رابطه هویت اخلاقی و بهزیستی هیجانی: نقش واسطه گری خودفریبی
الموضوعات :
حمید بارانی
1
(دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران)
فریده یوسفی
2
(دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران)
الکلمات المفتاحية: بهزیستی هیجانی خودفریبی هویت اخلاقی,
ملخص المقالة :
هدف پژوهش حاضر بررسی نقش واسطه‌گری خودفریبی در ارتباط بین هویت اخلاقی و بهزیستی هیجانی بود. روش: شرکت‌کنندگان پژوهش 320 نفر از دانش جویان (170 زن و 150 مرد) دوره کارشناسی دانشگاه شیراز بودند که به شیوه نمونه‌گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند و پرسشنامه های خودفریبی سیرونت و همکاران (2019)، هویت اخلاقی آکینو و رید (2002) و مقیاس بهزیستی هیجانی کی یز و مگیارموئه (2003) را تکمیل کردند. روایی و پایایی مقیاس های پژوهش با استفاده از روش تحلیل عاملی تاییدی و ضریب آلفای کرونباخ مورد بررسی و تایید قرار گرفت. به منظور بررسی فرضیه‌های پژوهش از روش تحلیل مسیر و نرم‌افزار AMOS-24 استفاده شد. یافته ها نشان دادند که مدل پژوهش با داده های جمع-آوری شده برازش مطلوبی دارد. هم چنین، نتایج نشان دهنده رابطه منفی و معنی دار ابعاد هویت اخلاقی و خودفریبی، رابطه منفی و معنی دار خودفریبی و بهزیستی هیجانی، رابطه مثبت و معنی دار درونی سازی و بهزیستی هیجانی بود. بین نمادسازی و بهزیستی هیجانی رابطه معنی‌داری به لحاظ آماری وجود نداشت. نقش واسطه گری خودفریبی نیز تایید گردید. در مجموع، یافته‌های پژوهش حاضر بیانگر اهمیت توجه به تاثیرپذیری خودفریبی از هویت اخلاقی و اثرگذاری بر بهزیستی هیجانی دانش جویان است. نتایج بر مبنای شواهد پژوهشی و نظری مورد بحث قرار گرفته است.
اشتری، صدیقه؛ کاظمی، محمود؛ و صالحی، جواد (1396). رابطه عمل به باورهای دینی و هویت اخلاقی با بهزیستی روان¬شناختی: نقش واسطه¬ای هویت اخلاقی. روان¬شناسی و دین، 39، 84- 71.
بارانی، حمید و خرمائی، فرهاد (1399). رابطه منش های اخلاقی با ابعاد بی صداقتی تحصیلی با توجه به نقش واسطه ای خودفریبی. مجله روانشناسی، 24 (4)، 470 - 454 .
بلیر، سوسن؛ عرفانی، نصرالله؛ و صفایی¬راد، ایرج (1395). بررسی رابطه تحریف شناختی و کیفیت زندگی در بین زنان یائسه، نابارور، تحت عمل هیسترکتومی، فیبروم رحمی و زنان نابارور. مجله پژوهش سلامت، 1 (4)، 214- 207.
بننینک، فردریک ( 2012/ 1396). رفتار درمانی شناختی مثبتنگر. ترجمه اکرم خمسه. تهران: انتشارات ارجمند.
بیتا، محدثه و جعفری هرندی، رضا (1397). پیش بینی رضایت از زندگی بر اساس ویژگی های شخصیتی و مکانیزم های دفاعی. مطالعات اجتماعی روان شناختی زنان، 54، 149- 111.
جوکار، بهرام و حق نگهدار، مرجان (1395). رابطه هویت اخلاقی با بی صداقتی تحصیلی: بررسی نقش تعدیلی جنسیت. مطالعات آموزش و یادگیری، 8 (2)، 162-143.
دوایی، سوده؛ حجازی، الهه؛ و نقش، زهرا (1396). رابطه‌ی باورهای اساسی و بهزیستی ذهنی: نقش واسطه‌ای هویت اخلاقی در اواخر نوجوانی و ظهور بزرگ‌سالی. تازه‌های علوم شناختی، 76، 83- 70.
رحمانی، محمدعلی؛ امینی، ناصر؛ و سیرتی ثابت فومنی، زهرا (1393). بررسی رابطه تحریف¬های شناختی و بهزیستی روان¬شناختی با دلزدگی زناشوئی در زوجین متقاضی طلاق. مجله روان¬شناسی تربیتی، 5 (3)، 11- 1.
رحیمی، مهدی و فرهادی، سعید (1396). نقش واسطه گري انگيزش تحصيلي در رابطه‌ي بين هويت تحصيلي و ابعاد بهزيستي هيجاني. مجله مطالعات آموزش و یادگیری، 9 (2)، 36- 20.
گلمن، دانیل (1996/ 1390). زندگی در باتلاق فریب: روان¬شناسی خودفریبی. ترجمه رامین بختیاری. تهران: نشر نواندیش.
محمودنژاد، خاتون و شیخ¬الاسلامی، راضیه (1398). نقش واسطه¬ای عدم درگیری اخلاقی در رابطه بین هویت اخلاقی و رفتار غیرمولد تحصیلی. مطالعات آموزش و یادگیری، 11 (76)، 44- 26.
نقدی، مژگان و عناصری، مهریار (1397). اثربخشی امید درمانی بر بهزیستی روان¬شناختی و تاب¬آوری در بیماران مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه. نشریه روان¬پرستاری، 6 (4)، 56- 49.
نیکخواه، مهسا (1397). رابطه بین ارضای نیازهای اساسی روان‌شناختی در مدرسه و بهزیستی هیجانی دانش‌آموزان: نقش واسطه‌ای راهبردهای شناختی تنظیم هیجان. پایان¬نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روان¬شناسی، دانشگاه شیراز.
هاشمیان، کیانوش؛ پورشهریاری، مه¬سیما؛ بنی¬جمالی، شکوه السادات؛ و گلستانی بخت، طاهره (1386). بررسی رابطه بین ویژگی¬های جمعیت شناختی با میزان بهزیستی ذهنی و شادمانی در جمعیت شهر تهران. فصلنامه مطالعات روان¬شناختی، 3 (3)، 163- 139.
Aquino, K., & Reed, I. I. (2002). The self-importance of moral identity. Journal of personality and social psychology, 83(6), 14-23.
Aquino, K., Freeman, D., Reed, I. I., Lim, V. K., & Felps, W. (2009). Testing a social-cognitive model of moral behavior: the interactive influence of situations and moral identity centrality. Journal of personality and social psychology, 97(1), 123- 141.
Aquino, K., McFerran, B., & Laven, M. (2011). Moral identity and the experience of moral elevation in response to acts of uncommon goodness. Journal of Personality and Social Psychology, 100(4), 703- 718.
Aquino, K., Reed II, A., Thau, S., & Freeman, D. (2007). A grotesque and dark beauty: How moral identity and mechanisms of moral disengagement influence cognitive and emotional reactions to war. Journal of Experimental Social Psychology, 43(3), 385-392.
Bandura, A. (1991). Social cognitive theory of moral thought and action. In W. M. Kurtines & J. L. Gewirtz (Eds.), Handbook of moral behavior and development (Vol. 1, pp. 45-103). Hillsdale, NJ: Erlbaum.
Barclay, L. J., Whiteside, D. B., & Aquino, K. (2014). To avenge or not to avenge? Exploring the interactive effects of moral identity and the negative reciprocity norm. Journal of business ethics, 121(1), 15-28.
Boegershausen, J., Aquino, K., & Reed II, A. (2015). Moral identity. Current Opinion in Psychology, 6, 162-166. Byrne, B. M. (2001). Structural equation modeling with AMOS, EQS, and LISREL: Comparative approaches to testing for the
factorial validity of a measuring instrument. International Journal of Testing, 1(1), 55-86. Depue, R. A., & Morrone-Strupinsky, J. V. (2005). A neurobehavioral model of affiliative bonding: Implications for
conceptualizing a human trait of affiliation. Behavioral and Brain Sciences, 28(3), 313-349. Fredrickson, B. L., & Losada, M. F. (2005). Positive affect and the complex dynamics of human flourishing. American
Psychologist, 60, 678–686. Gilbert, P., McEwan, K., Bellew, R., Mills, A., & Gale, C. (2009). The dark side of competition: How competitive behaviour and striving to avoid inferiority are linked to depression, anxiety, stress and self‐harm. Psychology and Psychotherapy: Theory,
Research and Practice, 82(2), 123-136. Hassed, C., & Chambers, R. (2014). Mindful Learning: Reduce stress and improve brain performance for effective learning
(Vol. 3). Exisle Publishing. Jiménez, M. D. L. V. M., & Ruiz, C. S. (2014). Evaluation of self-deception: validation of the iam-40 inventory. International
Journal of Psychology and Psychological Therapy, 14(2), 203-216. Kavussanu, M., & Ring, C. (2017). Moral identity predicts doping likelihood via moral disengagement and anticipated guilt.
Journal of sport & exercise psychology, 39(4), 293-301. Keyes, C. L. M. & Magyar-Moe, J. L. (2003). The measurement and utility of adult subjective well-being. In S. J. Lopez and R. Snyder (Eds.), Positive Psychological assessment: Handbook of models and measures (pp. 411-425). Washington, DC:
American Psychological Association. Kim-Prieto, C., Diener, E., Tamir, M., Scollon, C., & Diener, M. (2005). Integrating the diverse definitions of happiness: A time-
sequential framework of subjective well-being. Journal of happiness Studies, 6(3), 261-300. McFerran, B., Aquino, K., & Duffy, M. (2010). How personality and moral identity relate to individuals’ ethical ideology.
Business Ethics Quarterly, 20(1), 35-56. Mulder, L. B., & Aquino, K. (2013). The role of moral identity in the aftermath of dishonesty. Organizational Behavior and
Human Decision Processes, 121(2), 219-230.
Myers, D. G., & Diener, E. (1995). Who is happy?. Psychological science, 6(1), 10-19. Pekrun, R. (2006). The control-value theory of achievement emotions: Assumptions, corollaries, and implications for
educational research and practice. Educational psychology review, 18(4), 315-341.
Pekrun, R., & Linnenbrink-Garcia, L. (Eds.). (2014). International handbook of emotions in education. Routledge. Rupp, D. E., Shao, R., Thornton, M. A., & Skarlicki, D. P. (2013). Applicants' and employees' reactions to corporate social responsibility: The moderating effects of first‐party justice perceptions and moral identity. Personnel Psychology, 66(4),
895-933. Ryff, C. D., & Singer, B. H. (2006). Best news yet on the six-factor model of well-being. Social Science Research, 35(4),
1103-1119. Schumacker, R. E., & Lomax, R. G. (2004). A beginner's guide to structural equation modeling. Psychology press. Seligman, M. E., & Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive psychology: An introduction. American Psychological Association, 55,
5-14.
Sirvent, C. (2006). Self-deception and addiction. Northern Mental Health, 26, 39-47. Sirvent, C., Herrero, J., de la Villa Moral, M., & Rodríguez, F. J. (2019). Evaluation of self-deception: Factorial structure,
reliability and validity of the SDQ-12 (self-deception questionnaire). PloS one, 14(1), e0210815.
Snyder, C. R., & Lopez, S. J. (2009). The handbook of positive psychology. New York: Oxford University Press. Starke, M. L. (2006). Self-deception and Other-deception in Personality Assessment: Detection and Implications. A Dissertation Submitted to the Graduate School of the University of Missouri-St. Louis In partial Fulfillment of the
Requirements for the Degree Doctor of Philosophy in Industrial/Organizational Psychology. Von Hippel, W., & Trivers, R. (2011). The evolution and psychology of self-deception. Behavioral and Brain Sciences, 34(1),
1- 56. Waterman, A. S. (2013). The humanistic psychology–positive psychology divide: Contrasts in philosophical foundations.
American Psychologist, 68(3), 124- 133. Whitelaw, S,. Swiftc. J., Scobie, G. & Clark, S.(2008). Physical Activity and Mental Health: The role of physical activity in promoting mental wellbeing and preventing mental health problems. Published by NHS Health Scotland. Adolescents.
Journal of Sport Science, 22, 679-701.
Whitson, J. A., & Galinsky, A. D. (2008). Lacking control increases illusory pattern perception. Science, 322(5898), 115-117. Winterich, K. P., Aquino, K., Mittal, V., & Swartz, R. (2013). When moral identity symbolization motivates prosocial behavior:
The role of recognition and moral identity internalization. Journal of applied psychology, 98(5), 759- 770. Winterich, K. P., Mittal, V., & Aquino, K. (2013). When does recognition increase charitable behavior? Toward a moral
identity-based model. Journal of Marketing, 77(3), 121-134. Ziegler, M., MacCann, C., & Roberts, R. (Eds.). (2011). New perspectives on faking in personality assessment. Oxford
University Press.
