بررسي و مقایسه¬ی رابطة متقابل جهان‌نگري و صنايع بديعي در اشعار سهراب سپهری و محمدرضا شفیعی کدکنی ( با استفاده از نظريّة ساختارگرايي تكويني لوسین گولدمن)
الموضوعات :
دکتر ساره تربیت
1
(دانشگاه آزاد اسلامی خلیج فارسی)
محمد عنایتی قادیکلایی
2
(دانشگاه مازندران)
الکلمات المفتاحية: سهراب سپهری, محمدرضا شفیعی کدکنی, ساختارگرايي تكويني, صنايع بديعي, جهان¬, نگری.,
ملخص المقالة :
با مطالعه و بررسي آثاري كه پيرامون نقد ادبي نگاشته شده‌اند، مي‌توان دو رويكرد عمده را از يكديگر متمايز كرد: در رويكرد اوّل، اثر و متن ادبي، تنها انعكاس دهنده ی ذهنيّت مؤلّف خويش دانسته شده و متن، تابعي از عوامل تعيين‌كننده ی بيروني است. رويكرد دوم امّا بر خلاف رويكرد اوّل، محوريّت را به متن و اثر ادبي می دهد و ادبيات را تنها يك مسأله ی زباني مي‌داند. با این وجود، برخی از صاحب نظران مانند آلبر كامو و لوسين گلدمن در ادبیات غربی و صائب تبریزی و دكتر شفيعي كدكني در ادب فارسی، اعتقادي به جدايي لفظ (متن) و محتوا (درون مايه) ندارند. این گروه برآنند که زبان و اندیشه دو روی یک سکه اند و نمی توان آن‌ها را جدای از هم انگاشت. در مقاله‌ی حاضر با استفاده از نظريّه ی ساختارگرايي تكويني لوسين‌گلدمن، متفكّر و جامعه‌شناس مجارستاني، رابطه ی متقابل صنايع بديعي (به عنوان يكي از عناصر لفظي متن) در شعر سهراب سپهری و محمدرضا شفیعی کدکنی با جهان نگری (درون مايه‌هاي فكري) آن‌ها مورد بررسي و مقایسه قرار گرفت. شیوه‌ی پژوهش، تحلیل محتوا بر اساس مطالعات کتابخانه ای و هدف اصلی مقاله نشان دادن میزان تأثیر متقابل زبان و معنا در شعر این دو شاعر معاصر است.
1-تسلیمی، علی. (1383). گزاره¬هایی در ادبیات معاصر ایران (شعر). تهران: انتشارات اختران.
2-خاتمی، احمد. علی¬مددی، منا و امن¬خانی، عیسی.(1389). «از ساختار معنادار تا ساختار رباعی». پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره16، صص 1-19.
3- سپهری، سهراب. (1385). هشت کتاب. تهران: انتشارات طهوری.
4- شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1379). آیینه¬ای برای صداها(هفت دفتر شعر). تهران: انتشارات علمی.
5- ----------------- (1383). ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت. تهران: انتشارات سخن.
6- ----------------- (1385). موسيقي شعر. تهران: انتشارات آگاه.
7- شمیسا، سيروس. (1373). نگاهی تازه به بدیع. تهران: انتشارت فردوس.
8- ----------- (1376). نگاهی به سهراب سپهری. تهران: انتشارات مروارید.
9- ----------- (1378). نقد ادبي. تهران: انتشارات فردوس.
10-شیخ بهایی. (1336). کلیات اشعار فارسی و موش و گربه شیخ بهایی. تصحیح و مقدمه و پیوست مهدی توحید پور، بی جا: انتشارات کتابفروشی محمودی.
11- عابدی، کامیار. (1384). از مصاحبت آفتاب. تهران: نشر ثالث.
12-علیزاده، ناصر؛ راموز، کمال. (1389). «از جهان¬نگری تا کاربرد صنایع بدیعی در شعر سبک خراسانی (با رویکردی به نظریه ساختارگرایی تکوینی لوسین گلدمن)». نامه پارسی، شماره 53، صص 135-167.
13- كامو، آلبر. (1384). دلهرة هستي (برگزيدة آثار). ترجمۀ محمّدتقي غياثي، تهران: نشر نگاه.
14- گلدمن، لوسين. (1376). كل و جزء فصل اوّل از بخش نخست خداي پنهان. چاپ در مجموعة جامعه، فرهنگ و ادبيّات، ترجمة محمّدجعفر پوينده، تهران: نشر چشمه.
15- لنگرودی، شمس. (1385). تاریخ تحلیلی شعر نو. تهران: نشر مرکز.
16- واردی، زرّین. (1384). «باغ عرفان سهراب». نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، دوره جدید، شماره 18.
17- یوسفی، غلامحسین. (1374). چشمه روشن. چاپ ششم، تهران: انتشارات علمی.
