حقيقت انسان و انسان حقيقي در انديشه ابوالحسن عامري و صدرالدين شيرازي
الموضوعات :
حسن رهبر
1
(.الهیات و معارف اسلامی)
الکلمات المفتاحية: حقيقت انسان نفس بدن رابطه نفس و بدن عامري ملاصدرا ,
ملخص المقالة :
بحث درباب وجود آدمي، حقيقت و مقام او در عالم تكوين، بعنوان يکي از مباحث مهم فلسفي همواره مورد نظر فيلسوفان بوده است. حكماي مسلمان نيز در مباحث خود به بحث دربارة انسان پرداخته‌اند. نکته مهم و اساسي در باب انسان‌شناسي، سخن از حقيقت انسان بعنوان موجودي متمايز و برگزيده در ميان ساير موجودات است. ابوالحسن عامري نيشابوري، فيلسوف ايراني مسلمان، از جمله کساني است که دربارة حقيقت انسان مباحثي را در فلسفه‌ورزي خود مطرح كرده است که نويسندگان را برآن داشته، نظريات وي را با آراء صدرالمتألهين بعنوان فيلسوفي داراي نظريات نو در باب حقيقت انسان و بعنوان يک حكيم مرجع، به مقايسه و تحليل بگذارد و وجوه اختلاف و اشتراک آنها را نمايان سازد. در اين ميان، تلقي آن دو از انسان بعنوان مخلوق خداوند و مرکب از نفس و بدن و تلقي نفس بعنوان حقيقت انسان و درنتيجه، تقابل با ديدگاههاي ماده‌باورانه را ميتوان از نقاط اشتراک و تفاوت ديدگاه آنها پيرامون رابطه نفس و بدن و نحوة ارتباط آن دو را ميتوان از نقاط اختلاف آنها قلمداد کرد. ملاصدرا رابطه نفس و بدن را يک رابطه لزومي و وجودي ميداند و روح بخاري را واسطة ميان آن دو ميداند و با طرح نظرية جسمانية الحدوث، نظري جامعتر را ارئه ميدهد، درحالي که عامري رابطة نفس و بدن را رابطه‌يي عرضي قلمداد ميکند و تبيين روشني از توجيه اين رابطه ارئه نميدهد. همچنين آنها هردو عقل را از مراتب نفس و باعث تمايز انسان از ساير موجودات و ملاک در حقيقت انسانِ ميدانند.
ابوزيد، مني، الانسان في الفلسفه الاسلاميه، دراسة مقارنة في فکرالعامري، بيروت، المؤسسه الجامعيه الدراسات و النشر و التواريخ، 1414ق/1994م.
عامري، ابوالحسن، الامد الي الابد، بيروت، المؤسسة الجامعية الدراسات و النشر و التاريخ، 1414ق.
عامري، ابوالحسن ، شذرات فلسفية، بيروت، المؤسسة الجامعية الدراسات و النشر و التاريخ، 1414ق.
عامري، ابوالحسن ، مجموعه رسائل، تهران، مرکز نشر دانشگاهي، 1375.
عامري، ابوالحسن ، القول في الابصار و المبصر، تهران، مرکز نشر انشگاهي، 1375.
عامري، ابوالحسن ، الفصول في المعالم الالهية، تهران، مرکز نشر دانشگاهي، 1375.
عامري، ابوالحسن ، التقرير لاوجه التقدير، تهران، مرکز نشر دانشگاهي، 1375.
ملاصدرا، اسرار الآيات و انوار البينات، تصحيح و تحقيق محمدعلي جاودان و سيد محمدرضا احمدي بروجردي؛ باشراف استاد سيدمحمد خامنه‌اي، تهران، بنياد حکمت اسلامي صدرا، چ1، 1388.
ملاصدرا ، الشواهد الربوبية في مناهج السلوکية، تصحيح، تحقيق و مقدمه سيدمصطفي محقق داماد؛ باشراف استاد سيدمحمد خامنه‌اي، تهران، بنياد حکمت اسلامي صدرا، چ1، 1382.
ملاصدرا ، مفاتيح الغيب، تصحيح و تحقيق و مقدمه نجفقلي حبيبي؛ باشراف استاد سيدمحمد خامنه‌اي، تهران، بنياد حکمت اسلامي صدرا، چ1، 1363.
ملاصدرا ، اصول کافي، تصحيح و تحقيق و مقدمه رضا استادي؛ باشراف استاد سيدمحمد خامنه‌اي، تهران، بنياد حکمت اسلامي صدرا، چ1، 1384.
ملاصدرا ، الحکمة المتعالية في الاسفار الاربعة، ج1، تصحيح و تحقيق غلامرضا اعواني؛ باشراف استاد سيدمحمد خامنه‌اي، تهران، بنياد حکمت اسلامي صدرا، چ1، 1383.
ملاصدرا ، الحکمة المتعالية في الاسفار الاربعة، ج3، تصحيح، تحقيق و مقدمه مقصود محمدي؛ باشراف استاد سيدمحمد خامنه‌اي، تهران، بنياد حکمت اسلامي صدرا، چ1، 1383.
ملاصدرا ، الحکمة المتعالية في الاسفار الاربعة، ج8، تصحيح تحقيق و مقدمه علي اکبر رشاد؛ باشراف استاد سيد محمد خامنه‌اي، تهران، بنياد حکمت اسلامي صدرا، چ1، 1383.
ملاصدرا ، المبدأ و المعاد، تصحيح، تحقيق و مقدمه محمد ذبيحي جعفر شاه‌نظري؛ باشراف استاد سيدمحمد خامنه‌اي، تهران، بنياد حکمت اسلامي صدرا، چ1، 1381.
ملاصدرا ، اللمعات المشرقية في فنون المنطقية، تصحيح مشکاةالديني، تهران، انتشارات آگاه، چ1، 1362.
ملاصدرا ، رساله العرشية، تهران، انتشارات مولي، 1361.
