مطالعه ژئوشیمیایی و طبقه بندی ژنتیکی نفت های مخزن فهلیان با استفاده از طیف سنجی مادون قرمز در میادین جنوب غرب ایران
الموضوعات :محمدعلی شاهمرادی 1 , محمدحسین صابری 2 , بهمن زارع نژاد 3 , علی چهرازی 4
1 - دانشگاه سمنان
2 - دانشگاه سمنان
3 - دانشگاه سمنان
4 - شرکت ملی نفت ایران
الکلمات المفتاحية: نفت خام طیف سنجی مادون قرمز مطالعه ژئوشیمیایی تطابق نفت - نفت مخزن فهلیان,
ملخص المقالة :
برای انجام تطابق های ژئوشیمیایی گام اول شناسایی ساختار مولکولی و ترکیبی نفت است. یکی از روش های تطابق استفاده از طیف سنجی مادون قرمز برای تشخیص و مقایسه ساختار نمونه های نفت است. روش طیف سنجی مادون قرمز، روشی کاربردی با تفسیر آسان، کم هزینه و نتایج قابل اعتماد برای تعیین ساختار ترکیبات آلی است. همچنین با توجه به رشد چشمگير تمايل به توسعه روش هاي تجزيه اي سريع، دقيق و قابل اعتماد براي كاربردهاي صنعتي و همینطور کشف منابع جدید هیدروکربوری در حوضه رسوبی دشت آبادان مانند میادین نفتی دارخوین و یادآوران در چند سال اخیر، بیانگر ضرورت انجام مطالعات جامع تر در این حوضه رسوبی است. بر این اساس 15 نمونه نفت خام از مخزن فهلیان در مهمترین میادین نفتی این حوضه یعنی دارخوین (9 نمونه) و یادآوران (6 نمونه) واقع در جنوب غربی ایران انتخاب و مورد بررسی قرار گرفت. با تقسيم بندي نمونه ها از طریق ارزيابي نفت خام، دستيابي به اهداف تجزيه اي مختلفي دنبال شد. با استفاده از طیف سنجی مادون قرمز گروه های عاملی موجود در نمونه ها تعیین و سپس مقدار این ترکیبات در نمونه های مختلف با یکدیگر مقایسه گردید. بر اساس نتایج حاصله از طیف سنج جرمی، نفت های مورد مطالعه در این حوضه در سه خانواده با خصوصیات ژنتیکی متفاوت تقسیم بندی شده اند. در این پژوهش نشان داده شد که طیف سنج مادون قرمز يك گزينه تجزيه اي سريع، قابل اعتماد و غير مخرب و روشی مکمل یا حتی جایگزین روش کروماتوگرافی و آنالیز بایومارکر ها، جهت انجام اهداف مختلف علمي و صنعتي در صنعت نفت از جمله سنجش كيفيت، کمیت و ارزيابي ژئوشيميايي نفت می باشد.
[1] افتخارنژاد، ج. تفکیك بخشهای مختلف ايران ازنظر وضع ساختمانی در ارتباط با حوضه- های رسوبی، نشريه انجمن نفت شماره 82 ،صفحه 19-28 ،1358.
[2] الهام اسدی مهماندوستی و همکاران،1395،ارزیابی ژئوشیمیایی نفت های خام مخازن سروک و فهلیان با استفاده از داده های بیومارکری در یکی از میادین نفتی در دشت آبادان،نشریه علمی-پژوهشی زمین شناسی نفت ایران،سال پنجم،شماره10،زمستان1394،صفحه66-46.
[3] بهرام علیزاده1391، مطالعه ژئوشيميايي و تأثير كاني ماتريكس بر پتانسيل سنگهاي منشأ احتمالي ميدان نفتي دارخوين واقع در دشت آبادان،Archiv of SID،www.SID.ir.
[4] بهرام علیزاده و همکاران1395،مطالعه ایزوتوپی نفت مخازن گروه بنگستان در برخی از میادین دشت آبادان، جنوب غرب ایران. مجله زمین شناسی کاربردی پیشرفته،تابستان 95 ، شماره 2
[5] حسن محسنی،موسی اسفندیاری،محمد علی کاووسی،1394، فرآيندهای دياژنزی و چینهنگاری سکانسی سازند فهلیان در میدان نفتی يادآوران (کوشک و حسینیه) در فروافتادگی دزفول شمالی، نشریه علمی-پژوهشی رخساره های رسوبی،پاییز و زمستان1394،شماره8،صفحه236-255
[6] حقی پور و همکاران 1358 ،شرح نقشه زمین شناسی زاگرس، مقیاس 111111/1 گزارش شماره A3 ،صفحه58.
[7] مرتضی طاهری نژاد، مرتضی آسمانی، احمدرضا ربانی.1395.طبقه بندی ژنتیکی نفت های میادین شرق خلیج فارس با استفاده از طیف سنجی مادون قرمز نمونه های آسفالتین. نشریه علمی-پژوهشی زمین شناسی نفت ایران. سال ششم،شماره12، پاییز و زمستان 1395.صفحه 79-60.
[8] فاطمه باسره، مرتضی طاهری نژاد، احمدرضا ربانی، مرتضی آسمانی.1395.مطالعه طیف سنجی مادون قرمز نمونه های آسفالتین استخراج شده از نفت خام میادین خلیج فارس.سومین کنفرانس بین المللی نوآوری های اخیر در شیمی و مهندسی شیمی.18 شهریورماه 95 تهران.
[9] مطیعی،ه،1372.زمین شناسی ایران-زمین شناسی نفت زاگرس:سازمان زمین شناسی و اکتشاف معدنی کشور، صفحه572.
[10] مطیعی،ه، 1374 .زمینشناسی نفت زاگرس، سازمان زمینشناسی کشور، چاپ نخست،صفحه589.
[11] A.Permanyer, C. Rebufa , J. Kister.(2007). Reservoir compartmentalization assessment by using FTIR spectroscopy. Journal of Petroleum Science and Engineering 58. 464–471.
12] Belliny, M., Catacchini, E., Natale, D.P., Di Lonardo G., Fusina L. and Inguscio M. (1995) ‘Coherent FTIR spectroscopy of molecules of atmospheric interest’, Infrared Physics & Technology 36, 37-44.
[13] Christy, A.A., Hopland, A.L., Barth, T., Kvalheim, O.M., 1989. Quantitative determination of thermal maturity in sedimentary organic matter by diffuse reflectance infrared spectroscopy of asphaltenes. Organic Geochemistry 14, 77– 81.
[14] Davis J C(1986) Statistics and data analysis in geology. John wiley & sons Inc New York,646p
[15] Doumenq, P., Guiliano, M., Mille, G., Kister, J., 1991. Approche méthodologique directe et continue du processus
d'oxydation des bitumes par spectroscopie infrarouge à Transformée de Fourier. Analytica Chimica Acta 242, 137–141. [16] Guiliano, M., Mille, G., Kister, J., Muller, J.F., 1988. Etude des spectres IRTF de charbon français déminéralisés et de leurs macéraux. Journal de Chimie Physique 85, 963–970.
[17] Hwang RJ, Ahmed AS, Moldowan JM. Org Geochem 1994;21: 171–88.
[18] Hwang RJ, Baskin DK. Middle East Pet Geosci Geo 1994;94(2): 529–41.
[19] Mayo,D.W.,F.A.Miller,and R.W.Hannah,(2004), Course notes on the interpretation of infrared and Raman spectra, Wily Online Library.
[20 Mohammadreza Khanmohammadi,Amir Bagheri Garmarudi, Miguel de la Guardia.2012. Characterization of petroleumbased products by infrared spectroscopy and chemometrics. Trends in Analytical Chemistry, Vol. 35.
[21] Moschopedis, S.E., Parkash, S. and Speight, J., 1979, Themal decomposition of asphaltens . Fuel,57,431-434.
[22] Nosrati K, Derfishi Kh, Gharehchahi S, Rahimi Kh.(2011) Surface water quality assessment of the Haraz-Gharesh souz basin using multivariate statical techniques. Knowledge of Earth science 2(5):41-55.
[23] Pavia,D.L.,Lampaman, G. M.,Kriz, G. S., and Vyvyan,j. A.(2008),Introduction to spectroscopy. Cengage Learning.
[24] Pelet, R., Behar, F. and Monin, J. C., 1986, Resins and asphaltenes in the generation and migration of petroleum. Organic geochemistry,10(1-3),481-498.
[25] Pieri, N., Planche, J.P., Kister, J., 1996. Caractérisation structurale des bitumes routiers par IRTF et Fluorescence UV en mode excitation émission synchrones. Analysis 24, 113–122.
[26] Permanyer, A., Douifi, Dupuy, N., Lahcini, A., Kister, J., 2005. FTIR and SUVF spectroscopy as an alternative method in reservoir studies. Application to Western Mediterranean oils. Fuel 84, 159–168.
[27] Permanyer , D.A. Azevedo , C. Rébufa , J. Kister y F.T.T. Gonçalves.2005. Characterization of Brazilian oils by FTIR and
SUVF spectroscopy. A comparison with GC/MS results. Geogaceta, 38 (2005), 139-141 ISSN: 0213683X. [28] Permanyer, A., Douifi, L., Lahcini, A., Lamontagne, J., Kister, K., 2002a. FTIR and SUVF spectroscopy applied to reservoir compartmentalization: a comparative study with gas chromatography fingerprints results. Fuel 81 (7), 861–866.
[29] Permanyer, A., Douifi, L., Alberdi, M., Rebuffa, C., Kister, J., 2002b. Reservoir compartmentalization and oil maturity determined by FTIR. Proceedings of 8th Latin-American Congress on Organic Geochemistry, pp. 111–114.
[30] Peters, K. E. and M. G. Fowler (2002). "Applications of petroleum geochemistry to exploration and reservoir management." Organic Geochemistry 33(1): 5-36.
[31] Rouessac, F. and A. Rouessac, Chemical analysis: modern instrumentation methods and techniques. 2013: John Wiley & Sons.
[32] Saadatinejad, M. R. and K. Sarkarinejad (2011). "Application of the spectral decomposition technique for characterizing reservoir extensional system in the Abadan Plain, southwestern Iran." Marine and Petroleum Geology 28(6): 1205-1217.
[33] Shrestha S, Kazama F.(2007) Assessment of surface water quality using multivariate statical techniques: A case study of the Fuji river basin,Japan. Jurnal of Environmental Modeling & Software 22(4):464-475.
[34] Stat Soft Inc (2004) STATISTICA (Data Analysis Software System),Version 6.
[35] Usunoff E J, Guzma n-ghuzma n A(1989) Multivariate analysis in hydrochemistry: an example of the use of factor and
correspondence analyses. Ground Water27(1):27-34.
