کفایت روانسنجی مقیاس بهزیستی جنسی زنان در زنان متاهل: روايي، پايايي و ساختار عاملي
الموضوعات :
1 - موسسه آموزش عالی فاطمیه (س) شیراز
2 - دانشگاه فاطمیه
الکلمات المفتاحية: بهزیستی جنسی, زنان, زنان متاهل, ساختار عاملی, روایی, پایایی.,
ملخص المقالة :
هدف پژوهش حاضر بررسی روايي، پايايي و ساختار عاملي مقياس بهزیستی جنسی زنان در زنان متاهل ايراني بود. بدين منظور نمونه اي به حجم 297 نفر از زنان متاهل (با ميانگين سني7/33 سال و با دامنه سنی 24 تا 45 سال) به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شد. مقیاس های بهزیستی روانشناختی (ریف، 1995) و بهزیستی جنسی زنان (روزن و همکاران، 2009) توسط گروه نمونه تکمیل شد. روایی این مقیاس با استفاده از روش هاي تحلیل عامل اكتشافي و تأييدي، روایی همگرا و همزمان بررسی شد. پایایی مقياس از دو روش آلفای کرونباخ و دونیمه سازی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحلیل عاملی با استفاده از روش مؤلفه های اصلی و چرخش واریماکس نشان داد که این مقیاس، از 4 عامل با عناوين روابط بین فردی، حوزه شناختی-عاطفی، تحریک فیزیکی و رضایت از ارگاسم تشکیل شده است كه بیش از 66 درصد از واریانس کل را تبیین می کنند. روایی همگرای این مقیاس حاکی از همبستگی رضایت بخشی بین ابعاد مقياس بهزیستی جنسی زنان با نمره کل بود. برای تعیین روایی همزمان مقیاس، همبستگی ابعاد مقياس بهزیستی جنسی زنان با مقیاس بهزیستی روانشناختی بکار رفت که حاکی از همبستگی مطلوبی بود (001/0> p). ضرايب آلفاي كرونباخ و دونيمه سازي براي كل مقياس و ابعاد آن بين 63/0 تا 82/0 نوسان داشت. نتيجه نهايي اينكه فرم فارسي مقياس بهزیستی جنسی زنان، از روايي و پايايي مناسبي در جامعه ايراني برخوردار است و مي تواند در موقعيت هاي پژوهشي، تربيتي و باليني مورد استفاده قرار گيرد.
باقیان، اعظم.(1393). بررسی برخی علل منجر به تقاضای طلاق در زوجین متقاضی طلاق در دادگاه های
تهران، مجله تخصصی اپیدمیولوژی ایران، (1):83-93.
جوشن لو، محسن؛ رستمي، رضا و نصرت آبادي، مسعود .(1385). بررسي ساختار عاملي مقياس بهزيستي جامع، فصلنامه روانشناسي تحولي: روانشناسان ايراني، سال سوم، شماره 9،35-51.
شاکرمی، محمد؛ داورنیا، رضا؛ زهراکار، کیانوش و گوهری، شیوا.(1393). تاثیر آموزش جنسی بر صمیمیت جنسی زنان متاهل. روان پرستاری. ۲ (۱) :۳۴-۴۲.
نائينيان، محمدرضا؛ نيك آذين، امير.(1391). رابطه صميميت و رضايت جنسي با سلامت عمومي و بهزيستي شخصي: بررسي تفاوت هاي جنسيتي و سني؛ 745-735 .
Adelson, E., Nastasi, B. K., Maitra, S., Ballal, D., & Rajan, L. (2016). Sexual health, gender roles, and psychological well-being: Voices of female adolescents from urban slums of India. In B. K. Nastasi & A. P. Borja (Eds.), International Handbook of Psychological Well-Being in Children and Adolescents (pp. 79–96). New York, U.S.A.: Springer.
Brotto, L. A., & Ginsberg, S. (2010). Sexual consequences of cancer survivorship. In S. E. Althof (Ed.), Handbook of clinical sexuality for mental health professionals(pp. 347-366). New York: Taylor & Francis.
Casique, I. (2019). Gender differences in the sexual well-being of Mexican adolescents. International Journal of Sexual Health, 31(1), 1-16.
Harden, K. P. (2014). A sex-positive framework for research on adolescent sexuality. Perspectives on Psychological Science, 9(5), 455–469.
Meston, C., & Trapnell, P. (2005). outcomes assessment: development and validation of a five‐factor sexual satisfaction and distress scale for women: the sexual satisfaction scale for women (SSS‐W). The journal of sexual medicine, 2(1), 66-81.
Mona, L., Syme, M., Goldwaser, G., Cameron, R., Chen, S., Clemency, C. ... Lemos, L. (2011). Sexual health in older adults: Conceptualization and treatment In K. Sorocco & S. Lauderdale (Eds.), Implementing CBT for older adults: Inno-vations across care settings (pp. 263-287). New York: Springer.
Rosen, R.C., Bachmann, G.A., Reese, J.B., Gentner, L., Leiblum, S., and Wanser, R.(2009). Female Sexual Well-Being Scale™ (FSWB Scale™): Development
and Psychometric Validation in Sexually Functional Women, Journal of Sex Media,6, 1297–1305.
Rust, J., & Golombok, S. (1983). Golombok Rust Inventory of Sexual Satisfaction. International Society for Research on Sex Education.
Ryff, C. D & Keyes, C. L. M. (1995). The structure of psychological well-being revisited. Journal of Personality and Social Psychology, 69: 719-727.
Sanchez, F.M., Santos I.p., Sierra J.C.(2014).A systematicreview of sexual satisfaction.International Journal of Clinical andHealth Psycology, 14(1): 67-75.
Stevens, P.(2015). Culture and sexuality, The International Encyclopedia of Human Sexuality, First Edition. Edited by Patricia Whelehan and Anne Bolin. Published Wiley & Sons, Ltd.
Syme, M.L., & Cohn, T.J. (2016). Examining aging sexual stigma attitudes among adults by gender, age, and generational status. Aging Ment Health 20(1),36–45.
Tavares, I.M., Schlagintweitb, H.E., Nobre, P.J., & Rosen, N.O.(2019). Sexual well-being and perceived stress in couples transitioning to parenthood: A dyadic analysis, International Journal of Clinical and Health Psychology, 19, 198---208.
Wiegel, M., Meston, C., & Rosen, R. (2005). The female sexual function index (FSFI): cross-validation and development of clinical cutoff scores. Journal of sex & marital therapy, 31(1), 1-20.
مجله علمی خانواده و سلامت جنسی دوره دوم، شماره 1، بهار 1399 صفحات 38-29 |
Family and Sexual Health Researches Journal Vol. 2, No. 1, Spring 2020 Pages 29-38 |
کفایت روانسنجی مقیاس بهزیستی جنسی زنان در زنان متأهل: روايي، پايايي و ساختار عاملي
رضا چالمه*1، فاطمه عبدالهی2
1. دکتری تخصصی روانشناسی تربیتی، مدرس مؤسسه آموزش عالی فاطمیهB شیراز (نویسنده مسئول)
chalme@fatemiyehshiraz.ac.ir
2. دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی، مؤسسه آموزش عالی فاطمیهB شیراز
abdolahi@fatemiyehshiraz.ac.ir
تاريخ دريافت: [15/4/1400] تاريخ پذيرش: [15/7/1400]
چکیده
مقدمه: هدف پژوهش حاضر بررسی روايي، پايايي و ساختار عاملي مقياس بهزیستی جنسی زنان در زنان متأهل ايراني بود.
روش: نمونه اي به حجم 297 نفر از زنان متأهل (با ميانگين سني7/33 سال و با دامنه سنی 24 تا 45 سال) به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شد. مقیاس های بهزیستی روانشناختی (ریف، 1995) و بهزیستی جنسی زنان (روزن و همکاران، 2009) توسط گروه نمونه تکمیل شد. روایی این مقیاس با استفاده از روش هاي تحلیل عامل اكتشافي و تأييدي، روایی همگرا و همزمان بررسی شد. پایایی مقياس از دو روش آلفای کرونباخ و دونیمه سازی مورد بررسی قرار گرفت.
یافتهها نتایج تحلیل عاملی با استفاده از روش مؤلفههای اصلی و چرخش واریماکس نشان داد که این مقیاس، از 4 عامل با عناوين روابط بین فردی، حوزه شناختی-عاطفی، تحریک فیزیکی و رضایت از ارگاسم تشکیل شده است كه بیش از 66 درصد از واریانس کل را تبیین می کنند. روایی همگرای این مقیاس حاکی از همبستگی رضایت بخشی بین ابعاد مقياس بهزیستی جنسی زنان با نمره کل بود. برای تعیین روایی همزمان مقیاس، همبستگی ابعاد مقياس بهزیستی جنسی زنان با مقیاس بهزیستی روانشناختی بکار رفت که حاکی از همبستگی مطلوبی بود (001/0> p). ضرايب آلفاي كرونباخ و دونيمه سازي براي كل مقياس و ابعاد آن بين 63/0 تا 82/0 نوسان داشت.
نتیجهگیری: نتيجه نهايي اينكه فرم فارسي مقياس بهزیستی جنسی زنان، از روايي و پايايي مناسبي در جامعه ايراني برخوردار است و ميتواند در موقعيت هاي پژوهشي، تربيتي و باليني مورد استفاده قرار گيرد.
واژگان کلیدی: بهزیستی جنسی، زنان، زنان متأهل، ساختار عاملی، روایی، پایایی.
مقدمه
رابطه جنسی بخشی از زندگی طبیعی است. تمایلات جنسی1 در طی زندگی همواره همراه انسان هستند. علاوه بر این، تمایلات جنسی به عنوان یک انگیزه اساسی و یک تجلی طبیعی از ماهیت انسانی تعریف شده است و یکی از عوامل مهم رضایت از زندگی در طول عمر انسان است (سانچز، سانتوز و سیرا2، 2014).
در تجربه رابطۀ جنسی عوامل مختلفی نظیر افکار، رفتارها، خواستهها، نگرشها، خیالپردازیها، ارزشها، عملکردها، عقایدها و روابط تأثیر دارند. با این حال، در حالی که تمایلات جنسی میتواند در برگیرنده این ابعاد باشند، اما همه آنها به طور همزمان و مکرر در رابطه جنسی تجربه نمیشوند (مونا، سیمه، گلدواسر، کامرون، چن، کلمنسی و لیموس3، 2011). یکی از عوامل پیشبینی کننده رضایت جنسی4 عوامل بین فردي است (باقیان، 1393). علاوه بر این، صمیمیت مداوم، یکی دیگر از پیش نیازهاي مهم خلق یک ازدواج ماندگار است. صمیمیت و رضایت جنسی دو متغیري هستند که پژوهشها رابطه آنها را معنادار نشان دادهاند (نائینیان و نیک آذین، 1391؛ سانچز و همکاران، 2014؛ شاکرمی، داورنیا، زهراکار و گوهری، 1393).
علاوهبر این، رابطه جنسی رضایتبخش میتواند پیامدهای مثبت روانی و اجتماعی برای زوجین به دنبال داشته باشد (بروتو و گینزبرگ5، 2010). در این راستا، درکنار سازهی رضایت جنسی، توجه محققان به مفهوم بهزیستی جنسی6 نیز جلب شده است (روزن، باچمن، ریسی، جنتر، لیبلام و وانسر7، 2009). مفهوم بهزیستی جنسی، رویکردی جامع از سلامت جنسی است که نه تنها جنبههای جسمی، بلکه جنبههای ذهنی سلامت جنسی را نیز در نظر میگیرد. از این نظر، میتوان بیان داشت که زندگی جنسی، یک مفهوم چند بعدی است که شامل رفتارهای جسمی، روانی، نگرشها و روندهایی است که لذت کامل و مسئولیتپذیرانه از جنسیت فرد را امکانپذیر میسازد. بهزیستی جنسی مؤلفههای مختلفی نظیر علاقه جنسی، روابط صیمیمانه و سالم، عملکرد و رضایت جنسی را در بر میگیرد (روزن و همکاران، 2009).
هاردن8 (2014) در تعریف بهزیستی جنسی بر چهار مؤلفه تأکید دارد. اولین مؤلفه ادارک ارزشهای جنسی فرد، افتخار به رفتارهای جنسی و ادارک جذابیت های جنسی خود فرد است. دومین عامل، داشتن احساس خودکارآمدی جنسی به معنی توانایی تأیید خواستهها و ترجیحات جنسی خود در مقابل شریک زندگی از جمله میل به عدم فعالیت جنسی و اقدامات احتیاطی مناسب در برابر بارداری ناخواسته و بیماریهای مقاربتی از جنبههای دیگر بهزیستی جنسی است. سومین مؤلفه بهزیستی جنسی شامل احساساتی مانند هیجان، رضایت و لذت از تجربه جنسی است و چهارمین مؤلفه، تجربه رابطه جنسی بدون درد یا اضطراب است (هاردن، 2014).
اگرچه رضایت از رابطه جنسی تحت تاثیر عوامل فرهنگی است (استیونس9، 2015)، اما بیشتر پژوهشهای صورت گرفته در خصوص رضایت از رابطه جنسی بیانگر این بودهاند که رضایت جنسی مردان در جوامع مختلف بیشتر از زنان است (سیمه و کوهن10، 2016؛ کاسیکو11، 2019). نتایج نظرسنجی مرکز ملی بهداشت و زندگی اجتماعی12 (آدلسون، ناستازی، مایترا، بالال و راجان13، 2016) که بر روی زنان 18 تا 59 ساله آمریکایی صورت گرفت بیانگر این بود بین رضایت جنسی و شادی کلی و همچنین بین بین بدکاری جنسی و سلامت جسمی و عاطفی و یا کیفیت زندگی رابطه معنیداری وجود داشت. براین اساس، زنانی که در یک رابطه تک‌همسری پایدار بودند، رضایت عاطفی و جسمی بیشتری را نسبت به کسانی که در روابط غیر همسری بودند، تجربه کردند (آدلسون و همکاران، 2016).
ابزارهای خودگزارشی مختلفی برای ارزیابی جنبههای مختلف مسایل جنسی زنان تهیه شده است که شاخص عملکرد جنسی زنان14 (ویگل، متسون و روزن، 2005)، فهرست رضایت جنسی گولومبوک-راست15 (راست و گولومبوک، 1986) و مقیاس رضایت جنسی برای زنان16 (مستون و تراپلن، 2005) از آن جملهاند. اما بررسیها نشان داده است که این ابزارها تمام جنبههای بهزیستی جنسی را تحت پوشش قرار نمیدهد. به عنوان مثال شاخص عملکرد جنسی زنان صرفاً به بررسی مراحل ارضای جنسی میپردازد و عوامل ارتباطی یا عاطفی-هیجانی را مورد مطالعه قرار نمیدهد. با توجه به این موارد روزن و همکاران (2009) اقدام به ساخت مقیاسی با عنوان بهزیستی جنسی زنان کردند. برای ساخت این مقیاس روزن و همکاران (2009) از طرح پژوهشی آمیخته اکتشافی استفاده کردند؛ بدینگونه که در مرحله اول (مرحله کیفی) با بررسی ادبیات موجود تعداد 250 گویه را شناسایی کردند که میتوانست با مفهومپردازی صورت گرفته از بهزیستی جنسی زنان هماهنگ و همسو باشد. سپس مقولههای مربوط به بهزیستی جنسی زنان استخراج و گویههای مرتبط با آنها مشخص شد و گویههای نامربوط یا تکراری حذف شدند. سپس در مرحله دوم (مرحله کمی) با اجرای پرسشنامه تدوین شده اقدام به بررسی روایی، پایایی و ساختار عاملی مقیاس بر روی 332 زن 21 تا 72 ساله نمودند. در نهایت روزن و همکاران (2009) مقیاسی با 17 گویه طراحی کردند. نتایج تحلیل عامل اکتشافی بیانگر وجود 4 عامل با عناوین روابط بین فردی، حوزه شناختی-عاطفی، تحریک فیزیکی و رضایت از ارگاسم بود. مقیاس 4 عاملی بهزیستی جنسی زنان یک مفهوم جامعتری نسبت به رضایت جنسی دارد، زیرا علاوه بر جنبههای عاطفی و جسمی تجربه جنسی که مختص خود فرد است، بر ارتباط با شریک زندگی و جنسی نیز تأکید دارد و صمیمت با شریک زندگی را نیز در بر میگیرد. در ارزیابیهای روزن و همکاران (2009) عامل ارتباط بین فردی ارزش ویژه بالاتری را نسبت به سایر عاملها داشت. هدف عمده این تحقیق بررسی شاخصهاي روانسنجي مقياس بهزیستی جنسی زنان است تا بهوسیله آن بتوان بهزیستی جنسی را مورد ارزیابی قرارداد. علاوهبر این هماهنگ کردن ساختار عاملی آن با فرهنگ ایرانی از دیگر اهداف این تحقیق است. با توجه به اهداف بيان شده، اين پژوهش به دنبال پاسخگويي به این سؤال است که آیا مقياس بهزیستی جنسی زنان در جامعه ایرانی از روایی، پایایی و ساختار عاملی مناسبی برخوردار است؟
روش پژوهش
جامعهي آماري مورد مطالعه براي اين پژوهش، زنان متأهل شهر شیراز بودند که مدت زمان 5 تا 10 سال از زندگی مشترک آنها گذشته بود. براساس نظر کلاین (2011)، بهمنظور اجرای تحلیل عامل اکتشافی لازم است که به ازای هر گویه پرسشنامه بین 10 تا 20 نفر در گروه نمونه انتخاب شود. بدین منظور از بین دانشجویان زن و متأهل دانشگاههای شیراز و فاطمیه شیراز با استفاده از روش نمونهگيري در دسترس تعداد 315 نفر انتخاب شدند. لازم به ذکر است که در ابتدا، از شرکتکنندگان در خصوص داشتن روابط جنسی طی دو ماه اخیر و داشتن اختلالات روانشناختی طی سه ماه گذشته سوال پرسیده شد. بر این مبنا تعداد 18 نفر از شرکتکنندگان که رابطه جنسی نداشتند یا تشخیص اختلالات روانشناختی دریافت کرده بودند از گروه نمونه حذف شدند. در نهایت 297 زن متأهل (با ميانگين سني7/33 سال و با دامنه سنی 24 تا 45 سال) بهعنوان گروه نمونه انتخاب شدند و به پرسشنامههای پژوهش که در پلتفرم آزمونساز پرس لاین طراحی شده بود پاسخ دادند. گروه نمونه از طبقه متوسط جامعه بودند. علاوهبر این از بین افراد گروه نمونه تعداد 29 نفر دانشجوی دوره دکتری (77/9 درصد)؛ 135 نفر دانشجوی دوره کارشناسی ارشد (45/45 درصد) و 133 نفر دانشجوی دوره کارشناسی (78/44 درصد) بودند. بهمنظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از روشهای آماری تحلیل عامل اکتشافی و تأییدی، ضریب همبستگی پیرسون، ضریب آلفای کرونباخ و ضریب دو نیمهسازی با استفاده از نرمافزارهای SPSS-21 و AMOS-21 استفاده شد.
مقیاس بهزیستی جنسی زنان17 (FSWB Scale). این مقیاس توسط روزن و همکاران (2009) بهمنظور سنجش بهزیستی جنسی زنان تهیه شده است. مقیاس مذکور 17 گویه و 4 عامل با عناوین روابط بین فردی، حوزه شناختی-عاطفی، تحریک فیزیکی و رضایت از ارگاسم دارد. نمرهگذاری هر گویه بر اساس طیف لیکرت 5 درجهای از کاملاً مخالفم تا کاملاً موافقم میباشد. روایی و پایایی این مقیاس در پژوهشهای گذشته مطلوب و رضایتبخش ارزیابی شده است (روزن و همکاران، 2009؛ تاوارس، اسکلینتویت، نوبر و روزن18، 2019). روزن و همکاران (2009) ضمن تأیید ساختار چهارعاملی این مقیاس، بیان داشتند که مقیاس بهزیستی جنسی زنان از پایایی مطلوبی نیز برخوردار است. در پژوهش تاوارس و همکاران (2019) نیز پایایی مقیاس و زیر مقیاسها را با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ بین 78/0 تا 93/0 برآورد کردند. برای استفاده از مقیاس بهزیستی جنسی زنان در جامعه ایرانی، ابتدا این مقیاس توسط محققین ترجمه و با همکاری دو نفر از متخصصان روانشناسی بررسی و اصلاح شد. سپس، برای اطمینان بیشتر از صحت ترجمه و مطابقت دو نسخه انگلیسی و فارسی، ترجمه فارسی آزمون در اختیار یک نفر از متخصصان زبان انگلیسی قرار داده شد تا با استفاده از روش ترجمه معکوس19 آن را به فارسی برگرداندند. بدین ترتیب پس از چند مرحله بررسی، بازبینی و اعمال تغییرات و اصلاحات، فرم فارسی مقیاس بهزیستی جنسی زنان برای اجرای پژوهش آماده شد.
مقیاس بهزیستی روانشناختی. براي سنجش بهزيستي روانشناختي از مقياس بهزيستي روانشناختي (فرم كوتاه شده) كه توسط ريف (1989) ساخته شده و در سال 1995 مورد بازنگري قرار گرفته است، استفاده شد (ريف و كیزي، 1995). اين مقياس 18 مادهاي بر اساس يك درجهبندي 7 نمرهاي از كاملاً مخالف تا كاملاً موافق پاسخ داده ميشود. ريف و كيزي (1995) مقدار آلفاي كرونباخ برای مقياس را 52/0 گزارش كردند. جوشن لو، رستمی و نصرتآبادی (1385) در پژوهشي مقدار آلفاي كرونباخ اين مقياس را 60/0 محاسبه كردند. در پژوهش حاضر پايايي اين مقياس به روش آلفاي كرونباخ 72/0 محاسبه شد.
يافتهها
بهمنظور تعیین قابلیت 17 گویه مقياس بهزیستی جنسی زنان برای تحلیل عامل اکتشافی با نرم افزار SPSS-21، آزمون KMO انجام شد که ضریب به دست آمده در سطحی بالا و رضایت بخش بود (887/0=KMO). همچنین آزمون کرویت بارتلت نیز در سطح 001/0>P معنیدار بود (937/5069= ²x).
علاوهبر این در تحلیل عامل اکتشافی مورد بحث از روش تحلیل مؤلفههای اصلی، آزمون اسکری، چرخش متعامد از نوع واریماکس و بارهای عاملی 38/0 برای حداقل همبستگی قابل قبول میان هر ارزش و عامل استخراج شده استفاده شد. نتایج نشان داد که چهار عامل قوی معنیدار با ارزش ویژه بالاتر از یک در این مقیاس وجود داشت. این چهار عامل در مجموع 16/66 درصد واریانس کل را تبیین کردند. این مقدار برای هر یک از عوامل چهارگانه به ترتیب 46/38، 61/11، 25/9 و 84/6 بود.
در جدول شماره 1 سؤالاتي كه تحت هر عامل قرار ميگيرند آورده شده است. عوامل استخراج شده، مشابه عوامل اصلی، تحت عناوین روابط بین فردی، حوزه شناختی-عاطفی، تحریک فیزیکی و رضایت از ارگاسم نامگذاری شدند.
شکل 1. نمودار اسکری
جدول 1. ماتريس عاملي مقياس بهزیستی جنسی زنان با استفاده از چرخش واريماكس
شماره گویه | عامل اول | عامل دوم | عامل سوم | عامل چهارم |
4 | 78/0 |
|
|
|
1 | 77/0 |
|
|
|
2 | 76/0 |
|
|
|
5 | 73/0 |
|
|
|
3 | 72/0 |
|
|
|
6 | 70/0 |
|
|
|
7 |
| 77/0 |
|
|
9 |
| 75/0 |
|
|
11 |
| 73/0 |
|
|
8 |
| 71/0 |
|
|
10 |
| 68/0 |
|
|
12 |
|
| 83/0 |
|
13 |
|
| 72/0 |
|
14 |
|
| 65/0 |
|
15 |
|
|
| 75/0 |
17 |
|
|
| 74/0 |
16 |
|
|
| 72/0 |
ارزش ویژه | 64/8 | 09/3 | 20/2 | 95/1 |
آلفای کرونباخ | 79/0 | 88/0 | 78/0 | 80/0 |
براي تأييد عاملهاي استخراج شده از مقياس بهزیستی جنسی زنان، از روش تحليل عاملي تأييدي استفاده شد. در اين روش از شاخصهاي مجذور كاي، نسبت مجذور كاي به درجه آزادي، شاخص خوبي برازندگي20، شاخص خوبي برازندگي تعديل يافته21، شاخص برازندگي تطبيقي22 و ريشه دوم واريانس خطاي تقريب23 استفاده شد (جدول 2).
براساس جدول2 تمامي شاخصهاي مورد نظر از مقدار مناسبي برخوردارند و ساختار چهار عاملي مقياس را تأييد ميكنند. نسبت مجذور كاي به درجه آزادي فرضيه هماهنگي مدل مورد نظر با الگوي همپراشي بين متغيرهاي مشاهده شده را مورد بررسي قرار ميدهد كه در جدول زیر اين نسبت 97/1 ميباشد. شاخص خوبي برازندگي و خوبي برازندگي تعديل يافته نشاندهنده اندازهاي از مقدار نسبي واريانسها و كوواريانسهاست كه توسط مدل تبيين ميشود و هرچه به عدد يك نزديكتر باشد نيكويي برازش مدل با دادههاي مشاهده شده بيشتر است. در مدل مورد بررسي اين دو مقدار به ترتيب 89/0 و 83/0 بوده است. شاخص برازندگي تطبيقي براي الگوهاي خوب بين 90/0 تا 95/0 است و هرچه به يك نزديكتر باشد نشان از برازش بهتر مدل دارد. در مدل فوق اين شاخص 91/0 برآورد شده است. ريشه دوم واريانس خطاي تقريب نيز براي مدلهاي خوب 05/0 و كمتر، مدلهاي متوسط 05/0 تا 08/0 و مدلهاي ضعيف 1/0 و بالاتر است. در مدل مذكور اين شاخص 038/0 بوده است.
جدول2. شاخصهاي تحليل عامل تأييدي مقياس بهزیستی جنسی زنان
راه حل | χ 2/df | GFI | AGFI | CFI | RMSEA |
چهار عاملي | 97/1 | 89/0 | 83/0 | 91/0 | 045/0 |
به منظور بررسی روایی همگرای این مقیاس، از ضریب همبستگی میان عوامل استخراج شده با نمره كل مقياس بهزیستی جنسی زنان استفاده شد. نتایج موجود در جدول شماره 3 نشان داد که هر چهار عامل روابط بین فردی، حوزه شناختی-عاطفی، تحریک فیزیکی و رضایت از ارگاسم با يكديگر و با نمره كل ارتباط مثبت و معنيداري دارند كه ميتواند نشانگر روايي همگراي اين مقياس باشد.
جدول3. ماتريس همبستگي ميان ابعاد مقياس بهزیستی جنسی زنان و نمره كل مقياس
عوامل | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | آلفای کرونباخ | ضریب دو نیمه سازی |
1.روابط بین فردی | 000/1 |
|
|
|
| 79/0 | 74/0 |
2.حوزه شناختی-عاطفی | ٭68/0 | 000/1 |
|
|
| 80/0 | 75/0 |
3.تحریک فیزیکی | ٭٭71/0 | ٭54/0 | 000/1 |
|
| 73/0 | 70/0 |
4.رضایت از ارگاسم | ٭٭65/0 | ٭٭45/0 | ٭٭53/0 | 000/1 |
| 67/0 | 63/0 |
5. کل مقیاس | ٭٭71/0 | ٭٭73/0 | ٭٭67/0 | ٭٭59/0 | 000/1 | 82/0 | 79/0 |
6-بهزیستی روانشناختی | ٭٭63/0 | ٭٭59/0 | ٭٭48/0 | ٭٭44/0 | ٭٭68/0 | 85/0 | 81/0 |
01/0P<٭٭
نتایج ضرایب آلفای کرونباخ نیز در جدول شماره 3 آورده شده است. نتایج نشان میدهد که مقدار این ضریب بین 90/0 تا 71/0 متغیر بود و نشانه پایایی خوب مقياس بهزیستی جنسی زنان بود. علاوهبر این، نتایج مربوط به ضرایب پايايي با استفاده از روش دو نیمهسازي نیز در جدول شماره 3 آمده است که مطلوب و رضایتبخش است
بحث و نتيجهگيري
هدف از پژوهش حاضر بررسی روايي و پايايي مقياس بهزیستی جنسی زنان (روزن و همکاران، 2009) در زنان متأهل شهر شيراز بود. نتایج تحليل عاملي به روش مؤلفههاي اصلي و چرخش متعامد از نوع واريماكس از سويي نشانگر روايي اين مقياس و از سويي ديگر بيانگر اين بود كه مقياس بهزیستی جنسی زنان در گروه زنان متأهل يك مقياس چند بعدي است. ابعاد روابط بین فردی، حوزه شناختی-عاطفی، تحریک فیزیکی و رضایت از ارگاسم در مجموع بيش از 66 درصد واريانس كل را تبيين كردند. اين يافته با یافتههای روزن و همکاران (2009) همسو است. آنان نيز بيان داشتند كه اين مقياس داراي 4 عامل با عناوين مذكور است.
نتايج تحليل عامل تأييدي نيز بيانگر اين بود كه چهار عامل به دست آمده برازش خوبي با دادههاي جمعآوري شده داشتند. شاخصهاي به دست آمده در اين مدل در مقايسه با مقادير به دست آمده از اين شاخصها در تحقيقات پيشين همسو است. روزن و همکاران (2009) نیز در پژوهش خود يك مدل چهار عاملي را گزارش كردند كه مقادير شاخصهاي به دست آمده براي آن حاكي از برازش بالاي مدل بود.
به منظور بررسي روايي مقياس مذكور علاوهبر روش تحليل عامل از روشهاي روايي همگرا و روايي همزمان استفاده شد. نتایج نشان داد که ضرایب همبستگی میان عوامل استخراج شده از مقياس بهزیستی جنسی زنان با هم و با نمره كل معنيدار بود (01/0 p<). اين يافته با يافتههاي قبلي همسو است. روزن و همکاران (2009) در پژوهش خود روايي همگراي مطلوبي را گزارش داده بودند. مقدار ضريب همبستگي در پژوهشهاي گذشته بين 61/0 تا 87/0 نوسان داشت.
جهت بررسي روايي همزمان مقياس بهزیستی جنسی زنان از مقیاس بهزیستی روانشناختی (ریف، 1995) استفاده شد. ضرايب همبستگي بين نمره كل مقياس بهزیستی جنسی زنان و زير مقياسهایش با نمره مقیاس بهزیستی روانشناختی مثبت و معنيدار بود.
به منظور بررسي پايايي مقياس بهزیستی جنسی زنان از روشهاي همساني دروني و دونيمهسازي استفاده شد. ضرايب آلفاي كرونباخ و دونيمهسازي نشاندهنده پايايي مطلوب مقياس بهزیستی جنسی زنان بود. در پژوهشهاي روزن و همکاران (2009) و تراوس و همکاران (2019) نیز پايايي مقياس بهزیستی جنسی زنان مورد تأييد قرار گرفته است. روزن و همکاران (2009) مقدار اين ضريب را براي كل مقياس و زير مقياسها بين 87/0 تا 70/0گزارش دادند. بطور كلي ميتوان نتيجه گرفت كه پژوهش حاضر نيز با به دست آوردن پايايي مطلوبي براي اين مقياس همسو با پژوهشهاي پيشين است و اين نكته تأييدي بر اين مطلب است كه مقياس بهزیستی جنسی زنان در زنان متأهل ایرانی قابل كاربرد است. هرچند نتايج حاصل از اين تحقيق چندان از نتايج حاصل از تحقيقات پيشين متفاوت نيست، ولي در اجرا و بررسي هر پرسشنامه بايد عوامل فرهنگي موثر بر آن را در نظر داشت.
مقیاس بهزیستی جنسی زنان از این جهت مهم و حائز اهمیت است که بر مبنای عملکرد جنسی طبیعی و بهنجار تهیه شده است. بسیاری از ابزارهایی که به منظور بررسی رضایت جنسی یا عملکرد جنسی ساخته شده و مورد استفاده قرار گرفتهاند، مبتنی بر بدکارکردی جنسی و اختلالات جنسی بودهاند (مستون و تراپلن، 2005؛ ویگل و همکاران، 2005). علاوهبر این، نتایج این پژوهش در دو سطح نظری و عملی قابل استفاده است. در سطح نظری، یافتههای پژوهش با تأیید سازه بهزیستی جنسی در زنان ایرانی مسیر را برای تبیین دقیقتر سلامت جنسی هموار میسازد. این سازه همچنین میتواند برای غنیسازی نظریههای مربوط به کارکرد بهینه جنسی مورد استفاده قرار گیرد. اختصاص جایگاه ویژه به حوزه شناختی-عاطفی در بهزیستی جنسی موجب شناخت، تبیین و تفسیر دقیقتر کارکرد جنسی در زنان میشود. در واقع، سازه بهزیستی جنسی بیانگر این است که رضایت در روابط جنسی فراتر از تحریک فیزیکی و رسیدن به اوج لذت جنسی است و باید عوامل بین فردی، شناختی و عاطفی نیز مورد توجه قرار گیرد.
در سطح کاربردی، با استناد به یافتههای حاضر، میتوان از این ابزار ارزشمند در پژوهشهای مربوط به سلامت جنسی زنان استفاده کرد. گرچه این پژوهش بر روی نمونهای از زنان در جمعیت بهنجار انجام شده است؛ لیکن بررسی ملاکهای روانسنجی این مقیاس بر روی سایر گروهها میتواند به اعتبار این ابزار بیفزاید.
پژوهش حاضر همراه با موانع و محدوديتهايي نيز بود. اين پژوهش بر روي زنان متأهل با بازه زمانی ازدواج حداکثر ده سال انجام شده است و نتيجه را ميتوان به همين گروه تعميم داد. ليكن با توجه به اينكه پژوهشهاي پيشين بيان داشتهاند كه اين مقياس در دامنه سني گستردهتری سال قابل كاربرد است لذا لازم است در ساير گروههاي سني نيز مورد بررسي قرار گيرد.
1. Adelson, E., Nastasi, B. K., Maitra, S., Ballal, D., & Rajan, L. (2016). Sexual health, gender roles, and psychological well-being: Voices of female adolescents from urban slums of India. In B. K. Nastasi & A. P. Borja (Eds.), International Handbook of Psychological Well-Being in Children and Adolescents (pp. 79–96). New York, U.S.A.: Springer.
2. Baghian, Azam. (2013). Investigating some causes leading to divorce in couples applying for divorce in Tehran courts. Iranian Journal of Epidemiology, (1): 83-93. (in Persian).
3. Brotto, L. A., & Ginsberg, S. (2010). Sexual consequences of cancer survivorship. In S. E. Althof (Ed.), Handbook of clinical sexuality for mental health professionals(pp. 347-366). New York: Taylor & Francis.
4. Casique, I. (2019). Gender differences in the sexual well-being of Mexican adolescents. International Journal of Sexual Health, 31(1), 1-16.
5. Harden, K. P. (2014). A sex-positive framework for research on adolescent sexuality. Perspectives on Psychological Science, 9(5), 455–469.
6. Joshen Lu, Mohsen; Rostami, Reza and Nusratabadi, Masoud. (2015). Investigating the factor structure of comprehensive well-being scale. Developmental Psychology Quarterly: Iranian Psychologists, 3(9), 35-51. (in Persian).
7. Meston, C., & Trapnell, P. (2005). outcomes assessment: development and validation of a five‐factor sexual satisfaction and distress scale for women: the sexual satisfaction scale for women (SSS‐W). The journal of sexual medicine, 2(1), 66-81.
8. Mona, L., Syme, M., Goldwaser, G., Cameron, R., Chen, S., Clemency, C. ... Lemos, L. (2011). Sexual health in older adults: Conceptualization and treatment In K. Sorocco & S. Lauderdale (Eds.), Implementing CBT for older adults: Inno-vations across care settings (pp. 263-287). New York: Springer.
9. Nainian, Mohammadreza; Nik-Azin, Amir. (2012). The relationship between intimacy and sexual satisfaction with general health and personal well-being: examining gender and age differences. Behavioral science research, 735-745. (in Persian).
10. Rosen, R.C., Bachmann, G.A., Reese, J.B., Gentner, L., Leiblum, S., and Wanser, R.(2009). Female Sexual Well-Being Scale™ (FSWB Scale™): Development and Psychometric Validation in Sexually Functional Women, Journal of Sex Media,6, 1297–1305.
11. Rust, J., & Golombok, S. (1983). Golombok Rust Inventory of Sexual Satisfaction. International Society for Research on Sex Education.
12. Ryff, C. D & Keyes, C. L. M. (1995). The structure of psychological well-being revisited. Journal of Personality and Social Psychology, 69: 719-727.
13. Sanchez, F.M., Santos I.p., Sierra J.C.(2014).A systematicreview of sexual satisfaction.International Journal of Clinical andHealth Psycology, 14(1): 67-75.
14. Shakrami, Mohammad; Davarnia, Reza; Zahrakar, Kianoush and Gohri, Shiva. (2013). The effect of sex education on sexual intimacy of married women. Psychiatric Nursing. 2 (1): 34-42. (in Persian).
15. Stevens, P.(2015). Culture and sexuality, The International Encyclopedia of Human Sexuality, First Edition. Edited by Patricia Whelehan and Anne Bolin. Published Wiley & Sons, Ltd.
16. Syme, M.L., & Cohn, T.J. (2016). Examining aging sexual stigma attitudes among adults by gender, age, and generational status. Aging Ment Health 20(1),36–45.
17. Tavares, I.M., Schlagintweitb, H.E., Nobre, P.J., & Rosen, N.O.(2019). Sexual well-being and perceived stress in couples transitioning to parenthood: A dyadic analysis, International Journal of Clinical and Health Psychology, 19, 198---208.
18. Wiegel, M., Meston, C., & Rosen, R. (2005). The female sexual function index (FSFI): cross-validation and development of clinical cutoff scores. Journal of sex & marital therapy, 31(1), 1-20.
Psychometric Adequacy of Women's Sexual Well-being Scale in Married Women: Validity, Reliability and Factor Structure
Reza Chalmeh *1, Fatemeh Abdollahi 2
1. PhD in Educational Psychology, Lecturer at Fatemieh Shiraz Institute of Higher Education, Shiraz, Iran (Corresponding Author)
chalme@fatemiyehshiraz.ac.ir
2. Master student of psychology, Fatemieh Shiraz Institute of Higher Education, Shiraz, Iran
abdolahi@fatemiyehshiraz.ac.ir
Abstract:
Introduction: The aim of this study was to investigate the validity, reliability and factor structure of the Female Sexual Well-Being Scale in Iranian married women.
Method: A sample of 297 married women (with a mean age of 33.7 years and an age range of 24 to 45 years) was selected by simple random sampling. The Psychological Well-Being Questionnaire (Reef, 1995) and Women's Sexual Well-Being Scale (Rosen et al., 2009) were completed by the sample group. The validity of this scale was assessed using exploratory and confirmatory factor analysis methods, convergent and simultaneous validity. The reliability of the scale was evaluated by two methods of Cronbach's alpha and halving.
Results: The results of factor analysis using principal component method and varimax rotation showed that this scale consists of 4 factors with the titles of interpersonal relationships, cognitive-emotional domain, physical stimulation and orgasm satisfaction, which is more than 66% of the variance. They explain the whole. The convergent validity of this scale indicated a satisfactory correlation between the dimensions of the female sexual well-being scale and the total score. To determine the simultaneous validity of the scale, the correlation between the dimensions of the female sexual well-being scale and the psychological well-being scale was used, which indicated a favorable correlation (p <0.001). Cronbach's alpha and halving coefficients for the whole scale and its dimensions ranged from 0.63 to 0.82.
Conclusion: The final result is that the Persian form of the Women's Sexual Welfare Scale has good validity and reliability in Iranian society and can be used in research, educational and clinical situations.
Keywords: Sexual well-being, Women, Married Women, Factor Structure, Validity, Reliability.
[1] . sexual desires
[2] . Sanchez, Santos & Sierra
[3] . Mona, Syme, Goldwaser, Cameron, Chen, Clemency and Lemos,
[4] . sexual satisfaction
[5] . Brotto & Ginsberg
[6] . sexual well-being
[7] . Rosen, Bachmann, Reese, Gentner, Leiblum & Wanser
[8] . Harden
[9] . Stevens
[10] . Syme & Cohn
[11] . Casique
[12] .National Health and Social Life Survey
[13] .Adelson, Nastasi, Maitra, Ballal, & Rajan
[14] .Female Sexual Function Index (FSFI)
[15] .Golombok–Rust Inventory of Sexual Satisfaction
[16] .Sexual Satisfaction Scale for Women
[17] . Female Sexual Well-Being Scale
[18] . Tavares, Schlagintweitb, Nobre & Rosen
[19] . back translation
[20] -Goodness of Fit Index (GFI)
[21] -Adjusted Goodness of Fit Index(AGFI)
[22] -Comparative Fit Index (CFI)
[23] -Root Mean Square Error of Approximation (RMSEA)
