نقش تفكر فلسفي ملاصدرا در فهم متون ديني
الموضوعات :
سید حسین عظیمی دخت
1
(دانشگاه میبد)
الکلمات المفتاحية: تفكر فلسفي تفسير متون ديني فهم دين تفسير فلسفي ملاصدرا ,
ملخص المقالة :
هدف اين نوشتار، واكاوي انديشه‌هاي فلسفي ملاصدرا و ترسيم شاخصه‌هاي اساسي تفكر اين فيلسوف و متعاقب آن، نشان‌دادن تأثيرپذيري فهم وي از تفكر فلسفي در تفسير و برداشت از متون ديني است. اين جستار با استفاده از روش توصيفي ـ تحليلي، پاره‌يي از مشخصه‌هاي فكري‌ـ فلسفي ملاصدرا را در محورهاي خداشناسي، جهان‌شناسي و انسان‌شناسي توصيف ميكند و ميكوشد تا بدينوسيله اصول هرمنوتيكي ملاصدرا در فهم متون ديني را به تصوير كشد. در ادامه، برخي از تفاسير و برداشتهاي وي از متون ديني بيان ميشود تا از اين طريق، نفوذ جريان فلسفي و اصول هرمنوتيكي ملاصدرا در فهم متن ديني بخوبي نشان داده شود. با توجه به نقش برجسته‌يي كه اين متفكر بزرگ در انديشه و حكمت شيعي دارد، تعمق در آثار و نظريات فلسفي و بررسي روشها و اصول تفسيري او، در حوزة مطالعات صدرايي ضروري محسوب ميشود. دستاوردهاي اين پژوهش نشان ميدهد كه تفكر فلسفي ملاصدرا بطوركلي و ديدگاههاي فلسفي خاص وي، همچنين اصول هرمنوتيكي او كه برخاسته از حكمت متعاليه است و نيز بهره‌گيري از برخي مفاهيم خاص در تبيين موضوعات فلسفي، او را در ارائه و تحليل مقولات ديني متمايز كرده است. در پايان، به اين نتيجه ميرسيم كه بطوركلي بهره‌گيري از مقولات و نظريات فلسفي و مابعدالطبيعي، با در‌نظر گرفتن آسيبهايي كه براي آنها ميتوان متصور شد، فهم متمايزي از متون ديني را پيش‌روي مينهد.
قرآن كريم.
آشتياني، سيدجلال‌الدين (1380ق) هستي از نظر فلسفه و عرفان، مشهد: انتشارات زوار.
ابراهيمي، نادر (1398) مردي در تبعيد ابدي: براساس داستان زندگي ملاصدراي شيرازي، صدرالمتألهين، تهران: روزبهان.
ارشدرياحي، علي (1383) «نقد و بررسي نظريه مثل و تأثير آن در فهم ملاصدرا از آيات قرآن»، انديشه ديني، ص20-3.
اكبريان، رضا (1385) «اصل مبنايي در حكمت عملي ملاصدرا و اهميت آن در عصر حاضر»، خردنامه صدرا، شماره» 46، ص 21-3.
اكبريان، رضا (1386)«جايگاه انسان در حكمت متعاليه ملاصدرا»، خردنامه صدرا، شماره50، ص41-21.
اميد، مسعود (1384) سه فيلسوف مسلمان ايراني، تهران: بنياد حكمت اسلامي صدرا.
بابايي، علي اكبر؛ عزيزي‌كيا، غلامعلي؛ روحاني راد، مجتبي (1379) روش‌شناسي تفسير قرآن، زير نظر محمود رجبي، تهران: بي‌جا.
بروجردي، مصطفي (1379) «تأثير قرآن كريم در شكلگيري حكمت متعاليه»، خردنامه صدرا، شماره 20، ص60-57.
برنجكار، رضا (1384) «اختيار و عليت از ديدگاه ملاصدرا»، مجله انجمن معارف اسلامي، ص61-43.
بيدهندي، محمد (1383) «بررسي و تحليل معناشناسي تأويل و اعتبار معرفتي آن در انديشه ملاصدرا»، نامه مفيد، فروردين و ارديبهشت 1383، شماره41 فلسفه، ص 54-39.
جاويدي كلاته، طاهره (1384) «رويكردهاي فلاسفه اسلامي به نفس و دلالت‌هاي تربيتي آن (ابن‌سينا، شيخ‌اشراق و ملاصدرا)»، نامه انسان شناسي، ص 27-7.
خادمي، عين‌اله (1385) «تأثرات ملاصدرا از مكتب اشراقي در بحث نظام فيض»، خردنامه صدرا، شماره 44، ص 31-19.
شاملي، نصراله (1385) «نظرگاه ملاصدرا در به كارگيري اسلوب اشتراك معنوي در تفسير واژگان كليدي قرآن كريم»، تحقيقات علوم قرآن و حديث، ص32-5.
صلواتي، عبدالله (1385) «ارتباط خودشناسي و خداشناسي نزد ابن‌عربي و ملاصدرا»، مقالات و بررسي‌ها، شماره 39، ص102-85.
فلاح‌پور، مجيد (1382) «متشابهات قرآن از ديدگاه ملاصدرا»، مقالات و بررسي‌ها، زمستان 1382، شماره36، دفتر 74، ص88-73.
كشاورز، مرتضي (1386) «اركان معرفت در حكمت متعاليه»، انديشه نوين ديني، ص 105-83.
مشكوه‌الديني، عبدالحسين (1354)، «اصول‌فلسفي‌معتزله‌و اثر آن‌در افكار صدرالدين‌شيرازي»، نخستين كنگره تحقيقات ايراني، شماره3.
ملاصدرا (1381الف) المبدأ و المعاد، تصحيح و تحقيق محمد ذبيحي، جعفر شاه نظري، تهران: بنياد حكمت اسلامي صدرا.
ملاصدرا (1381ب) رساله سه اصل، تصحيح و تحقيق سيد حسين نصر، تهران: بنياد حكمت اسلامي صدرا.
ملاصدرا (1381ج) كسر أصنام الجاهليه، تصحيح و تحقيق محسن جهانگيري، تهران: بنياد حكمت اسلامي صدرا.
ملاصدرا (1382الف) الشواهد الربوبية في المناهج السلوكيه، تصحيح و تحقيق سيدمصطفي محقق داماد، تهران: بنياد حكمت اسلامي صدرا
. ملاصدرا (1382ب) شرح و تعليقه صدرالمتألهين بر الهيات شفا، تصحيح و تحقيق نجفقلي حبيبي، تهران: بنياد حكمت اسلامي صدرا.
ملاصدرا (1383) الحكمة المتعالية في الاسفار الاربعة، دوره» 9جلدي، باشراف آيت‌الله سيدمحمد خامنه‌اي، تهران: بنياد حكمت اسلامي صدرا.
ملاصدرا (1386) مفاتيح‌الغيب، تصحيح و تحقيق نجفقلي حبيبي، تهران: بنياد حكمت اسلامي صدرا.
ملاصدرا (1389الف) اسرارالايات و أنوار البيّنات، تصحيح و تحقيق حجت الاسلام محمدعلي جاودان، تهران: بنياد حكمت اسلامي صدرا.
ملاصدرا (1389ب) تفسيرالقرآن الكريم، دورة 8جلدي، باشراف آيت‌الله سيدمحمد خامنه‌اي، تهران: بنياد حكمت اسلامي صدرا.
ملاصدرا (1391) المشاعر، در: مجموعه رسائل فلسفي، ج4، تصحيح و تحقيق مقصود محمدي، تهران: بنياد حكمت اسلامي صدرا.
ملاصدرا (1393) شرح الهدايه، تصحيح و تحقيق مقصود محمدي، تهران: بنياد حكمت اسلامي صدرا.
