تدوین رهنگاشت مبتنی بر یادگیری برای کاربردصنعت نسل چهارم (فناوری اینترنت اشیا) در صنعت توزیع و فروش محصولات بهداشتی
الموضوعات :
نیلوفر امینی کلیبر
1
,
فاطمه ثقفی
2
,
منصوره حورعلی
3
,
صدیقه رضائیان فردویی
4
1 - دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه تهران
2 - دانشیار مدیریت تکنولوژی،دانشگاه تهران
3 - استادیار مهندسی صنایع،دانشکده فنی و مهندسی،دانشگاه پیام نور،تهران
4 - استادیار مهندسی صنایع،دانشکده فنی و مهندسی،دانشگاه پیام نور،تهران
الکلمات المفتاحية: رهنگاشت فناوری, یادگیری, اینترنت اشیاء, توزیع و فروش محصولات بهداشتی, دلفی,
ملخص المقالة :
الگوی توسعه فناوري در کشورهای در حال توسعه و کشورهای توسعه يافته متفاوت است. توسعه فناوری در کشورهای در حال توسعه با جذب و یادگیری نوآوري‌هاي توليد شده در جاهاي ديگر شروع مي شود. لذا موتور محركه توسعه فناوري در كشورهاي متاخر يادگيري فناوري به جاي نوآوري است؛ به گونه اي كه محوريت فعاليت‌ها، نهادها و روابط بر يادگيري متمركز است. اتصال دنیای مجازی و دنیای واقعی از طریق فاوا، مفهومی به نام صنعت نسل4 را ایجاد کرده و علیرغم ایجاد فرصت برای ایجاد ارزش و ثروت، به یکی از چالشهای اصلی کسب و کار تبدیل شده‌است. امروزه کاربرد صنعت نسل 4 در حوزهای مختلف رو به گسترش بوده و پیاده سازی آن مستلزم تدوین ره نگاشت است.اینترنت اشیا قادر است اشیای فیزیکی را به اشیای فیزیکی هوشمند تبدیل کند. هدف از این تحقیق، تدوین رهنگاشت مبتنی بر یادگیری برای صنعت نسل 4 و در زیرشاخه کاربرد اینترنت اشیاء در صنعت توزیع و فروش محصولات بهداشتی است. در این مقاله از روش تدوین ره نگاشت یادگیری بنیان استفاده و فرآیند کار در هشت گام با جزئیات تشریح شد. در اجرا از دو پنل خبرگی مجزا متشکل از خبرگان صنعت توزیع و فروش محصولات بهداشتی و خبرگان فناوری اینترنت اشیاء و روش دلفی برای همگرایی استفاده شد. نتایج این تحقیق می تواند از طرفی الگویی برای پیاده سازی آن در سایر حوزه های مرتبط باشد و از سوی دیگر راهنمایی برای تخمین میزان جذب سرمایه لازم و فروش بالاتر در صنعت توزیع و فروش محصولات بهداشتی باشد .
Abbasi, M., Ashrafi, M., Khairkhah, A., Bonyad, H., and Ghorbanzadeh Karimi, H. (2013). Selection of R&D project portfolio using a combined data envelopment analysis model - Balanced Scorecard, Science and Technology Policy Quarterly, Fifth Year, No. 3.
AminiKalibar, N & Saghafi, F. (2021). Identifying and Prioritizing Applications of Internet of Things in the Supply Chain of Distribution and Sale of Health Care Products in Iran, ITNG 2021 18th International Conference on Information Technology-New Generations. S. Latifi, Springer- Advances in Intelligent Systems and Computing. 1346: 147-153.
Beaulieu, M., & Bentahar, O. (2021). Digitalization of the healthcare supply chain: A roadmap to generate benefits and effectively support healthcare delivery. Technological Forecasting and Social Change, 167, 12071
Bodrow, W. (2017). Impact of Industry 4.0 in service oriented fir, Advances in Manufacturing, 5(4), 394–400
Caiado, R. G. G., Scavarda, L. F., Gavião, L. O., Ivson, P. de Mattos Nascimento, D. L., & Garza-Reyes, J. A. (2021). A fuzzy rule-based industry 4.0 maturity model for operations and supply chain management, International Journal of Production Economics, 231, 107883.
Carvalho, M.M., Fleury, A., & Paula Lopes, A. (2013). An overview of the literature on technology roadmapping (TRM): Contributions and trends, Technological Forecasting & Social Change.
Cotrino, A., Miguel A.S. & Cristina G. (2020). Industry 4.0 Roadmap: Implementation for Small and Medium-Sized Enterprises, Special Issue of the Manufacturing Engineering Society, 10(23), 8566.
Dastranj, N. (2016). Designing a Framework for Learning-Based Technology Technology: A Case Study of Social Banking in Iran, Science and technology policy. Tehran, Iran, Tarbiat Modares University. P.H.D. (In Persian)
Ding, B. (2018). Pharma Industry 4.0: literature review and research opportunities in sustainable pharmaceutical supply chains, Process Safety and Environmental Protection, 119, 115–130.
Durowoju, O. A., Chan, H. K., Wang, X., & Akenroye, T. (2021). Supply chain redesign implications to information disruption impact, International Journal of Production Economics, 232, 107939.
Garcia, M.L.)1997(. Introduction to Technology Roadmapping: The SemiconductorIndustry association’s Technology Roadmapping Process, Unknown Binding – January 1.
Gerami, M., & Jalilvand, H. (2017). Internet of Things and Supply Chain, Applied Research in Engineering, No. 3. (In Persian)
Ghazinoory, S., Dastranj, N., Saghafi, F., Kulshreshtha, A., & Hasanzadeh, A. (2017). Technology roadmapping architecture based on technological learning: Case study of social banking in Iran, Technological Forecasting and Social Change, 122, 231-242.
Ghazinoory, s., mohajeri, A. (2019). Technological Learning and Its Promotion Policis, journal of sience and technology policy, 11(2)
Ghobakhloo, M. (2018). The future of manufacturing industry: a strategic roadmap toward Industry 4.0, Journal of Manufacturing Technology Management, 29(6), 910–936.
Hibatollahpour, Z., Blessing, Gh. H., Nasiri, M. & Mehr Alizadeh, Y. (2020). Entrepreneurial training and learning strategies and innovation in the era of the fourth industrial revolution in food industry companies in industrial towns of Ahvaz, Management on Organizational Training, Number 1 PP. 221- 257.
Hofmann, E., & Rüsch, M. (2017). Industry 4.0 and the current status as well as future prospects on logistics, Computers in Industry, 89, 23–34.
Hopkins, J. L. (2021). An investigation into emerging industry 4.0 technologies as drivers of supply chain innovation in Australia, Computers in Industry, 125, 103323.
Intel, b. r., internet of business (2016). the future of retail through the internet of things Internet of things: Applications and challenges in technology and standardization, Wireless Personal Communications, 58(1), 49-69.
Jeyanthi, P. M. (2018). INDUSTRY 4. O: The combination of the Internet of Things (IoT) and the Internet of People (IoP). Journal of Contemporary Research in Management, 13(4). pp. 29-39.
Kamble, S., Gunasekaran, A., & Sharma, R. (2018). Analysis of the driving and dependence power of barriers to adopt industry 4.0 in Indian manufacturing industry, Computers in Industry 101, pp.107-119.
Karale, A. (2021). The Challenges of IoT addressing Security, Ethics, Privacy and Laws, Internet of Things, 100420.
Lee, S., and Park, Y. (2005). Customization of technology roadmaps according to roadmapping purposes: Overall process and detailed modules, Technological Forecasting and Social Change 72(5): pp.567-583.
Li, Q., Tang, Q., Chan, I., Wei, H., Pu, Y., Jiang, H., & Li, J. (2018). Smart manufacturing standardization: Architectures, reference models and standards framework. Computers in Industry, 101(April), 91–106.
Liao, Ying, Aryal, A., Nattuthurai, P., & Li, B. (2018). The emerging big data analytics and IoT in supply chain management: a systematic review, Upply Chain Management: An International Journal, 25(2), 141–156.
Mohammadian, A., Mirbagheri, S. F., & Ghorbani, A. (1399). Prioritization of IoT applications for innovation in the marketing mix according to technological, legal and market factors in Iran, Journal of Executive Management, Volume 12, Number 23, pp. 125-148. (In Persian)
Moufaddal, M., Benghabrit, A., & Bouhaddou, I. (2019). Industry 4.0: A roadmap to digital Supply Chains, In 2019 1st International Conference on Smart Systems and Data Science (ICSSD) (pp. 1-9). IEEE.
Müller, J. M., Buliga, O., & Voigt, K. (2018). Fortune favors the prepared: How SMEs approach business model innovations in Industry 4.0, Technological Forecasting & Social Change, 132, 2–17.
Müller, J. Daniel, K. and Voigt, K.(2018). What Drives the Implementation of Industry 4.0? The Role of Opportunities and Challenges in the Context of Sustainability, Sustainability 2018, 10(1), 247.
Rahimi, A., Rad, A., Alam Tabriz, A. & Motameni, A. (1397). Presenting a Structural Interpretive Model of Supply Supply Chain in Iran's Defense Industries, Military Management Quarterly, Volume 18, Number 3, pp.31-70. (In Persian)
Saghafi, F., molanapour, R. (2016). Transformational technologies, developments that change life, business and the global economy, translated by McKinsey, Ati Negar Publications, Tehran, Iran. (In Persian)
Schneider, p. (2018). Industry 4.0: a managerial research agenda for a nascent field, Paper presented at the EURAM 2018, Reykjavik, lceland.
Shahabi, V., Azar, A., Faezi Razi, F., & Fallah Shams, M. F. (1400). Modeling the Impact of the Fourth Industrial Revolution on the Banking Service Supply Chain Using the System Dynamics Approach and the Fuzzy Dimmatle Technique, International Business Management, Volume 4, Number 13, pp. 67-89. (In Persian)
Tajfar, A. G., M (2016). Analysis the Effects of Internet of Things Technology in Managing Supply Chain, Technolology Roadmaps nuclear energy, available at: www.iea.org/publications/freepublications/.../nuclear_roadmap.pdf
Yu, Y., Zhang, J. Z., Cao, Y., & Kazancoglu, Y. (2021). Intelligent transformation of the manufacturing industry for Industry 4.0: Seizing financial benefits from supply chain relationship capital through enterprise green management, Technological Forecasting and Social Change, 172, 120999.
Zujewski, B. (2013). What CEOs Need to Know About M2M – Part 2 (What You Need to Ask Your
Service Organization Leaders).
الگوی توسعه فناوري در کشورهای در حال توسعه و کشورهای توسعه يافته متفاوت است. توسعه فناوری در کشورهای در حال توسعه با با جذب و یادگیری نوآوري‌هاي توليد شده در جاهاي ديگر شروع ميشود. لذا موتور محركه توسعه فناوري در كشورهاي متاخر يادگيري فناوري به جاي نوآوري است؛ بهگونهاي كه محوريت فعاليت‌ها، نهادها و روابط بر يادگيري متمركز است. امروزه کاربرد صنعت 4.0 در حوزهای مختلف رو به گسترش بوده و پیاده سازی آن مستلزم تدوین ره نگاشت است. هدف از این تحقیق، تدوین رهنگاشت مبتنی بر یادگیری برای صنعت 4.0 و در زیرشاخه کاربرد اینترنت اشیاء در صنعت توزیع و فروش محصولات بهداشتی است. در این مقاله از روش تدین ره نگاشت یادگیری ینیان استفاده و فرآیند کار در 8 گام با جزئیات تشریح شد. در اجرا از 2 پنل خبرگی مجزا متشکل از خبرگان صنعت توزیع و فروش محصولات بهداشتی و خبرگان فناوری اینترنت اشیاء و روش دلفی برای همگرایی استفاده شد. نتایج این تحقیق می تواند از یک سو الگویی برای پیاده سازی آن در سایر حوزه های مرتبط باشد و از سوی دیگر راهنمایی برای تخمین میزان جذب سرمایه لازم و فروش بالا در صنعت توزیع و فروش محصولات بهداشتی باشد .
کلید واژه:
رهنگاشت فناوری، یادگیری، اینترنت اشیاء، توزیع و فروش محصولات بهداشتی، دلفی
مقدمه
پیشرفت پرشتاب فناوری، سبب نیاز به مطالعه‌ی آینده در تمام عرصه های علم و فناوری شده است. ویلیارد و مک کلیز معتقدند که رهنگاشت فناوری، توصیف بازار، برنامه ریزی برای توسعه فرایندها و محصولات آینده، توسعه ظرفتیهای فناورانه و تحلیل منابع را ممکن ساخته‌است (Abbasi, Ashrafi, Khairkhah, Bonyad, Ghorbanzadeh, 2013)و به دلیل رویکرد کل نگر، دیدگاه سیستمی و قابلیت یکپارچه سازی برنامه ها، ظرفیت مناسبی برای ترکیب با سایر روشها و ایجاد جامعیت دارد. رهنگاشت فناوري در سه سطح 1.كسب‌وكار و 2.استرات‍ژي، 3.نوآوري و توسعه انجام می‌شوند (Carvalho, Fleury, Paula Lopes, 2013). در این ساختارها معمولاً تمايز اساسي بين فرايندهاي توسعه فناوري در در کشورهای توسعه يافته و در حال توسعه وجود ندارد و نوآوري به ويژه از طريق R&D نقشي كليدي و مركزي را در تحليل‌ها بر عهده دارد. اما الگوی توسعه فناوري در کشورهای توسعه يافته و در حال توسعه (Lee, Park, 2005, p. 567-583)، متمایز است. نیاز به جذب نوآوري هاي توليد شده در کشورهای پیشرفته و يادگيري فناوري در کشورهای توسعه یافته، (Jeynathi, 2018, p.29-39) وجود دارد و لازم است به انباشت و تقویت توانمندی فناورانه در این کشورها توجه شود(Ghazinoory, mohajeri, 2019). اینترنت اشیاء، فرصتی ویژه را برای تسهیل فرایندها و رفع چالشهای موجود در صنایع ایجاد نموده و
با ایجاد ارتباط بین اشیاء و سیستم‌ها، باعث تقویت توانمندیهای فناورانه شرکتها می شود. این فناوری های تحول آفرین، در دهه آینده در تمام دنیا تحقق یافته و تاثیر وسیعی بر اقتصاد دنیا خواهد داشت(Jeynathi, 2018, p.29-39). در بین 12 فناوری تحول آفرین مطرح شده در دنیا توسط مکینزی، اینترنت اشیاء (IOT) رتبه سوم را دارد(saghafi, molanapour, 2016) . اتحادیه بین‌المللی مخابرات، اینترنت اشیاء را عامل زیرساخت جهانی برای ایجاد قابلیت تعامل پذیری از طریق اتصال اشیای فیزیکی و مجازی می‌داند(Karale, 2021) . IOT در مفهوم و عملکرد یكپارچه‌سازی زنجیره تامین نیز تاثیرگذار است (Rahimi, Rad, Alam Tabriz, Motameni, 1397). این تاثیر، دو جنبه را در بردارد: 1. عوامل عملیاتی که با افراد، سیستم ها و فرآیندها مرتبط است و ممکن است منجر به شکست در هماهنگی عرضه و تقاضا شود (عوامل سازمانی، فناورانه، محیطی، اقتصادی، پشتیبانی فنی و عوامل مرتبط با محصول در این گروه قرار دارند). 2. عوامل اختلاگر بیرونی که کمتر قابل کنترل است و از ریسک‌های ایجاد شده توسط انسان‌ها و یا طبیعت مانند سونامی ناشی میشود(Durowoju, Chan, Wang, Akenroye, 2021) . اگر سازمان یا جامعه ی مورد مطالعه، نسبت به سایر جوامع پیشرو از دانش محدودی برخوردار باشد، روش همپایی جهت ادامه مسیر توصیه شده است. در مقاله(Ghazinoory, Dastranj, Saghafi, Kulshreshtha, Hasanzadeh, 2017, p. 231-242) ، چارچوبی برای ره‌نگاری به منظور همپایی جهت ادامه مسیر برای کشورهای در حال توسعه مبتنی بر یادگیری فناورانه ارائه شده ولی تا کنون از آن فقط برای بانکداری اجتماعی و در همان مقاله استفاده شده است. در این تحقیق از روش فوق برای تدوین رهنگاشت صنعت توزیع و فروش محصولات بهداشتی به عنوان صنعتی که در اقتصاد ایران تاثیرگذاراست، استفاده میشود. ضمنا تاثیر فناوری اینترنت اشیا به عنوان یکی از فناوریهای صنعت4 در آن لحاظ میشود. محصولات بهداشتی طیف وسیعی از جمله محصولات دارویی، سلامت و مراقبت از پوست و مو، عطر، شوینده، رنگ مو، محصولات آرایشی و محصولات سلولوزی را دربرمی‌گیرد که هر کدام از آنها ویژگی خاصی از نظر فروش و توزیع دارند و درصد خوبی از واردات کشورهای در حال توسعه را به خود اختصاص می دهند و همچنین با توجه به امکان فاسد شدن، باید سریعتر مصرف شوند.
دنیای پر رقابت صنعت توزیع و فروش محصولات بهداشتی دارای سه بخش 1. شرکت های تولید کننده یا واردات، 2. شرکتهای پخش و واسطه 3.داروخانه ها و فروشگاه های آرایشی و بهداشتی است و فناوری IOT پتانسیل لازم برای تسهیل فرایند های این صنعت با توجه به تقاضای بالا را دارد. سوال اصلی این است: چگونه با استفاده از الگوی رهنگاشت مبتنی بر یادگیری، ره‌نگاشتی برای پیاده‌سازی فناوری اینترنت اشیاء در صنعت توزیع و فروش محصولات بهداشتی تدوین میشود؟ در این مقاله ابتدا ادبیات مرتبط مرور میشود. سپس با جمع بندی مطالعات میدانی و کتابخانه ای و در ادامه مصاحبه با خبرگان، عناصر رهنگاشت استخراج شده و با پنل و روش دلفی، نتایج آن تایید و در قالب چارچوب رهنگاشت یادگیری، ارائه میشود.
2. پیشینه پژوهش و چارچوب نظری
2-1- صنعت نسل چهارم و بلوغ اینترنت اشیاء
اتصال دنیای مجازی و دنیای واقعی از طریق فاوا (فناوری اطلاعات و ارتباطات)، مفهومی به نام صنعت نسل 4.0 (I4: Industry 4.0) را ایجاد کرده و علیرغم ایجاد فرصت برای ایجاد ارزش و ثروت، به یکی از چالشهای اصلی کسب و کار تبدیل شده‌است (Schneider, 2018). این مفهوم اولین بار در سال 2011 در کشور آلمان با هدف حفظ صنایع آن سرزمین در عرصه ی رقابت جهانی معرفی شد. امروزه I4 مورد توجه کشور های بیشماری از جنبه های سیاسی و فناورانه قرار گرفته‌است (Kamble, Gunasekaran, Sharma, 2018, p.107-119) (Müller, Buliga, Voigt, 2018). از اهداف صنعت نسل چهارم می توان به ایجاد کارخانه ها و شرکت های هوشمند اشاره کرد که به واسطه فناوری هایی از جمله داده های بزرگ1، اینترنت اشیاء، رایانش ابری، ربات ها، هوش مصنوعی، ارتباطات انسان- ماشین و ماشین – ماشین را تسهیل کرده و سیستم های پایداری را ایجاد کرده‌است ( Kamble, et al., 2018, p.107-119). فعالیت سایر کشور ها در راستای I4 به منظور حمایت از تغییرات فناورانه و حفظ خود در فضای جهانی بطور خلاصه در جدول(1) ارائه میشود (Li, Tang, Chan, Wei, Pu, Jiang, 2018, p. 91-106).
جدول( 1) فعالیت کشور های مختلف در صنعت نسل چهارم(Li, Tang, Chan, Wei, Pu, Jiang, 2018, p. 91-106).
کشور | برنامه |
چین | تدوین طرح یکپارچگی میان صنعت و فناوریهای دیجیتال، تولید هوشمند و صنعتی شدن مجدد |
آمریکا | ارائه استراتژی در زمینه مفاهیمی همچون اینترنت صنعتی و تولید هوشمند |
ژاپن | ارائه طرحی در زمینه مفهوم زنجیره ارزش صنعتی |
انگلستان | ارائه پروژه آینده پژوهی شامل تولید هوشمند و اینترنت صنعتی |
صنعت نسل چهارم از دیدگاه محققان، سیستمی پویا است که یکپارچگی در میان تمامی عوامل آن وجود داشته و فناوریهای دیجیتال و تجهیزات فیزیکی در سرتاسر زنجیره ارزش ادغام شده‌اند(Schneider, 2018). موتور محرکه I4 ، فناوری های پیشرفته دیجیتالی هستند و بر همین اساس، آورده I4 برای کشورهای توسعه یافته شامل افزایش بهره‌وری، تولید مبتنی بر نوآوری و موقعیت‌های اقتصادی بیشتر خواهد‌‌بود. کشورهای در حال توسعه، نیازدارند تا در حوزه کسب و کارهای خود به تعریف و فهم عمیق مفهوم صنعت نسل چهارم بپردازند تا شرایط دنباله‌روی گام به گام برای آنها ایجاد شود. در این شرایط، بقای هر شرکت در گرو پویایی است (Bodrow, 2017, p.394-400). همچنین پیروی از استانداردهایی تدوین شده از جمله استانداردهای طراحی، تولید هوشمند، عملیات‌و مدیریت، یکپارچگی و ادغام، استانداردهای زیست محیطی و فنی سبب اجرای موفقیت‌آمیز I4 خواهد بود (Li, et al. 2018, p.91-106). تشکیل تیم سیاستگذاری فناوری نیز در راستای بررسی زیرساختهای فاوا و نیازمندیهای بخشهای مختلف برای جلوگیری از شکست‌های ناشی از پیاده سازی صنعت نسل چهارم ضروری است(Ghobakhloo, 2018, p. 910–936). علاوه بر تمرکز تولیدکننده‌ها و صاحبان کسب و کار بر روی I4 ، گروه‌های آکادمیک متعددی نیز در سال های اخیر به این حوزه پرداخته اند و سبب رشد چشمگیر مقالات منتشر شده در این حوزه شده اند. این مقالات به دو دسته تجربی (بکار گیری رویکردهای گوناگون برای اندازه گیری فعالیت ها و فرایند های I4)و مفهومی ( بررسی چالشها و ایده‌ها) تقسیم شده‌اند که در این میان 57 درصد متعلق به مقالات با دسته بندی تجربی است(Schneider, 2018). هدف توسعه پایدار سوم بر لزوم اطمینان از زندگی سالم و ارتقای رفاه جهانی تأکید میکند. در این راستا، صنعت کالاهای بهداشتی، با تقویت شبکه زنجیره تأمین و تقویت دسترسی جهانی به محصولات نوآور، نقش مهمیدر ایجاد سلامت و زندگی سالم دارد. اتوماسیون که یکی از ویژگی های I4 است، سبب افزایش کارایی و کیفیت تولید محصولات بهداشتی وکاهش خطاهای انسانی میشود. سنسورهای متنوعی که در سرتاسر زنجیره تامین بکار گرفته شده اند سبب تجمیع داده های آنی شده و تحلیل داده ها را در اختیار بازیگران زنجیره تامین می‌گذارد. سنسورهای به کار رفته در بخشهای مختلف هم قادرند دادههای فرآیندهای تولید را جمع آوری کنند و هم دادههای محیطی را ثبت کنند؛ بدین ترتیب پیگیری و ردیابی دادههای آنی محیطی محقق خواهد شد. سپس این سنسورها داده ها را در کامپیوتر ابری بارگذاری می کنند، در نتیجه می توان آنها را جمع آوری، ذخیره، ردیابی و تجزیه و تحلیل کرد. (Ding, 2018, p. 115-130) یکی از چالشهای زنجیره تامین صنعت محصولات بهداشتی، عدم دسترسی به اطلاعات دقیق است که تصمیم گیرنده‌ها را با عدم قطعیت مواجه میکند. با دادههای شفاف جمع آوری شده، مدیران می توانند از تحلیل های کلان داده بهره بگیرند تا تامین کننده های بالقوه را بر مبنای عملکرد گذشته آنها ارزیابی و مدیریت کنند و تصمیمات نهایی بهتری را اتخاذ کنند. (Ding, 2018, p. 115-130)
IOT، سیستمهای سایبرفیزیکال، کارخانه هوشمند و اینترنت خدمات چهارجز کلیدی I4 هستند. IOT قادر است توسط زیرساختی به نام اینترنت، اشیای فیزیکی را به اشیای فیزیکی هوشمند تبدیل و فرصت پشت سرگذاشتن مرزها و محدودیت های محصولات سنتی را فراهم کند (Hofmann, Rüsch, 2017, p.23-34). یک شبکه معمولی اینترنت اشیاء شامل چهار لایه اصلی اساسی است(Liao, Ying, Aryal, Nattuthurai, Li, 2018, p.141-156) 1.لایه سنجشی: شامل برچسبهایRFID ، حسگرها، محرکها. 2.لایه شبکه: از انتقال اطلاعات از طریق شبکه سیمی یا بیسیم پشتیبانی میکند. 3.لایه سروری: خدمات و برنامه کاربردی را از طریق فناوری میان افزار ادغام میکند. 4.لایه رابط: نمایش اطلاعات به کاربر و امکان تعامل با سیستم.
فناوری IOT نیز مانند فناورهای دیگر مراحل بلوغ مختلفی دارد. (Zujewski, 2013) در مطالعه خود مدل بلوغ اینترنت اشیا را مطابق شکل (2) ارائه کرد مشاهده میشود در سطح اول بلوغ، شیء فیزیکی اتصالی ندارد و ایزوله است ولی در سطح ششم ارتباط بین اکوسیستم‌ها ممکن میشود. و نقش بازیگران زنجیره ارزش هم اهمیت مییابد.
شکل(2) مدل بلوغ اینترنت اشیا(Zujewski, 2013)
2-2-رهنگاشت و یادگیری فناورانه
کراسیا(Garcia, 1997) سه كاربرد اصلي براي رهنگاشت فناوری ارائه داد: 1. اجماع درباره نيازهاي سازماني و فناوري‌هاي لازم براي دستیابی به اجماع ذینفعان، 2. حمايت از آينده نگاري فناوري در حوزه‌هاي كليدي، 3. ايجاد يك چارچوب جهت برنامه ريزي و هماهنگي توسعه فناوري ها، هم در سطح سازمان و هم در سطح صنعت.
دسترنج و دیگران با مطالعه انواع رهنگاشت و یادگیری فناورانه و تلفیق آنها، مدلی هشت مرحله‌ای برای رهنگاشت مبتنی بر یادگیری ارائه‌دادند(Dastranj, 2016). از خصوصیات بارز این مدل این است که یک لایه به عنوان راهبرد همپایی فناوری در رهنگاشت اضافه شد. چارچوب رهنگاشت یادگیری بنیان (Ghazinoory, et al. 2017, p. 213-242) تا کنون تنها در صنعت IT در حوزه بانکداری اجتماعی استفاده شده و کاربرد آن در تلفیق با فناوری IOT در صنعت محصولات بهداشتی به عنوان نوآوری تحقیق حاضر محسوب میشود. در این تحقیق پیاده سازیIOT در زنجیره تامین توزیع و فروش محصولات بهداشتی روی کاربردهای IOT در لجستیک و خرده فروشی مطالعه و نتایج تحلیل محتوای آن در جدول(2) ارائه شد.
جدول(2) خلاصه تحقیقات پیشین
| موضوع | یافته ها | IOT | صنعت4 | ره نگاشت فناوری | زنجیره تامین | محصولات بهداشتی |
(Gerami, Jalilvand, 2017) |
| 1)معرفی IOT و زنجیره تامین 2)معرفی فرایندهای اصلی مدیریت زنجیره تامین و مشکلات آن3)چالشهای IOTو هوشمندسازی زنجیره تامین و توسعه فناوری | √ |
|
| √ |
|
(Mohammadian, et al. 1399, p.125-148) | اولویت بندی کاربردهای IOT برای نوآوری در آمیخته بازاریابی با توجه به عوامل فناورانه، قانونی | 1)اهمیت بالای عوامل بازار نسبت به عوامل دیگر 2)کاربردهایIOT در حوزه‌های مختلف آمیخته بازاریابی درحوزه‌های محصول، ترفیع، تجهیزات فیزیکی، فرآیندها، مکان، قیمت وافراد از اولویت بالا در ایران برخوردار است | √ |
|
| √ |
|
(Hibatollahpour, et al. 2020, p. 221-257) | استراتژی‌های آموزش و یادگیری و نوآوری کارآفرینانه در ع I4 در شرکتهای صنایع غذایی ... شهر اهواز | 1)میانگین آموزش و یادگیری سازمانی 82/3 از 5 و نوآوری کارآفرینانه 53/3 از 5 بود 2)شناسایی عوامل علّی، شرایط زمینه‌ای، شرایط مداخله‌گر، راهبردهای آموزش و یادگیری و پیامدهای استراتژی‌های آموزش و یادگیری سازمانی در صنایع غذایی |
| √ |
| √
|
|
(Shahabi, et al. 1400)
| مدلسازی تاثیر انقلاب صنعتی چهارم بر زنجیره تامین خدمات بانکی با استفاده از رویکرد پویایی سیستم و دیماتل فازی
| 1)عوامل تاثیرگذار بر توسعه بانکداری دیجیتال به ترتیب اولویت:اتصال بازیگران جدید به زنجیره تامین خدمات بانکی، همکاری بین سازمانها، اشتراک نظام‌منداطلاعات مشتریان بین شرکا، سرمایه گذاری در بخش IT بانک و توسعه زیرساخت های بانکداری |
| √ |
|
√
|
|
|
| نقشه راه انقلاب صنعتی چهارم، پیاده سازی برای شرکت های کوچک و متوسط | 1)پیاده سازی راه حلهای صنعت 4 به دنبال نقشه راه پیشنهادی به SME ها کمک میکند تا فناوری مناسب را انتخاب کنند 2)SME ها می توانند با سرمایه گذاری کم هزینه به چندین فناوری صنعت 4 دست یابند | √ | √ | √ |
|
|
(Moufaddal, et al. ,2019, p. 1-9)
| نقشه راه زنجیره تأمین دیجیتال | نقش I4 در فناوریهای کلیدی زنجیرههای تأمین و اهمیت بهینه سازی ریاضی برای سرعت در کارها |
| √ |
|
√
|
|
(Beaulieu, Bentahar, 2021) | دیجیتالی شدن SCM مراقبت بهداشتی: نقشه راهی ایجاد مزایا و حمایت از خدمات | 1)نقشه راهی برای پیاده سازی فناوریها در خدمات بهداشتی با تعیین چشم‌انداز بیمارستان به عنوان نقطه شروع مرکزی برای ابتکارات دیجیتالی. 2)انجام کار بصورت توصیفی و نه گام به گام معرفی |
|
| √ |
√
|
|
(Caiado, Scavarda, Gavião, Ivson, 2021) | مدل بلوغ I4 مبتنی بر قاعده فازی برای عملیات و مدیریت SCM | 1)ارائه ابزاری تشخیصی بار مجموعه ای از شاخصهای عملیات ومدیریت زنجیره تامین برای اندازهگیری آمادگی دیجیتالی صنایع تولیدی |
| √ |
| √ |
|
(Yu, Zhang, Cao, Kazancoglu, 2021) | تحول هوشمند صنعت تولید برای I4کسب منافع مالی سرمایه .. | 1)در تحول انقلاب صنعتی چهارم، زنجیره تامین بر مدیریت سبز شرکتها تأثیر مثبت دارد و متعاقباً عملکرد مالی را افزایش می دهد. |
| √ |
| √ |
|
(Hopkins, 2021) | تحقیق در مورد فناوریهای نوظهور I4 به عنوان محرکهای نوآوری در زنجیره تامین در استرالیا | 1)شرکتهای بزرگتر نسبت به شرکتهای کوچکتر از نظر دیجیتالی آماده تر هستند 2) شکاف قابل توجهی بین تأثیر مورد انتظار و سرمایه گذاری مورد انتظار شناسایی شد. 3)هزینه فناوریهای مورد نیاز کمتر براورد شده و نیاز به اصلاح دارد |
| √ |
| √ |
|
(Ghazinoory, 2017, p. 231-242) | مطالعه رهنگاشت فناوری مبتنی بر یادگیری برای بانکداری‌اجتماعی | چارچوبی برای رهنگاشت فناوری برای کشور های در حال توسعه به نام رهنگاشت یادگیری فناورانه ارائه شده و مطالعه موردی روی صنعت بانکداری الکترونیک انجام شده است. |
|
| √ |
|
|
(AminiKalibar, Saghafi, 2021, p.147-153) | شناسایی و اولویت بندی کاربرد های IOT در صنعت توزیع و فروش محصولات بهداشتی در ایران | در این تحقیق، فرصت هایی که اینترنت اشیا برای توزیع و فروش محصولات بهداشتی در ایران ارائه می کند شناسایی شد و راه حلی برای چالش های این صنعت ارائه شد. با توجه به مدل بلوغ اینترنت اشیا، کاربرد های این فناوری را در صنعت اولویت بندی شد. | √ | √ |
| √ |
√
|
طبق جدول(2) با توجه به مطالعات موجود، فقط در مقاله (AminiKalibar, Saghafi, 2021, p.147-153) فرصتهای اینترنت اشیا شناسایی و اولویت بندی شده، ولی در مورد ارائه رهنگاشت در این حوزه هیچ فعالیتی صورت نگرفته است. همچنین در مقاله (Ghazinoory, 2017, p. 231-242)، مدل چارچوب رهنگاشت یادگیری با هشت گام ارائه شده که ویژگیهای آن مناسب تحقیق پیش رو بوده و لذا از این چارچوب برای فناوری اینترنت اشیاء در صنعت محصولات بهداشتی به عنوان حوزه ای جدید و بکر، در این پژوهش استفاده میشود. در ادامه روش و یافته‌ها و نتایج تحقیق ارائه میشود.
3-روش تحقیق
این پژوهش از نظر جهت‌گیری پژوهش، کاربردی است. رویکرد پژوهش از نوع استقرایی- قیاسی است. راهبرد پژوهش، مطالعه موردی است. هدف پژوهش توصیف و نوع پژوهش میدانی و دادههای آن ترکیبی است. شیوه و رویههای جمع آوری دادهها با استفاده از مصاحبه، پنل خبرگی و پرسشنامه و مستندات است. این پژوهش در هشت گام مطابق رهنگاشت فناوری دسترنج و همکاران (Ghazinoory, 2017, p. 231-242) انجام خواهد شد. تحقیق حاضر کیفی است و با استفاده از طرح سوال‌های باز خبرگان تلاش میشود دادههای مورد نیاز استخراج و تحلیل شود. جامعه آماري شامل دو گروه از خبرگان مشتمل بر 1. خبرگان صنعت توزیع و فروش محصولات بهداشتی، 2. خبرگان فناوری اینترنت اشیاء است که از تجربه هر دو گروه در مراحل مختلف مطالعه استفاده شد. در پژوهش مطالعه موردی دو نوع تحلیل ساختاری و بازاندیشانه متداول است. تحلیل ساختاری به فرایند بررسی دادههای مطالعه موردی با هدف شناسایی الگوهای مستتر در گفتمان‌ها، متون و رویدادها اشاره دارد. تحلیل بازاندیشانه که با پدیدارشناسی مرتبط است مستلزم تصمیم‌گیری پژوهشگر برای اتکا به شهود و قضاوت شخصی برای تحلیل دادهها به جای رویههای فنی است تا طبقهبندی مناسبی انجام شود. روش جمعآوری و تحلیل دادهها در هر یک از مراحل مطالعه موردی بر اساس فرایند انجام رهنگاشت فناوری مبتنی بر یادگیری مشتمل در شکل(3) دیده میشود.
شکل(3)روش جمعآوری و تحلیل دادهها
اعتبارسنجی چارچوب پیشنهادی: در این پژوهش روایی خارجی به صورت زیر تضمین شد: 1. بکارگیری درست روش‌های نمونهگیری و اخذ اطلاعات از خبرگان، 2. استفاده از مدل(Ghazinoory, 2017, p. 231-242) در مطالعه موردی، 3. مشارکت خبرگان برجسته در تحلیل و جمعبندی نتایج. همچنین، پایایی به صورت زیر تضمین شده است: 1. استفاده از پروتکل مطالعه موردی، 2. استفاده از خبرگان کلیدی حوزه، 3. استفاده از روش گام به گام در ایجاد نقشهراه، 4. ثبت فرایند پژوهش به صورت گام به گام و قابل تکرار برای سایر محققین. روایی سازه نیز به این صورت تضمین شد: 1. استفاده از مآخذ اطلاعاتی چندگانه: اسناد موجود، جستجوهای اینترنتی، مصاحبهها، 2. ایجاد زنجیره داده های اطلاعاتی: برقراری ارتباط میان داده در لایههای مختلف.
4- یافته های پژوهش
در این بخش منظور از صنعت، «صنعت توزیع و فروش محصولات بهداشتی» و منظور از فناوری «اینترنت اشیا یا IOT» است و برای کاهش حجم مقاله از تکرار آن خود داری میشود. یافته های اجرای فرایند رهنگاشت فناوری IOT در هشت گام ارائه میشود.
گام اول- استخراج اهداف و ماموریت رهنگاشت مبتنی بر یادگیری برای فناوری IOT در این صنعت: با بررسی نتايج تحقيقات انجام گرفته و بررسی گزارش های معتبر در این حوزه (Beaulieu, Bentahar, 2021)و (Intel, 2016, p.49-69) و (Tajfar, 2016) (Müller, Daniel, Voigt, 2018) اهداف و ابعاد فناوری در این صنعت توسط پژوهشگر به پنج دسته کلی تقسیم شد. سپس با برگزاری پنل خبرگی با حضور خبرگان گروه 2 که شامل مشاورین، مدیران و مسئولین این صنعت است از آنها خواسته شد تا ابعاد و اهداف استخراج شده را ملاحظه و بازنگری و اهداف کلیدی IOT در این صنعت را تعیین نمایند. پژوهشگر با تحلیل مصاحبه با خبرگان، نسحه اولیه ماموریت را نوشت و با نظر پنل خبرگی اصلاح و به شرح زیرتایید شد. 1. هموارسازی فرایندهای موجود در توزیع محصولات بهداشتی با فناوری IOT. 2. سهولت فرایندهای داخل فروشگاه ها برای مدیریت و پرسنل با فناوری IOT. 3. آگاهی از رفتار دقیق مشتری در راستای بهبود فروش با فناوری IOT. 4. افزایش رضایت مشتریان در مراکز فروش محصولات با فناوری IOT. 5. بازاریابی جدید با توجه به امکانات اینترنت اشیاء. بیانیه مأموریت به صورت زیر ارائه شد: اینترنت اشیاء به عنوان ابزاری کارآمد و تسهیل کننده (فناوری) برای ارتقای کسب و کار در راستای توزیع و فروش محصولات بهداشتی (فلسفه حاکم) و تمرکز بر ارائه خدمات ساده تر، موثر و اختصاصی برای مشتریان (خدمات) در تعامل موثر با کلیه ذی نفعان در پیاده سازی و بهره برداری از خدمات و دسترسی به سرمایه، موجب ایجاد مزیت رقابتی پایدار برای شرکتهای توزیع و فروشگاهها (بازار) خواهد شد.
گام دوم- شناسایی فضای حاکم بر صنعت توزیع و فروش محصولات بهداشتی:
الف- توزیع محصولات به فروشگاهها و داروخانه ها به صورت زیر تعریف شد: "سفارشات کالا به اطلاع شرکت های توزیع می رسد، کالا های مورد نیاز جمع آوری و فاکتور آن ها تهیه میشود و سپس برای مقصد مورد نیاز ارسال می‌گردد." در این تحقیق فرایند های موجود در توزیع محصولات بهداشتی از تهیه سفارشات فروشگاه ها تا ارسال کالا به فروشگاه ها و داروخانه ها لحاظ میشود. طی این فرایند، خدمات پشتیبانی از محصول نیز توسط شرکت های توزیع انجام می پذیرد. مهمترین چالشهای پیش روی شرکت های توزیع عبارتند از: 1. با توجه به دستی بودن فرایند سفارش‌گذاری در فروشگاهها، این فرایند زمانبر بوده و با خطاهای بسیار زیادی مواجه است. لذا موجودی کالا و میزان سفارش‌دهی آن ها همراه خطای تعداد است. 2. با توجه به دستی بودن تهیه فاکتور، در بسیاری از موارد محصول از قلم افتاده و در فاکتور وارد نمی‌شود. این موضوع در محاسبات مالی ، شرکتها خطا ایجاد میکند. 3. تهیه بروشور بر عهده شرکت های توزیع است و با توجه به تغییر سریع محصولات، طراحی و چاپ نسخه های کاغذی آن زمانبر و هزینه بر است. 4. آموزش یکایک پرسنل فعالیتی مستمر، بسیار زمانبر و پرهزینه است. 5. زمان و هزینه ی بالا جهت جمع آوری و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده در راستای تحلیل وضعیت فروش کالا، مشتریان و رقبا و تنظیم جشنواره های فروش 6. برنامه ریزی در جهت سفارش کالا های مورد نیاز به کارخانه و پیشبینی نیاز بازار در آینده
ب- فروش محصولات بهداشتی شامل مرحله ی دریافت محصول از شرکت های توزیع تا تحویل آن به مصرف کننده نهایی در لحاظ شد. بسیاری از چالشهای بخش توزیع در این مرحله نیز تکرار می شوند چرا که منشا این چالش ها، عدم دسترسی به موجودی دقیق و آنی محصولات است.
گام سوم- شناسایی خدمات IOT در این صنعت و ویژگی های کلیدی خدمات: در این بخش، با استفاده از چالش های حاضر در صنعت فعلی و پتانسیل هایی که اینترنت اشیاء در اختیار این صنعت برای انجام فعالیت ها قرار داده، راهکارهای مناسب برای حل چالشهای فرایند ای این صنعت و یکپارچه سازی آنها ارائه میشود. خدمات اینترنت اشیاء در این صنعت با لحاظ لایه های بلوغ IOT در 6 گروه اصلی دسته بندی می شوند( این گزینه ها در بخش خدمات در پیوست شماره 4 قرار دارد): لایه متصل: شامل 1. استخراج هوشمند مشخصات منحصر به فرد هر کالا به واسطه تگ روی محصول و 2. تهیه فاکتور هوشمند کالا بدون نیاز به شمارش محصولات.
لایه سرویس: شامل 1. پایش موجودی و وضعیت هر کالا به صورت هوشمند در تمام مراحل زنجیره تأمین 2. اطلاع رسانی صورت حساب هوشمند به فروشگاهها. لایه هوشمند: شامل 1. پروفایل سازی مشتریان و دسته بندی هوشمند آن ها طبق تراکنشها 2. تعامل هوشمند با مشتری 3. کسب اطلاعات مناسب برای توسعه محصول. لایه بهینه سازی شده: شامل 1. سفارش گذاری هوشمند بهینه، 2. پرداخت های آنی صورت حساب توسط مشتریان بدون حضور در صف و شمارش کالا. لایه متمایز شده: شامل انتخاب تبلیغات موثر و بهترین روش بازاریابی طبق تحلیل هوشمند تمامی تراکنشها.
نمونه خدمات IOT که سبب رفع چالشهای صنعت میشود: 1. موجودی لحظه‌ای کالاها و طبقات دارای تگ، قابل رویت است. سفارش گذاری به صورت خودکار با توجه به کاهش موجودی واقعی محصولات انجام می پذیرد. (لایه 5 بلوغ) 2. درگاهی که در انبار شرکت توزیع قرار دارد، تگ ها را شناسایی کرده و تمامی تگ‌های داخل بسته، شناسایی و فاکتور خودکار تهیه میشود. (لایه 2 بلوغ) 3. تگ های روی محصول، حاوی تمامی اطلاعات محصول بوده و با موبایل کاربر قابل نمایش است. (لایه 2بلوغ) 4. به دلیل اطلاعات موجود در تگ‌هایی روی محصول، نیازی به آموزش مستمر محصولات نیست. (لایه دوم بلوغ) 5. اطلاعات محصولات فروش رفته در هر لحظه قابل رویت است. انتخاب روش های ایجاد انگیزه برای هر گروه انتخاب می شود. (لایه 6 بلوغ) 6. موجودی واقعی محصولات در انبار شرکت توزیع و قفسه های فروشگاه ها قابل رویت و بازتاب نظرات مشتریان در مورد استفاده از محصولات در دسترس است. تحلیل مورد نیاز توسط سیستم های تعریف شده انجام می پذیرد. (لایه 5 بلوغ)
گام چهارم- شناسایی پیشران های توسعه فناوری اینترنت اشیاء در این صنعت: جهت به دست آوردن پیشران‌های توسعه فناوری اینترنت اشیاء در این صنعت، تلاش شد تا ارزش‌های ایجاد شده از طریق راه اندازی اینترنت اشیاء در این صنعت برای مشتریان، شرکتها و فروشگاهها با توجه به اهداف و با استفاده از بررسی مستندات معتبر شناسایی شده و توسط پژوهشگر دسته بندی شوند. این پیشران ها در جهت حل چالشهای صنعت که در بخش قبلی به آنها اشاره شد، ارائه شد. 52 پیشران استخراج شده با روش دلفی، مورد تأیید و اولویت دهی خبرگان صنعت قرارگرفت (پیوست1). مهمترین پیشران‌های توسعه اینترنت اشیا در این صنعت طبق پیوست شماره 4 به شرح زیر است: 1. سفارش گذاری ساده تر، سریعتر و بسیار دقیق محصولات مورد نیاز؛ 2. موجود بودن محصول مورد نیاز مشتری در زمان مراجعه وی؛ 3. عدم نیاز به شمارش دستی محصولات؛ 4. ارائه تبلیغات موثر و جذاب در زمان ها و مکان های مناسب؛ 5. بهینه سازی چیدمان محصولات در فروشگاه با توجه به الگوی رفت و آمد مشتری؛ 6. افزایش تبلیعات و ارائه تبلیغات هدفمند با توجه به دسترسی به ابزار های هوشمند ارتباطی مشتریان، 7. ایجاد درآمد بیشتر از طریق افزایش مشتریان گام پنجم- شناسايي چالش هاي تجهیز این صنعت به فناوری IOT: تعداد 24 چالشی که در مسیر تجهیز صنعت به فناوری IOT وجود دارد توسط پژوهشگر با تحلیل مستندات موجود در این خصوص مشتمل بر (منابع) و اخذ پرسشنامه نظرات خبرگی (پیوست دوم) شناسایی و بر اساس تحلیل PEST دسته بندی شد. چند گزاره توسط پنل خبرگان حذف شد و گزاره های مناسب با توجه به شرایط روز صنعت در ایران ارائه شدد. سپس با اجرای دو دور دلفی، چالشهای با اولویت شناسایی شد.
چالش های فنی و زیرساختی: 1. وجود استانداردهای متعدد و عدم قطعیت در تکنولوژی های پیاده سازی از منظر فنی 2. عدم وجود نیروی انسانی متخصص در حوزه اینترنت اشیاء جهت پیاده سازی پروژه های مربوطه. چالش های اقتصادی: 1. عدم میزان اثرگذاری بر بهره وری و کاهش هزینه در کوتاه مدت و 2. هزینه بالای یکپارچه سازی با فرآیندها و سیستم های موجود 3. عدم مشهود بودن تاثیرات در بازه زمانی کوتاه 4. عدم آمادگی سازمان و فروشگاه برای استفاده از فناوری
چالش های فرهنگی و منابع انسانی:1. امکان تاثیرگذاری بر اشتغال نیروی انسانی فعال فعلی. 2. عدم اطلاع رسانی صحیح به مشتریان و نگرانی آنها از تجاوز به حریم خصوصی. چالش های سیاسی:1. شفاف و قابل پیش بینی نبودن سیاست‌های کلان در حوزه کاربرد ها و زیرساختهای فناوری اطلاعات. 2. عدم ریسک شرکت های بزرگ برای سرمایه گذاری روی اینترنت اشیاء در کسب و کار خود
گام ششم- ارزیابی عوامل تاثیرگذار بر راهبرد همپایی:
در این بخش با برگزاری پنل خبرگان گروه یک، بهترین روش همپایی برای IOT در صنعت (یکی از سه راهبرد همپایی دنباله روی مسیر، پرش در مسیر و خلق مسیر) برای ارائه رهنگاشت انتخاب شد. مطابق شکل (4) ،با در نظر گرفتن عوامل موثر بر همپایی فناوری و بررسی شرایط قرارگیری در هر یک از راهبردهای همپایی توسط گروه خبرگان، جزئیات مولفه های فعلی این صنعت مطابق چارچوب بیان شده استخراج شد و عنوان استراتژی دنباله روی مسیر برای این وضعیت برگزیده شد(Ghazinoory, et al. 2017, p. 231-242).
شکل(4) عوامل موثر بر همپایی (Ghazinoory, et al. 2017, p. 231-242)
در راهبرد دنباله روی مسیر، روند اکتساب و توسعه فناوری از عقب به جلو بوده و تلاش میشود روندی که توسط سازنده فناوری طی شده، شبیهسازی شود؛ البته مدت زمان دستیابی به دانش فنی کوتاه تر از قبل خواهد بود. در این الگو در مرحله اول، واردات فناوری انجام و پس از شناخت آن، تقلید از فناوری انجام میشود. فناوری تقلید شده با انجام اندکی فعالیتهای R&D مبتنی بر نیاز بازار توسعه مییابد و از این مرحله به بعد، نوآوریهای تدریجی در بخش های مختلفی از فناوری دیده‌میشود. در ادامه، سطح فناوری و میزان نوآوری تدریجی حاصل از توانمندیهای سازمانی افزایش می یابد تا به اوج خود برسد. طبق نظرات خبرگان در پنل و طبق چارچوب تعریف شده در رهنگاشت مبتنی بر یادگیری(Ghazinoory, et al. 2017, p. 231-242) ، عوامل ملی در این صنعت (شرایط بازار و فضای رقابتی، سیاست ها و قوانین، زیر ساخت فنی، فرهنگ و آموزش عمومی) در سطح ضعیف، عوامل جهانی فناوری (سیال بودن، تعدد نوآوری ها و پیچیدگیهای آن) در سطح پیچیده، عوامل بنگاهی (سطح قابلیت های فنارانه، دانش داخلی کارکنان) در سطح ضعیف قراردارد. لذا راهبرد دنباله روی مسیر، بهترین گزینه همپایی است. در این راهبرد، بهترین حالت واردات و تقلید فناوری، توسعه فناوری و در نوآوری تدیجی در گذر زمان است.
شکل(5) انواع راهبرد همپایی (Ghazinoory, et al. 2017, p. 231-242)
طبق دسته بندی(شکل 5) لایه های بلوغIOT در دسته بندی مطابق جدول 2 تنظیم شد. شکل 6، نمودار دنباله‌روی مسیر تجهیز صنعت به IOT را بر اساس نمونه معرفی شده در شکل 5 نمایش می‌دهد. فازهای A, B, C, D قابل مشاهده هستند.
جدول(2) دسته بندی لایه ها و تخصیص مراحل بلوغ به مراحل در دنباله روی مسیر (پژوهشگر)
شکل (6) مراحل کسب مرحله ای قابلیت های اینترنت اشیاء در این صنعت (پژوهشگر)
گام هفتم- شناسایی راهبردهای لازم برای رفع چالش ها: در این مرحله تلاش شد تا راهبردهای مناسب برای توسعه اینترنت اشیاء در این صنعت شناسایی و دسته بندی شوند. راهبردها از دو منظر قابل تقسیم بندی هستند. اقداماتی که شرکتها و فروشگاهها باید برای توسعه آن در کشور انجام دهند و اقداماتی که سیاستگذاران باید به آن توجه
کنند. برای تایید و اولویت بندی اقدامات از روش دلفی استفاده شد(پیوست 3).
مشارکت کنندگان در روش دلفی در این مرحله، ده نفر از خبرگان گروه یک بودند، و با انجام دو دوردلفی به همگرایی رسید. مهمترین موارد از ده اولویت برتر شناسایی شده (مطابق پیوست شماره 4) به شرح زیر است.
شفافیت در قوانین و مقررات اینترنت اشیاء (راهبرد سیاستگزاران)
آموزش و ايجاد آگاهي براي ذينفعان مختلف و جامعه در خصوص نحوه استفاده از خدمات در شبكه هاي اینترنت اشیاء و تربیت منابع انسانی متخصص برای مشاغل جدید مرتبط (راهبرد سیاستگزاران)
ارائه راهنماهاي معقول و شفاف در خصوص منافع و ريسك هاي تجهیز سیستم این صنعت به اینترنت اشیاء (راهبرد صنعت)
تشویق دولت برای اجرای پروژه های همگام با فناوری و وضع قوانین حمایتی برای انجام پروژه های زیر ساختی اینترنت اشیا(راهبرد سیاستگزاران)
تدوین استاندارد های فنی منعطف و شفاف که لایه های ادارکی، شبکه و کاربردی را در بر بگیرند. (راهبرد صنعت)
اطلاع رساني و آموزش عمومي در خصوص خدمات، مزايا و نحوه استفاده از اینترنت اشیاء براي مشتريان و جامعه و ارائه ی نحوه ی عملکرد اینترنت اشیاء در راستای عدم نگرانی از تجاوز به حریم شخصی (راهبرد سیاستگزاران)
ایجاد محیط تست سرویس و شرایط واقعی در ابعاد کوچک (راهبرد صنعت)
گام هشتم- ترسیم ساختار رهنگاشت :پس از استخراج محتوای لایه ها مشتمل بر اهداف ، محرک ها، چالش ها، خدمات، ویژگیهای خدمات و راهبردها در بخشهای قبل، محتوای نهایی در لایه های مختلف چارچوب (ضمیمه 4) نگاشت شد. لایه اول تمرکز اصلی بر چالش ها بوده است. در لایه دوم مبتنی بر راهبرد همپایی دنباله روی مسیر، خدمات نسل‌های مختلف به صورت مرحله ای نمایش داده شده است. در لایه سوم فناوریها و راهبردها به گونه ای تبیین شده اند که خدمات سطح بالاتر را تامین نموده و موجب ارتقاء مرحله ای کلیه قابلیتهای مورد نیاز برای ارائه خدمات شوند؛ تا در فواصل زمانی مختلف با بالاتر رفتن سطح قابلیت‌ها امکان نوآوریهای تدریجی فراهم شود.
5- بحث و نتیجهگیری
این پژوهش در راستای پاسخ به سوال "رهنگاشت مبتنی بر یادگیری برای فناوری اینترنت اشیاء چگونه است" شکل گرفت. در این راستا چارچوب رهنگاشت فناوری مبتنی بریادگیری دسترنج و همکاران (Ghazinoory, et al. 2017, p. 231-242) مناسب تشخیص داده شد و کار مطابق گام‌های آن ولی با ملاحظاتی در تطبیق آن با شرایط صنعت توزیع و فروش محصولات بهداشتی انجام شد. در این تحقیق پنج ماموریت برای این صنعت استخراج شد. سپس ابتدا 34 پیشران از ادبیات استخراج شد و با مصاحبه با خبرگان در قالب 52 پیشران تکمیل شد و در ادامه با دو دور دلفی و همگرایی آن ده مورد از با اولویت ترین پیشران‌ها استخراج شدند. نتایج حاصل از دلفی در این قسمت از اهمیت ویژه سفارش گذاری در این صنعت پرده برداشت. محور اصلی حضور اجناس در فروشگاه ها و داروخانه ها، سفارش گذاری صحیح بوده و تا زمانی که سفارشی تنظیم نشود، کالایی نیز در قفسه‌ها قرار نمی‌گیرد. لذا اولویت دار ترین محرک برای تجهیز این صنعت به اینترنت اشیاء، سهولت در سفارش‌گذاری عنوان شد. اولویت بعدی، حضور اجناس در زمان مراجعه مشتری عنوان شد. یکی از مهمترین شروط وفاداری مشتری به فروشگاه یا داروخانه، حضور کالای مورد نیاز مشتری است. در نتیجه خبرگان در پرسشنامه خود این محرک را به عنوان دومین عامل مهم در افزایش فروش خود انتخاب کردند. سومین انتخاب خبرگان صنعت، حذف شمارش دستی کالا ها است که با IOTحذف می شود.
خبرگان فناوری IOT معتقدند که تا زمانی که استاندارد های متعدد در کشور برای آن وجود دارد و تکنولوژی پیاده سازی نیز مشخص نیست، پیشرفتی در توسعه آن نمی‌توان انجام داد لذا از نگاه آنها این موضوع اولویت اول را دارد. علاوه بر این، خبرگان معتقدند که در حال حاضر نیروی انسانی متخصص برای انجام پروژه های IOT وجود ندارد یا تعداد آن ها بسیار کم است. لذا پروژه های آن مسکوت می ماند و یا نیاز به حضور نیروهای خبره ی خارجی دارد. در نتیجه این گزاره به عنوان دومین چالش مهم توسط خبرگان انتخاب شد. یکی دیگر از چالش های تجهیز اینترنت اشیاء در صنعت، عدم میزان اثرگذاری این صنعت روی بهره وری و کاهش هزینه ها در کوتاه مدت است. زمان بسیاری طول می کشد تا سیستم های مختلف با یکدیگر یکپارچه شده و سیستم نهایی تجهیز شده به IOT مزیت خود را نشان دهد. در نتیجه شرکتها از تجهیز سیستم خود به IOT با توجه به هزینه بسیار و بهره وری دراز مدت آن، خودداری می‌کنند. در پاسخ به سوال فناوری های قابل استفاده و خدمات قابل ارائه توسط IOT برای صنعت، با تجمیع نظرات حاصل از دو گروه خبرگان و در نظر گرفتن قابلیت هر شش لایه از بلوغ اینترنت اشیاء به عنوان شاخص مهم در ارائه خدمات اینترنت اشیاء، پاسخ ارایه شد. در پاسخ به سوال راهبرد های لازم برای رفع چالش ها، 10 عنوان راهبرد برای دو دسته ذی نفعان صنعت و سیاستگزاران بطور مجزا استخراج شد. با اولویت ترین آن شفافیت در قوانین و مقررات اینترنت اشیاء (راهبرد سیاستگزاران) بود. در نهایت ساختار رهنگاشت فناوری IOT برای صنعت در جدول پیوست شماره 4 رسم شد.
مراجع:
Abbasi, M., Ashrafi, M., Khairkhah, A., Bonyad, H., and Ghorbanzadeh Karimi, H. (2013). Selection of R&D project portfolio using a combined data envelopment analysis model - Balanced Scorecard, Science and Technology Policy Quarterly, Fifth Year, No. 3.
AminiKalibar, N & Saghafi, F. (2021). Identifying and Prioritizing Applications of Internet of Things in the Supply Chain of Distribution and Sale of Health Care Products in Iran, ITNG 2021 18th International Conference on Information Technology-New Generations. S. Latifi, Springer- Advances in Intelligent Systems and Computing. 1346: 147-153.
Beaulieu, M., & Bentahar, O. (2021). Digitalization of the healthcare supply chain: A roadmap to generate benefits and effectively support healthcare delivery. Technological Forecasting and Social Change, 167, 12071
Bodrow, W. (2017). Impact of Industry 4.0 in service oriented fir, Advances in Manufacturing, 5(4), 394–400.
Caiado, R. G. G., Scavarda, L. F., Gavião, L. O., Ivson, P. de Mattos Nascimento, D. L., & Garza-Reyes, J. A. (2021). A fuzzy rule-based industry 4.0 maturity model for operations and supply chain management, International Journal of Production Economics, 231, 107883.
Carvalho, M.M., Fleury, A., & Paula Lopes, A. (2013). An overview of the literature on technology roadmapping (TRM): Contributions and trends, Technological Forecasting & Social Change.
Cotrino, A., Miguel A.S. & Cristina G. (2020). Industry 4.0 Roadmap: Implementation for Small and Medium-Sized Enterprises, Special Issue of the Manufacturing Engineering Society, 10(23), 8566.
Dastranj, N. (2016). Designing a Framework for Learning-Based Technology Technology: A Case Study of Social Banking in Iran, Science and technology policy. Tehran, Iran, Tarbiat Modares University. P.H.D. (In Persian)
Ding, B. (2018). Pharma Industry 4.0: literature review and research opportunities in sustainable pharmaceutical supply chains, Process Safety and Environmental Protection, 119, 115–130.
Durowoju, O. A., Chan, H. K., Wang, X., & Akenroye, T. (2021). Supply chain redesign implications to information disruption impact, International Journal of Production Economics, 232, 107939.
Garcia, M.L.)1997(. Introduction to Technology Roadmapping: The SemiconductorIndustry association’s Technology Roadmapping Process, Unknown Binding – January 1.
Gerami, M., & Jalilvand, H. (2017). Internet of Things and Supply Chain, Applied Research in Engineering, No. 3. (In Persian)
Ghazinoory, S., Dastranj, N., Saghafi, F., Kulshreshtha, A., & Hasanzadeh, A. (2017). Technology roadmapping architecture based on technological learning: Case study of social banking in Iran, Technological Forecasting and Social Change, 122, 231-242.
Ghazinoory, s., mohajeri, A. (2019). Technological Learning and Its Promotion Policis, journal of sience and technology policy, 11(2).
Ghobakhloo, M. (2018). The future of manufacturing industry: a strategic roadmap toward Industry 4.0, Journal of Manufacturing Technology Management, 29(6), 910–936.
Hibatollahpour, Z., Blessing, Gh. H., Nasiri, M. & Mehr Alizadeh, Y. (2020). Entrepreneurial training and learning strategies and innovation in the era of the fourth industrial revolution in food industry companies in industrial towns of Ahvaz, Management on Organizational Training, Number 1 PP. 221- 257.
Hofmann, E., & Rüsch, M. (2017). Industry 4.0 and the current status as well as future prospects on logistics, Computers in Industry, 89, 23–34.
Hopkins, J. L. (2021). An investigation into emerging industry 4.0 technologies as drivers of supply chain innovation in Australia, Computers in Industry, 125, 103323.
Intel, b. r., internet of business (2016). the future of retail through the internet of things Internet of things: Applications and challenges in technology and standardization, Wireless Personal Communications, 58(1), 49-69.
Jeyanthi, P. M. (2018). INDUSTRY 4. O: The combination of the Internet of Things (IoT) and the Internet of People (IoP). Journal of Contemporary Research in Management, 13(4). pp. 29-39.
Kamble, S., Gunasekaran, A., & Sharma, R. (2018). Analysis of the driving and dependence power of barriers to adopt industry 4.0 in Indian manufacturing industry, Computers in Industry 101, pp.107-119.
Karale, A. (2021). The Challenges of IoT addressing Security, Ethics, Privacy and Laws, Internet of Things, 100420.
Lee, S., and Park, Y. (2005). Customization of technology roadmaps according to roadmapping purposes: Overall process and detailed modules, Technological Forecasting and Social Change 72(5): pp.567-583.
Li, Q., Tang, Q., Chan, I., Wei, H., Pu, Y., Jiang, H., & Li, J. (2018). Smart manufacturing standardization: Architectures, reference models and standards framework. Computers in Industry, 101(April), 91–106.
Liao, Ying, Aryal, A., Nattuthurai, P., & Li, B. (2018). The emerging big data analytics and IoT in supply chain management: a systematic review, Upply Chain Management: An International Journal, 25(2), 141–156.
Mohammadian, A., Mirbagheri, S. F., & Ghorbani, A. (1399). Prioritization of IoT applications for innovation in the marketing mix according to technological, legal and market factors in Iran, Journal of Executive Management, Volume 12, Number 23, pp. 125-148. (In Persian)
Moufaddal, M., Benghabrit, A., & Bouhaddou, I. (2019). Industry 4.0: A roadmap to digital Supply Chains, In 2019 1st International Conference on Smart Systems and Data Science (ICSSD) (pp. 1-9). IEEE.
Müller, J. M., Buliga, O., & Voigt, K. (2018). Fortune favors the prepared: How SMEs approach business model innovations in Industry 4.0, Technological Forecasting & Social Change, 132, 2–17.
Müller, J. Daniel, K. and Voigt, K.(2018). What Drives the Implementation of Industry 4.0? The Role of Opportunities and Challenges in the Context of Sustainability, Sustainability 2018, 10(1), 247.
Rahimi, A., Rad, A., Alam Tabriz, A. & Motameni, A. (1397). Presenting a Structural Interpretive Model of Supply Supply Chain in Iran's Defense Industries, Military Management Quarterly, Volume 18, Number 3, pp.31-70. (In Persian)
Saghafi, F., molanapour, R. (2016). Transformational technologies, developments that change life, business and the global economy, translated by McKinsey, Ati Negar Publications, Tehran, Iran. (In Persian)
Schneider, p. (2018). Industry 4.0: a managerial research agenda for a nascent field, Paper presented at the EURAM 2018, Reykjavik, lceland.
Shahabi, V., Azar, A., Faezi Razi, F., & Fallah Shams, M. F. (1400). Modeling the Impact of the Fourth Industrial Revolution on the Banking Service Supply Chain Using the System Dynamics Approach and the Fuzzy Dimmatle Technique, International Business Management, Volume 4, Number 13, pp. 67-89. (In Persian)
Tajfar, A. G., M (2016). Analysis the Effects of Internet of Things Technology in Managing Supply Chain, Technolology Roadmaps nuclear energy, available at: www.iea.org/publications/freepublications/.../nuclear_roadmap.pdf
Yu, Y., Zhang, J. Z., Cao, Y., & Kazancoglu, Y. (2021). Intelligent transformation of the manufacturing industry for Industry 4.0: Seizing financial benefits from supply chain relationship capital through enterprise green management, Technological Forecasting and Social Change, 172, 120999.
Zujewski, B. (2013). What CEOs Need to Know About M2M – Part 2 (What You Need to Ask Your
Service Organization Leaders).
پی نوشت:
[1] Big Data
