گذار از برهان آنسلم و دکارت به تقريري ديگر از برهان مفهومي بر وجود خدا
الموضوعات :
1 - دانشگاه مفيد
الکلمات المفتاحية: برهان مفهومي مفهوم وجود حقيقت وجود طبيعت عقل واقع‌نمايي مفاهيم ,
ملخص المقالة :
برهان مفهومي که در فلسفة غرب «برهان وجودي» خوانده ميشود، برهاني است که از يک مفهوم در موطن اذهان به مصداق خارجي آن مفهوم گذر ميكند. اين برهان فقط دربارة مفهومي است که به خداوند اختصاص دارد. فلاسفه اتفاق‌نظر دارند که گذر از مفهوم (صرف) به مصداق مجاز نيست؛ در عين حال مفهوم نشان‌دهندة خداوند، بمانند وجود خدا که با هر موجودي متفاوت است و نظير ندارد، با مفهومهاي ديگر در گذر مذکور متفاوت است و نظير ندارد. آنسلم به يک شکل و دکارت بشکلي ديگر، برهان مفهومي را تقرير کرده‌اند. صرف‌نظر از درستي يا نادرستي نقدهاي وارد شده بر اين دو برهان، نوشتار حاضر مفهوم ديگري را براي تقرير اين برهان مطرح كرده است که اگر شرايط لازم و کافي را داشته باشد، سريعتر و آسانتر به مقصد ميرسد. اين مفهوم ويژگيهايي دارد که در ميان آنها ويژگي کاشفيت و حکايت از واقع از اهميت بسزايي برخوردار است. مفهوم ياد شده عبارت است از مفهوم وجود؛ مفهوم معقولي که در طبيعت عقل قرار دارد و از هر مصاحبت با چيستي و نيستي فاصله دارد. پس از تقرير اين برهان، با جستجو در مکتوبات فيلسوفان مسلمان، از جمله ملاصدرا به اين نتيجه رسيديم که عباراتي از ايشان را ميتوان بر اين مقصود شاهد آورد. اگر اين برهان به ثمر نشسته باشد، توانايي عام عقل را در شناخت خداوند و نيز صفات خداوند از يک طرف و امکان تقرير جديدي براي پاره يي از مقاصد عالمان حکمت و عرفان، از طرف ديگر را نشان ميدهد.
آنسلم، پروسلوگيون (خطابه‌اي در باب اثبات وجود خدا)، ترجمة افسانه نجاتي، انتشارات قصيده¬سرا، چ1، 1386.#
ابن‌سينا، حسين بن عبدالله، الشفا، الهيات، منشورات مکتبه آية الله العظمي المرعشي النجفي، 1404 ق.#
ادواردز، پل، خدا در فلسفه، ترجمه بهاءالدين خرمشاهي، مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگي، چ3، 1372.#
اسپينوزا، بنديکت، شرح اصول فلسفه دکارت و تفکرات مابعدالطبيعي، ترجمة محسن جهانگيري، سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انساني دانشگاه¬ها (سمت)، چ1، 1390.#
جوادي آملي، عبدالله، تببين براهين اثبات خدا، مرکز نشر اسراء، چ1، بي¬تا.#
جوادي آملي، عبدالله، رحيق مختوم، بخش يکم از جلد اول، مرکز نشر اسراء، چ1، 1375.#
دکارت، رنه، تأملات در فلسفه اولي، ترجمه احمد احمدي، مرکز نشر دانشگاهي، چ11، 1392.#
سبزواري، ملاهادي، اسرار الحکم، کتابفروشي اسلاميه، چ2، 1362.#
لاهيجي، عبدالرزاق، گوهر مراد، نشر سايه، چ1، 1382.#
لاهيجي، ملامحمدجعفر، شرح رساله المشاعر، مکتب الاعلام الاسلامي، چ2، بي¬تا.#
ملاصدرا، الحکمة المتعالية في الاسفار العقلية الاربعة، انتشارات مصطفوي، ج1، چ2، 1368.#
ملاصدرا، الحكمة المتعالية في الاسفارالعقلية الاربعة، تصحيح و تحقيق غلامرضا اعواني؛ باشراف و مقدمه استاد سيدمحمد خامنه‌اي، ويراستار مقصود محمدي، تهران، انتشارات بنياد حكمت اسلامي صدرا، چ1، 1383.#
ملاصدرا، شرح و تعليقه بر الهيات شفا، تصحيح، تحقيق و مقدمه نجفقلي حبيبي؛ باشراف استاد سيدمحمد خامنه‌اي، انتشارات بنياد حکمت اسلامي صدرا، چ1، 1382.#
ملاصدرا، العرشيه، ترجمة غلامحسين آهني، انتشارات مهدوي، بي¬تا.#
ملاصدرا، المبدأ و المعاد، تصحيح، تحقيق و مقدمه محمد ذبيحي و جعفر شاه‌نظري؛ باشراف استاد سيدمحمد خامنه‌اي، انتشارات بنياد حکمت اسلامي صدرا، ج1، چ1، 1381.#
