نقش تعديل کنندگي همدلي در رابطه بين قضاوت اخلاقي و رفتار اخلاقي در دانش آموزان
الموضوعات :
زینب رضایی
1
(دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران)
الهه حجازی
2
(دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران)
حسین کارشکی
3
(دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد)
الکلمات المفتاحية: رفتار اخلاقي, قضاوت اخلاقي, تحول اخلاقي, همدلي, تعديل کننده,
ملخص المقالة :
هدف از اين پژوهش تعيين نقش تعديل گري همدلي در رابطه بين قضاوت اخلاقي و رفتار اخلاقي دانش آموزان است. براي اين منظور 336 نفر از دانش آموزان پاية هشتم شهر مشهد به روش نمونه گيري خوشه اي چند مرحله اي انتخاب شدند. ابزارهاي مورد استفاده در اين پژوهش عبارتند از: فهرست 15 سؤالي رفتار اخلاقي سوانسون و هيل (1993)، داستان هاي اخلاقي رست و همکاران (1973) براي سنجش قضاوت اخلاقي و همچنين پرسشنامه همدلي مارک ديويس (1994). آزمون هاي مختلف استنباطي همچون همبستگي پيرسون و رگرسيون سلسله مراتبي جهت بررسي يافته ها مورد استفاده قرار گرفت. نتايج پژوهش نشان داد بين قضاوت اخلاقي و رفتار اخلاقي رابطة معنادار، مستقيم اما ضعيفي وجود دارد. همچنين همدلي با رفتار اخلاقي رابطة مثبت و معناداري دارد. تحليل رگرسيون نشان داد همدلي بر رابطه بين قضاوت اخلاقي و رفتار اخلاقي اثر تعديل کنندگي دارد. همچنين تفاوت جنس دردو مورد خرده مقياس هاي نگراني همدلانه و ديدگاه گيري مشاهده شد. با توجه به نتايج مي توان گفت نه تنها رفتار اخلاقي دانش آموزان به گونة مستقيم از راه قضاوت اخلاقي قابل پيش بيني است بلکه اين رابطه از راه همدلي نيز تعديل مي شود.
بشرپور، سجاد و ميري، ميرنادر. (1397). نقش واسطه اي بي اشتياقي اخلاقي در رابطة بين صفات تاريک شخصيت و استعداد خيانت زناشويي. مجلة روانشناسي. 22(3) .286-271.
بهرامي، محسن؛ جعفري، داود و بيرامي، منصور (1393)، رابطه بين مؤلفه هاي همدلي با شادكامي در جمعيت دانشجويي. مجلة روانشناسي، 71، 280-291.
خدابخش، م، منصوري، پ (1391)، رابطه عفو با همدلي در دانشجويان پزشکي و پرستاري. مجله افق دانش، 18(2). 54-45.
دوران، بهناز و فتحي آشياني، علي. (1397). مقايسة نظامنامة اخلاق حرفه اي روانشناسان در کشورهاي ايران، آمريکا، کانادا، بريتانيا و استرليا. مجلة روانشناسي.22(4)، 412-396.
شعباني، زهرا (1391)، فرا تحليل تحول اخلاقي در تحقيقات انجام شده در طي سال هاي 1365-1388. پژوهش و نگارش کتب دانشگاهي، 27، 42-81.
کديور، پروين و طالب زاده ثاني، هادي (1387)، بررسي رابطة فراشناخت اخلاقي (فرا اخلاق) با استدلال و رفتار اخلاقي. فصلنامه تعليم و تربيت، 93، 7-32.
کديور، پروين (1378)، بررسي نقش استدلال هاي اخلاقي و نحوه تعامل معلم در رشد اخلاقي دانش آموزان. پژوهشکده تعليم و تربيت پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، 48 ، 47-69.
فريد، ابوالفضل (1390)، بررسي اثر بخشي روش هاي آموزش مستقيم، آموزش شناختي اخلاق، شفاسازي ارزش ها، و تلفيقي بر قضاوت و رفتار اخلاقي دانش آموزان دختر و پسر پايه اول دبيرستان ناحيه چهار تبريز. پايان نامه دکتري، دانشگاه علامه طباطبايي، تهران.
فيض آبادي، زهرا؛ فرزاد، ولي الله و شهرآراي، مهناز (1386)، بررسي رابطه همدلي با سبک هاي هويت و تعهد در دانشجويان رشته هاي فني و علوم انساني. فصلنامه مطالعات روانشناختي. 2، 65-90.
لطف آبادي، حسين (1384)، نقد نظريه هاي رشد اخلاقي پياژه و کلبرگ و بندورا و ارائه الگويي نو براي پژوهش در رشد اخلاقي دانش آموزان ايران. فصلنامه نوآوري هاي آموزشي، 4(11)، 106-79.
مهدوي، محمدصادق و زارعي، امين (1390). عوامل مؤثر در گرايش نوجوانان به ارزش هاي اخلاقي. فصلنامه مطالعات جامعه شناختي ايران، 1(3)، 21-2.
يعقوبي، ابوالقاسم و عبداللهي مقدم، مريم (1395)، بررسي رابطة استدلال اخلاقي و رفتار اخلاقي با ميانجي گري نظريه شناخت اجتماعي در نوجونان. مجلة روان شناسي مدرسه، 5(2). 182-167.
Bucciareli, M (2008). The role of cognitive and socio-cognitive conflict in learning to reason. Mind & Society. 7(1):1-19.
Batson, C. D., Klein, T. R., Highberger, L., & Shaw, L. L. (1995). Immorality from empathy induced altruism: When compassion and justice conflict. Journal of Personality and Social Psychology, 68, 1042–1054.
Blasi, A. (1981). Bridging moral cognition and moral action: A critical review of the literature. Psychological Bulletin, 88(1), 1-45.
Davidov, M., Zahn-Waxler, C., Roth-Hanania, R., & Knafo, A.(2013). Concern for others in the first year of life: Theory,evidence, and avenues for research. Child Development Perspectives, 7, 126–131.
Decety, J. & Cowell, J.(2014). Friends or foes: Is empathy necessary for moral behavior?. Perspective on Psychological Scince, 9(5), 525-537.
Esisenberg, N. (2002). Empathy-related: Link with self-regulation, moral judgment and moral behaviour. Retrieved from http:/portal.Idc.ac.il/en/symposium/Herzliyasymposium /Documents/dc Eisenbery.
Hadrics, M., & Kenede, A. (2018). Moral foundations of positive and negative intergroup behavior: Moral exclusion fills the gap. International Journal of Intercultural Relations. 64, 67–76.
Ghorbani, N., P. J. Watson., Hamzavy, F. & Bart L. Weathington (2010). Self-knowledge and narcissism in Iranians: Relationships with empathy and self-esteem. Current Psychology, 29, 2, 135-143.
Hardy, A (2005) Identity as a sources of moral motivation. Human Development,48, 232-256.
Hart, D. (1999). Family influences of the formation of moral Identity in adolescence: Longitudinal analyses. Journal of Moral Education,28, 375-12.
Hitt, W. & Haupt, D. (1990). Ethics and leadership: Putting theory into practice. Columbus, OH: Battelle Press.
Jolliffe, D & Farrington, D.P, (2006). Developmental and validation of the basic empathy scale, Journal of Adolescence, 29 (4), 589-611.
Lesko, N. (2012). A cultural construction of adolescence. Published in the USA and Canada by Taylor & Francis Inc. Miller, R. M., Hannikainen, I. A., & Cushman, F. A. (2014). Bad actions or bad outcomes? Differentiating affective contributions to the moral condemnation of harm. Emotion, 14, 573–587.
Montalan, B., Lelard, T., Godefroy, O., & Mouras, H. (2012).Behavioral investigation of the influence of social categorization on empathy for pain: A minimal group paradigm study. Frontiers in Psychology, 3, Article 389. Retrieved from http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3474397/.
Moshman, D. (2011). Adolescent psychological development. Rationality. morality and identity. (second Edition). Mahwah, New Jersey. London.
Narvaez, Darcia et al (2008). Tri une ethics the meurological root of our multiele moralities. New Idea in Psychologhy, 26, 95- 119.
Reniers, R. Corcoran, R. Vollm, B. Mashru, A. Howard, R. & Liddle, P.(2012). Moral decision making,TOM, empathy and the default mode network. Biological Psychology, 90, 202-210.
Rest, J., Narvaez, Darcia, Toma, Stephen. J.,& Be Beau, Muriel, A .(2000). Neo-Kolbergian approach to morality research, Journal of Moral Education, 29, 4, 381-395.
Sajjadi , M. (2007). Religious education and information technology: Challenges and problems. Journal of Teacching Theology and Religion .Blackwell Publishing Ltd.
Santrock, J.W. (2014). Adolescence, fifteenth edition. Published by McGraw-Hill Education, 2
Spinrad, T. (2007). Introduction to the special issues on moral development. The Journal of Genetic Psychology, 68(3), 229-230.
Swanson, L. H. & Hill, G. (1993). Metacognitive aspect of moral reasoning and behavior. Adolescence, 28, 711-725.
Trobst, K.K., Collins R.L., & Embree J.M. (1994). The role of emotion in social support provision: Gender, empathy and expressions of distress. Journal of Social and Personal Relationships, 11, 45-62.
Thompson, E .(2007) . Mind in life: Biology, phenomenology, and the sciences of mind, Cambridge, MA: The Belknap Press of Harvard University Press, No 386.
