بررسي تاريخي سرآغازهاي ظهور مسئله روش در فلسفه غرب و انعکاس آن در روش‌شناسي دکارت و اسپينوزا
الموضوعات :
حسين صابري ورزنه
1
(دانشگاه تهران )
الکلمات المفتاحية: ارسطو شکاکيت روش تحليل و ترکيب دکارت اسپينوزا هندسه,
ملخص المقالة :
نوشتار حاضر به علل و پيشينة ظهور مسئلة روش و اهميت يافتن آن در قرن هفدهم و بخصوص نزد دکارت و اسپينوزا پرداخته شده است. هجمه‌هايي که در قرون وسطي از جهات مختلف بر تفکر ارسطويي وارد آمد (از جمله بواسطة بحث کليات، ظهور دوبارة شکاکيت پوروني، کاربردگرايي در علوم و پيشرفت علوم دقيقه)، باعث شد تا مرجعيتهاي فکري پيشين متزلزل شوند و صحبت از معيار حقيقت و روش تفکر صحيح مطرح گردد. کساني چون ککلنيوس، زابارلّا و اوستاکيوس درصدد اصلاح منطق ارسطويي برآمدند و صحبت از روشهاي تحليل و ترکيب، فرايندهاي تعريفي و انسجام و پيوستگي مطالب به ميان آوردند. دکارت و اسپينوزا در ادامة همين سنت و البته با تأثير از ارسطو ستيزان، روش هندسي را در اشکال تحليلي و ترکيبي آن در پيش گرفتند و سعي نمودند از اين طريق، ضامن صدقي براي گفته‌هاي خود تأمين کنند و عقيم بودن قياس اقتراني ارسطويي را به تفکر روشمند زاينده مبدّل سازند.
اسپينوزا، باروخ، رساله در اصلاح فاهمه، ترجمة اسماعيل سعادت، تهران، مرکز نشر دانشگاهي، 1374.#
اسپينوزا، اخلاق، ترجمة محسن جهانگيري، تهران، مرکز نشر دانشگاهي، 1376.#
اسپينوزا، شرح اصول فلسفة دکارت و تفکّرات مابعدالطبيعي، ترجمة محسن جهانگيري، تهران، انتشارات سمت، 1382.#
ايلخاني، محمد، تاريخ فلسفه در قرون وسطي و رنسانس، تهران، انتشارات سمت، 1386.#
بهشتي، محمدرضا، «زيباترين مثلّث‌ها در تيمائوس افلاطون»، مجلة فلسفه، ش 4 و 5، ص 133-144، 1381.#
بهشتي، محمدرضا، «سرآغازهاي سوبژکتيويسم در فلسفه و هنر»، مجلة فلسفه، ش11، ص 71-86، 1385.#
پارکينسون، جورج، عقل و تجربه در اسپينوزا، ترجمه محمدعلي عبداللهي، قم، بوستان کتاب، 1381.#
جهانگيري، محسن، احوال و آثار و آراء فرانسيس بيکن، انتشارات علمي و فرهنگي، 1376.#
دکارت، رنه، فلسفة دکارت: قواعد هدايت ذهن، اصول فلسفه، انفعالات نفس، ترجمة منوچهر صانعي دره‌بيدي، تهران، انتشارات الهدي، 1376.
دکارت، رنه، تأملات در فلسفة اولي، ترجمة احمد احمدي، تهران، انتشارات سمت، 1385.#
دکارت، رنه، اعتراضات و پاسخها، ترجمة علي افضلي، تهران، انتشارات علمي و فرهنگي، 1386.#
ژيلسون، اتين، تاريخ فلسفة مسيحي در قرون وسطي، ترجمة رضا گندمي نصرآبادي، انتشارات دانشگاه اديان و مذاهب و سمت، 1389.#
ژيلسون، اتين، نقد تفکّر فلسفي غرب، ترجمة احمد احمدي، تهران انتشارات سمت، 1391.#
طالب زاده، سيد حميد، «تحليلي فلسفي از نسبت رياضيات و علم جديد»، مجلة فلسفه، ش11، ص 51-76.#
کاپلستون، فردريک، از دکارت تا لايب نيتس، ترجمة غلامرضا اعواني، تهران، انتشارات سروش، ج4، 1381.#
لازي، جان، درآمدي تاريخي به فلسفة علم، ترجمة علي پايا، تهران، انتشارات سمت، 1385.#
Allison, Henry, Benedict de Spinoza: An Introduction, Yale, 1987.#
Aristotle, The Complete Works, 2 vols., trans. by Lonathan Barnes, Princeton, 1984.#
Ayers, Michael, “Spiniza, Platonism and Naturalism”, in Rationalism, Platonism and God, edited by Michael Ayers, Oxford, 2008.#
Bacon, Francis, The New Organon, edited by Anderson, F. H., New York, 1980.#
Bennett, Jonathan, A Study of Spinoza's Ethics, Indianapolis, 1984.#
Bergson, Henri, The Creative Mind, trans. by Mabelle L. Andison, New York, 1946.#
Bunge, Wiep Van, Frome Stiven To Spinoza, Boston, 2001.#
Caird, John, Spinoza, London, 1899.#
Copleston, Frederick, A History of Philosophy, vols. 2 & 3, New York, 1993.#
Copleston, Frederick, A History of Western Philosophy, vol. 4, Oxford, 1988.#
Cottingham, John, A Descartes Dictionary, Blackwell, 1993.#
De Dijn, Herman, “Conception of Philosophical Method in Spinoza”, The Review of Metaphysics(40/1), 1986.#
Dear, Peter, “Method and the Study of Nature”, Garber(edi:1998), vol. 2, 1998.#
Delahunty, R. G., Spinoza, Routledge, 1985.#
Descartes, The Philosophical Writings of Descartes, trans. by Cottingham, vols. 1 & 2, Cambridge, 1984-1985.#
Flage, Daniel & Bonnen, Clarence, Descartes and Method, A Search for Method in Meditation, Routledge, 1999.#
Gilbert, Neal, Renaissance Concepts of Method, Columbia, 1963.#
Hampshire, Stuart, Spinoza, Penguin Books, 1951.#
Harris, Errol, The Substance of Spinoza, New Jersey, 1995.#
Huenemann, Charles, “The Necessity of Finite Mode”, in New Essays on the Rationalists, edi by Rocco Gennaro, Oxford, 1999.#
Joachim, H. H., A Study of the Ethics of Spinoza, New York, 1901.#
Kisner, Matthew, “Rationalism and Method”, in A Companion to Rationalism, edited by Alan Nelson, Blackwell, 2005.#
Mark, Thomas C., “Ordine Geometrica Demonstrata”, The Review Of Metaphysics(29/2), 1975. #
Miles, Murray, “Descartes’s Method”, in A Companion to Descartes, edited by Janet Broughton and John Carriero, Blackwell, 2008.#
Nadler, Steven, Spinoza’s Ethics: An Introduction, Cambridge, 2006.#
Pollok, Frederick, Spinoza: His Life and Philosophy, New York, 1966.#
Popkin, Richard, The History of Scepticism: From Savonarola to Bayle, Oxford, 2003.#
Spinoza, Benedict, Complete Works, trans. by Samuel Shirley, Cambridge, 2002.#
Steenbakker, Piet, “The Geometrical Order in the Ethics”, in The Cambridge Companion to Spinoza’s Ethics, edi ted by Olli Koistinen, Cambridge, 2009.#
Wolfson, Harry, The Philosophy of Spinoza, 2 vols., Harvard, 1934.#
