راهکارهای ملاصدرا برای کاهش اضطراب مرگ و مبانی فلسفی آن
الموضوعات :منوچهر شامی نژاد 1 , حسین اترک 2 , محسن جاهد 3
1 - دانش‌آموخته دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
2 - دانشیار گروه فلسفه، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
3 - دانشیار گروه حکمت و کلام، ادیان و عرفان، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: اضطراب, مرگ, اصالت وجود, حرکت جوهری, فراطبیعت گرایی, ملاصدرا,
ملخص المقالة :
پژوهش حاضر به بررسی راهکارهای ملاصدرا برای درمان اضطراب مرگ و مبانی فلسفی آن میپردازد. مقاله میکوشد بر اساس مبانی فلسفی ملاصدرا، از قبیل: اصالت وجود، اتحاد عاقل و معقول، حرکت جوهری، خداباوری، دین‌باوری و آخرت‌باوری، راهکارهایی فلسفی و وجودی برای کاهش اضطراب ناشی از مرگ‌اندیشی بشر امروزی بیابد. بر اساس فلسفۀ ملاصدرا، زندگی انسان معنادار و دارای غایت است و هستی بر اساس تجلی الهی ایجاد شده است. نفس انسان، گرچه جسمانیة الحدوث است، ولی بر اثر اتحاد با معقول و حرکت جوهری خود، ذاتش متحول میشود و با طی مراتب وجودی، به مراتبی بالاتر از درجات هستی نایل میگردد و این حرکت تکاملی وجودی تا رسیدن به سر منشأ هستی ادامه دارد و با مرگ از بین نمیرود. این حرکت تکاملی وجودی زندگی او را کاملاً معنادار میکند و از اضطرابش نسبت به مرگ میکاهد. ملاصدرا فیلسوفی وجودی است که رویکردی فراطبیعت گرایانه، خداباورانه و نگاهی فرایندی به مرگ دارد. واقعیت مرگ در فلسفۀ ملاصدرا بخشی از فرایند تکاملی وجودی انسان است. نگاه غایتگرایانه به جهان، نگاه عین‌الربطیِ هستی به خداوند، آخرت‌محوری و حشر دوبارة انسان بعد از مرگ جسمانی، تحول وجودی و نگرش تکاملی به مرگ، ازجمله راهکارهایی است که میتوان از فلسفة ملاصدرا برای کاهش اضطراب مرگ استنباط کرد.
قرآن کریم.
آشتیانی، سیدجلال‌الدین (1381) شرح بر زاد المسافر، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
ابن‌سینا (1375) النفس من کتاب الشفاء، تحقیق حسن حسن‌زاده آملی، قم: مرکز نشر اسلامی.
ابن‌سینا (1400ق) الشفاء من خوف الموت و معالجة داء الاغتمام به، قم: بیدار.
خواجوی، محمد (1383) ترجمه اسفار اربعه ملاصدرا، تهران: مولی.
سجادی، سیدجعفر (1381) فرهنگ معارف اسلامی، ج1، تهران: دانشگاه تهران.
شیروانی، علی (1387) شرح و ترجمه بدایة الحکمة، قم: بوستان کتاب.
عبودیت، عبدالرسول (1378) هستی‌شناسی، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
متز، تدئوس (1387) «آثار جديد درباره معنای زندگی»، ترجمه محسن جوادی، نقد و نظر، سال هشتم، شماره اول و دوم، ص313ـ267.
مصباح یزدی، محمدتقی (1379) آموزش فلسفه، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
مصباح یزدی، محمدتقی (1393) شرح جلد 8 اسفار اربعه، قم:
مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
مصلح، جواد (1391) ترجمه و تفسیر الشواهد الربوبیه، تهران: سروش.
ملاصدرا (1380) الحکمة المتعالیة فى الأسفار الأربعة، ج7، تصحیح و تحقیق مقصود محمدی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1381الف) الحکمة المتعالیة فى الأسفار الأربعة، ج6، تصحیح و تحقیق احمد احمدی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1381ب) المبدأ و المعاد، تصحیح محمد ذبیحی و جعفر شاه‌نظری، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1382الف) الحکمة المتعالیة فى الأسفار الأربعة، ج9، تصحیح و تحقیق رضا اکبریان، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1382ب) الشواهد الربوبیة فی مناهج السلوکیة، تصحیح و تحقیق سیدمصطفی محقق داماد، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1383الف) الحکمة المتعالیة فى الأسفار الأربعة، ج3، تصحیح و تحقیق مقصود محمدی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1383ب) الحکمة المتعالیة فى الأسفار الأربعة، ج8، تصحیح و تحقیق علی اکبر رشاد، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1397) الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة، ج1، تصحیح و تحقیق غلامرضا اعوانی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملکشاهی، حسن (1376) حرکت و استیفای اقسام آن، تهران: سروش.
ملکیان، مصطفی (1382) درسگفتارهای معنای زندگی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
