مدل سازی تابع مطلوبیت فردی رشته های دانشگاهی از دیدگاه دانشجویان
الموضوعات :
حسن کریمی
1
(دانشجوی دکتری، گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران.)
عادل آذر
2
(استاد، گروه مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ايران.)
مجتبی امیری
3
(دانشیار، گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران.)
محمود دهقان نیری
4
(استادیار، گروه مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.)
عزت الله عباسیان
5
(دانشیار، گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران.)
الکلمات المفتاحية: انتخاب رشته آموزش عالی, مدل سازی مطلوبیت فردی, SEM-PLS,
ملخص المقالة :
هدف: بی توجهی به اولویت ها و شاخص های مورد نظر دانشجویان در انتخاب رشته تحصیلی و استفاده از رویکرد متمرکز باعث شده است سیاست گذاری در حوزه آموزش عالی بدون توجه به بازار آموزش عالی و تقاضای واقعی برای رشته ها انجام شود. این موضوع منجر به توسعه نامتوازن نظام آموزش عالی و ناتوانی آن در پاسخ به نیازهای جامعه شده است. این پژوهش با هدف شناسایی، اهمیت سنجی و مدل سازی شاخص های مؤثر در مطلوبیت رشته های دانشگاهی از دیدگاه دانشجویان انجام شد. روش: در این پژوهش اکتشافی، شاخص های مطلوبیت رشته های دانشگاهی از دیدگاه دانشجویان دانشگاه های شهر تهران، شناسایی و دسته بندی و با استفاده از تکنیک مدل سازی معادلات ساختاری حداقل مربعات جزئی و نسخه 3.2.9 نرم افزار Smart PLS به صورت هم زمان تحلیل شد. یافته ها: مدل اولیه مطلوبیت فردی رشته های دانشگاهی دارای 5 سازه و 29 سنجه بود که در مدل نهایی تعداد 3 سازه و 13 سنجه باقی ماند. ضمن انجام تحلیل چند گروهی، مدل و تابع مطلوبیت فردی رشته های دانشگاهی ارائه شد. از تابع مطلوبیت فردی می توان به منظور اندازه گیری و مقایسه نمره مطلوبیت رشته ها استفاده کرد. نتیجه گیری: مدل نهایی نشان داد مطلوبیت فردی رشته های دانشگاهی وابسته به سه سازه ویژگی های رشته، ویژگی های دانشگاه و ویژگی های شغل در مجموع با 13 سنجه می باشد. بر اساس نتایج پژوهش، پیشنهاد می شود نهادهای متولی در حوزه آموزش عالی کشور بر حوزه ها و شاخص های مطلوب دانشجویان تمرکز نموده و از آن در سیاست گذاری به-منظور هم سوسازی و هدایت تقاضای آموزش عالی به سمت رشته های اولویت دار در توسعه کشور استفاده و سیاست-های تامین مالی رشته ها را به منظور تخصیص بهینه بودجه دولت، اصلاح نمایند.
احمدی، سیروس؛ بختیاری، مریم؛ حسین¬نژاد، قدم (1394). ارزیابی وضعیت اشتغال دانش¬آموختگان رشته های علوم¬انسانی و عوامل مؤثر بر آن (مورد مطالعه: دانشگاه یاسوج). مجله آموزش عالی ایران، 7(4)، 1-20.
ادیب حاج¬باقری، محسن؛ عربی متین¬آبادی، محمدجواد؛ قدیرزاده، زهرا؛ موجودی، حامد؛ انصاری¬پور، محمدمهدی (1396). علاقه دانشجویان به رشته تحصیلی خود و عوامل مؤثر برآن: دیدگاه دانشجویان دانشگاه علوم¬پزشکی کاشان. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، 17، 24-34.
اسدبگی، محمد؛ نادری، ابوالقاسم؛ انتظاری، یعقوب (1392). ارزیابی بازدهی مورد انتظار دانشجویان از تحصیلات دانشگاهی. فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، 19(۲)، ۱۴۱-۱۶۰.
افشاری¬پور، صدیقه؛ صادق¬پور، طاهره (1387). بررسی عوامل مؤثر در علاقه¬مندی دختران شاغل به تحصیل در رشته¬های علوم¬پایه در شهر فیروزآباد. فصلنامه دانشکده پرستاری و مامایی ارومیه، 6(3)، 107–112.
بررسی وضعیت نرخ مشارکت اقتصادی و نرخ بیکاری فارغ¬التحصیلان دانشگاهی کشور در سال های 1389 لغایت 1392. اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران. بازیابی از www.tccim.ir
بناوت، آرون (1396). گزارش پایش جهانی آموزش در سال 2016 آموزش برای مردم و سیاره زمین: آفرینش آینده ای پایدار برای همه (ترجمه کاوه مستشاری). تهران: کمیسیون ملی یونسکو. (2016)
بیگدلی، زهرا؛ آبام، زویا (1382). عوامل مؤثر در انتخاب رشته تحصیلی و تغییر نگرش دانشجویان کتابداری و روانشناسی بالینی در دانشگاه شهید چمران اهواز. فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی، 6(2)، 47-66.
پارياد، رحمان؛ ملكي، بهزاد (1385). جايگاه كشورهاي جهان سوم در انتشار توليدات علمي جهان (مطالعه موردي: كشور جمهوري اسلامي ايران). كنگره ملي علوم انسانی. بازیابی از https://www.civilica.com.
پوررضا، ابوالقاسم؛ خبیری، رقیه؛ رحیمی¬فروشانی, عباس، موحدکر, الهام (1392). بررسی عوامل مرتبط با گرایش¬های شغلی و آموزشی دانشجویان رشته پزشکی دانشگاه¬های علوم¬پزشکی تهران، شهید بهشتی و ایران. فصل نامه بیمارستان، 12(3)، 29–38.
حیدری، حسن؛ رضایی، هادی (1396). تأثیر کیفیت تحقیقات دانشگاهی بر رشد اقتصادي در کشورهاي منتخب منا. فصلنامه پژوهش و برنامه¬ریزي در آموزش عالی، 23(2)، 71–91.
خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا). (1398). دو سوم صندلی‌های علمی¬کاربردی خالی مانده است. بازیابی از https://www.isna.ir/news/98070704810/
خبرنامه دانشجویان ایران. (1394). آغاز سال تحصیلی و 1000000 صندلی خالی دانشگاه‌ها. بازیابی از https://iusnews.ir/fa/print/178696/
خلیلی، سیدمنصور؛ سوری، علی(1380). راهکاری پیرامون تخصیص بهینه منابع در آموزش¬عالی. فصلنامه پژوهش و برنامه¬ریزی در آموزش عالی. 7(3)، 1-40.
داداشی، فاطمه (1393). شناسایی عوامل مؤثر بر انتخاب رشته تحصیلی دانش¬آموزان موفق دبیرستان (پایان¬نامه کارشناسی ارشد). دانشکده علوم¬تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران.
رسته مقدم، آرش؛ نادری، ابوالقاسم (1394). الگوهای تأمین منابع مالی و استخراج آموزه¬هایی برای نظام آموزش¬عالی ایران. آموزش عالی ایران، 7(2)، 113-152.
زارعی، حسین (1391). مقايسه عوامل مؤثر بر انتخاب¬رشته دانشجويان تربيت¬بدني با پرمخاطب¬ترين رشته دانشگاهي كشور (پایان¬نامه کارشناسی ارشد). دانشكده تربيت¬بدني و علوم ورزشي دانشگاه ارومیه، ایران.
سرمد، زهره؛ بازرگان, عباس؛ حجازی، الهه (1394). روش¬های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: نشر آگه.
سکاران، اوما (1390). روش¬های تحقیق در مدیریت (ترجمه محمد صائبی و محمود شیرازی). تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی ریاست جمهوری.
صالحی، محمدجواد(1396). کشش درآمدي تقاضاي آموزش¬عالی براي خانوارهاي ایرانی. فصلنامه پژوهش و برنامه¬ریزی در آموزش¬عالی. 23(2)، 49-69.
عنایتی نوین¬فر، علی؛ درانی، کمال؛ کرمدوست، نوروزعلی (1391). بررسی مقایسه¬اي عوامل مؤثر بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشکده¬هاي فنی و مهندسی و روانشناسی و علوم¬تربیتی دانشگاه تهران. فصلنامه پژوهش و برنامه¬ریزي در آموزش¬عالی، 18(4)، 145–167.
قاسمی، کیوان؛ رضایی¬گزکی، پروین (1395). چرا پزشکی؟ نگاهی به انگیزه¬های انتخاب رشته پزشکی در دانشجویان. مجله راهبردهای توسعه در آموزش پزشکی، 3(2)، 38–46.
قلی زاده، محمدحسن؛ کهن روز، امیر (1394). الزامات بودجه¬ریزی عملیاتی در نظام آموزش¬عالی کشور. فصلنامه پژوهش و برنامه¬ریزی در آموزش¬عالی. 21(1)، 39-59.
کاظمی‌زاده، زینب؛ رضائیان، محسن؛ فرنودی، مژده (1390). بررسی انگیزه‌های انتخاب رشته تحصیلی در دانشجویان پزشکی و دندان‌پزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، 10(4)، 279-288.
محمدی روزبهانی، ابوالفضل؛ طارمی، کیانوش (1384). عوامل انگیزشی داوطلبان برای ورود به دانشگاه. فصلنامه پژوهش و برنامه¬ریزی در آموزش¬عالی، 11(3)، 103–125.
مقدس¬فریمانی، شهرام؛ تشکری، زهرا (1397). انگیزه‌های دانشجویان کاردانی مراکز تحقیقات و آموزش کشاورزی برای تحصیل در رشته‌های علمی¬کاربردی کشاورزی. نامه آموزش عالی، 11(42)، 161–182.
مهرگان، محمدرضا (1386). تصمیم گیری با چندین هدف. تهران: دانشگاه تهران.
نادری، ابوالقاسم (1383). اقتصاد آموزش. تهران: یسطرون.
نصر، احمدرضا؛ عریضی، حمیدرضا؛ علامت‌ساز, محمدحسین؛ نیلی، محمدرضا (1386). بررسی ملاک‌های انتخاب¬رشتة داوطلبان ورود به دانشگاه‌های دولتی و مقایسه آن برمبنای تحصیلات پدر، رشتة تحصیلی، سن و دفعات شرکت در آزمون سراسری. فصلنامه پژوهش¬های نوین روانشناختی، 2(5)، 109–138.
نیک¬نژاد، محمدرضا؛ قربانزاده زعفرانی، سیدقاسم؛ فلاح، ماریه (1394). عوامل اجتماعی، فرهنگی، خانوادگی و جنسیتی مؤثر در انتخاب¬رشته تربیت¬بدنی توسط داوطلبان کنکورسراسری 93-94. مطالعات مدیریت رفتار¬سازمانی در ورزش،2(8)،101-107.
همشهری آنلاین. (1399). چرا نصف کنکوری‌ها امسال قید دانشگاه را زدند. بازیابی از hamshahrionline.ir/x6JwZ
هیر، جوزف؛ سارستد، مارکو؛ رینگل، کریستین؛ گادرگان، زیگفرید (1397). مباحث پیشرفته در مدلسازی معادلات ساختاری کمترین مربعات جزئی (ترجمه عادل آذر و رسول غلامزاده). تهران: انتشارات نگاه دانش. (2018)
هیر، جوزف؛ هالت، توماس؛ رینگل، کریستین؛ سارستد، مارکو (1398). مدلسازی معادلات ساختاری کمترین مربعات جزئی (PLS-SEM) (ترجمه عادل آذر و رسول غلامزاده). تهران: انشارات نگاه دانش. (2014)
Agbola, F. W., & Cheng, C. (2017). Student’s local top-up higher education choices. Studies in Continuing Education, 39(3), 333–356. https://doi.org/10.1080/0158037X.2017.1336994
Aldosary, A. S., & Assaf, S. A. (1996). Analysis of factors influencing the selection of college majors by newly admitted students. Higher Education Policy, 9(3), 215–220.
Bucak, S., & Kadirgan, N. (2011). Influence of gender in choosing a career amongst engineering fields: a survey study from Turkey. European Journal of Engineering Education, 36(5), 449–460. https://doi.org/10.1080/03043797.2011.606499
Cerinsek, G., Hribar, T., Glodez, N., & Dolinsek, S. (2013). Which are my Future Career Priorities and What Influenced my Choice of Studying Science, Technology, Engineering or Mathematics? Some Insights on Educational Choice—Case of Slovenia. International Journal of Science Education, 35(17), 2999–3025.doi.org/10.1080/09500693.2012.681813
Chatfield, H. K., Lee, S. J., & Chatfield, R. E. (2012). The Analysis of Factors Affecting Choice of College: A Case Study of University of Nevada Las Vegas Hotel College Students. Journal of Hospitality & Tourism Education, 24(1), 26–33.
Chin, W. (1998). The Partial Least Squares Approach for SEM. Modern Methods for Business Research, 235–236
Eidimtas, A., & Juceviciene, P. (2014). Factors Influencing School-leavers Decision to Enrol in Higher Education. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 116, 3983–3988. doi.org/10.1016/J.SBSPRO.2014.01.877
Foskett, N. (1999). Managing external relaions in Schools and Colleges (pp. 33–47). https://doi.org/10.4135/9781446219508
Foskett, Nicholas, & Hemsley-Brown, J. (2001). Choosing Futures: Young people’s decision-making in education, training and careers markets. http://eprints.soton.ac.uk/20972/
Gill, T., Vidal Rodeiro, C., & Zanini, N. (2018). Higher education choices of secondary school graduates with a Science, Technology, Engineering or Mathematics (STEM) background. Journal of Further and Higher Education, 42(7), 998–1014.
Goyette, K. A., & Mullen, A. L. (2006). Who Studies the Arts and Sciences? Social Background and the Choice and Consequences of Undergraduate Field of Study. The Journal of Higher Education, 77(3), 497–538. http://www.jstor.org/stable/3838699
Grave, B. S., & Goerlitz, K. (2012). Wage differentials by field of study – the case of German university graduates. Education Economics, 20(3), 284–302.
Hanssen, T.-E. S., & Mathisen, T. A. (2018). Exploring the Attractiveness of a Norwegian Rural Higher Education Institution Using Importance-Performance Analysis. Scandinavian Journal of Educational Research, 62(1), 68–87. doi.org/10.1080/00313831.2016.1212254
Helland, H., & Heggen, K. (2018). Regional Differences in Higher Educational Choice? Scandinavian Journal of Educational Research, 62(6), 884–899.
Henseler, J., Ringle, C. M., & Sinkovics, R. R. (2009). The use of partial least squares path modeling in international marketing. Advances in International Marketing, 20, 277–319.
Holmegaard, H. T., Ulriksen, L. M., & Madsen, L. M. (2014). The Process of Choosing What to Study: A Longitudinal Study of Upper Secondary Students’ Identity Work When Choosing Higher Education. Scandinavian Journal of Educational Research, 58(1), 21-40.
James, R., Baldwin, G., & McInnis, C. (1999). Which University? The Factors Influencing Choices of Prospective Undergraduates. www.scirp.org/(S(oyulxb452alnt1aej1nfow45))/reference/ReferencesPapers.aspx?ReferenceID=1683718
Kuechler, W. L., McLeod, A., & Simkin, M. G. (2009). Why Don’t More Students Major in IS? Decision Sciences Journal of Innovative Education, 7(2), 463-488.
Kumar, A., & Kumar, P. (2013). An Examination of Factors Influencing Students Selection of Business Majors Using TRA Framework. 11(1), 77–105.
Long, B. (2004). How have college decisions changed over time? An application of the conditional logistic choice model. Journal of Econometrics, 121(1–2), 271–296. https://econpapers.repec.org/RePEc:eee:econom:v:121:y:2004:i:1-2:p:271-296
Lowinger, R., & Song, H. (2017). Factors Associated with Asian American Students’ Choice of STEM Major. Journal of Student Affairs Research and Practice, 54(4), 415–428.
McInnis, C., James, R., & McNaught, C. (1995). First year on campus: Diversity in the initial experiences of Australian undergraduates. In Centre for the Study of Higher Education. http://www.cshe.unimelb.edu.au/people/james_docs/FYE.pdf
Moghaddas Farimani, S., Tashakori, Z. (2018). Examining the Motivations of Associate’ Students in Agricultural Research and Education Centers in connection with Studying in Agricultural Applied-Practical Sciences. Journal of Higher Education, 11(42), 161-182.
Noorafshan, A., Pourahmad, S., Sagheb, M. M., Dehghani Nazhvani, A., Dehshahri, A., Abdollahi, M., Mohebbi, Z., Keshtkaran, Z., Ahmadi, A., Kavousipour, S., Farahmand, F., Khorrami, H. R., Soltani, R., & Karbalay Doust, S. (2014). The students’ intentions and satisfaction with the field of study and university. Journal of Advances in Medical Education & Professionalism, 2(4), 176–182.
Oon, P.-T., & Subramaniam, R. (2013). Factors Influencing Singapore Students’ Choice of Physics as a Tertiary Field of Study: A Rasch analysis. International Journal of Science Education, 35(1), 86–118. https://doi.org/10.1080/09500693.2012.718098
Pigini, C., & Staffolani, S. (2016). Beyond participation: do the cost and quality of higher education shape the enrollment composition? The case of Italy. Higher Education, 71(1), pp 119–142. https://doi.org/https://doi.org/10.1007/s10734-015-9892-8
Price, I., Matzdorf, F., Smith, L., & Agahi, H. (2003). The impact of facilities on student choice of university. Facilities, 21(10), 212–222. https://doi.org/10.1108/02632770310493580
Sá, C., Florax, R. J. G. M., & Rietveld, P. (2012). Living Arrangement and University Choice of Dutch Prospective Students. Regional Studies, 46(5), 651–667.
Saunders, M., Lewis, P., & Thornhill, A. (2012). Research Methods for Business Students (Sixth Edit). Pearson Education Limited. www.pearson.com/uk
Shtudiner, Z., Zwilling, M., & Kantor, J. (2017). Field of study choice: using conjoint analysis and clustering. International Journal of Educational Management, 31(2), 179–188.
Stokking, K. M. (2000). Predicting the choice of physics in secondary education. International Journal of Science Education, 22(12), 1261–1283. doi.org/10.1080/095006900750036253
Støren, L. A. (2011). Pursuing educational ambitions? Higher education enrolment and the choice of study programmes among immigrant and non-immigrant youth in Norway. Irish Educational Studies, 30(2), 159–177. https://doi.org/10.1080/03323315.2011.569138
Suhonen, T. (2014). Field-of-Study Choice in Higher Education: Does Distance Matter? Spatial Economic Analysis, 9(4), 355–375. https://doi.org/10.1080/17421772.2014.961533
Tavares, O. (2017). The role of students’ employability perceptions on Portuguese higher education choices. Journal of Education and Work, 30(1), 106–121.
The Student’s Guide to Choosing a Major - Best Colleges. (2018). www.bestcolleges.com/resources/choosing-a-major/
Walsh, S., Flannery, D., & Cullinan, J. (2018). Analysing the preferences of prospective students for higher education institution attributes. Education Economics, 26(2), 161–178.
Wang, X. (2013). Why Students Choose STEM Majors: Motivation, High School Learning, and Postsecondary Context of Support. American Educational Research Journal,50(5),1081-1121.
West, J., Newell, S., & Titus, P. (2001). Comparing Marketing and Non-Business Students’ Choice of Academic Field of Study. Marketing Education Review, 11(2), 75–82.
Wragg, A., & Provenzano, K. (2014). Should you study something you love or a degree that will get you a job? | Education | The Guardian. The Guardian.
