای شروع بهکار طرح معرفی شده است و با توجه به تدوین مدارک فنی در این حوزه از کشورهای پیشرو در این صنعت محسوب میشوگردد. در حال حاضر، با توجه به وجود محدودیتهای فراوان در بهرهبرداری از منابع آبی، توجه به توسعه پرورش ماهی در قفس و جایگزینی آن با فعالیت های صیادی در اغلب کشورها آغاز گردیده شده است و آبزی پروری (Aquaculture) در قفس در دهه گذشته به سرعت در جهان رشد و توسعه یافته است [۱].
در سال ۲۰۰۷ میلادی سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد (FAO) گزارشی با عنوان "«آبزی پروری در قفس: مرور منطقه‌ای و مرور اجمالی جهانی" » را منتشر کرد و در آن ارزیابی از وضعیت فعلی و چشم انداز آینده آبزی پروری در سراسر دنیا را ارائه کرنمود. در این گزارش به نقش کلیدی پرورش ماهی در قفس، بهعنوان یکی از عوامل تامین تأمین غذا برای جوامع انسانی در آینده نزدیک اشاره شده است [۲]. امروزه تعداد زیادی از کشورهای جهان در زمینه پرورش آبزیان در قفس مشغول به فعالیت هستند. جمع تولید جهانی آبزیان در قفس در سال ۲۰۱۲ حدود 8/6 میلیون تن بود و کل تولید آبزی پروری در جهان در سال ۲۰۱۲ در حدود 4/90 میلیون تن به ارزش 1/144 میلیارد دلار و سهم آبزیان دریایی پرورشی 6/38 میلیون تن و ماهیان دریایی پرورشی 6/5 میلیون تن بوده است. پیشبینی تولید ماهیان دریایی تا سال ۲۰۲۵ در حدود ۱۰ میلیون تن خواهد بود [۳]. در ایران طرح مطالعه و توسعه پرورش ماهیان دریایی در استان هرمزگان با هدف بازسازی و حفظ ذخایر آبزی کشور از سال ۷۹ آغاز شده است که تا سال ۸۱ به طور مشترک توسط شرکت Refa نروژ و کارشناسان شیلات ایران انجام میشد. استفاده از قفسهای پلی اتیلنی پرورش ماهی در ایران در ابتدا در استان بوشهر و در سواحل کنگان کلید خورد که در سال ۱۳۸۹ معادل ۹ تن ماهی پرورشی از دو قفس پلی اتیلن به حجم یک هزار و 600 متر مکعب صید گردید شد [4].
نمای بالایی قفسهای پرورش ماهی معمولاً به شکلهای هندسی مربع و یا دایره بوده و از اطراف و کف توسط ابزارهای مختلفی مثل توری با چشمه های مختلف محصور گردیده شده و در آن محیط محصور، ماهی پرورش داده میشود. تنوع زیادی در اندازهها و طرحهای قفسها دیده میشود. قفسها با شرایط مختلف محیطی تطابقپذیری زیادی دارند و از آنها به طرق مختلف استفاده میشود [۱]. قفسهای پرورش ماهی پلیمری دارای ساختار سادهای میباشند هستند (شکل 3). در قسمت فوقانی یعنی در سطح آب دو یا سه ردیف لولههای پلی اتیلن پرچگالی فشار قوی به رنگهای مشکی و یا زرد، بهصورت کمربندی حول قفس را دربرگرفته‌اند. ردیف اول این لولهها در بالا با سایز اندازه ۱۱۰ میلیمتر بهعنوان نرده مخصوص دستگیره (Handrail) برای نگهداری تور درنظرگرفته شدهاند و لوله های پایینی که معمولاً در دو ردیف هستند با اندازههای بالاتر از ۲۰۰ تا ۶۰۰ میلیمتر میباشندهستند.
شکل1 -قفس پرورش ماهی پلیمری
لولههای پلی اتیلن پرچگالی که قطرها و فشارهای اسمی مختلفی دارند، از داخل حفرات تعبیه شده در قلاب ها و گیره هایی که به همین منظور طراحی شده اند و بازویی (Bracket) نامیده میشوند عبور میکنند. بازوییها نیز از جنس پلی اتیلن پرچگالی بوده و تنها به لحاظ نوع بسپارپلیمر با لولهها متفاوت هستند. لولههای پلی اتیلن پرچگالی ویژه اکستروژن و لوله تولید میشوند و بازوییها و سایر متعلقات بسیاری از انواع تزریقی و یا قالبگیری تهیه میشوند. بازوییها در قسمت بالایی دارای یک حفره دیگری هستند که محل قرار گرفتن پایه نگهدارنده نرده مخصوص دستگیره و حصار (فنس) احاطه کننده قفس در قسمت بالایی استمیباشد ]5[.
قفسها در قسمت زیرین و زیر سطح آب از طناب ها، زنجیرها، صفحات تقسیم، لنگرها و تورهایی از جنس پلی آمید (نایلون) تشکیل شدهاند جنس طنابهای بهکار رفته در قفس پلی پروپیلن، پلی استیل پروپیلن، پلی استر و پلی آمید می باشداست [5]. سامانهها و بخشهای رایج مورد استفاده در قفسهای پرورش ماهی سامانهها و بخشهای رایج مورد استفاده در قفسها شامل موارد زیر میباشد است (شکل 2):
1)- سامانه شناوری (بویه (BouyBuoy) ها یا شناورهاشناوه)
2)- سامانه پشتیبانی (حلقه های نگهدارنده و پایه های عمودی)
٣)- قفس اصلی
4) - سامانه مهار
5)- سامانه لنگر
6) -تور قفس
شکل2- قسمت های مختلف قفس پلیمری پرورش ماهی پلیمری ]1[.
سه گزینه چوب، فولاد و پلی اتیلن امروزه در صنعت شیلات برای ساخت قفس های پرورش ماهی مطرح می باشداست؛ پلی اتیلن دلیل مزایای رقابتی فراوانیست که نسبت به چوب و فولاد دارد:.
مزایای قفسهای پلی اتیلنی عبارتند از:
١- ) نیاز به سرمایهگذاری کمتر نسبت به سامانه های رایج استخرهای خاکی یا سامانه های مدار بسته.
۲- ) مدیریت آسانتر و کم هزینه تر.
٣- ) سهولت در مشاهده و بررسی میزان تغذیه ماهی و سلامت آنها.
4- ) امکان استقاده دو یا چند منظوره استفاده کردن از استخر در هنگام نصب قفس پلی اتیلن برای پرورش گونههای دیگر آبزی.
5- ) امکان جابهجا نمودن کردن قفس در صورت بروز آلودگیهای محیطی و یا وجود مواد معلق.
6- ) عمر مناسب با توجه به نوع مواد بهکار رفته.
۷- ) بازدهی زیاد و مقرون بهصرفه بودن.
علاوه بر موارد فوق، مزایای استفاده از پلی اتیلن بهعنوان یک بسپار به نسبت ارزان بودن، فراوان بودن و دارای خصوصیات فیزیکی و شیمیایی عالی مناسب پلیاتیلن را نیز باید در نظر داشت. این مزایا عبارتند از:
· مقاومت در برابر خوردگی
· وزن کم
· مقاومت در برابر تعداد زیادی از ترکیبات شیمیایی
· انعطاف پذیری قابل ملاحظه
· مقاومت در برابر رشد ترک ]6[.
مجموعه این مزایا نشان دهنده پتانسیل توانایی پلی اتیلن نسبت به نمونه های رقیب برای جلب مشتری می‌باشداست.
2 مقایسه با سایر ایده ها و بررسی نقشه ساخت و مدل سه بعدی
جهت برای مقایسه چوب ، فولاد و پلی اتیلن در ساخت قفس پرورش ماهی، از روش تحلیل سلسله مراتبی (Analytic Hierarchy Process AHP,) استفاده شده است. جدول 1 مقایسه زوجی معیارها را نشان میدهد. دادههای این جدول برای حصول نتایج به نرم افزار Expert Choice وارد شدند که در بخش نتایج تشریح گردیده شده است.
جدول 1 -مقایسه زوجی معیارها
| C1 | C2 | C3 | C4 | C5 |
مديريت آسان |
|
|
|
|
|
سهولت در مشاهده و بررسی میزان تغذیه ماهی و سلامت آنها (C2) |
|
|
|
|
|
سهولت و اقتصادی بودن درمان علیه انگل |
|
|
|
|
|
امكان جابهجايى قفس در صورت بروز آلودگی |
|
|
|
|
|
دو يا چند |
|
|
|
|
|
در این مطالعه کلیه اجزا اعم از لولهها ، بازويي ، تور و بدنه اصلی قفس ، مطابق با استاندارد NS 9415 نروژ ]7[ در نرم افزار SOLIDWORKS طراحی شدهاند که اشکال 3 و 4 نمایی از نقشه ساخت را برای بدنه قفس (شبکه توری و لولهها) و بازویی نمایش میدهند. در این طراحي در سامانه شناوری که به نوعی کمربند قفس پرورش ماهی محسوب می‌گردشود، لوله از جنس پلی اتیلن پرچگالی HDPE PE100 در نظرگرفته شده که بادوام ، انعطاف پذیر، ضد ضربه و مقاوم به نور خورشید بوده و در ایران با استاندارد IS0 4427 به طور گسترده ای تولید شده و در دسترس می‌باشداست. در این مطالعه فرایند قالب گیری تزریقی بازویی ، که تولید بهینه کیفی-اقتصادی آن را میسر می‌سازد با نرم افزار Autodesk Moldflow شبیه سازی شده است.
شکل3- نمایی از نقشه ساخت بدنه قفس (شبکه توری و لوله ها)
شکل 4- نمایی از نقشه ساخت براکتبازویی
شکل 5 ، بازویی طراحی شده را در محیط نرم افزار Autodesk Moldflow (به منظور شبیه سازی فرایند تولید تزریقی) نمایش میدهد.
شکل 5 - نمایی از براکتبازویی طراحی شده در نرم افزار Moldflow جهت برای شبیه سازی تولید با فرایند تزریق
همچنین از آنجا که از نقاط ضعف اصلی قفسهای پرورش ماهی پلیمری میتوان به کاهش حجم تور (منقبض شدن ) در سرعت جریان آب 5/0 متر در ثانیه ( یک گره دریایی ) و ادامه آن تا ٪۶۰٪ کاهش حجم در سرعت جریان آب ۱ متر در ثانیه (دو گره دریایی) اشاره کرد ]2[، استفاده از توریهای فیبری الیاف پلاستیکی (مشخصاً از جنس پلی استر ) را میتوان یک ابتکاری برای حل این مشکل توسط برشمرد. الیاف پلی استر نیز در ایران تولید شده و قابل تهیه هستند. تور فیبری الیاف پلاستیکی قفس پرورش ماهی، جریان آب مناسبی را برای ماهیها فراهم میکنند؛ زیرا آب کمی را میکشند و ساختار نیمه سخت آنها سبب میشود تا حالت تور حفظ شود و مانع فروپاشی شکل کلی تور می‌گردشود. از دستاوردهای مهم تورها کاهش میزان مرگ و میر ماهیها و افزایش کیفیت آنهاست. این شبکههای توری در برخی از مناطق از ورود کوسهها به ساحل نیز جلوگیری میکند. تور قفس پرورش ماهی دارای مقاومت بالا نسبت به سایر انواع تورهاست و دارای ضمانت سالم ماندن در آب است که این موضوع سبب کاهش ریسک فرار ماهیها در اثر نیاز به تعویض تور میشود. شبکههای توری به راحتی قابل تمیز کردن و نظارت میباشدهستند و نیاز به رنگ های ضد خز و تمیز کردن مداوم نیست.
مقایسهات زوجی جدول 1 وارد نرم افزار Expert Choice شد و وزن معیارها و گزینهها محاسبه گردیشد که در شکل 7 آورده شده است و نشان میدهد پلی اتیلن در تمامی معیارها رتبه اول، چوب رتبه دوم و فولاد رتبه سوم را کسب کرده است. شکل 8 نیز وزن گزینه ها یاهمان ایده های ساخت محصول (چوب- فولاد-پلی اتیلن) را نسبت به معیارها مقایسه میکند.
در مرحله قبل وزن گزینهها نسبت به معیارها محاسبه شد البته چون گزینه پلی اتیلن در تمامی معیارها رتبه اول و چوب رتبه دوم را کسب کرده بودند در حالت کلی نیز این دو گزینه رتبه اول و دوم را دارند اما وزن نهایی آنها توسط نرم افزار محاسبه شده و در شکل 9 نمایش داده شده است. این شکل نشان میدهد در حالت کلی، پلی اتیلن با وزن 733/0 یعنی 73 درصد اهمیت کل رتبه اول را کسب کرده است. چوب با وزن 174/0 یعنی 17 درصد رتبه دوم و فولاد با کسب کمتر از 10 درصد اهمیت کل، رتبه سوم را کسب کرده است.
براساس نقشه ساخت، خروجي مدل سه بعدي محصول از نماهای مختلف با استفاده از نرم افزار SOLIDWORKS در شکل 10 نمایش داده شده است.
شکل10- مدل سه بعدی محصول از نماهای مختلف
جدول2، شرایط بهینه تزریق که حاصل از نتایج خروجی نرم افزار Moldflow برای فرایند ساخت بازویی طراحی شده است را نمایش می دهد.
جدول 2- ملاحظات فرایندی تولید بازویی (براکت) طراحی شده با فرایند تزریق پلاستیک
| بیشینه Clamp Force |
MPa | بیشینه فشار تزریق |
| دمای بهینه قالب |
| دمای بهینه مذاب |
| زمان تزریق |
3 امکان سنجی اقتصادی
ارائه یک مدل کسب و کار درست و بی نقص از الزامات ورود به حوزه کارافرینی کارآفرینی است . زیرا از یک جهت باعث روشن شدن مسیر در ادامه فعالیت میشود ، از طرف دیگر از آنجایی که مدل کسب وکار مقدمه و پیش زمینه طرح کسب وکار است ، مدل بی نقص کسب وکار باعث انجام درست و صحیح محاسبات اقتصادی می‌گردشود. در شکل 6 شماتیک طرحواره مربوط به مدل کسب و کار (بوم کسب وکار ) نمایش داده شده است.
شکل6- شماتیک طرحواره مدل کسب و کار طرح ساخت قفس پرورش ماهی
روابط استفاده شده در محاسبات توجیه اقتصادی استفاده از قفس پرورش ماهی پلیمری به شرح زیرند:
هزینه های ثابت و متغیر تولید = قیمت تمام شده(ریالی یا ارزی) (1)
ظرفیت واحد تولید
هزینه های ثابت تولید = مقدار تولید در نقطه سربه سر (2)
هزینه متغیر تولید(واحد محصول)-قیمت فروش (واحد محصول)
= نسبت تولید در نقطه سر به سر مقدار تولید در نقطه سر به سر
ظرفیت تولید (3)
= درصد برگشت سرمایه 100×(هزینه-درآمد خالص) (4)
سرمایه گذاری کل
100 = سالهای برگشت سرمایه (5)
درصد برگشت سرمایه
= ارزش افزوده داده- افزوده (6)
=ستاده قیمت فروش (7)
=داده 02/1× (قطعات یدکی(معادل تعمیر و نگهداری)+انرژی+مواد اولیه) (8)
به منظور امکان سنجی و توجیه اقتصادی تولید قفس پرورش ماهی پلیمری، تولید 33 عدد قفس (معادل 1000 تُن) در سال انجام شده است . همه هزینه های مورد نیاز یک شرکت استارت‌اپی تولید قفس پرورش ماهی از جمله : هزینه های مواد اولیه ، انرژی مصرفی ، تجهیزات مورد استفاده ، وسایل نقلیه ، حقوق و دستمزد ، امکانات رفاهی و تاسیسات تأسیسات، سرمایه درگردش و سرمایه ثابت و بسیاری از شاخص های اقتصادی دیگر به طور کامل در این قسمت محاسبه شده اند که در ادامه آورده خواهند شد.
جدول 3، هزینه‌های لازم جهت برای تامین تأمین مواد اولیه را نمایش میدهد.
جدول 3- هزینه های مواد اولیه
ردیف | نام و مشخصات مواد | واحد | مقدار | قیمت واحد | قیمت کل | |||||||||
میلیون ریال | دلار | میلیون ریال | دلار | |||||||||||
1 | لوله HDPE | متر |
|
|
|
|
| |||||||
2 | طناب پلی پروپیلن | متر | 30000 |
|
|
|
| |||||||
3 | تور نایلونی | متر مربع |
|
|
|
|
| |||||||
4 | گرانول پلی اتیلن | کیلو گرم |
|
|
|
|
| |||||||
جمع |
|
| ||||||||||||
بیمه | 173106/1571 | 048/705415 | ||||||||||||
جمع کل |
| 1035048 | ||||||||||||
در جدول 4، انواع انرژی های مصرفی شرکت که در طول یکسال مورد نیاز است همراه با محاسبه میزان هزینه‌ای که برای شرکت برجای میگذارد آورده شده است .
جدول 4- هزینه های انرژی مصرفی
ردیف | نوع انرژی | واحد | در سال | کل (میلیون ریال) | |
هزینه واحد(ریال) | مقدار مورد نیاز | ||||
| آب خنک | متر |
|
|
|
2 | آب رفاهی | متر |
|
|
|
3 | برق | کیلو |
|
|
|
4 | گاز | متر |
|
|
|
5 | تلفن | - |
|
|
|
6 | اینترنت | گیگ |
|
|
|
7 | گازوئیل | لیتر |
|
|
|
جمع |
| ||||
در جدول 5، نیروهای مورد نیاز شرکت همراه با 14 ماه دستمزد آن ها ( 12 ماه + پاداش و عیدی ) به شکل جامع و کامل آورده شده است.
جدول 5- هزینه های نیروی انسانی
ردیف | شرح | متوسط حقوق ماهیانه | متوسط حقوق سالیانه (14 ماه) | تعداد | پرداخت سالیانه |
1 | مدیر عامل |
|
|
|
|
2 |
|
|
| 3 |
|
3 | مدیر تولید |
|
| 1 |
|
4 | حسابدار |
|
| 1 |
|
5 | تکنسین فنی و آزمایشگاه |
|
| 4 |
|
6 | کارمند دفتری |
|
| 2 |
|
7 | مسئول تدارکات و فروش |
|
| 2 |
|
8 | کارگر ماهر |
|
| 5 |
|
9 | کارگر ساده |
|
| 10 |
|
10 | نگهبان |
|
| 3 |
|
11 | راننده |
|
| 1 | 420 |
12 | مستخدم و آبدارچی |
|
| 1 | 420 |
13 | راننده لیفتراک |
|
|
|
|
14 | جمع پرسنل |
|
| ||
جمع |
| ||||
بیمه( 23 درصد درآمد سالیانه) |
| ||||
چهل درصد حقوق سالیانه به عنوان اضافه کاری، پاداش و ... |
| ||||
جمع کل پرداختی به پرسنل (میلیون ریال) |
| ||||
در جدول 6، تجیزات مورد نیاز از جمله قالبگیری تزریقی برای ساخت بازوییها و انواع تجهیزات کنترل کیفی آورده شده است.
جدول 6- هزینه های دستگاه ها و تجهیزات
ردیف | نام و مشخصات تجهیزات | تعداد | قیمت کل | |
میلیون ریال | دلار | |||
1 | دستگاه قالبگیری تزریقی |
|
|
|
2 | دستگاه MFI |
|
|
|
جمع |
|
| ||
جداول 7 و8 نیز به ترتیب، سرمایه کلی مورد نیاز و خلاصه تحلیل مالی را ارائه میدهند.
جدول 7- سرمايه كلي مورد نياز
شرح | جمع كل |
زمين |
|
تجهيزات فني |
|
وسایل نقليه |
|
اثاثيه وملزومات اداري |
|
هزينه هاي قبل از بهره برداري |
|
هزينه هاي متفرقه پيش بيني نشده |
|
جمع سرمايه ثابت |
|
سرمايه درگردش |
|
جمع سرمايه مورد نياز (میلیون ریال) |
|
جدول 8- خلاصه تحلیل مالی
قیمت تمام |
|
مقدار تولید در نقطه سر |
|
نسبت تولید در نقطه سر |
|
درصد برگشت سرمایه |
|
سالهای برگشت سرمایه |
|
ارزش افزوده (میلیون ریال برواحد) |
|
ستاده (ریال) |
|
داده (ریال) |
|
ارزش افزوده سرانه |
|
ارزش افزوده بر مبنای هزینه |
|
ارزش افزوده بر قیمت فروش |
|
درصد منابع داخلی |
|
سرمایه |
|
مطابق جدول 8 ، قيمت تمام شده هر قفس پلیمری در این طرح، معادل 6209 مليون ريال تقسيم بر تعداد قفس هاي مفروض (33)، يعني حدود 18 مليون تومان خواهد بود که صرفه اقتصادی مطلوبی را به ویژه نسبت به چوب و فولاد به ارمغان خواهد آورد.
4 نتیجه گیری
بهدلیل فراهم بودن امکانات و مواد اولیه ساخت قفسهاي پلیمری (شامل انواع پلیمرهای مورد استفاده در قسمتهای مختلف که در کشور تولید و عرضه میشوند) با سرمایهگذاری اندک، امکان طی نمودبرداشتن گامهای بزرگی میسر می‌باشداست. چنین سازه هایی با مزایای بیشمار که ناشی از کاربرد بسپارپلیمرها در قسمت های زیادی از ساختار آن ها می‌باشداست، عمر کاری مناسبی را در اختیار کاربر قرار میدهند. آمارهای جهانی حاکی از آن است که تقاضا برای مصرف آبزیان در سراسر دنیا رو به افزایش است. عمده جمعیت کشور ما در نواحی دور از دریا زندگی میکنند و ماهی و دیگر آبزیان جزء اقلام غذایی رایج آنها نمیستباشد. با این حال، با توجه به رشد آگاهی مردم و انتشار اطلاعات درباره خواص استفاده از آبزیان مصرف آنها رو بهگسترش است. بهدلیل محدودیت منابع آبی در کشور و کاهش صید برخی از گونههای دریایی، پرورش ماهیان و دیگر آبزیان دریایی بهعنوان راهکاری مطمئن و مقرون به صرفه در تامین تأمین پروتئین مورد نیاز معرفی شده است. قابلیت تولید منظم، شرایط مناسب پرورش، عدم آلودگی محیط زیست، هزینه سرمایه گذاری نسبتاً کم و بازدهی اقتصادی مناسب از دیگر مشوق های این امر هستند. به لحاظ تجاری نیز این روش میتواند محصول خود را با کمیت و کیفیت مطلوب به بازار عرضه کند. مزیت دیگر این روش آبزی پروری، اشتغال زایی آن بوده که بهویژه در مناطق محروم و توسعه نیافته میتواند برای گروههای بزرگی از مردم شغل و رفاه تامین تأمین کند. همچنین این روش میتواند جایگزین خوبی برای روش های قدیمی و کم بازده باشد. پرورش ماهی در قفس مانند هر کسب و کار دیگر در بر گیرنده الزامات، ظرفیتها و فرصتهایی است که مدیریت این موارد میتواند ضامن موفقیت طرح باشد. با توجه به ابعاد و ویژگیهای طرح میتوان آن را بهصورت نامحدود گسترش داد و با سایر کسب و کارها پیوند برقرار کرد. نهایتاً میتوان اذعان داشت قفس های تمام پلیمری مزایای رقابتی عملکردی و اقتصادی بسیاری را نسبت به سایر قفس ها از قبیل قفس های چوبی، فلزی و... به ارمغان می‌آورند.
منابع
1- Chu, Y. I., Wang, C. M., Park, J. C., and Lader, P. F., Review of cage and containment tank designs for offshore fish farming, Aquaculture, 519, 734928, 2020.
2- Cardia, F. and Lovatelli, A., Aquaculture operations in floating HDPE Cages: A field handbook L, Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO), 2015.
3- Fishstat Plus database: aquaculture production, FAO, 2012.
4- Farabi, S. M. V., Tabari, M. R., & Hafezieh, M., Investigation of rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) culture in marine floating cages in the Southern Caspian Sea, Journal of Aquaculture & Marine Biology, 9(6), 203-206, 2020.
5- Jensen, Ø., Dempster, T., Thorstad, E. B., Uglem, I., and Fredheim, A., Escapes of fishes from Norwegian sea-cage aquaculture: causes, consequences and prevention, Aquaculture Environment Interactions, 1(1), 71-83, 2010.
6- Khaleghi Moghadam, M., and Shabanian, M., An overview on evolution of polyethylene pipes: production methods and standards, Basparesh, 5(4), 84-91., 2016. (In Persian)
7- NS-9415- Marine fish farms - Requirements for design, dimensioning, production, installation, and operation. Norwegian Standard, 2009.
