بررسی جایگاه اجتماعی سیندخت، رودابه، تهمینه و گردآفرید در شاهنامۀ فردوسی
الموضوعات :زهره پارسیان 1 , شهناز ولیپور هفشجانی 2
1 - دانشگاه فرهنگیان
2 - دانشگاه فرهنگیان شهرکرد
الکلمات المفتاحية: شاهنامۀ فردوسی سیندخت رودابه گردآفرید تهمینه.,
ملخص المقالة :
در این مقاله به زندگی اجتماعی چند تن از زنان نامدار شاهنامه (سیندخت، رودابه، تهمینه و گردافرید) با تکیه بر روایت داستان آنان در شاهنامه نگاهی شده است؛ که نشان میدهد این زنان نامدار شاهنامه در کنار مردان بزرگ و پهلوان چه نقش مهم و مؤثری را در صحنههای اجتماعی سیاسی و حتی در صورت لزوم، در میدان جنگ ایفا میکنند. تصویر یک زن آرمانی در شاهنامه، زنی در کنج خانه و یا دلبری زیبا و همسری که صرفاً به ایفای نقش تولید نسل بپردازد، نیست؛ زنان نامدار شاهنامه، انسانهای دانا و زیرکی هستند که در تدبیر و راهگشایی و حل چالشهای سیاسی و اجتماعی توانمندیهای خود را به نمایش میگذارند؛ حتی گاه در این زمینه از مردان نیز پیشی میگیرند و با درایت خاص خود نابخردیها و بیتدبیریهای مردان را جبران میکنند. این زنان همان قدر که در ابراز عشق و دلدادگی واقعی خویش، صادق و آزادوار عمل میکنند؛ برای پاسداشت مرز و بوم خود، با درک صحیح و خردمندانه شرایط، از متوسل شدن به سیاست، زد و بند و حتی فریب و نیرنگ هم ابا نمیکنند. در نهایت میتوان گفت هر یک از این زنان دارای ویژگیهای شاخصی است که مجموع این ویژگیها در کنار هم تصویری از زن کامل در شاهنامه ارائه میدهد. سیندخت نماد تدبیر و خرد در اداره امور، گردآفرید اسوۀ شهامت و سیاست، رودابه نشانگر شور زندگی و آزادگی و صداقت است و تهمینه نیز، عشق و فرزند پروری را به نمایش می گذارد.
اسلامی ندوشن، محمدعلی. (1370). آواها و ایماها. تهران: نشر یزدان.
بهار، مهرداد. (۱۳۷۲). تخت جمشید. تهران: نشر مهرویستا.
سرمدی، قدمعلی. (1383). از رنگ گل تا رنج خار. تهران: نشر عملی فرهنگی کتیبه.
خالقیمطلق، جلال. (1366). شاهنامه. جلد اول، نیویورک: bibliotheca persica.
خالقیمطلق، جلال. (1369). شاهنامه. جلد دوم، کالیفرنیا: Published by the Persian Heritage Foundation under the imprint of Bibliotheca Persica, and in associathion with Mazda Publishers.
کیا، خجسته. (1371). سخنان سزاوار زنان در شاهنامه. تهران: نشر فاخته.
گیرشمن. (۱۳۶۹). ایران از آغاز تا اسلام. ترجمۀ محمد معین، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
علوی، هدایتالله. (1386). زن در ایران باستان. تهران: نشر سپیدرود.
مهذب، زهرا. (1374). داستانهای زنان شاهنامه. تهران: نشر قبله.
اکبری، امیر و مسیحفر، فاطمه. (1394). «بررسی ابعاد و جایگاه زن در شاهنامۀ فردوسی». مجلۀ مطالعات ایرانی، سال چهاردهم، شماره 28.
سیدموسوی، طیبه. (1396). «نقش و جایگاه زنان بزرگ در شاهنامۀ فردوسی». فصنامۀ اورمزد، زمستان 1396، شمارۀ 40.
شوکتی، آیت و دهقان، علی. (1396). «مطالعۀ جایگاه زن در شاهنامۀ فردوسی». فصلنامۀ بهارستان سخن، سال چهاردهم، شماره 35.
مرادیان، رضا. (1395). «بررسی جایگاه و نقش سیاسی و اجتماعی زنان در شاهنامۀ فردوسی». مجموعه مقالات کنگره بینالمللی زبان و ادبیات. مهرماه 1395.