تقسيمبندي علوم از منظر اخوان‌الصفا و فارابي
الموضوعات :سيداحمد حسيني 1 , مهدي اميري 2
1 - دانشگاه شهيد مدني آذربايجان
2 - دانشگاه شهيد مدني آذربايجان
الکلمات المفتاحية: تقسيم علوم ملاک تقسيم علوم موضوع علم غايت علم اخوان‌الصفا فارابي,
ملخص المقالة :
با آنکه فيلسوفان بسياري از تقسيم علوم سخن گفته‌اند اما همة آنها از تقسيم واحدي سخن بميان نياورده‌اند. در اين بين هم مقسم و هم اقسام متفاوت است. اخوان الصفا در تقسيم علوم مطلق دانش را در نظر ميگيرند و در ابتدا علوم را به دو دسته صنايع علمي و صنايع عملي تقسيم ميکنند؛ اما فارابي رشته هاي علمي ـ و نه مطلق دانش ـ را تقسيم ميکند و اين علوم را براساس سودمندي، به دو بخش علوم ابزاري و غيرابزاري تقسيم ميکند. در تقسيمبندي اخوان الصفا که رويکردي نوافلاطوني دارند، جايگاه نفس، سياست، منطق و اخلاق متفاوت از جايگاه اين مسائل نزد مشائياني مانند فارابي است. مهمترين مبناي تقسيم علوم از ديدگاه اخوان-الصفا، تقسيمبندي از حيث غايت است. اما فارابي همانند ارسطو، بر دو ملاک اصلي تقسيم علوم، يعني غايت و موضوع تکيه ميکند. در نوشتار حاضر، علاوه بر آنکه به بررسي تفاوت تقسيم علوم از ديدگاه اخوان الصفا و فارابي پرداخته ميشود، جايگاه خاص برخي علوم نيز نزد آنها مشخص ميشود.
اخوان¬الصفا، رسائل اخوان‌الصفا، بيروت، انتشارات الدار الاسلاميه، 1412.ق.#
ارسطو، متافيزيک، ترجمه شرف¬الدين خراساني، تهران، نشر گفتار، 1367.#
اسماعيل، محمود، اخوان¬الصفا رواد التنوير في الفکر العربي، عامر للطباعه و النشر بالمنصوره، 1996.#
حجاب، محمد فريد، الفلسفه السياسيه عند اخوان¬الصفا، مصر 1982م.#
حلبي، علي‌اصغر، گزيده رسائل اخوان¬الصفا، تهران، انتشارات اساطير، 1380.#
دانش پژوه، محمد تقي، مجمل الحکمه (ترجمه¬ گونه¬يي از رسائل اخوان¬الصفا)، چ 1، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، تهران، 1375.#
فارابي، ابونصر، احصاءالعلوم، مقدمه و شرح علي بوملحم، بيروت، مکتبة الهلال، 1996م.#
فارابي، ابونصر، تحصيل السعاده، تحقيق علي بوملحم، بيروت، مکتبة الهلال، 1995م.#
فارابي، ابونصر، التنبيه علي سبيل السعاده، تحقيق جعفر آل ياسين، تهران، حکمت، 1412.ق.#
فارابي، ابونصر، السياسه المدنيه، تحقيق علي بوملحم، بيروت، مکتبة الهلال، 1996م.#
فارابي، ابونصر، الفصول المنتزعه، تحقيق فوزي متري نجار، بيروت، دارالمشرق، 1992م.#
فارابي، ابونصر، کتاب المله و نصوص اخري، تحقيق محسن مهدي، بيروت، دارالمشرق، 2001م.#
کندي، يعقوب¬بن¬اسحاق، رسايل الکندي الفلسفيه، مقدمه تصحيح و تعليق محمد ابوريده، قاهره، دارالفکر العربي.#
Ikhwan al- Safa, A Brotherhood of Idealists on the Fringe of Orthodox Islam, Godefroid de Callatay, England: Oxford, 2005. #
