سلوک و شریعت
الموضوعات :الکلمات المفتاحية: سلوک, شهود, شریعت, سقوط تکلیف, طریقت و حقیقت,
ملخص المقالة :
سلوک مبتنی بر شریعت و شریعت مولدِ سلوک تا شهود دارای اهمیت خاص و ضرورت علمی و عملی ویژه ای است، زیرا یکی از مسائل بنیادین درعرفان عملی نسبت شناسی سلوک و شریعت در سه مرحله قبل، حین و بعد از وصول می باشد که مسئله ای چالشی بوده و معرکه آرای اصحاب معرفت و ارباب معنویت و عرفان پژوهان شد. درنوشتار حاضر مسئله محوری تبیین نسبت سلوک و شریعت در مراحل مختلف سلوکی و جریان شهود است تا جایگاه شریعت درهندسه سلوک و مراتب وجودی سالک الی الله تا مقام وصول درک و دریافت شود. روش بحث نیز نقلی – عقلی با جانمایه عرفانی است که پس از تبیین مفهومی هرکدام از سلوک و شهود،دستاورد مقاله دراثبات و ایضاح شریعت بعنوان منبع معرفت، میزان کشف و شهود، تآمین باید و نبایدهای سلوکیِ سالک در همه مراتب معنوی و فتوحات غیبی تا مقام فناء و بقای بالله ظهور یافته و دو دیدگاه سقوط تکلیف و تفکیک شریعت از طریقت و حقیقت را مورد نقادی قرار داده است.
قرآن
نهج البلاغه
ابن‌عربی، محی‌الدین، فتوحات مکیّه، ج 1، داراحیاءالتراث، بیروت، لبنان، 1408 ق.
ابن‌سینا، حسین، الاشارات و التنبیهات؛ شرح خواجه نصیرالدین طوسی و قطب‌الدین رازی، مطبوعات دینی، چاپ اول، 1384 قم.
آشتیانی، سیدجلال‌الدین، شرح مقدمه قیصری، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، 1365، قم.
ــــــ ، شرح فصوص‌الحکم، با تصحیح و تعلیق و شرح سیدجلال‌الدین آشتیانی، حرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول، 1375 ش، تهران.
سيد حيدر آملى، المقدمات من كتاب نص النصوص، به كوشش هانرى كوربن و عثمان اسماعيل يحيى، انتشارات توس، تهران،1367.
--- ، تفسير المحيط الاعظم و البحر الخضم ج 1و2، تحقيق: محسن موسوى تبريزى، سازمان چاپ و انتشارات،تهران،1375. ---، جامع الاسرار و منبع الانوار، تصحيح هانرى كوربن و عثمان اسماعيل يحيى، شركت انتشارات علمى ـ فرهنگى، تهران، 1368، ص 19.
--- ، اسرارالشريعه و اطوار الطريقه و انوار الحقيقه،انتشارات قادر، تهران، 1377.
جوادی آملی، عبدالله، تفسیر موضوعی قرآن مجید، ج 11، مرکز نشر اسراء، چاپ سوم، 1379 ش، قم.
ــــــ ، دین‌شناسی، مرکز نشر اسراء، چاپ اول، 1381 ش، قم.
ــــــ ، بنیان مرصوص، ج 3، مرکز نشر اسراء، چاپ دوم، 1378 ش، قم.
جوادی آملی ؛ تسنیم؛ ج3، قم: اسراء، 1380.
جوادی آملی ، حیات عارفانه امام علی(ع)، چاپ دوم، 1381 قم.
جوادى آملى، عبدالله: شمس الوحی تبریزی، 1386، قم، مؤسسه اسراء
جوادی آملی، عبدالله(1369)، شرح حکمت متعالیه جزء ششم. تهران: الزهرا،.
حسن‌زادة آملی، حسن، دروس شرح اشارات و تنبیهات، نمط نهم، مطبوعات دینی، چاپ اول، 1382 ش، قم.
خمینی [امام]، روح‌الله، مصباح‌الهدایه الی الخلافة والولایة با مقدمه استاد جلال‌الدین آشتیانی، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، 1373، تهران.
ــــــ ، شرح چهل حدیث، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی (ره)، چاپ چهارم، 1373، تهران.
ــــــ ، سِرّ الصلوة، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی (ره)، چاپ اول، 1369، تهران.
ــــــ ، آداب‌الصلوة، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی (ره)، چاپ اول، 1369، تهران.
چیتیک،ویلیام ،طریق عرفانی معرفت از دیدگاه ابن عربی،ترجمه مهدی نجفی افرا، ،تهران،انتشارات جامی، چاپ اول، .1389
شبستری، محمود، گلشن راز، نشر اشراقیه، چاپ اول، 1368 ش، تهران.
طباطبائی، محمد حسین، المیزان فی تفسیرالقرآن، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، 1412 هـ .ق.
ــــــ ، ترجمة تفسیرالمیزان، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ نوزدهم، 1383 ش، قم.
دفتر انتشارات اسلامی، رسالةالولایه، ترجمه و مقدمه صادق حسن‌زاده، انتشارات بخشایش، چاپ اول، 1381 ش، قم.
ـــــــــــــــ: بررسیهای اسلامی، به کوشش سیدهادی خسروشاهی، 1387، قم، بوستان کتاب
ـــــــــــــــ: شیعه (مجموعه مکاتبات و مراسلات علامه طباطبایی با هانری کربن)، 1382، تهران، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
ـــــــــــــــ: شيعه در اسلام، انتشارات اسلامي، زمستان 1362 ش.
ـــــــــــــــ: طریق عرفان، (ترجمه رساله الولایه) صادق حسن زاده، 1381، قم، انتشارات بخشایش
ـــــــــــــــ: معنویت تشیع، با مقدمه علامه حسن زاده آملی، تدوین: محمد بدیعی، 1385، قم، انتشارات تشیع
صدوق محمد بن علی، شرح توحید صدوق، قاضی سعید محمد بن محمد مفید القمی، تصحیح و تعلیق نجفقلی حبیبی، وزارت ارشاد اسلامی، چاپ اول، 1415 ق، تهران.
لاهیجی، محمد، مفاتیح‌الاعجاز فی شرح گلشن راز، مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا برزگر خالقی و عفّت کرباسی، انتشارات زوّار، چاپ پنجم، 1383 ش، تهران.
مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج 21، دارالکتب الاسلامیه،تهران،1383.
مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج23، 1383، انتشارات صدرا، تهران.
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 136 ـ 117
رضا رمضانی گیلانی 1
|
چکیده
سلوک مبتنی بر شریعت و شریعت مولدِ سلوک تا شهود دارای اهمیت خاص و ضرورت علمی و عملی ویژه ای است، زیرا یکی از مسائل بنیادین درعرفان عملی نسبت شناسی سلوک و شریعت در سه مرحله قبل، حین و بعد از وصول می باشد که مسئله ای چالشی بوده و معرکه آرای اصحاب معرفت و ارباب معنویت و عرفان پژوهان شد. درنوشتار حاضر مسئله محوری تبیین نسبت سلوک و شریعت در مراحل مختلف سلوکی و جریان شهود است تا جایگاه شریعت درهندسه سلوک و مراتب وجودی سالک الی الله تا مقام وصول درک و دریافت شود. روش بحث نیز نقلی – عقلی با جانمایه عرفانی است که پس از تبیین مفهومی هرکدام از سلوک و شهود،دستاورد مقاله دراثبات و ایضاح شریعت بعنوان منبع معرفت، میزان کشف و شهود، تآمین باید و نبایدهای سلوکیِ سالک در همه مراتب معنوی و فتوحات غیبی تا مقام فناء و بقای بالله ظهور یافته و دو دیدگاه سقوط تکلیف و تفکیک شریعت از طریقت و حقیقت را مورد نقادی قرار داده است.
واژگان کلیدی
سلوک، شهود، شریعت، سقوط تکلیف، طریقت و حقیقت.
[1] . استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم، قم، ایران.
Email: r.ramezani.gilani@gmail.com
تاریخ دریافت: 3/10/1399 پذیرش نهایی: 19/12/1399
