نقد اخلاقی کتاب جغرافیای تاریخی سرزمین¬های آباد: آثارالبلاد و اخبارالعباد زکریای قزوینی
الموضوعات :لیلا اقبالی احمد آبادی 1 , دکتر آسیه ذبیح نیا 2
1 - nhka'hi
2 - دانشگاه پیام نور
الکلمات المفتاحية: اخلاق, فضایل, راستگویی, خوش رفتاری, قزوینی,
ملخص المقالة :
آثارالبلاد و اخبارالعباد از زکریای قزوینی، یکی از مهم ترین کتاب جغرافیای تاریخی سرزمین های آباد است. که در سال 674ه. ق به زبان عربی به رشته نگارش درآمده و دارای سه پیشگفتار و هفت عنوان دربارۀ هفت منطقه است. يكى از امتيازاتى كه آثار البلاد را متمايز مى‌سازد توصیف و تأثیر آب و هوا ی بلاد بر خلُقیات و شخصیت افرادی است که در آن ولایات و مناطق زندگی می کنند. این اثر دارای رویکردی مذهبی و اخلاقی است وآموزه های دینی و مضامین تربیتی در آن مورد توجه قرار گرفته شده و نویسنده بیشتر برآن تأکید ورزیده است. موضوعاتی نظیر راست گویی، خوش رفتاری و نیکوکاری در فحوای کلام قزوینی به خوبی مشهود است. در مجموع می توان گفت، کلام نافذو زبان صمیمی قزوینی در بیان آموزه های تعلیمی و اخلاقی سبب گیرایی و همگانی شدن کتاب وی شده است. مهم ترین نتیجۀ مبحث مقاله دراینست که قزوینی یکی از روش های اصلاح جامعۀخود را آگاهی بخشی وتبیین فضایل اخلاقی می داند وبه همین منظور در اکثر مطالب کتاب خود ضمن تأکید بر دانش اندوزی و خرد گرایی مخاطب را به کسب فضایل ودوری از رذایل تشویق وترغیب نموده است.
قرآن کریم
اصفهانی، رضا(1373)، اخلاق برای همه، تهران،انتشارات اطلاعات.
تاج( لنگرودی)، محمد مهدی(1364)، واعظ اجتماع، تهران، انتشارات حیدری.
خدایاری، مصطفی( 1395)،بررسی فضایل ورذایل اخلاقی در بوستان سعدی،همایش بین المللی شرق شناسی، تاریخ و ادبیات پارسی، دوره 1.
دشتی، محمد.(1379)، نهج البلاغه ترجمۀ محمد دشتی . تهران : زهد.
راشدی، لطیف و سعید.(1386)، ترجمه نهج الفصاحه . قم: ام ابیها.
درویشی، لطیف(1388)،تحلیل مضامین اخلاقی در دیوان ناصرخسرو،فصلنامه علمی وپژوهشی، دوره 5، شماره 7، صص 180-147.
دهخدا، علی اکبر( 1377)، لغت نامه، تهران ،انتشارات دانشگاه تهران
رشاد، علی اکبر(1380)،دانشنامه امام علی (ع)،تهران،موسسه فرهنگی دانش واندیشه اسلامی.
رفیعی، سید حعفر( 1378)، تزکیه نفس، موسسه یاران قائم، انتشارات نگین.
زارع، زهرا(1393)،بررسی وتحلیل آموزه¬های اخلاقی در دیوان کمال الدین اسماعیل اصفهانی،پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، سال 7، شماره 25، ص 361.
زکریای قزوینی( 1366)، آثارالبلاد و اخبارالعباد، ترجمه عبد الرحمن شرفکندی، تهران، موسسه علمی اندیشۀ جوان.
سادات، محمد علی(1378)، اخلاق اسلامی، تهران، انتشارات سمت.
سلطانی، شهید غلامرضا(1374 )، تکامل درپرتو اخلاق، قم، دفترانتشارات اسلامی.
شریفی، احمد حسین( 1384)، آیین زندگی ( اخلاق کاربردی)،قم، دفتر نشر معارف.
صیدی، حاتم( 1391)، نقداخلاقی تاریخ بیهقی، دوره 6، شماره24، صص94-63.
علیزاده، علی(1394)،دیدگاه های اخلاقی وتربیتی در شعر وحشی بافقی، نشریه علمی وپژوهشی ادبیات تعلیمی، دوره 7، شماره 25، صص 36-1.
عزيززاده، فرزان. (1387). «يادگارهاى ماندگار: آثار البلاد و أخبار العباد»، مجله: کتاب ماه تاريخ و جغرافيا، دى 1387، شماره 128. ص 104-105.
کلینی، ثقۀ الاسلام.(1379ه.ش)،اصول کافی،ترجمۀ محمدباقرکمره ای،تهران:اُسوه
مجلسی، محمد باقر.(1403ق)، بحار الانوار، ج 68، بیروت: دار احیاء التراث العربی
محدثی، جواد( 1392)، اخلاق اسلامی، قم، موسسه اخوان دستمالچی، انتشارات دلیل ما.
مطهری، مرتضی(1380)، ده گفتار، قم، انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی(1387)، مجموعه آثار،ج16، تهران، موسسه چاپ فجر، انتشارات صدرا.
معین، محمد( 1380)، فرهنگ فارسی، تهران، نشر سرایش.
نراقی، ملا احمد( 1389)، معراج السعاده، قم، انتشارات وحدت بخش.
