مطالعه نقش میانجی طرحوارههای ناکارآمد اولیه بین پیوند والدینی و استعداد اعتیاد
الموضوعات :
مسیب یارمحمدی واصل
1
(گروه روانشناسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.)
خسرو رشید
2
(گروه روانشناسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.)
مجید کریمی
3
(گروه روانشناسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.)
علی نوذری
4
(گروه روانشناسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.)
الکلمات المفتاحية: طرحوارههای ناکارآمد اولیه, پیوند والدینی, استعداد اعتیاد,
ملخص المقالة :
پژوهش حاضر باهدف مطالعه نقش واسطه اي طرحواره هاي ناکارآمد اوليه در رابطه بين پیوند والدینی و استعداد اعتیاد در دانشجويان دانشگاه بوعلی سینا شهر همدان می باشد. روش انجام پژوهش حاضر توصيفي از نوع همبستگي هست. ازنظر هدف اين پژوهش در زمره تحقيقات کاربردی و ازنظر شيوه جمع آوري داده ها در زمره تحقيقات همبستگي است. که به بررسي روابط مستقيم و غیرمستقیم بين متغيرها مي پردازد. جامعه آماري در اين پژوهش 1989 نفر هست که 322 نفر از دانشجويان به‌عنوان نمونه و به شيوه نمونه گیری طبقه ای و با رعایت نسبت دانشکده، رشته و جنسیت انتخاب شدند. در اين پژوهش از سه پرسشنامه، پرسشنامه پیوند والدینی(PBI)، فرم کوتاه پرسشنامه طرحوارههای ناکارآمد اوليه(SQ-SF) و پرسشنامه استعداد اعتیاد نسخه دانشجویان((ASQ-SV استفاده‌شده است. همچنين از نرم‌افزارهای SPSS و LISREL در جهت تحليل اطلاعات گردآوری‌شده استفاده‌شده است.يافته هاي پژوهش نشان داد که پیوند والدینی (مراقبت پایین والدینی و محافظت بیش‌ازحد) چه به‌صورت مستقيم و چه به‌صورت غيرمستقيم به‌واسطه طرحواره هاي ناکارآمد اوليه بر روي استعداد اعتیاد تأثیرگذار مي-باشند. درنهایت اينکه در این پژوهش نقش واسطه اي طرحواره هاي ناکارآمد اوليه در رابطه بین پیوند والدینی و استعداد اعتیاد در قالب يک مدل ارائه شد، که با توجه به مقادير شاخص‌هاي به‌دست‌آمده براي اين مدل، ملاحظه گردید که مدل از برازش خوبي برخوردار هست.
احمدی، مهر ناز و دلیری فردوئی، مرضیه. (1398). دل‌بستگی و احساس تنهایی: نقش واسطه‌ای طرحوارههای سازش نایافته اولیه. روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی ـ سال شانزدهم/ شماره ،62 زمستان 1398.
اراضی، حمید ؛ حسینی، رستگار و رحیم زاده، مهدی. (1392). مقایسه میزان استعمال سیگار و قلیان در بین دانشجویان تربیت‌بدنی و غیر تربیت‌بدنی. فصلنامه دانشگاه علوم پزشکی جهرم، دوره یازدهم، شماره 13، پاییز، 1392، ص، 63-57.
آقابخشی، حبیب. (۱۳۸۸). اعتیاد و آسیب‌شناسی خانواده، تهران، انتشارات دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی.
امیری، حمید؛ جهان شاه لو، مرتضی و، فخاری، آفاق .(1395). عوامل خطرساز و محافظت‌کننده فردي، خانوادگی و اجتماعی گرايش به مصرف مواد در دانشجويان.، مجله مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت. دوره سوم، شماره 2، بهار1395، صفحات 137-127.
براتی، هادی، ؛رضایی، فاطمه و کریم زاده، حبیب¬الله. (1397). پیش‌بینی گرایش به سیگار بر اساس متغیرهای شیوه‌های فرزند پروری و سبک زندگی در دانشجویان پسر دانشگاه آزاد اسلامی خمینی‌شهر. مجله دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، دوره نوزدهم، شماره 1، ص90-81.
بهادري خسروشاهي، جعفر وخانجاني، زينب. (1392). ارتباط راهبردهاي مقابله اي و خودكارآمدي با گرايش به سوء مصرف مواد در دانشجويان. مجله دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، دوره 14، شماره 3 (پياپي 53) ،ص 90-80.
بهزادي، بهناز و كيان ارثي فرحناز. (1394). رابطه بين پيوند والديني و اضطراب امتحان با نقش ميانجي گري کمال گرايي در دانشجويان. مجله زن و مطالعات خانواده، بهار 1394 ، دوره 7 ، شماره 27 ، ص52-23.
ترابیان، لیلا؛ قنبری، زهرا و ماهروزاده، طیبه. (1394). مقایسه طرحوارههای ناکارآمد اولیه در دختران وابسته به مواد مخدر یا عضو خانواده‌های وابسته به مواد و دختران عادی. فصلنامه خانواده و پژوهش، 3(22)،ص71-56.
ترابیان، لیلا؛ قنبری، زهرا و ماهروزاده، طیبه. (1394). مقایسه طرحوارههای ناکارآمد اولیه در دختران وابسته به مواد مخدر یا عضو خانواده‌های وابسته به مواد و دختران عادی. فصلنامه خانواده و پژوهش، 3(22)،ص71-56.
توکلی زاده، جهان شیر، ؛ مقیمیان، مریم و ، مشکی، مهدي. (1391)، بررسی شیوع مصرف سیگار و ارتباط آن باعزت نفس در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی گناباد، . مجله تخصصی پژوهش و سلامت، دوره¬ي2 2شماره¬ي1 ، بهار و تابستان1391، ص 107-101.
حاج کاظم تهرانی، مریم؛ اسمعیلی، معصومه و فتحی آشتیانی، علی. (1393). رابطه شیوه‌های فرزندپروری ادراک شده با طرحوارههای ناکارآمد اولیه و جهت¬گیری مذهبی. روانشناسی و دین، 7(3)، ص108-93.
حجتی، حمید؛ آلوستانی، سودابه؛ آخوندزاده، گل بهار؛ حیدری، بهروز و شریف نیا، حمید. (1389). بررسی بهداشت روانی و ارتباط آن با کیفیت زندگی در معتادین. مجله علمی- پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، 18(3)،ص214-207.
حسین خانزاده، عباسعلی؛ طاهر، محبوبه؛ سیدنوری، زهرا؛ یحیی زاده، آیدا و عیسی پور، مهدی. (1392). رابطه شیوه تعامل والد- فرزند با میزان اعتیادپذیری و گرایش به جنس مخالف در دانشجویان. فصلنامه اعتیادپژوهی سوء مصرف مواد. 7(28)، 60- 74.
حیدرنیا، احمد و چرخیان، امیر. (1386). کیفیت رابطه والد- فرزندی نوجوانان دچار اعتیاد و نوجوانان عادی. فصلنامه رفاه اجتماعی، 6(25)، ص57-39.
خانزاده، عباسعلی؛ طاهر، محبوبه؛ سید نوری، زهرا؛ یحیی زاده، آیدا و عیسی پور، مهدی. (1392). رابطه شیوه تعامل والد- فرزند با میزان اعتیاد پذیری و گرایش به جنس مخالف در دانشجویان. فصلنامه اعتیاد پژوهی سوءمصرف مواد. 7(28)،ص74-60.
خوش لهجه صدق، انیس؛ ابوالمعالی حسینی، خدیجه؛ خوش لهجه، زهرا؛ علیزاده فرشباف، حسن؛ ایمانی، احسان و حسینی، علی. (1391). مقایسه طرحوارههای ناکارآمد افراد معتاد موفق و ناموفق به ترک مصرف مواد در جمعیت غیر بالینی. مجله یافته‌های نو در روانشناسی، سال هفتم، 3(23)، ص60-49.
رحیمی¬موقر، آفرین؛ سهیمی¬ایزدیان، الهه؛ یونسیان، مسعود. (1385). مطالعه مروری وضعیت مصرف مواد در دانشجویان کشور. فصلنامه پایش، 5(2)،ص83-104.
رضائی، امید؛ حسین زاده، حدیث؛ دولتشاهی، بهروز؛ مصافی، سعیده و جعفری، فیروزه. (1392). شناسایی طرحوارههای ناکارآمد اولیه در افراد وابسته به مواد افیونی و افراد غیر وابسته. ویژه نامه پژوهش اعتیاد، 12(5)، ص45-37.
رضوی، ویدا؛ سلطانی نژاد، علی و رفیعی، افسون. (1390). مقایسه طرحوارههای ناکارآمد اولیه در مردان معتاد و غیر معتاد بالای 20 سال شهر کرمان. مجله تحقیقات علوم پزشکی زاهدان، ص 20-12.
زینالی، علی. (1384). بررسی سبب‌شناختی زمینه‌های پیش اعتیادی معتادان بهبودیافته. مرکز تحقیقات سوءمصرف مواد و وابسته به مواد، دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی، تهران.
زينالي، علي. (1391). گسترش و رواسازي پرسشنامه استعداد اعتياد ويراست دانشجويان. مجله یافته های نو در روانشناسی، زمستان 1391 ، دوره 8 ، شماره 25 ص99-85.
زینالی، علی. (1393). عوامل خطر و محافظت‌کننده در استعداد اعتیاد دانشجویان استان آذربایجان غربی. مجله روان‌پزشکی و روانشناسی بالینی ایران، 20(1)، ص73-63.
زینالی، علی؛ وحدت، رقیه؛ عیسوی، محسن. (1387). زمینه‌های مستعد کننده پیش اعتیادی معتادان بهبودیافته. مجله روان‌پزشکی و روانشناسی بالینی، 14(1)، ص79-71.
زینالی، علی؛ وحدت، رقیه؛ قره گینه، خاور. (1389). رابطه سبک¬های والدینی بااستعداد اعتیاد. فصلنامه خانواده پژوهی، 6(23)، ص332-352.
شایقیان، زینب؛ وفایی، ماریا آگیلار و رسول زاده طباطبایی، کاظم. (1390). بررسی طرحوارههای ناکارآمد و پیوند والدینی در دختران نوجوانان با وزن طبیعی، چاق و یا دارای علائم بی¬اشتهایی عصبی. مجله پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، 16(1)، 30- 38.
شهامت، فاطمه؛ ثابتی، علیرضا و رضوانی، سمانه. (1389). بررسی رابطه سبک¬های فرزند پروری و طرحوارههای ناکارآمد اولیه. مطالعات تربیتی و روانشناسی، 11(2)،ص250-239.
قدیمی، آزاده؛ کرمی، جهانگیر و یزدان بخش، کامران.(1393). رابطه ی طرحواره های ناسازگار اولیه و باورهای فراشناخت با استعداد اعتیاد، مجله اصول بهداشت روانی، ص73-67.
قنادی، فاطمه ؛ و عبداللهی، محمدحسین. (1393). ارتباط ادراک رفتار والدین با طرحوارههای ناکارآمد اولیه. فصلنامه مطالعات روانشناسی بالینی، 16(4)، ص153-130.
کرمی، جهانگیر؛ یزدان بخش، کامران و قدیمی، آزاده. (1393). رابطه¬ي طرحواره¬هاي ناسازگار اوليه و باورهاي فراشناخت بااستعداد اعتياد. مجله¬ اصول بهداشت رواني، سال ،17 (2)، اسفند و فروردين ،،1393، ص12-6.
مرادی، معراج و نقی فقیهی، علی. (1396). رابطه پیوند والدینی با طرحوارههای ناسازگار اولیه. پژوهش‌نامه اسلامی زنان و خانواده، سال پنجم، شماره هشتم، بهار و تابستان، 1396، ص 43 -23 .
منصوریان، مرتضی ؛ عبادی فرد آذر، فرید و رستگاری مهر، بابک .(۱۳۹۵)، عوامل فردی و محیطی مستعد کننده گرایش به مصرف مواد مخدر از دیدگاه معتادان شهر اهواز.، یک تحقیق کیفی، نشریه پایش، پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی.
نصیری جونقانی، مهناز؛ اصغری، فرهاد و پورصفر، علی.(1400). بررسی رابطه ساختاری طرحواره های ناسازگار اولیه، تمایزیافتگی خود و عملکرد جنسی با تمایل به روابط فرازناشویی. مجله روانشناسی سال25،شماره3، ص 349-329
هالجین، ریچاردپی؛ ویتبورن، سوزان کراس. (2014). آسیب‌شناسی روانی دیدگاه¬های بالینی درباره¬ اختلالات روانی، جلد دوم، ترجمه یحیی سید محمدی- تهران: نشر روان، 1393.
ولی پور، محمد؛ شیدعنبرانی، بهناز؛ داودی، فاطمه؛ آقامحمدیان شعرباف، حمیدرضا و گل، علیرضا.(1401). نقش صفات مرضی شخصیت، طرحوارههای ناسازگار اولیه و طرحوارههای هیجانی درپیشبینی اختلالات شخصیت خوشه B. مجله روانشناسی، سال بیست و ششم، شمار1، بهار 1401، ص90-76.
يانگ، جفری (2007). طرحواره¬هاي شناختي باورهاي مرکزي در مشکلات روانشناختی. ترجمه حسن يعقوبي، رحيم يوسفي و مسعود قربان علی پور 1390، چاپ اول، تبريز، انتشارات دانشگاه تبريز.
يانگ، جفري؛ کلسکو، زانت و ويشار، مارجوري. (2003). طرحوارههای درماني: راهنماي کاربردي براي متخصصان باليني. ترجمه حسن حمید پور و زهرا اندوز. (1388). چاپ اول. تهران انتشارات ارجمند.
Baranoff, J, & Tian, P.S. Oei. (2007), Young Schema Questionnaire: Review of Psychometric and Measurement Issues, Australian Journal of Psychology, 59, 78-86.
Ball, S. A., Richardsonb, P. C., Connollyb, A. J., Bujosab, C. T., O’Neall, T. W. (2005). Substance abuse and personality disorders in homeless drop-incenter clients: symptom severity and psychotherapy retention in a randomized clinical trial. Comprehensive Psychiatry, 46, 371– 379.
Cyders MA, Flory K, Rainer S, Smith GT. The Role of Personality Dispositions to Risky Behavior in Predicting First-Year College Drinking. Addict 2009; 104 (2): 193-202.
Young JE. (1998). Young Schema Questionnaire Short Form. New York: Cognitive Therapy Center
Franke P, Neef D, Weiffenbach OM, Gansicke M, Hautzinger M, Maier W. (. 2003). Psychiatric comorbidity in risk groups of opioid addiction: a comparision between opioid dependent and nonopioid depedendent prisioners. Fortschr Nwurol Psychiatr, 71(1):37-44.
Gendreau P, Gendreau LP. The “addictionprone” personality: A study of Canadian heroin addicts. Can J Behav Sci. 1970;(2):18-25.
Hiroi, N., & Agatsuma, S. (2005). Genetic susceptibility to substance dependence. Journal of Molecular Psychiatry, 10, 336–344.
Zafiropoulou, M., Avagianou, PA., and Vassiliadou, S. (2014). Parental Bonding and Early Maladaptive Schemas. J Psychol Abnorm Child, 3(110), doi:10,4172/2329-9525
Zeynel, Z., & Uzer, T. (2020). Adverse childhood experiences lead to trans-generational transmission of early maladaptive schemas. Child abuse & neglect, 99, 104235.
Cyders MA, Flory K, Rainer S, Smith GT. The Role of Personality Dispositions to Risky Behavior in Predicting First-Year College Drinking. Addict 2009; 104 (2): 193-202.
Rezaei, F., & ShamsAlizadeh, N. (2011). Early Maladaptive Schema in methamphetamine and ophoid Addicts. Journal of European Psychiatry; 1(26): 93-99.
