بررسی ابعاد بینامتنیت واژگانی و تصویری شفیعی کدکنی با اخوان و شاملو
الموضوعات :
سونیا حسنی
1
(دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی ارومیه )
سیف الدین آب برین
2
(گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد، ارومیه، ایران)
برات محمدی
3
(دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه )
الکلمات المفتاحية: بینامتنیت, شعر معاصر, شفیعی کدکنی, مهدی اخوان ثالث, احمد شاملو,
ملخص المقالة :
محمدرضا شفیعی کدکنی از شاعران معاصر است که در شعر خود رابطة بینامتنی گستردة درزمانی و همزمانی داشته است؛ او هم به شکلی گسترده از میراث غنی ادب فارسی در شعر خود سود جسته و روابط بینامتنی گسترده‌ای با شاعران سنّتی فارسی و بخصوص حافظ داشته و هم آشنا به جریانات شعری معاصر و شاعران برجستة معاصر بوده و روابط بینامتنی در سطوح مختلف با شاعران معاصر داشته است. روابط بینامتنی او با شعر سنّتی، بسیار مورد کاوش قرار گرفته و مظاهر این رابطة بینامتنی توسط پژوهشگران، مورد بررسی و مداقّه قرار گرفته است. با توجه به حجم قابل توجه پژوهش‌ها در زمینة رابطة بینامتنی درزمانی، رابطة بینامتنی شفیعی کدکنی با شاعران معاصر چندان مورد پژوهش قرار نگرفته است و به شکلی بسیار گذرا و خلاصه وار اشاراتی به آن شده است. در پژوهش حاضر، با نظر به خلأ موجود در این بخش، تلاش شد تا رابطة بینامتنی شفیعی در ساحت واژگان و تصاویر شعری با دو تن از شاعران برجستة معاصر؛ مهدی اخوان ثالث و احمد شاملو مورد بررسی و پژوهش قرار گیرد و ابعاد رابطة بینامتنی او با این شاعران در این دو ساحت با پرداختن به نمودها و مظاهر این رابطه، آشکار گردد. نتیجة پژوهش روشن می‌سازد که رابطة بینامتنی با شعر معاصر نیز بخش قابل توجّهی از رابطة بینامتنی شفیعی کدکنی را شامل می‌شود.
1. اخوان ثالث، مهدی.( 1369). زمستان.چاپ 10،تهران: مروارید.
2. _________.( 1378). آنگاه پس از تندر. تهران: سخن
3. _________.(1360). از این اوستا،چ5، تهران: مروارید
4. _________(1368)، در حیاط کوچک پاییز در زندان. چ4، تهران: بزرگمهر
5. _________.(1370). آخر شاهنامه. چ 10، تهران: مروارید
6. _________.(1386). از این اوستا. تهران : زمستان
7. ________.(1387). آخر شاهنامه. تهران: زمستان
8. _________.( 1391). زمستان. چ3، تهران: زمستان
9. آلن، گراهام.( 1380 ). بينامتنيت. ترجمة پيمان يزدانجو، تهران: نشر مركز
10. دلاویز، مسعود.(1390).«تأثیر ذهن و زبان اخوان ثالث بر شعر شفیعی کدکنی در دفتر شبخوانی».، فصلنامه زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد اسلامی وحد سنندج، سال سوم، شماره 8، زمستان 1390، صص27-52
11. راستگو، محمد.(1385). تجلّی قرآن و حدیث در شعر فارسی، تهرن: انتشارات سمت
12. رضایی دشت ارژنه، محمود.، (1387).« نقد و تحلیل قصه‌ای از مرزبان نامه بر اساس رویکرد بینامتنیت»، نقد ادبی، شمارة چهارم، صص31-51.
13. ساسانی، فرهاد.(1384). «تأثیر روابط بینامتنی در خوانش متن». مجلّه زبان و زبان شناسی، دورة اول، پاییز و زمستان 1384، شماره 2،صص39-55
14. سعدی، مصلح بن عبدالله.(1381). کلیات. تصحیح محمدعلی فروغی، چ 4، تهران: پیمان
15. شاملو، احمد(1342). کتاب هفته. زیر نظر دکتر محسن هشترودی و احمد شاملو، تهران: انتشارات کیهان
16. ______.(1356) . آیدا، درخت و خنجر و خاطره. چ 3، تهران: مروارید
17. ______.(1392). مجموعه آثار( دفتر یکم، شعرها). چ11، تهران: نگاه
18. شاهرخی، فرنگیس و همکاران.(1397). «بررسی انواع رابطة بینامتنی احمد عزیزی و قرآن کریم». فصلنامة کاوش‌نامه، سال نوزدهم، بهار 1397، شمارة 36، صص201-229
19. شفیعی کدکنی، محمدرضا .(1376). آیینه‌ای بر ای صداها، چ 1،تهران: سخن
20. ____________ .(1390). با چراغ و آینه در جستجوی ریشه‌های تحوّل شعر معاصر ایران. تهران: سخن
21. _____________.(1345). از این اوستا. راهنمای کتاب، ج نهم، صص 57-64
22. _____________.(1385). هزارة دوم آهوی کوهی. چ 4، تهران: انتشارات علمی
23. _____________.(1387). «بهار کاغذین(پنجاه شعر منتشر نشده شفیعی کدکنی)». مجلة بخارا، سال یازدهم، شماره7(پیاپی 69،اسفند 1387)، صص7-33
24. عباسی، حبیب الله. (1378). سفرنامة باران. چ 1، تهران: نشر روزگار
25. عطار، فرید الدین. (1388). اسرار نامه. مقدمه، تصحیح و تعلیقات ؛ محمدرضا شفیعی کدکنی،چ 5، تهران: سخن
26. غلامرضا سالمیان و همکاران.(1391). «بررسی تطبیقی دلالت معنایی نمادها در ادبیّات کلاسیک و اشعار احمد شاملو». فصلنامه زبان و ادبیات فارسی، سال 20، شمارة 73، 1391، صص 67-98
27. مدرّسی، فاطمه.(1388). «فرایند فراهنجاری واژگانی در اشعار شفیعی کدکنی». فصلنامة زبان و ادب پارسی، شمارة42، زمستان 1388، صص47-63
28. مکاریک، ایرنا ریما. (1390). دانش نامه نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمة مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: نشر آگه
29. نامور مطلق، بهمن.(1386). بارت و بینامتنیت. مقالات هم اندیشی‌های بارت و دریدا، به کوشش امیرعلی نجومیان، صص 155-137، تهران: انتشارات فرهنگستان هنر
