بررسی عوامل موثر بر همکاری های فناورانه بین شرکت های زایشی دانشگاهی و صنایع در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات با نقش میانجی نهادهای واسط
الموضوعات :فاضل حاجی زاده ابراهیمی 1 , ابوالفضل کزازی 2
1 - دانشگاه صنعتی قم، قم، ایران
2 - گروه مدیریت صنعتی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: همکاری فناورانه, شرکت زایشی دانشگاهی, فناوری اطلاعات و ارتباطات.,
ملخص المقالة :
پژوهش حاضر به بررسی نقش عوامل موثر بر موفقیت همکاریهای فناورانه بین شرکتهای زایشی دانشگاهی و صنعت در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات با نقش میانجی نهادهای واسط می‌پردازد. پژوهش حاضر از حیث هدف کاربردی و از منظر نوع کمی میباشد. از میان پارک ها و مراکز رشد، تعداد 13 پارک و مرکز رشد به عنوان نمونه آماری انتخاب شد؛ علاوه بر این، در هر یک از نمونه های انتخاب شده، مدیر عامل و یا فردی آگاه به امور، به عنوان پاسخگو انتخاب شدند. لذا، 341 پرسشنامه توزیع و تعداد 317 پرسشنامه قابل استفاده گردآوري گردید. پس از تایید روایی و پایایی تحقیق، تجزیه و تحلیل داده‌ها توسط نرم‌افزارهای SPSS و LISREL صورت گرفت. نتایج تحقیق حاکی از آن است که عوامل مرتبط با صنعت و دانشگاه تاثیر مثبت و معناداری بر موفقیت همکاریهای فناورانه دارند. ضمناً، نقش میانجی نهادهای واسط بر موفقیت همکاریهای فناورانه نیز مورد تائید قرار گرفت. یافته‌های این تحقیق دلالت‌های عملی و نظری برای بهبود همکاریهای فناورانه دانشگاه و صنعت ارائه می‌نماید.
1. کزازی، ابوالفضل؛ طباطبائیان، سیدحبیب‌اله؛ الیاسی، مهدی؛ حاجی زاده ابراهیمی، فاضل (1396). ارائه الگوی همکاریهای فناورانه بین شرکتهای زایشی دانشگاهی و صنایع مرتبط با حوزه‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات. پژوهشهای مدیریت عمومی. 10، 37، 83-106.
2. Giunta, A., Pericoli, F. M., & Pierucci, E. (2016). University–Industry collaboration in the biopharmaceuticals: the Italian case. The Journal of Technology Transfer, 41(8), 818-840.
3. Hekkert M.P, Negro S. (2009), Functions of innovation systems as a framework to understand sustainable technological change: Empirical evidence for earlier claims, Technological Forecasting & Social Change, 76(10), 584-594.
4. Ankrah, S., & Omar, A. T. (2015). Universities–industry collaboration: A systematic review. Scandinavian Journal of Management, 31(3), 387-408.
5. Dorner, M., Fryges, H., & Schopen, K. (2017). Wages in high-tech start-ups–Do academic spin-offs pay a wage premium? Research Policy, 46(1), 1-18.
6. George, G., Zahra, S. A., & Wood Jr, D. R. (2002). The effects of business–university alliances on innovative output and financial performance: a study of publicly traded biotechnology companies. Journal of Business Venturing, 17(6), 577-609.
7. Wirsich, A., Kock, A., Strumann, C., & Schultz, C. (2016). Effects of University–Industry Collaboration on Technological Newness of Firms. Journal of Product Innovation Management, 33(6), 708-725.
8. Maietta, O. W. (2015). Determinants of university–firm R&D collaboration and its impact on innovation: A perspective from a low-tech industry. Research Policy, 44(7), 1341-1359.
9. انصاری، رضا (1391). همکاریهای فناورانه: مفاهیم کلیدی و عوامل موفقیت. فصلنامه تخصصي پارك‌ها و مراكز رشد، سال هشتم، شماره 30، 65-71.
10. Tidd, J., Bessant. J. & H, Pavitt, K., (1996). Innovation Management: Integration technological and Market Approach. John Wiley & Sons, Inc.
11. Ford,D. (1998). Developing your Technology Strategy, Long Range Planning, 21(5), 64-76.
12. Gilbert A. Lee, (1998). Negotiating Technology Acquisition: getting the tools you need to succeed, working paper, Nanyang Technology University Press, Singapore.
13. Cheisa,V.,”R & D Strategy and Organization .Managing Technical change in Dynamic contexts”. Imperial College Press, 2001.
14. Lockett, A., Wright, M. & Franklin, S., 2003, Technology Transfer and Universities’ Spinout strategies. Small Business Economics, 20(8), 185-200.
15. Powers, J., & McDougall, P. (2005). University start-up formation and technology licensing with firms that go public: A resource based view of academic entrepreneurship. Journal of Business Venturing, 20(3), 291-311.
16. O’Shea, R. P., Allen, T. J., Chevalier, A., & Roche, F. (2007). Entrepreneurial orientation, technology transfer and spinoff performance of U.S. Universities. Research Policy, 34(4), 994–1009.
17. Kenney, M., & Goe, W. R. (2004). The role of social embeddedness in professorial entrepreneurship: A comparison of electrical engineering and computer science at UC Berkeley and Stanford. Research Policy, 33(10), 691–707.
18. Rosenberg N and Nelson R (1994). American universities and technical advance in industry. Research Policy, 23(3), 323-348
19. Joreskog, K.G., & Sorbom D. (1989). PRELIS: A Program for Multivariate Data Screening and Data Summarization. A Preprocessor for LISREL. Chicago: SSI, Inc.
20. فائض، علی؛ شهابی، علی (1389). ارزيابي و اولويت بندي موانع ارتباط دانشگاه و صنعت. فصلنامه رهبري و مديريت آموزشي دانشگاه آزاد اسلامي واحد گرمسار. 4(2): 97-124.
21. شفيعي، مسعود (1384). ارتباط صنعت و دانشگاه آينده اي تابناك پيشينه اي تاريك، انتشارات دانشگاه اميركبير.
بررسی عوامل موثر بر همکاریهای فناورانه بین شرکتهای زایشی دانشگاهی و صنایع در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات با نقش میانجی نهادهای واسط
*فاضل حاجیزاده ابراهیمی **ابوالفضل کزازی
* هیات علمی، گروه مهندسی صنایع، دانشگاه صنعتی قم، قم، ایرانhajizadeh@qut.ac.ir
** استاد گروه مدیریت صنعتی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایرانKazazi@atu.ac.ir
تاریخ دریافت: 24/10/1399 تاریخ پذیرش: 01/06/1400
صص: 121- 132
چکيده
پژوهش حاضر به بررسی نقش عوامل موثر بر موفقیت همکاریهای فناورانه بین شرکتهای زایشی دانشگاهی و صنعت در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات با نقش میانجی نهادهای واسط می‌پردازد. پژوهش حاضر از حیث هدف کاربردی و از منظر نوع کمی میباشد. از میان پارکها و مراکز رشد، تعداد 13 پارک و مرکز رشد به عنوان نمونه آماری انتخاب شد؛ علاوه بر این، در هر یک از نمونههای انتخاب شده، مدیر عامل و یا فردی آگاه به امور، به عنوان پاسخگو انتخاب شدند. لذا، 341 پرسشنامه توزیع و تعداد 317 پرسشنامه قابل استفاده گردآوري گردید. پس از تایید روایی و پایایی تحقیق، تجزیه و تحلیل داده‌ها توسط نرم‌افزارهای SPSS و LISREL صورت گرفت. نتایج تحقیق حاکی از آن است که عوامل مرتبط با صنعت و دانشگاه تاثیر مثبت و معناداری بر موفقیت همکاریهای فناورانه دارند. ضمناً، نقش میانجی نهادهای واسط بر موفقیت همکاریهای فناورانه نیز مورد تائید قرار گرفت. یافته‌های این تحقیق دلالت‌های عملی و نظری برای بهبود همکاریهای فناورانه دانشگاه و صنعت ارائه می‌نماید.
واژه‌های کلیدی: همکاری فناورانه، شرکت زایشی دانشگاهی، فناوری اطلاعات و ارتباطات.
نوع مقاله: پژوهشی
1-مقدمه
الکترونیک، زیست فناوری و خودروسازی ایفای نقش می‌کنند.
نویسندة عهده‌‌دار مکاتبات: فاضل حاجیزاده ابراهیمی Hajizadeh@qut.ac.ir
|
همکاریهای فناورانه روابط علت و معلولی در بین نهادهای بازیگر، بازیگران و مراکز تحقیق و توسعهای است به‌طوری که اثر این نهادها در قالب یک شبکه همکاری مؤثر موجبات فعالیت شرکتهای دانشگاهی را فراهم آورد. به نظر می‌رسد شرکتهای فعال در این حوزه نیازمند برقراری ارتباطی استراتژیک از نوع تحقیقاتی- کاربردی بین دانشگاهها، مؤسسات تحقیقاتی و بنگاههای اقتصادی می‌باشند. همکاری فناورانه تشکیل گردد و یکی از پایه‌‌های اصلی شرکتهای دانشگاهی به‌طور کارا شکل گیرد. با توجه به اهمیت موضوع، این پژوهش در صدد است تا به بررسی نقش عوامل موثر بر موفقیت همکاریهای فناورانه بین شرکتهای زایشی دانشگاهی و صنایع مرتبط در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات با توجه به نقش میانجی نهادهای واسط در بین 13 پارک و مرکز رشد بپردازد. عمده‌ترین شرکتهایی که در تحقیق حاضر مورد بررسی قرار گرفته‌‌اند شرکتهایی هستند که در مجموعه مراکز رشد و پارکهای علم و فناوری فعالیت دارند، کما اینکه ممکن است شرکتهای دانشبنیان دیگری نیز وجود داشته باشد که برگرفته از همکاریهای فناورانه دانشگاهی بوده و در مجموعه شرکتهای صنعتی فعالیت نمایند که در مطالعه تحقیق حاضر لحاظ نشده‌اند.
2- پیشینه تحقیق
همکاری فناورانه توافقی است که آگاهانه و آزادانه میان دو یا چند بنگاه برای تبادل، به اشتراک گذاشتن و توسعه فناوری شکل می‌گیرد. در واقع همانگونه که همکاریهای فناورانه موجب کاهش ریسک در نوآوری و توسعه فناوری میشود، در خود همکاری‌ها نیز ریسک‌هایی نهفته است. روشهای همکاری برای توسعه و اکتساب فناوری از تنوع بالایی برخوردارند وسازمانها بر اساس ویژگیهای خاص خود از روشهای متناسب استفاده می‌کنند. به همین خاطر شاهد تغییرات قابل توجهی در موقعیت اقتصادی کشور‌ها هستیم براساس مطالعات انجام شده درصد قابل توجهی از همکاریهای فناورانه با عدم موفقیت مواجه شده‌اند. مارکست و لینک نیز در مطالعه خود به این موضوع اشاره می‌کنند که تجربه 106 همکاری بین شرکتهای فعال بریتانیایی در بخش ICT و 400 همکاری بین شرکتهای سوئدی، 40 تا 60 درصد همکاری‌ها از نظر طرفین موفقیت آمیز بوده است. موضوع همکاریهای فناورانه از جمله موضوعاتی است که روند انتشار مقالات علمی پیرامون آن رشد قابل ملاحظه‌ای داشته است. در ارتباط با انتخاب روش همكارى الگوهاى متعددى وجود دارد. در هر يك از اين الگوها، معيارهايى در نظر گرفته شده كه بر اساس آنها روش همكارى مناسب انتخاب خواهد شد. مهمترين الگوها و معيارهاى آنها در جدول 1 آمده است. در ادبيات موضوع، مقالات متعددى بر عوامل موفقيت متمركز شده‌اند. ادامه مقاله تمركز بر عوامل مؤثر بر موفقيت همكارى‌هاى فناورانه مى باشد.
جدول 1. الگوها و معیارهای انتخاب روشهای همکاری فناورانه (9)
محققین | معیارها |
|---|---|
تید و همکاران (10) | 1- ویژگیهای سازمان (راهبرد، تطابق با قابلیت‌ها، فرهنگ، راحتی مدیریت) 2- ویژگیهای فناوری (نوع فناوری، پیچیدگی فناوری، کد پذیری فناوری، اعتبار حاصل از فناوری) |
فورد (11) | 1- جایگاه نسبی بنگاه در فناوری موردنظر 3- میزان تعهد مالی لازم برای دستیابی به فناوری 5- نوع فناوری |
گیلبرت (12) | 1- تمایل و توانایی رسیدن به خواسته‌ها و تقاضاهای منبع فناوری 2- کنترل منبع فناوری بر نحوه استفاده از فناوری مطابق با خواسته‌ها و شرایط موردنظر |
چیسا (13) | 1- هدف همکاری (گسترده، محدود، مبتنی بر یادگیری) 2- محتوای همکاری (قابلیت تعریف مفاد همکاری، آشنایی با بازار و فناوری، چرخه‌های فناوری، سطح ریسک، قابلیت محافظت از فناوری، مرحله فرآیند نوآوری، سطح سرمایه گذاری، قابلیت تقسیم سرمایه، ارتباط با مزیت رقابتی) 3- شرکاء ( نحوه ارتباط با بنگاه، کشور مرجع از نظر فرهنگی، اندازه و قدرت همکار، زمینه و نوع فعالیت) |
دانشمندان علوم اجتماعی رویکردی متفاوت در بررسی برای عوامل سطح سازمانی فعالیتهای کسب و کار اتخاذ کرده‌اند. آنها به جای تمرکز بر نیروهای اجتماعی و اقتصادی گسترده، توجه خود را بر جنبه‌های منابع سازمانی و محور انسانی دانشگاه معطوف کرده‌اند. به طور خاص، آنها به دنبال یافتن ارتباط بین فعالیت کسب و کار و سطح و ماهیت بودجه تحقیقات، کیفیت محققان، ماهیت پژوهش در درون دانشگاه و حضور مراکز رشد فناوری و دفاتر انتقال تکنولوژی بودند . یکی از عوامل مهم سطح و ماهیت بودجه برای فعالیت توسعه و تحقیق در دانشگاهها است. لوکت و همکاران متوجه شدند که تعدادی از شرکتهای کسب و کار ایجاد شده از دانشگاه UK با هزینه توسعه و تحقیق نسبت مستقیم دارند. پاورز و مک دوگال رابطه مثبت و معنی داری بین هزینه سالانه توسعه و تحقیق دانشگاه و فعالیتهای کسب و کار آن یافتند.
فعالیتهای کسب و کار دانشگاه بازتابی از رفتار سازمانی و زیرساخت‌های نهاد علمی است. تحقیقات نشان می دهد که دانشگاهها با هنجارهای فرهنگی و پشتیبانی فعالیتهای تجاری میتوانند سود دهی و قدرت کسب و کار‌ها را بهبود بخشند. به عنوان مثال، اوشی و همکاران استدلال می‌کنند که در فرآیند تاسیس شرکتهای زایشی در دانشگاه ام آی تی، حمایت سازمانی از فعالیتهای کارآفرینی نقش مهمی در توسعه کارآفرینی این دانشگاه بازی می‌کند. به طور مشابه جورج و همکاران با انجام یک مطالعه قیاسی دو بخشی، 796 محقق از دانشمندان یک دانشگاه تحقیقاتی عمومی بزرگ مورد مقایسه قرار دادند، نویسندگان می‌یابند که حمایت سازمانی از گروه‌های پژوهشی و همچنین دفتر انتقال نقش مهمی را در پیشرفت فن آوری ایفا کرده‌اند. به طور خاص آنها به این نتیجه رسیدند که تا چه حد عوامل سازمانی به عنوان حمایت کننده فعالیت می‌کنند. کنی و جو نیز ادعا می‌کنند که مشارکت استادان در فعالیتهای کارآفرینی تاثیر بسزایی دارد چرا که روابط و اعتبار آنها روند پیشرفت فن آوری را ساده تر و سریع تر می‌سازد.
اولین مدل‌ها در زمینه فرآیند انتقال فناوری از دانشگاه به صنعت تنها از منظر یک شرکت صدور مجوز به آن نگاه می‌کردند. که به عنوان یک پل، میان تحقیق صرفِ دانشگاهی و نیازهای پژوهشی متناسب با فناوری بازار، ارتباط برقرار می‌کند. مدل‌های جدیدتر، این فرآیند را به چشم یک فرآیند تولید نگاه کرده‌اند. در این مدل‌ها، خروجی-صدور مجوز و یا موافقت نامه- بوسیله ورودی‌های متفاوتی – عوامل محیطی و شیوه‌های سازمانی- تعیین میشود. در گذشته دو روش درباره انتقال فناوری دانشگاهی بیان شده است: مجوزهای فناوری/ ثبت اختراع و مراکز رشد دانشگاهی به استقلال رسیده. این تحقیقات سعی دارند دانشگاهها را در فعالیتهای تجاریسازی فناوری كه از طریق تحقیقات پایه‌ای تكامل مي‌يابد، در سطح قابل توجهي درگير كنند. روزنبرگ و نلسون معتقدند دانشگاهها قبل از این نیز دانش و فناوری خود را از طریق کانال‌های مختلفی مثل نشریات پژوهشی، مشاوره‌ها و ارائه در کنفرانس‌های حرفه‌ای انتقال داده‌اند که این روش‌ها در حال حاضر نیز ادامه دارد. توجه به ارتباط سه گانه بین دانشگاه-صنعت-دولت، منجر به دامنه‌ای از ایده‌های سودمند میشود که بتوان نقش هرکدام از این سه عامل را از طریق فرآیندهای پویا برای انتقال تبیین نمود. این ارتباط سه گانه همچنین چارچوب جامعی را فراهم می‌آورد که از طریق مطالعه آن، میتوان نقش جدید دانشگاهها را در شرایط عملی تعیین کرد.
3- چارچوب مفهومی و فرضیه‌های تحقیق
این تحقیق دارای دو فرضیه به شرح زیر است که در ادامه به بررسی آنها به صورت کمی می‌پردازیم.
فرضیه 1: عوامل خاص دانشگاه و صنعت تاثیر معناداری بر موفقیت همکاریهای فناورانه دارند.
فرضیه2: نهادهای واسط تاثیر معناداری بر موفقیت همکاریهای فناورانه دارند.
|
4- روش‌شناسی تحقیق تحقیق حاضر از حیث هدف، کاربردی و از حیث نحوه گردآوری داده‌ها جزء پژوهشهای توصیفی و از شاخه میدانی محسوب میشود. با توجه به تعداد زیاد افراد جامعه آماري، در این مرحله از پژوهش، از نمونه‌گیري استفاده شده است. شایان ذکر است که از میان پارکها و مراکز رشد، با توجه به سهولت دسترسی و جمع‌آوری داده، تعداد 13 پارک و مرکز رشد به عنوان نمونه آماری انتخاب شد (جدول 2)؛ علاوه بر این، در هر یک از نمونههای انتخاب شده، مدیر عامل و یا فردی آگاه به امور، به عنوان پاسخگو انتخاب شدند. لذا، تعداد341 پرسشنامه توزیع شد و تعداد317 پرسشنامه قابل استفاده گردآوري گردید. جهت جمع آوری داده‌های مورد نیاز از پرسشنامه کزازی و همکاران (1) بهره گرفته شد.
|
شکل 1. چارچوب مفهومی تحقیق
|
رشد به عنوان نمونه آماری انتخاب شد (جدول 2)؛ علاوه بر این، در هر یک از نمونههای انتخاب شده، مدیر عامل و یا فردی آگاه به امور، به عنوان پاسخگو انتخاب شدند. لذا، تعداد341 پرسشنامه توزیع شد و تعداد317 پرسشنامه قابل استفاده گردآوري گردید. جهت جمع آوری داده‌های مورد نیاز از پرسشنامه کزازی و همکاران (1) بهره گرفته شد.
|
جدول 2. اطلاعات جمعیت شناختی جامعه آماری تحقیق
| شرکت | تعداد شرکت | پرسشنامه توزیع شده | پرسشنامه گردآوری شده |
|---|---|---|---|---|
1 | پارک علم و فناوری زنجان | 26 | 26 | 24 |
2 | مرکز رشد دانشگاه امیرکبیر | 23 | 23 | 22 |
3 | مرکز رشد فناوری پیشرفته دانشگاه صنعتی شریف | 31 | 31 | 29 |
4 | مرکز رشد دانشگاه علم و صنعت | 18 | 18 | 16 |
5 | مرکز رشد دانشگاه خواجه نصیر | 14 | 14 | 13 |
6 | مرکز رشد دانشگاه تهران | 17 | 17 | 15 |
7 | پارک دانشگاه تهران | 45 | 45 | 42 |
8 | پارک دانشگاه صنعتی شریف | 11 | 11 | 9 |
9 | پارک دانشگاه قم | 15 | 15 | 13 |
10 | پارک دانشگاه اصفهان | 84 | 84 | 82 |
11 | پارک علم و فناوری خوزستان | 27 | 27 | 25 |
12 | پارک علم و فناوری خلیج فارس | 21 | 21 | 19 |
13 | پارک علم و فناوری البرز | 9 | 9 | 8 |
مجموع | 341 | 341 | 317 | |
در این تحقیق افراد پاسخدهنده ازنظر سنی به چهار گروه تقسیم شده‌اند: بیشترین فراوانی مربوط به گروه سنی 40-50 سال (127 مورد) و کمترین فراوانی مربوط به گروه سنی زیر 30 سال (25 مورد) است. ضمنا، 76 نفر از پاسخ دهندگان بین 30-40 سال و 89 نفر بالای 50 سال قرار داشتند. بررسی و تحلیل داده‌های گردآوری‌شده نشان میدهد که از مجموع نمونه آماری تحقیق، بیشترین فراوانی مربوط به تحصیلات فوق لیسانس با حجم 139 نفر میباشد. همچنین 98 نفر از افراد نمونه آماری، دارای تحصیلات دکتری و یا دانشجوی دکتری میباشد. و 80 نفر نیز دارای مدرک لیسانس بودند. در این پژوهش، افراد پاسخدهنده ازنظر مدت‌زمان عضویت در سازمان به 3 گروه تقسیم شده‌اند: 163 نفر کمتر از 5 سال سابقه فعالیت داشتند؛ 122 نفر بین 5 تا 10 سال؛ و بیشتر از 10 سال؛ و نهایتاً 32 نفر بالای 10 سال سابقه فعالیت داشتند.
به‌منظور اندازه‌گيري پایایی پرسشنامه، از روش آلفاي کرونباخ يک نمونه اوليه شامل 30 پرسشنامه پیش آزمون گردید و سپس با استفاده از داده‌هاي به‌دست‌آمده از اين پرسش‌نامه‌ها و به کمک نرم‌افزار آماريSPSS میزان ضریب اعتماد با روش آلفاي کرونباخ برای این ابزار محاسبه شد. جدول شماره 3 آلفای کرونباخ پرسشنامه را نشان میدهد.
همانطور که در جدول 3 مشخص است، تمام مقادیر آلفای کرونباخ بزرگتر از 0.7 میباشد، بنابراین آلفای کرونباخ محاسبه شده برای بخشهای مختلف پرسشنامه مورداستفاده، نشان میدهد که این ابزار از قابلیت اعتماد و یا به‌عبارت‌دیگر از پايايي لازم برخوردار مي‌باشد. جهت سنجش روایی پرسشنامه نیز از روایی سازه توسط نرم افزار LISREL استفاده شده است. طبق جدول 4 مقیاس‌های استفاده شده موارد مناسبی برای سنجش متغیرهای تحقیق هستند. شایان‌ذکر است که بر طبق جورسکونگ و سوربوم (19)، Chi-Square/df<3، RMSEA<0.1، GFI و AGFI>0.9 نشان دهنده مناسب بودن مقیاس‌های استفاده شده است.
جدول 4. نکویی برازش
اندازه شاخص | نکویی برازش |
|---|---|
2.1889 | Chi-Square/df |
0.000 | P-value |
0.093 | Root Mean Square Error of Approximation (RMSEA) |
0.91 | Goodness of Fit Index (GFI) |
0.91 | Adjusted Goodness of Fit Index (AGFI) |
5- یافته‌های تحقیق
پس از تائید روایی و پایایی متغیرهای تحقیق، میتوان روابط میان متغیــرهای تحقیق را براسـاس مدل ساختاری بررسی نمود. از این رو جهت بررسی صحت و سقم فرضیات اصلی تحقیق حاضر از روابط علی مبتنی بر مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شده است که نتایج آن طبق شکل 2 و 3 ارائه شده است. شکل 2 میزان تاثیر متغیرهای تحقیق بر یکدیگر را نشان میدهد و شکل 3 به معنادار بودن این تاثیر اشاره دارد. این فرضیات به شرح ذیل می‌باشند: 1- عوامل شناسایی شده موثر بر همکاریهای فناورانه رابطه معناداری با موفقیت همکاریهای فناورانه بین شرکتهای زایشی دانشگاه و صنعت دارد؛ 2- نهادهای واسط رابطه بین عوامل شناسایی شده موثر بر همکاریهای فناورانه و موفقیت همکاریهای فناورانه بین شرکتهای زایشی دانشگاه و صنعت را تحت تاثیر قرار میدهد.
شکل 2. معناداري متغیرهای تحقیق
|
|
ضريب استاندارد رابطه موجود نيز در صورتيكه آماره T، از 1.96 بزرگتر يا از 1.96- كوچكتر باشد، معني دار خواهد بود. جدول 5 رابطه میان متغیرهای تحقیق براساس فرضیات اصلی تحقیق را ارائه میدهد که براساس آن به تائید یا رد فرضیه اقدام شده است. همانطور كه مشاهده مي‌شود، با توجه به معني دار بودن آماره T، فرضيه‌های تحقیق تحقیق تأييد ميشوند.
جدول 5. آزمون فرضیه‌های تحقیق
فرضیه‌های تحقیق | ضریب مسیر | عدد معنی داری | نتيجه آزمون فرضیه |
عوامل موثر بر همکاریهای فناورانه ← موفقیت همکاریهای فناورانه | 0.53 | 5.43 | تایید |
عوامل موثر بر همکاریهای فناورانه ← نهادهای واسط ← موفقیت همکاریهای فناورانه | 0.25 | 2.70 | تایید |
یکی از بحثهایی که در اینجا مطرح میشود این است که شـرایط شـاخصهای مـدل ارائه‌شـده تا چه انـدازه مطـلوب
(مناسب) میباشد. برای پاسخ به این سؤال، به بررسی وضعیت (مطلوب یا نامطلوب بودن) شاخصها و مؤلفه‌های آنها می‌پردازیم. این کار توسط آزمون میانگین یک نمونه آماری1 انجام می‌گیرد. با اجرای این آزمون میتوان به میزان هر یک از شاخصها و مؤلفه‌های مربوط به همکاریهای فناورانه دست‌یافت. آزمون فرض‌ها به‌صورت زیر است.
H0 مؤلفه‌ها/ شاخصها با مقدار متوسط اختلاف ندارند، ۳ = μ
H1 مؤلفه‌ها / شاخصها با مقدار متوسط اختلاف دارند، ۳ ≠ μ
با توجه به اينكه در پرسشنامه از طيف ۵ عاملی ليكرت استفاده شد؛ مقدار آزمون ۳ (سطح متوسط) اعمال شده است. لازم به ذکر است در بررسی وضعیت مؤلفه‌ها، وضعیت مطلوب به وضعیتی گفته میشود که در آن میانگین امتیاز مؤلفه بزرگتر از عدد ۳ باشد و در مقابل وضعیت نامطلوب به وضعیتی گفته میشود که در آن میانگین امتیاز مؤلفه کوچک‌تر از عدد ۳ باشد. نتايج آزمون با بهکارگیری نرم‌افزار SPSS به شرح جدول زیر مي‌باشد.
جدول 6. نتایج آزمون میانگین یک جامعه آماری
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
در سطح تحلیل مؤلفه‌های مربوط به موفقیت همکاریهای فناورانه، تمامی مؤلفه‌ها دارای سطح معنی‌داری کمتر از 0.05 هستند، به همین دلیل برای مؤلفه‌های فوق فرضیه صفر رد شده و وضعیت آن با مقدار میانگین یعنی عدد 3 تفاوت معنی‌داری دارد.
بحث و نتیجه گیری
ارتباط دانشگاه و صنعت، فرایندی است که در طول زمان شکل می‌گیرد و برگرفته از نیازها و ضرورت‌های ملی در دورههای تاریخی، سمت و سو و اهداف کاربردی مرتبط به آن، تعیین میشود (20). نگاهی به تاریخچه ارتباط دانشگاه و صنعت در ایران نشان میدهد که اولاً شکل‌گیری این ارتباط در گذر زمان به طور اصولی پایه‌ریزی نشده و زیربنای اساسی برای آن صورت نگرفته است. ثانیاً، محتوا و سمت و سوی این ارتباط به درستی شکل نگرفته و هدفمند نبوده است. در حالی که، تجربه کشورهایی که ارتباط دوسویه دانشگاه و صنعت در آنها قدرتمند است نشان میدهد که این ارتباط از ابتدا به درستی پی ریزی شده و به صورت ساختاری پیش رفته است (21). این مقاله در راستای دغدغه اصلی همکاریهای فناورانه شرکتهای دانشبنیان بخش خصوصی و یا شرکتهای زایشی دانشگاهی و بومی‌سازی آن بخصوص در رشته مدیریت به منظور بهبود روشهای اجرای کار، شکل گرفته است. همکاریهای فناورانه پرکاربرد در عرصه مدیریت میباشد و به تعبیری سازمانها میتوانند با استفاده از این مفهوم، نوع تعاملات و همچنین بهرهوری افراد و سازمان را بهبود بخشند. مدل مفهومی پژوهش مبتنی بر سه متغیر تحقیق (عوامل موثر بر همکاریهای فناورانه شرکتهای زایشی دانشگاهی و صنعت، موفقیت همکاریهای فناورانه شرکتهای زایشی دانشگاهی و صنعت و عوامل محیطی و نهادی) تشکیل شده است. عوامل موثر بر همکاریهای فناورانه شرکتهای زایشی دانشگاهی و صنعت از دو قسمت (عوامل خاص صنعت در ارتباط با دانشگاه و عوامل خاص دانشگاه در ارتباط با صنعت) تشکیل و عوامل خاص صنعت در ارتباط با دانشگاه (تحقیق و توسعه، مالکیت فکری، رویکرد به دانشگاه و شرکتهای دانشگاهی) و عوامل خاص دانشگاه در ارتباط با صنعت (جهتگیری پژوهشی دانشگاهها، سیاستها و مشوقهای دانشگاهها (اعم از سیاستهای کلان، تجاریسازی و ...)، رویکرد دانشگاهها به حمایت و توسعه شرکتهای دانشگاهی، جهتگیری آموزشی دانشگاه، سیاستهای مالکیت فکری دانشگاهها، تخصص و مها‌رت‌های بین رشته‌ای داتشجویان و اساتید) تشکیل شده است. موفقیت همکاریهای فناورانه شرکتهای زایشی دانشگاهی و صنعت (تعداد و حجم قراردادهای دانشگاه و صنعت، تعداد کارآموزان صنعت، تعداد فرصتهای مطالعاتی، دورههای آموزشی و کاربردی برگزار شده در صنعت توسط دانشگاه و شرکتهای زایشی دانشگاهی، پروژههای پژوهشی مشترک، مراکز و ساختارهای آموزشی و پژوهشی مشترک) و عوامل محیطی و نهادی نیز از مضامین پایه (سیاستهای ملی و بخشی ناظر بر رابطه دانشگاه و شرکتهای زایشی دانشگاهی و صنعت، عوامل اجتماعی و انسانی موثر بر رابطه شرکتهای زایشی دانشگاهی و صنعت) تشکیل شده است.
نتایج حاصل از مدل ساختاری حاکی از آن است که عوامل شناسایی شده موثر بر همکاریهای فناورانه تاثیر مثبت و معناداری بر موفقیت همکاریهای فناورانه دارد (ضریب استاندارد: 0.53 و عدد معنی داری: 5.43). علاوه بر این، نقش میانجی عوامل محیطی و نهادی، در موفقیت
همکاریهای فناورانه مورد تائید قرار گرفته است (ضریب استاندارد: 0.25 و عدد معنی داری: 2.70). لذا، به منظور تاثیرگذاری بر موفقیت همکاریهای فناورانه میتوان بر عوامل شناسایی شده موثر بر همکاریهای فناورانه و نیز عوامل محیطی و نهادی به عنوان متغیر میانجی تمرکز کرد. نتایج حاصل از آزمون میانگین نیز حاکی از آن است که هر یک از مولفه‌های تحقیق از وضعیت مناسبی برخوردار هستند. با این وجود جهت موفقیت همکاریهای فناورانه میتوان بر روی هر یک از مولفه‌ها توجه بیشتری مبذول داشت و در تقویت مستمر آنها کوشا بود تا حداکثر بهرهوری حاصل گردد. در انتها، مهمترین پیشنهادات کاربردی حاصل از یافته‌های این تحقیق عبارتند از:
· بررسی همکاریهای فناورنه شرکتهای زایشی و صنعت در دیگر حوزه‌های فناورانه و یا در سطوح ملی و منطقه‌ای؛
· بررسی و مطالعه رابطه بین فعالیت شرکتهای زایشی دانشگاهی با رشد شرکتهای تولیدی و خدماتی؛
· برنامه‌ریزی و توجه به عوامل با اهمیت بالاتر در سمت دانشگاه، صنعت در همکاریهای آتی فناورانه دانشگاه-صنعت.
منابع
1. کزازی، ابوالفضل؛ طباطبائیان، سیدحبیب‌اله؛ الیاسی، مهدی؛ حاجی زاده ابراهیمی، فاضل (1396). ارائه الگوی همکاریهای فناورانه بین شرکتهای زایشی دانشگاهی و صنایع مرتبط با حوزه‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات. پژوهشهای مدیریت عمومی. 10، 37، 83-106.
2. Giunta, A., Pericoli, F. M., & Pierucci, E. (2016). University–Industry collaboration in the biopharmaceuticals: the Italian case. The Journal of Technology Transfer, 41(8), 818-840.
3. Hekkert M.P, Negro S. (2009), Functions of innovation systems as a framework to understand sustainable technological change: Empirical evidence for earlier claims, Technological Forecasting & Social Change, 76(10), 584-594.
4. Ankrah, S., & Omar, A. T. (2015). Universities–industry collaboration: A systematic review. Scandinavian Journal of Management, 31(3), 387-408.
5. Dorner, M., Fryges, H., & Schopen, K. (2017). Wages in high-tech start-ups–Do academic spin-offs pay a wage premium? Research Policy, 46(1), 1-18.
6. George, G., Zahra, S. A., & Wood Jr, D. R. (2002). The effects of business–university alliances on innovative output and financial performance: a study of publicly traded biotechnology companies. Journal of Business Venturing, 17(6), 577-609.
7. Wirsich, A., Kock, A., Strumann, C., & Schultz, C. (2016). Effects of University–Industry Collaboration on Technological Newness of Firms. Journal of Product Innovation Management, 33(6), 708-725.
8. Maietta, O. W. (2015). Determinants of university–firm R&D collaboration and its impact on innovation: A perspective from a low-tech industry. Research Policy, 44(7), 1341-1359.
9. انصاری، رضا (1391). همکاریهای فناورانه: مفاهیم کلیدی و عوامل موفقیت. فصلنامه تخصصي پارك‌ها و مراكز رشد، سال هشتم، شماره 30، 65-71.
10. Tidd, J., Bessant. J. & H, Pavitt, K., (1996). Innovation Management: Integration technological and Market Approach. John Wiley & Sons, Inc.
11. Ford,D. (1998). Developing your Technology Strategy, Long Range Planning, 21(5), 64-76.
12. Gilbert A. Lee, (1998). Negotiating Technology Acquisition: getting the tools you need to succeed, working paper, Nanyang Technology University Press, Singapore.
13. Cheisa,V.,”R & D Strategy and Organization .Managing Technical change in Dynamic contexts”. Imperial College Press, 2001.
14. Lockett, A., Wright, M. & Franklin, S., 2003, Technology Transfer and Universities’ Spinout strategies. Small Business Economics, 20(8), 185-200.
15. Powers, J., & McDougall, P. (2005). University start-up formation and technology licensing with firms that go public: A resource based view of academic entrepreneurship. Journal of Business Venturing, 20(3), 291-311.
16. O’Shea, R. P., Allen, T. J., Chevalier, A., & Roche, F. (2007). Entrepreneurial orientation, technology transfer and spinoff performance of U.S. Universities. Research Policy, 34(4), 994–1009.
17. Kenney, M., & Goe, W. R. (2004). The role of social embeddedness in professorial entrepreneurship: A comparison of electrical engineering and computer science at UC Berkeley and Stanford. Research Policy, 33(10), 691–707.
18. Rosenberg N and Nelson R (1994). American universities and technical advance in industry. Research Policy, 23(3), 323-348
19. Joreskog, K.G., & Sorbom D. (1989). PRELIS: A Program for Multivariate Data Screening and Data Summarization. A Preprocessor for LISREL. Chicago: SSI, Inc.
20. فائض، علی؛ شهابی، علی (1389). ارزيابي و اولويت بندي موانع ارتباط دانشگاه و صنعت. فصلنامه رهبري و مديريت آموزشي دانشگاه آزاد اسلامي واحد گرمسار. 4(2):
97-124.
21. شفيعي، مسعود (1384). ارتباط صنعت و دانشگاه آينده اي تابناك پيشينه اي تاريك، انتشارات دانشگاه اميركبير.
|
[1] One-sample t-test
